шапкин задачи с решениями
.pdf
|
Пусть |
t = |
x |
|
|
è dt = |
1 |
dx, сменим пределы интегрирования: |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
= |
xÍ |
= |
2 |
|
= |
|
1, t |
|
|
= |
x |
= |
|
b |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Í |
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arctg |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
J = |
1 |
lim |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
= |
1 |
lim |
|
|
ò |
|
2 |
|
dz |
|
Þ |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 b→∞ ò |
|
(1+ t |
2 |
)arctg t |
|
|
|
2 b→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть z = arctg t, тогда dz = |
|
|
dt |
|
|
и новые пределы интегриро- |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1+ t2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
вания будут: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= arctg1 = π , z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
z |
= arctg t |
|
|
|
= arctg t |
|
|
|
= arctg |
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Í |
|
|
|
|
|
|
|
Ñ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
Þ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
arctg |
b |
|
= |
|
1 |
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
- ln |
π |
ö |
= |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim lnz |
|
π |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
lim |
çlnarctg |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 b→∞ |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 b→∞ |
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
4 ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
æ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π ö |
|
1 æ |
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
π |
ö |
|
1 |
|
|
|
|
π 4 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
= |
|
|
çlnarctg ¥ - ln |
÷ = |
|
|
|
|
çln |
|
- ln |
|
|
|
÷ |
= |
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
ln2 |
- |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 π |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 ø |
|
|
2 |
è |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
4 |
ø |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
интеграл сходится. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
á) J = ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
x |
2 |
- 5x + 6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Найдем точки, в которых подинтегральная функция терпит |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
разрыв: x2 – 5x + 6 = 0, |
|
|
|
x |
= 2, |
|
|
x |
= 3 |
|
|
и обе точки принадлежат |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
отрезку интегрирования [2; 5]. Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
5 ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
|
5 |
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3−δ |
|
d ç x - |
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
d ç x |
- |
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
J = εlim→0 |
ò |
|
|
|
è |
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
+ γlim→0 |
|
|
ò |
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
= |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
5 |
|
ö |
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
|
5 ö |
2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
δ →0 |
2+ε |
|
- |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
|
3+γ |
|
|
- |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç x |
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç x |
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
2 ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
= lim ln |
x - |
5 |
+ |
|
x2 - 5x + 6 |
|
|
23-+δε |
+ lim ln |
|
|
x - |
5 |
+ |
|
|
|
|
x2 |
|
- 5x + 6 |
35+γ |
= |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ε →0 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
γ →0 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
δ →0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
5 |
+ |
|
|
(3-δ )2 -5(3-δ )+ |
6 |
-ln 2+ε - |
5 |
+ |
(2 |
+ε )2 -5(2+ε )+6 |
ö |
+ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= limçln 3-δ - |
|
|
|
|
|
|
÷ |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ε→0 |
ç |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
||
δ →0 |
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
||||
|
|
æ |
|
|
|
|
5 |
+ 52 -5×5+6 |
|
|
|
-ln 3+γ - |
5 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ö |
= |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
+ limçln 5- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(3+γ )2 -5(3+γ )+6 ÷ |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ç |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|||||
|
γ →0 è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
231
= ln 3 - |
5 |
- ln 2 - |
5 |
|
+ ln |
5 |
+ 6 - ln 3 - |
5 |
= ln |
1 |
- ln |
1 |
+ |
|||
|
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
2 |
|
+ ln |
5 + 2 |
6 - ln |
1 |
= ln |
(5 + 2 |
6 )×2 = ln(5 + 2 |
6 ) — |
|
|
|||||||
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
интеграл сходится.
4.3.Приложения определенных интегралов
4.3.1.Найти площадь фигуры, ограниченной линиями, и по-
строить схематические чертежи фигур. а) y = x2 + 2x – 16, 4x – y – 8 = 0.
Имеем параболу: y = (x + 1)2 – 17 и прямую: 4х – y – 8 = 0. Нужно определить заштрихованную площадь (рис. 53).
y
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
–2 |
|
|
0 |
4 |
x |
|
|
|
||||||
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ðèñ. 53
232
Найдем общие точки фигуры (пределы интегрирования):
ì y = x2 + 2x -16, íî y = 4x - 8,
отсюда х2 – 2õ – 8 = 0 è õ1 = –2, õ2 = 4. Площадь фигуры определяется как:
S = òb | f (x) -ϕ(x) | dx = ò4 | (4x - 8) - (x2 + 2x -16) | dx =
|
a |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
x |
2 |
|
1 |
|
|
|
ö |
|
|
||
|
= ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
| 8 + 2x - x |
2 |
| dx = |
ç |
8x + 2 |
|
|
- |
x |
3 ÷ |
4 |
= |
|||||||||||||
|
|
ç |
|
|
|
|
÷ |
−2 |
|||||||||||||||||
|
|
2 |
3 |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
æ |
−2 |
|
|
|
|
ö |
æ |
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ö |
ø |
|
|
||
|
2 |
|
1 |
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
3 |
|
|
|
||||||
= ç8 |
×4 + 4 |
|
- |
|
×4 |
|
÷ |
- ç8 |
×(–2) + |
(–2) |
|
- |
|
|
(–2) |
|
÷ |
= 36 (êâ. åä.) |
|||||||
|
3 |
|
|
2 |
|
||||||||||||||||||||
è |
|
|
|
|
|
ø |
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
á) (x2 + y2)2 = 18 xy.
Запишем это уравнение в полярной системе координат:
ìx = ρ cosϕ
íîy = ρ sinϕ
Подставив, получим:
ρ2 = 9 sin 2 ϕ.
Площадь лемнискаты (рис. 54) равна четырем заштрихованным площадям, тогда
|
|
ϕ2 |
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
4 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
S = |
|
ò |
ρ 2dϕ = |
|
×4 |
×9ò sin2ϕ dϕ = 2 ×9× |
|
(-cos2 |
ϕ ) |
||||||
2 |
2 |
2 |
|||||||||||||
|
|
ϕ1 |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
π |
- cos0 |
ö |
= |
9 (êâ.åä.). |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
= –9 çcos |
2 |
÷ |
|
|
||||||||
|
|
|
|
è |
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
π
4
ρ
π
4 =
0
Ðèñ. 54
233
4.3.2. Найти объем тела вращения вокруг оси Ох фигуры, ограниченной линиями:
y = 0; y = |
x2 |
; 2x + y -12 = 0. |
|||
|
|
||||
4 |
|
|
|
|
|
Находим общие точки фигуры: |
|||||
ì |
|
x |
2 |
|
|
ï y = |
|
, |
|||
|
|
||||
í |
|
|
4 |
|
|
ï |
|
|
|
|
|
î y = -2x +12, |
отсюда х2 + 8õ – 48 = 0 è õ1 = –12, |
õ2 = 4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Заштрихованная фигура (рис. 55) вращается вокруг оси Ох. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Объем тела вращения определяется как: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
4 |
|
æ x2 ö2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||
V = |
π |
òy |
|
|
|
π |
òy |
dx = |
π |
ò |
|
ç |
|
|
|
÷ |
dx + |
π |
ò (–2x +12) |
dx = |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
dx + |
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
4 ÷ |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
è |
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
= |
π |
ò4 |
x4dx +4π ò6 |
(x2 -12x + 36)dx = |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
16 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
π |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ö |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
= |
|
× |
1 |
|
|
|
|
5 |
|
4 |
+ |
4π |
1 |
|
|
|
3 |
-12 |
× |
1 |
|
|
|
2 |
+ 36x |
|
6 |
= |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
0 |
ç |
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
|
÷ |
|
4 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
16 |
5 |
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
öö |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
π |
|
5 |
|
|
|
æ |
æ |
1 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
ö æ |
|
1 |
|
|
|
3 |
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||
= |
|
|
×4 |
|
+ 4π |
ç |
ç |
|
|
|
|
× |
6 |
|
- |
6× |
6 |
|
+ 36×6÷- ç |
|
|
|
×4 |
|
- 6× |
4 |
|
+ 36×4÷÷ |
= |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
80 |
|
|
|
|
|
|
ç |
è |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
è 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
øø |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
64π |
+ |
|
32π |
|
= |
352 |
π |
|
(êóá. åä.) |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
4 6 |
x |
Ðèñ. 55
234
4.4. Приближенные вычисления определенных интегралов
4.4.1. Разбивая отрезок интегрирования сначала на 10 равных частей, а затем на 20 частей, найти приближенно интегралы J10 è J20. Определить точность с помощью разности ε = | J10 – J20 | .
|
|
|
J = ò9 |
|
x2 + 4 dx |
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
а) по формуле трапеций; |
|
|
|
|
|
|
|||
б) по формуле Симпсона. |
|
|
|
|
|
|
|||
Решение. Имеем подинтегральную функцию |
y = x2 + 4 . Ñî- |
||||||||
ставим вспомогательную таблицу. |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
При делении |
|
При делении |
||||
xi |
xi2 |
xi2 + 4 |
на 10 частей |
|
на 20 частей |
||||
|
|
|
y |
i |
= x2 + 4 |
|
y |
i |
= x2 + 4 |
|
|
|
|
i |
|
|
i |
||
–1 |
1 |
5 |
y0 = 2,23607 |
|
y0 = 2,23607 |
||||
–0,5 |
0,25 |
4,25 |
|
|
|
|
y1 = 2,06155 |
||
0 |
0 |
4 |
y1 = 2,0 |
|
y2 = 2,0 |
||||
0,5 |
0,25 |
4,25 |
|
|
|
|
y3 = 2,06155 |
||
1 |
1 |
5 |
y2 = 2,23607 |
|
y4 = 2,23607 |
||||
1,5 |
2,25 |
6,25 |
|
|
|
|
y5 = 2, 5 |
||
2 |
4 |
8 |
y3 = 2,82843 |
|
y6 = 2,82843 |
||||
2,5 |
6,25 |
10,25 |
|
|
|
|
y7 = 3, 20156 |
||
3 |
9 |
13 |
y4 = 3,60555 |
|
y8 = 3,60555 |
||||
3,5 |
12,25 |
16,25 |
|
|
|
|
y9 = 4,03113 |
||
4 |
16 |
20 |
y5 = 4,47214 |
|
y10 = 4,47214 |
||||
4,5 |
20,25 |
24,25 |
|
|
|
|
y11 |
|
= 4,92443 |
5 |
25 |
29 |
y6 = 5,38516 |
|
y12 = 5,38516 |
||||
5,5 |
30,25 |
34,25 |
|
|
|
|
y13 |
|
= 5,85235 |
6 |
36 |
40 |
y7 = 6,32456 |
|
y14 |
|
= 6,32456 |
||
6,5 |
42,25 |
46,25 |
|
|
|
|
y15 |
|
= 6,80074 |
7 |
49 |
53 |
y8 = 7,28011 |
|
y16 = 7,28011 |
||||
7,5 |
56,25 |
60,25 |
|
|
|
|
y17 |
|
= 7,76209 |
8 |
64 |
68 |
y9 = 8,24621 |
|
y18 = 8,24621 |
||||
8.5 |
72,25 |
76,25 |
|
|
|
|
y19 = 8,73212 |
||
9 |
81 |
85 |
y10 = 9,21954 |
|
y20 = 9,21954 |
235
а) По формуле трапеций. При делении на 10 частей:
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
9 - (-1) æ y0 |
|
|
|
y10 |
ö |
|
|||
J10 |
= |
ò |
x |
2 |
+ 4 dx » |
|
+ y1 + y2 |
+ ...+ y8 |
+ y9 + |
|
||||||||
|
|
10 |
ç |
2 |
2 |
÷ = |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
ø |
|
|||||
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
×48,10604 = 48,10604. |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
При делении на 20 частей: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
9 |
|
|
|
|
9 - |
(-1) æ y0 |
|
|
|
y20 ö |
|
||||
J20 |
= |
|
ò |
x |
2 |
+ 4 dx » |
+ y1 + y2 |
+ ...+ y18 |
+ y19 + |
= |
||||||||
|
|
|
|
20 |
ç |
2 |
2 |
÷ |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
ø |
|
|||||
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
×96,03356 = 48,01678. |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Точность вычислений оцениваем с помощью разности:
ε = | J10 – J20 | = | 48,10604 – 48,01678 | = 0,08926.
б) По формуле Симпсона. При делении на 10 частей:
|
|
|
|
|
|
J10 = ò9 |
x2 + 4 dx » |
|
|
|||
|
9 - (-1) (y |
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
» |
+ 4(y |
|
+ y + ... |
+ y |
) + 2(y |
+ y |
+ ... + y |
) + y ) = |
||||
|
10×3 |
0 |
|
1 |
|
3 |
9 |
2 |
4 |
8 |
10 |
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
= |
|
×143,95475 = 47,98492. |
|
||||||
|
|
|
|
10×3 |
|
|
|
|
|
|
||
При делении на 20 частей: |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
J20 = ò9 |
x2 + 4 dx » |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
»9 - (×-1) (y0 + 4(y1 + y3 + ...+ y17 + y19 ) + 2(y2 + y4 + ...+ y16 + y18 ) + y20 ) = 20 3
= 2010×3 ×287,92215 = 47,98702.
Точность вычислений:
e = | J10 – J20 | = | 47,98492 – 47,98702 | = 0,0021.
Известно, что при одинаковом числе точек разбиения формула Симпсона дает более точный результат.
236
5. ФУНКЦИИ НЕСКОЛЬКИХ ПЕРЕМЕННЫХ
5.1. Частные производные и дифференциал функции
|
5.1.1. Найти частные производные |
|
|
|
′ |
|
|
′ |
|
|
|
|
è |
|
|
′′ |
|
функций: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
zx, |
|
|
zy, |
|
|
|
|
|
zxy |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
à) z = (x – 4)2y2 + x4(y + 2)3 + 8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Находим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
z¢x = |
((x - 4)2 × y2 + x4 (y + 2)3 + 8)¢x = 2(x - 4)× y2 + 4x3 (y + 2)3; |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
z¢y = ((x - 4)2 y2 + x4 (y + 2)3 + 8)¢y = 2(x - 4)2 y + 3x4 (y + 2)2; |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
z¢õy = (2(x - 4)× y2 + 4x3 (y + 2)3 )¢y = 4(x - 4)y +12x3 (y + 2)2 . |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x−4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
á) z = e |
|
y−2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Находим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ x−4 ö¢ |
|
|
|
x−4 |
æ x - 4 ö |
¢ |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
x−4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
z¢ |
|
çe y |
− |
2 |
|
÷ |
|
= e y |
− |
2 |
|
|
|
|
|
e y |
− |
2 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
×ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
y - 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
õ |
|
|
|
|
|
|
è y - 2 |
ø õ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ x−4 ö¢ |
|
|
|
x−4 |
|
æ x - 4 |
ö |
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
x - 4 |
|
|
|
|
x−4 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
z¢ = |
çe y |
− |
2 |
÷ |
|
|
= e y |
− |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e y |
− |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 × |
ç |
|
|
|
÷ |
|
|
|
= - |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 ; |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
y |
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
(y - 2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
÷ |
|
|
ó |
|
|
|
|
|
è y - 2 |
ø ó |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
ø |
|
|
|
¢ |
|
æ |
|
1 ö¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
ö |
¢ |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
æ 1 |
|
|
|
|
− |
ö |
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
x−4 |
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x−4 |
|
|
|
|
|
|
|
çe |
x−4 |
÷ |
|
|
|
||||||||||||
|
|
z¢ |
|
= |
|
|
|
|
× e y 2 |
= |
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
× e y 2 + |
|
|
|
|
× |
y 2 |
|
|
= |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
ç |
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
xy |
|
|
|
|
- 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ç y |
|
|
|
|
|
|
÷ |
ó |
|
è y |
- 2 ø ó |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y - 2 ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
ø ó |
|
|
|
|||
|
1 |
|
|
|
|
x−4 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
x−4 |
|
æ |
|
|
|
|
x - 4 |
|
|
|
|
ö |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
x−4 |
|
æ |
|
x - 4 |
ö |
||||||||||
|
|
|
|
|
y−2 |
|
|
|
|
|
|
|
y−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y−2 |
|
|
||||||||||||||||||||
= - |
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
× e |
|
|
×ç - |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
= - |
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
× |
ç1+ |
|
÷ . |
||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
(y - 2) |
|
|
|
|
|
|
y - 2 |
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
(y - 2) |
|
÷ |
|
|
|
(y - 2) |
|
|
|
|
|
|
ç |
|
y - 2 |
÷ |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
ø |
5.1.2. Найти дифференциал dz функции:
z = sin2 (4x2 – 2y2).
Полный дифференциал определяется как: dz= ¶¶xz dx+ ¶¶yz dy.
237
Найдем частные производные: |
|
|||
¶z |
|
= z¢ |
= (sin2 (4x2 - 2y2 ))¢x = 2sin (4x2 |
- 2y2 )× (sin (4x2 - 2y2 ))¢x = |
|
||||
¶x |
|
x |
|
|
|
|
= 2sin (4x2 - 2y2 )×cos (4x2 - 2y2 )× (4x2 - 2y2 )¢x = |
||
|
|
|
||
|
|
|
= sin2 (4x2 - 2y2 )×4 ×2x = 8xsin (8x2 - 4y2 ). |
|
¶z |
= z¢ |
= (sin2 (4x2 - 2y2 ))¢y = 2sin (4x2 |
- 2y2 ) (sin (4x2 -2y2 ))¢y = |
|
|
||||
¶y |
|
y |
|
|
|
|
|
|
=2sin (4x2 -2y2 )×cos (4x2 - 2y2 )× (4x2 - 2y2 )¢y =
=sin2 (4x2 -2y2 )×(-2 ×2y) = -4y×sin (8x2 -2y2 ).
Тогда полный дифференциал будет равен:
dz = 8x sin (8x2 – 4y2) dx – 4y sin (8x2 – 2y2) dy =
=4 sin (8x2 – 4y2) (2xdx – ydy).
5.1.3.Показать, что функция z = y ln (4x2 – 2y2) удовлетворяет
уравнению |
1 |
z¢ |
+ |
2 |
z¢ |
= |
2z |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
x |
|
|
|
y y |
|
y2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Найдем частные производные: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
z¢ |
= (yln (4x2 -2y2 ))¢x = y× |
|
|
1 |
|
|
|
|
×(4x2 - |
2y2 )¢x = |
|
8xy |
|
|
, |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 -2y2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x2 -2y2 |
|
|
|
||||||||||||
|
z¢ |
|
= (y×ln (4x2 |
-2y2 ))¢y |
= y¢ |
×ln(4x2 -2y2 )+ y×(ln (4x2 -2y2 ))¢y = |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
= ln (4x2 -2y2 ) + y× |
|
|
1 |
|
|
|
|
×(4x2 -2y2 )¢y = ln (4x2 -2y2 ) - |
|
4y2 |
|
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
4x2 -2y2 |
4x2 -2y2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Подставляем найденные частные производные |
в уравнение: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
8xy |
|
|
|
2 æ |
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
4y2 |
|
ö |
|
|
2y ln (4x2 - 2y2 ) |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
× |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
çln(4x |
|
- 2y |
|
) - |
|
|
|
|
|
|
|
÷ |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|||||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
x |
|
4x |
- 2y |
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x |
|
- 2y |
÷ |
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
y è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
8y |
|
|
+ |
|
2 ln (4x2 |
- 2y2 ) |
- |
|
|
|
8y |
|
= |
|
2 ln (4x2 - 2y2 ) |
; |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
4x2 |
- 2y2 |
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
4x2 |
|
- 2y2 |
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 ln (4x2 - 2y2 ) |
= |
|
2 ln (4x2 - 2y2 ) |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Получили тождество.
238
5.2.Приложения частных производных
5.2.1.Составить уравнение касательной плоскости и урав-
нение нормали к поверхности 4z = xy – 2x – 4y + 8 в точке М (–4; –2; 8).
Решение. Проверим принадлежит ли точка М поверхности:
4 · 8 = (–4) · (–2) – 2 · (–4) – 4(–2) + 8, 32 = 32,
следовательно, точка М принадлежит поверхности. Уравнение касательной плоскости имеет вид:
|
|
æ ¶z ö |
|
|
æ |
¶z ö |
|
|||
z - z |
= |
|
|
|
(õ - õ |
|
) + ç |
|
÷ |
(y - y ). |
ç |
÷ |
Ì |
|
|||||||
Ì |
|
|
ç |
÷ |
Ì |
|||||
|
|
è |
¶x øÌ |
|
|
è |
¶y øÌ |
|
Найдем значения частных производных в точке М:
¶z |
æ |
|
1 |
|
|
|
ö¢ |
1 |
|
|
æ |
|
¶z ö |
= |
|||
|
= ç |
|
|
(xy - 2x - 4y + 8) |
÷ |
= |
|
|
(y - 2); |
ç |
|
|
÷ |
||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
¶x |
è |
|
4 |
|
|
|
ø |
õ |
4 |
|
|
è |
|
¶x øÌ |
|
||
|
|
|
|
= |
1 |
(-2 - |
2) = -1; |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ö¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
¶z |
æ |
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
æ |
|
¶z ö |
|
||||
|
= ç |
|
|
(xy - 2x - 4y + 8) |
÷ |
= |
|
|
(x - 4); |
ç |
|
|
÷ |
= |
|||
|
|
|
|
|
|||||||||||||
¶y è 4 |
|
|
|
ø ó 4 |
|
|
ç |
|
÷ |
|
|||||||
|
|
|
|
|
è |
|
¶y øÌ |
|
=41 (-4 - 4) = -2,
èподставим в уравнение касательной плоскости:
z – 8 = (–1) (x – (–4)) + (–2)(y – (–2)) èëè x + 2y + z = 0.
Уравнение нормали берем в виде:
x - xÌ
æ ¶z ö ç ÷ è ¶x øÌ
= y - yÌ æ ¶z ö ç ÷ çè ¶y ø÷Ì
èëè
|
|
z - zÌ |
|
|
|
|
x + 4 y + 2 z -8 |
|
||||
= |
|
|
, èëè |
|
|
= |
|
= |
|
, |
||
-1 |
-1 |
- 2 |
-1 |
|||||||||
|
x + 4 = |
y + 2 |
|
= z - 8. |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
239
5.2.2. Найти градиент и производную по направлению a = 4i − 2 j функции z = ln (4x2 + 2y2) в точке А (–2; 4).
Решение. Градиент функции z = f (x, y) равен:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¶z |
ι |
+ |
¶z |
× j. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
grad |
z = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¶x |
|
¶y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Найдем частные производные: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
¶z |
= (ln (4x2 + 2y2 ))¢x = |
|
|
1 |
|
|
× (4x2 + 2y2 )¢x = |
8x |
|
= |
4x |
, |
||||||||||||
|
|
|
4x2 + 2y2 |
4x2 + 2y2 |
|
2x2 + y2 |
||||||||||||||||||
¶x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
¶z |
= (ln (4x2 + 2y2 ))¢y |
= |
1 |
|
|
× (4x2 |
+ 2y2 )¢y |
|
2 ×2y |
|
= |
|
2y |
|
|
||||||||
|
|
4x2 + 2y2 |
4x2 + 2y2 |
2x2 + y2 |
|
|||||||||||||||||||
|
¶y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и их значения в точке А (–2; 4):
æ |
¶z ö |
|
4 (–2) |
|
|
|
1 |
|
æ |
¶z ö |
|
2 ×4 |
|
|
1 |
|
||||||
ç |
|
÷ |
= |
|
|
|
|
|
= - |
|
; |
ç |
|
÷ |
= |
|
|
|
|
= |
|
. |
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
2 |
|
||||||||||
è ¶x øA |
|
2 (–2) |
+ |
4 |
|
3 |
|
ç |
÷ |
|
2 (–2) |
+ 4 |
|
3 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
è |
¶y øA |
|
|
|
|
|
Тогда градиент в точке А равен:
(grad z)À = - 13ι + 13 j .
Производная функции z в направлении вектора à вычисляется по формуле:
¶¶az = ¶¶xz ×cosα + ¶¶yz ×sinα .
Найдем направляющий косинус вектора à :
|
cosα = |
|
|
4 |
|
|
|
|
= |
|
4 |
= |
2 |
, |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
42 + (-2)2 |
|
|
|
20 |
|
5 |
|
|
|
||||||
тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sinα = |
1- cos2 |
α = |
|
1 |
|
æ |
2 |
ö2 |
= |
1- |
4 |
= |
1 |
. |
||||||
|
- ç |
|
|
÷ |
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç |
|
5 |
÷ |
|
|
|
|
5 |
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ ¶z |
ö |
= - |
1 |
× |
2 |
+ |
1 |
× |
1 |
= - |
1 |
= - |
5 |
. |
|
|||||
ç ÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
è ¶a |
øA |
|
3 |
|
5 |
|
3 |
|
|
5 |
|
|
|
3 5 |
|
|
15 |
|
|
240