Башкирско-русский словарь
.pdfтөҙәйергә – выпрямляться, распрямляться төҙәлергә – исправляться, поправляться
төҙәтергә – исправлять; поправлять, чинить, ремонтировать; налаживать төҙәтмә – поправка, исправление төйгән – молотый төйлөгән – коршун төймә – пуговица
төйнәргә – завязывать узлом; упаковывать төйөн – узел төйөнсөк – узелок, сверток
төйәк – приют, пристанище төкөрөргә – плевать; выплевывать
төкөргә – ударяться, стукнуться; бодаться төлкө – лиса төн – ночь төнгө – ночной
төндә, төнөн – ночью төньяҡ – север, северный
төңөлөргә – терять надежду, разочаровываться төп I – дно; глубь, глубина; пень
төп II – основной, главный
төплө – обоснованный, основательный; веский төпләнергә – обосновываться; устраиваться төпһөҙ – бездонный төр – вид, разновидность төргәк – сверток, связка төрки – тюркский төркөм – группа, кучка төркөмсә – подгруппа
төрлө – разный, разнообразный
төрлөсә – по-разному, всячески
төрмә – тюрьма
төрөнөргә – закутываться
төрөргә – завертывать; засучивать
төртөргә – тыкать
төç – цвет, окраска; внешний облик; лицо; аҡ төç – белый цвет; етди төç – серьезный вид; шат төç – радостное лицо
төç-баш – облик, вид, внешность
төçлө I – цветной
төçлө, кеүек, һымак II – подобно, как; словно; һинең төçлө (һымаҡ) – как ты
төçһөҙләнергә – выцветать, тускнеть
төтөн – дым
төтәргә – дымить
төш I – сон, сновидение;
төшкә инеү – сниться;
төштә күреү – видеть во сне
төш II – полдень, время обеда;
төшкө аш – обед;
төштән һуң – после обеда
төшөндөрөргә, аңлатырға – объяснять, разъяснять, растолковывать
төшөнкө – подавленный
төшөнсә – понятие
төшөнөргә, аңларға – понять
төшөргә – опускаться; спускаться; сходить; высаживаться; снижаться; падать; хаҡ төшөү – снижаться (о цене); баçым төштө – давление снизилось
төшөрөргә – опускать, спускать; ронять; рисовать;
төшөрөп ебәреү – ронять; һүрәт төшөрөү – рисовать;
фотоға төшөрөү – фотографировать
тубыҡ – колено
тубыҡланырға – вставать на колени
туғай – пойменный луг
туған – родственник; бер туған – родной брат или сестра; ике туған – двоюродный
туғандаш – братский;
туғандаш халыҡтар – братские народы
туғанлашырға – родниться
туған-тумаса, туған-ырыу – родня, родственники
туғарырға – распрягать; атты туғарыу – распрягать лошадь
туғыҙ – девять;
туғыҙ йөҙ – девяносто
туҙ – береста
туҙан – пыль
туҙанларға – пылить
туҙырға – подниматься вверх, разлетаться; изнашиваться; саң туҙа – пыль поднимается; кейем туҙа – одежда изнашивается; сәсе туҙған – волосы растрепаны
туй – свадьба;
туй үткәреү (яһау) – справлять свадьбу
туйғансы – досыта, вдоволь
туйырға – наедаться; насыщаться; перен. надоедать
туҡ – сытый; наевшийся
туҡланырға – питаться
туҡлыҡлы – сытный, питательный
туҡмас – лапша;
туҡмас бешереү – варить лапшу;
туҡмас ҡырҡыу – резать лапшу
туҡмарға – бить
туҡталыш – остановка
туҡтатырға – останавливать, прекращать
туҡтарға – останавливаться; временно располагаться; перестать туҡтауһыҙ – безостановочно, беспрестанно туҡһан – девяносто туҡылдарға – стучать туҡыма – ткань, материя
туҡырға I – ткать
туҡырга II – взбивать, взбалтывать; ҡатыҡ туҡыу – взбалтывать катык туҡыусы – ткач, ткачиха туларға – метаться, брыкаться, бросаться тулҡын – волна
тулҡынланырға – волноваться; перен. волноваться, возбуждаться тултырырға – наполнять, заполнять тултырыусы – дополнение тулы – полный
тулыланырға – пополняться, увеличиваться тулырға – быть полным, наполненным тулыһынса, тулыһы менән – целиком, полностью тумалаҡ, түңәрәк – круглый, шарообразный тумыртҡа – дятел тун – шуба
тунарға – обдирать, сдирать туң – мерзлый, мороженый туңырға – замерзать, застывать; туп – мяч тупаç – тупой; грубый
тупаçларға – затуплять, делать тупым тупларға – собирать, соединять тупраҡ – почва. земля, грунт тура – прямой; откровенный
турайырға – выпрямляться
турала – о, об, обо; минең турала – обо мне
туранан-тура – прямо; откровенно
тураһында – о, об, обо, про; китап тураһында – о книге; ауыл тураһында – о деревне
турғай – воробей
тут – ржавчина
тутығырға – ржаветь
түбә – крыша; темя, макушка; вершина
түбән – низкий;
түбән ер – низкое место; неудовлетворительный; низкий, небольшой;
түбән сифат – низкое качество; нижний;
түбән ҡат – нижний этаж
түбәнге – нижний
түбәндәге – следующий; нижний
түбәнгә – вниз
түбәнләргә – снижаться, опускаться; снижаться
түгел – не; был түгел – не это;
китап минеке түгел – не моя книга
түгергә – лить, выливать; высыпать, сваливать; тратить; көс түгеү – тратить силы
түҙем – терпение
түҙемле – терпеливый, выносливый
түҙемһеҙ – нетерпеливость;
түҙемһеҙлек менән көтөү – ждать с нетерпением
түҙергә – терпеть, выдерживать; переносить
түләргә – платить, расплачиваться
түләүле – платный
түләүсе – плательщик
түләүһеҙ – бесплатный
түңкәрергә – опрокидывать түңәрәк – круглый; кружок; круг, окружность; кружок түрә – начальник, чиновник түтәл – грядка түш – грудь түшәк – постель
түшәм, түбә – потолок түшәргә – стлать, постилать тығыҙ – тесный тығыҙларға – уплотнять
тығылырға – засоряться; застревать; лезть, вмешиваться тығырға – совать, всовывать; затыкать тыйнаҡ – скромный, сдержанный тыйылырға – сдерживаться, удерживаться; тыйылып ҡалыу – воздержаться
тыйырға – укрощать, сдерживать; запрещать, воспрещать тыҡрыҡ – переулок тыҡылдарға – стучать тылсымлы – волшебный тымау – насморк тымыҙырға – успокаивать тымыҡ – тихий
тымырға – перестать; утихать, затихать тын I – дыхание; тын алыу дышать тын II – тихий; тихо, спокойно тынғыһыҙ – беспокойный, неугомонный тынлыҡ – тишина тыныс – тихий; тихо, спокойно
тынысланырға – успокаиваться, утихать тыныслыҡ – мир, покой, спокойствие
тынырға – умолкать, замолкать; затихать; успокаиваться тыныш (билдәләре) – знаки препинания тыңларға – слушать тыңлаусан, тыңлаулы – послушный тыңлаусы – слушатель;
радио тыңлаусылар – радиослушатели тыңлауһыҙ – непослушный тырма – грабли
тырмаларға, тырматырға – бороновать тырнаҡ – ноготь; коготь; кавычки тырнарға – царапать; чесать тырыш – усердный, старательный тырышлыҡ – усердие; старание тырышырға – стараться тыуған – родной; тыуған ауыл – родная деревня
тыуҙырырға – рождать, рожать; создавать бала тыуҙырыу – рожать ребенка;
тыуырға – рождаться; возникать тыш I – внешний, наружный
тыш II – вне, сверх, кроме; бынан тыш кроме этого тышҡы – внешний;
тышҡы яҡ – внешняя сторона; верхний; өçкө кейем – верхняя одежда; внешний, зарубежный;
тышҡы сәйәсәт – внешняя политика тышҡа – на улицу; наружу тышларға – обшивать, покрывать;
тун тышлау – покрывать дубленку; переплетать; тышлау цехы – переплетный цех тышта – на улице; снаружи тәбиғәт – природа;
тәбиғәт көсө – сила природы; нрав, характер; тәбиғәте менән ауыр кеше – по природе тяжелый человек
тәбрикләргә, тәбрик итергә – поздравлять, приветствовать тәгәрәргә – катиться; тәгәрәп китеү – покатиться;
тәгәрәп төшөү – упасть (сверху) тәҙрә – окно тәжрибә – опыт, эксперимент
тәҡдим – предложение; тәҡдим яһарға – сделать предложение тәҡдим итергә – предлагать телмәрйән – лягушка тәм – вкус
тәмле – вкусный, лакомый тәмләргә – пробовать на вкус тәмәке – табак, папироса тән – тело тәнҡит – критика
тәнҡитләргә – критиковать тәнәфес – перерыв, перемена тәңкә – монета (серебряная); рубль
тәңре, алла, хоҙай – бог, всевышний тәпке – мотыга тәпәшәйергә – становиться низким
тәпәшәк – низкий, невысокий тәрбиә – воспитание; уход тәрбиәле – воспитанный; культурный тәрбиәләнеүсе – воспитанник
тәрбиәләргә – воспитывать; ухаживать; бала тәрбиәләү – воспитывать ребенка;
ауырыуҙы тәрбиәләү – ухаживать за больным
тәрбиәсе – воспитатель тәржемә – перевод тәржемә итергә – переводить тәржемәсе – переводчик тәртип – порядок
тәртипләргә, тәртипкә һалырға – приводить в порядок тәртипһеҙ – невоспитанный; беспорядочный тәртә – оглобля тәрән – глубокий тәрәнлек – глубина
тәрәнәйергә – углубляться тәтәй – игрушка тәү – впервые, в первый раз
тәүбә – покаяние, исповедь тәүбә итергә – покаяться тәүге – первый, первичный тәүгә – впервые; первый раз;
тәүгә әйтеү – сказать первый раз тәүҙә – сначала тәүлек – сутки
тәүәккәл – решительный, смелый тәүәкәлләргә – решаться тәшкил итергә – составлять, образовать
тәьмин итергә – обеспечивать, снабжать тәьçир – влияние, воздействие, действие; впечатление
тәьçир итергә – влиять, воздействовать; производить впечатление
У
уба – холм, курган уғры, бур – вор
уҙған, үткән – прошлый, прошедший; уҙған (үткән) йыл – прошлый год, в прошлом году
уҙғарырға, үткәрергә – проводить; справлять; пропускать; ваҡыт уҙғарыу (үткәреү) – проводить время;
юбилей уҙғарыу (үткәреү) – справлять юбилей; алға уҙғарыу (үткәреү) – пропускать вперед
уҙырға – проходить; проехать, проезжать ужым – озимь уй – мысль; размышление
уйламағанда – нежданно-негаданно уйламағанса – неожиданно уйланырға – задуматься, размышлять
уйларға – думать, обдумывать; мыслить; считать уймаҡ – наперсток уйнап-көлөргә – веселиться
уйнарға – играть; веселиться; забавляться; исполнять уйпат – впадина, низина уйсан – задумчивый, грустный
уйсанланырға – становиться задумчивым уйын – игра; вечер, вечеринка уйын-көлкө – развлечения
уҡ I – стрела
уҡ II – усилит. частица; шул уҡ тот же уҡлау, туҡмас таяғы – скалка
уҡмашырға – скомкаться, сбиваться; слипаться уҡсы – стрелок уҡыған – образованный
уҡымышлы – грамотный уҡырға I – читать
уҡырға II – учиться, обучаться уҡытырға – учить, обучать, преподавать