YorubaPrimer
.pdfÀkójôpõ õrõ létò çlëgbëmçgbë Vocabulary - in functional groups
Àárõ |
à-á-rõ |
morning |
|
Àríwá |
à-rí-wá |
north |
Õsán |
õ-sán |
afternoon |
|
Gúúsù |
gú-ú-sù |
south |
Ìrõlë |
ì-rõ-lë |
late |
|
Ìlà-oòrùn |
ì-là-o-ò-rùn |
east |
Alë |
a-lë |
afternoon |
|
Ìwõ-oòrùn |
ì-wõ-o-o-rùn |
west |
Òru |
ò-ru |
evening |
|
|
|
|
|
|
(after dark) |
|
Àwõ |
à-wõ |
color |
Àkókò |
à-kó-kò |
night |
|
Pupa |
pu-pa |
red |
Ìÿëjú |
ì-së-jú |
|
|
Funfun |
fun-fun |
white |
Wákàtí |
wá-kà-tí |
time |
|
Dúdú |
dú-dú |
black, dark |
Ôjö |
o-jö |
minute |
|
|
|
|
Õsê |
õ-sê |
hour |
|
Ilé |
i-lé |
house |
Oÿù |
o-ÿù |
day |
|
Yàrá |
yà-rá |
room |
Ôdún |
ô-dún |
week |
|
Õdêdê |
õ-dê-dê |
porch, lobby |
|
|
month |
|
Ìyêwù |
ì-yê-wù |
hall |
Àná |
à-ná |
year |
|
Gbàngàn |
gbàn-gàn |
bedroom |
Òní (Èní) |
ò-ní (è-ní) |
|
|
Balùwê |
ba-lù-wê |
bathroom |
Õla |
õ-la |
yesterday |
|
Ilêkùn |
i-lê-kùn |
door |
Õtúnla |
õ-tún-la |
today |
|
Fèrèsé |
fè-rè-sé |
window |
Ìjçta |
ì-jç-ta |
tomorrow |
|
Ògiri |
ò-gi-ri |
wall |
Ìjçrin |
ì-jç-rin |
two days |
|
Àjà |
à-jà |
attic |
Ìjarùn-ún |
ì-ja-rùn-ún |
ago |
|
|
|
|
|
|
three days |
|
ßíbí |
ÿí-bí |
spoon |
Õsê tó kôjá |
õ-sê tó |
ago |
|
Õbç |
õ-bç |
knife |
Õsê tó þ bõ |
kô-já |
four days |
|
Àmúga |
à-mú-ga |
fork |
|
õ-sê tó þ |
ago |
|
Àwo |
à-wo |
porcelain |
|
bõ |
last week |
|
|
|
bowl, plate |
|
|
next week |
|
Abö |
a-bö |
enamel or |
Oòrùn |
o-ò- rùn |
|
|
|
|
plastic bowl |
Òÿùpá |
ò-ÿù-pá |
sun |
|
|
|
pan |
Ìràwõ |
ì-rà-wõ |
moon |
|
Ife |
i-fe |
cup, tumbler |
Òfúrufú |
ò-fú-ru-fú |
star |
|
Ìkòkò |
ì-kò-kò |
pot |
Ayé |
a-yé |
sky |
|
|
|
|
Õrun |
õ-run |
earth |
|
Akëkõö |
a-kë-kõ-ö |
student/pupil |
Òjò |
ò-jò |
heaven |
|
Olùkö |
o-lù-kö |
teacher |
|
|
rain |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Five short of seventy)
Page 65 |
Ojú Ìwé Karùndínláàádörin |
Àkójôpõ õrõ létò çlëgbëmçgbë
Vocabulary - in functional groups
Ebi |
e-bi |
hunger |
Bàbá |
Òýgbç |
ò-ý-gbç |
thirst |
Ìyá |
Oúnjç |
o-ún-jç |
food |
Õgbçni |
Omi |
o-mi |
water |
Ìyá-ààfin |
Ôbê |
ô-bê |
stew |
Abilékô |
Çran |
e³-ran |
meat |
Omidan |
Çja |
ç-ja |
fish |
Adélébõ |
Aÿô |
a-ÿô |
cloth,garment |
Gbóná |
Fìlà |
fì-là |
cap |
Tútù |
ßõkòtò |
ÿò-kò-tò |
trousers, shorts |
Löwörö |
Bùbá |
bù-bá |
tunic, blouse |
|
Ìró |
ì-ró |
loin cloth |
Onílé |
Gèlè |
gè-lè |
head-tie |
Àlejò |
Bàtà |
bà-tà |
shoe |
Õgá |
Ìbõsê |
ì-bõ-sê |
socks |
Ômô-iÿë |
Pátá |
pá-tá |
panties |
Ômô-õdõ |
ßinmí |
ÿin-mí |
undergarment, |
|
|
|
chemise |
Ìbéèrè |
|
|
|
Ìdáhùn |
Arúgbó |
a-rú-gbó |
elderly person |
Èsì |
Àgbà |
à-gbà |
elder |
Òkè |
Õdö |
õ-dö |
adolescent, youth, |
|
Ômödé |
ô-mô-dé |
child |
Ilê |
Èwe |
è-we |
youth, young |
|
|
|
folks, children, |
Ìbêrê |
|
|
childhood |
Òpin |
Ôkùnrin |
ô-kùn-rin |
man |
Iwájú |
Obìnrin |
o-bìn-rin |
woman |
Êyìn (Êhìn) |
Akô |
a-kô |
male |
Iÿë |
Abo |
a-bo |
female |
Eré |
bà-bá ì-yá õ-gbë-ni
ì-yá-à-a-fin a-bi-lé-kô o-mi-dan a- dé-lé- bõ
gbó-ná tú-tù lö-wö-rö
o-ní-lé à-le-jò õ-gá ô-mô-i-ÿë ô-mô-õ-dõ
ì-bé-è-rè ì-dá-hùn è-sì ò-kè
i-lê
ì-bê-rê ò-pin i-wá-jú ê-yìn (ê-hìn) i-s³e³;
e-ré
father mother Mr.
Mrs?
Mrs
Miss
Miss?
hot (adj) cold (adj) lukewarm
host guest master apprentice servant
question answer reply top, hill, mountain ground
beginning end
front back work play
oókanléláàdöta
(Four short of seventy)
Page 66 |
Ojú Ìwé Kçrìndínláàádörin |
|
|
|
Àkójô õrõ - Onírúurú |
|
|
||||
|
|
|
Vocabulary - |
Miscellaneous |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ààyè |
à-à-yè |
living |
|
|
Ìdúpë |
|
ì-dú-pë |
thanksgiving |
|
Agbára |
a-gbá-ra |
power |
|
|
Ìlànà |
|
ì-là-nà |
procedure |
|
Àgbàrá |
à-gbà-rá |
torrent |
|
|
Ilé-ìwòsàn |
|
i-lé-ì-wò-sàn |
hospital |
|
Àgbáyé |
à-gbá-yé |
world |
|
|
Ilê |
|
i-lê |
floor, ground |
|
Àìmoye |
à-ì-mo-ye |
countless |
|
|
Ìmõ |
|
ì-mõ |
knowledge |
|
Àkójôpõ |
à-kó-jô-põ |
collection |
|
|
Ìmõràn |
|
ì-mõ-ràn |
advice |
|
Àkókò |
à-kó-kò |
time |
|
|
Ìran |
|
ì-ran |
generations, |
|
Àkökö |
à-kö-kö |
first |
|
|
|
|
|
sight |
|
Àmì |
à-mì |
sign |
|
|
Ìrókò |
|
ì-ró-kò |
African teak |
|
Àýfàní |
à-ý-fà-ní |
benefit |
|
|
|
|
|
tree |
|
Àÿà |
à-ÿà |
habit, custom |
|
|
Ìÿe |
|
ì-ÿe |
custom, habit |
|
Àÿá |
à-ÿá |
hawk (bird) |
|
|
Iÿë |
|
i-ÿë |
work |
|
Àÿç |
à-ÿç |
order |
|
|
Ìÿòro |
|
ì-sò-ro |
difficulty |
|
Àwòrán |
à-wò-rán |
picture |
|
|
Ìtúmõ |
|
ì-tú-mõ |
meaning |
|
Àwõn |
à-wõn |
net |
|
|
Ìyàtõ |
|
ì-yà-tõ |
difference |
|
Àwôn |
à-wôn |
they |
|
|
|
|
|
|
|
Àyà |
à-yà |
chest |
|
|
Káàkiri |
|
ká-à-ki-ri |
everywhere |
|
Aya |
a-ya |
wife |
|
|
Kàwé |
|
kà-wé |
read |
|
Àyè |
à-yè |
space |
|
|
Kõwé |
|
kõ-wé |
write |
|
Ayé |
a-yé |
world |
|
|
Kö |
|
kö |
to learn,to |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
teach |
|
Dára |
dá-ra |
good |
|
|
Kõ |
|
kõ |
to refuse |
|
Dökítà |
dö-kí-tà |
doctor |
|
|
Kô |
|
kô |
write |
|
Dúpë |
dú-pë |
to thank |
|
|
Mö |
|
mö |
clean |
|
|
|
|
|
|
Mõ |
|
mõ |
to know |
|
Êkö |
ê-kö |
lesson |
|
|
Mô |
|
mô |
to mould |
|
Çgbë |
ç-gbë |
association |
|
|
|
|
|
|
|
Êgbë |
ê-gbë |
side |
|
|
Ojoojúmö |
|
o-jo-o-jú-mö |
everyday |
|
|
|
|
|
|
Ohùn |
|
o-hùn |
voice |
|
Gëgë |
gë-gë |
accordingly |
|
|
Olùdarí |
|
o-lù-da-rí |
director |
|
Gidigidi |
gi-di-gi-di |
very much |
|
|
Ogunlögõ |
|
o-gun-lö-gõ |
very many |
|
Gbìyànjú |
gbì-yàn-jú |
to try |
|
|
Õrõ |
|
õ-rõ |
word |
|
|
|
|
|
|
Ôrõ |
|
ô-rõ |
wealth |
|
Ìdálê |
ì-dá-lê |
a place abroad |
|
|
Õnà |
|
õ-nà |
road |
|
|
|
|
|
|
Ônà |
|
ô-nà |
art |
|
|
|
|
|
|
pàtàkì |
|
pà-tà-kì |
important |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 67 |
|
|
|
|
|
|
(Three short of seventy) |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
Ojú Ìwé Kçtàdínláàádörin |
APPENDIX 1
Àwôn Ìdáhùn Õrõ Yoruba
Yoruba Word List Answers
Page 14 |
|
|
|
Page 17 |
|
|
|
Ajá |
A-já |
Dog |
|
|
Ìdí |
Ì-dí |
Reason |
Àjà |
À-jà |
Attic |
|
|
Ibí |
I-bí |
Place |
Àgbà |
À-gbà |
Adult |
|
|
Ibi |
I-bi |
Evil |
Àpá |
À-pá |
Scar |
|
|
Ìrì |
Ì-rì |
Dew |
Àpà |
À-pà |
Prodigal |
|
|
Ìgbì |
Ì-gbì |
Wave |
Ara |
A-ra |
Body |
|
|
Ìtí |
Ì-tí |
Beam |
Àrà |
À-rà, |
Fashion |
|
|
|
|
|
Ará |
A-rá |
Relation |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 15 |
|
|
|
|
Page 18 |
|
|
Èwe |
È-we |
Youth |
|
|
Òwò |
Ò-wò |
Trade |
Eré |
E-ré |
Play |
|
|
Òkò |
Ò-kò |
Stone |
Èrè |
È-rè |
Profit |
|
|
Okó |
O-kó |
Penis |
Ète |
È-te |
Intention |
|
|
Òjó |
Ò-jó |
A name |
Èdè |
È-dè |
Language |
|
|
Ojo |
O-jo |
Coward |
|
|
|
|
|
Òdo |
Ò-do |
Zero |
|
|
|
|
|
Odó |
O-dó |
Mortar |
|
|
|
|
|
Opó |
O-pó |
Widow |
|
|
|
|
|
Òpò |
Ò-pò |
Bother |
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 16 |
|
|
|
Page 19 |
|
|
|
Êjë |
Ê-jë |
Vow |
|
|
Ôkõ |
Ô-kõ |
Vehicle |
Çsç |
Ç-sç |
Verse |
|
|
Ôkô |
Ô-kô |
Husband |
Êyç |
Ê-yç |
High esteem |
|
|
Ôkö |
Ô-kö |
Hoe |
|
|
|
|
|
Õkõ |
Õ-kõ |
Spear |
|
|
|
|
|
Õwõ |
Õ-wõ |
Respect |
|
|
|
|
|
Ôwõ |
Ô-wõ |
Broom |
|
|
|
|
|
Õwö |
Õ-wö |
Flock |
Àkíyèsí: Àwôn õrõ mélòó kan ní ìtúmö tí ó ju õkan lô. Õkan péré ni a töka sí níbí.
Note: Some words have more than one meaning. Only one has been indicated here.
Àwôn Ìdáhùn Õrõ Yoruba
Yoruba Word List Answers
Page 20 |
Page 25 |
Kúkú |
Kú-kú |
|
Rather |
|
|
Ìlú, |
Ì-lú |
Town |
Kúkù |
Kú-kù |
|
A name |
|
|
Ìlù |
Ì-lù |
Drum |
Kújú, |
Kú-jú |
|
Dull |
|
|
Ìlà |
Ì-là |
Line |
Fùfú, |
Fù-fú |
|
Cassava meal |
|
|
Ilá |
I-lá |
Okro |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 22 |
|
|
|
|
|
Page 26 |
|
|
Àgbo |
À-gbo |
|
Concoction |
|
|
Oyè |
O-yè |
Title |
Agbo |
A-gbo |
|
Circle |
|
|
Ôyë |
Ô-yë |
Harmattan |
Àwo |
À-wo |
|
Plate |
|
|
Owú |
O-wú |
Envy |
Awo |
A-wo |
|
Cult |
|
|
Òwu |
Ò-wu |
A town |
Abë |
A-bë |
|
|
|
|
Orí |
O-rí |
Head |
Apó |
A-pó |
|
Sheath |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 23 |
|
|
|
|
Page 27 |
|
|
|
Èní |
È-ní |
Today |
|
|
Ôpë |
Ô-pë |
Gratitude |
|
Ènì |
È-nì |
Over-measure |
|
|
Õdê |
Õ-dê |
Dunce |
|
Èjí |
È-jí |
Gap between |
|
|
Ônà |
Ô-nà |
Art |
|
teeth |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 24 |
|
|
|
|
|
Page 28 |
|
|
Çgba |
Ç-gba |
|
Whip |
|
|
À-jà-pá |
À-jà-pá |
Turtle |
Êpà |
Ê-pà |
|
Peanut |
|
|
Õ-põ-lö |
Õ-põ-lö |
Toad |
Çjö |
Ç-jö |
|
Case |
|
|
Ò-gè-dè |
Ò-gè-dè |
Incantation |
|
|
|
|
|
|
Ò-do-do |
Ò-do-do |
Truth |
Àkíyèsí: Àwôn õrõ mélòó kan ní ìtúmö tí ó ju õkan lô. Õkan péré ni a töka sí níbí. Note: Some words have more than one meaning. Only one has been indicated here.
Àwôn Ìdáhùn Õrõ Yoruba
Yoruba Word List Answers
Page 30 |
|
|
|
Page 37 |
|
|
|
Ôkàn |
Ô-kàn |
Heart |
|
|
Òrí |
Ò-rí |
Head |
Õsán |
Õ-sán |
Afternoon |
|
|
Ète |
È-te |
Lip |
Êsan |
Ê-san |
Revenge |
|
|
Ìkà |
Ì-kà |
Finger |
Çfõn |
Ç-fõn |
Elephant |
|
|
Àpá |
À-pá |
Arm |
Àgbôn |
À-gbôn |
Coconut |
|
|
Àpà |
À-pà |
Prodigal |
Agbõn |
A-gbõn |
Basket |
|
|
Àgbôn |
À-gbôn |
Coconut |
Àgbõn |
À-gbõn |
Chin |
|
|
Agbön |
A-gbön |
Bee |
Ôgbön |
Ô-gbön |
Wisdom |
|
|
Õkan |
Õ-kan |
One |
|
|
|
|
|
Ikún |
I-kún |
Stomach |
|
|
|
|
|
Aya |
A-ya |
Chest |
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 31 |
|
|
|
|
Page 40 |
|
|
Êyin |
Ê-yin |
You (plural) |
|
|
Bàbà |
Bà-bà |
Barley |
Çyìn |
Ç-yìn |
Nut |
|
|
Bàtá |
Bà-tá |
Shoe |
Êsìn |
Ê-sìn |
Religion |
|
|
Òro¸bó |
Ò-ro-¸-bó |
Orange (fruit) |
Êsín |
Ê-sín |
Shame |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Page 32 |
|
|
|
Page 41 |
|
|
|
Òkun, |
Ò-kun, |
Ocean |
|
Roboto |
Ro-bo-to |
Round |
|
Okun |
O-kun |
Strength |
|
Rçpçtç |
Rç-pç-tç |
Flat |
|
Çkún |
Ç-kún |
Cry |
|
|
|
|
|
Êkùn |
Ê-kùn |
Fullness |
|
|
|
|
|
Õrun |
Õ-run |
Heaven |
|
|
|
|
|
Ogun |
O-gun |
War |
|
|
|
|
|
Ògún |
Ò-gún |
god of iron |
|
|
|
|
|
Ikún |
I-kún |
Phlegm |
|
|
|
|
|
Ikun |
I-kun |
Abdomen |
|
|
|
|
Àkíyèsí: Àwôn õrõ mélòó kan ní ìtúmö tí ó ju õkan lô. Õkan péré ni a töka sí níbí. Note: Some words have more than one meaning. Only one has been indicated here.
Preface to first Edition
Ní ayé òde òní, ogunlögõ àwôn ômô ìbílê Yorùbá ni ó di çni tí ó sô ìdálê di ilé yálà fún ìgbà díê, tàbí ní ìdúró pë títí. Nípa báyìí, wôn þ dara põ mö àwôn ìran mõlëbí bàbá þlá wôn àtijö, àwôn ìran Yorùbá ilê Bràsíìlì, Kúbà, Trinidáàdì àti Tòbágò, káàkiri ìlê Karíbíáànì àti Àkójôpõ Ilê Amëríkà àti gbogbo àwôn tí ó fön káàkiri àgbáyé.
Ó di õrànyàn fún wíwà láàyè ìÿe àti àÿà ìbílê láti ní àwôn ìwé, magasínìnnì àti oríÿìíríÿìí àwôn ñýkan ìmõ tí a fi kõýpútà ÿe ní àröwötó tí èdè, ìÿe àti àÿà ìbílê Yorùbá kò bá ní pare láàárín àwôn wõnyí àti ìran wôn. Irú àwôn ñýkan bàyìí ÿõwön púpõ ní löölöö yìí. Õpõlôpõ àwôn ìwé êkö èdè tì a þ mú wá láti ilé kìí wúlò púpõ fún iÿë yìí. L’önà kìn-ín-ní, a ÿe wôn fún êkö èdè ní ilê Yorùbá ni, à sì kô wön láti òkè dé ilê ní èdè náà ni. Ní õnà kejì êwê, àwôn gbòýgbò õrõ tí ó wà nínú wôn ÿe àjèjì sí çni tí ó þ dàgbà ní ìdálê.
Bí ó tilê jë pé ó ÿe pàtàkì láti fi ìÿe àti àÿà ìbílê hàn nínú àwôn ìwé yìí, tí ó sì jë pé ohun tí a þ lépa nìyìì, ó tö, ó sì yç kí a fi àwôn ñýkan tí ó jç mímõ fún akëkõö kún un láti fi fà wön möra, kí ìfë wôn sì dúró.
Púpõ nínú àwôn ìlú tí àwôn ômô Yorùbá põ sí ní ìlú òkèèrè ni ó þ dá ilé-ìwé sílê fún kíkö àwôn ômô wôn ní èdè ìbílê. Àwôn olùkö tí ó yõýda ara wôn fún iÿë yìí ÿùgbön tí kìí ÿe pé wôn kö èdè jinlê sì wà láàárín àwôn tí ó þ bójú tó irú àwôn ilé-ìwé bëê. Àwôn òbí tàbí aya àti ôkô pàápàá þ bá ara wôn ní ipò olùkö-èdè fún àwôn tí ó súnmö wôn, ÿgbön láì ní ñýkan èlò fún iÿë yìí, ó þ jë ìÿòro fún wôn. Ìwé yìí wà fún sísô èle yìí di êrõ. Êkö èdè Yorùbá wà nínú ètò êkö àwôn ilé-ìwé gíga mèlòó kan ní ìdálê báyìí. Àwôn ìwé tí ó wà fún êkö yìí lè ÿòro fún alákõöbêrê tí kò bìkítà fún gírámà þlá ní ìbêrê ÿùgbön tí ó kàn fëë mõn ön kô, mõn ön kà fún ìgbádùn lásán ni. Ìdí tí a fi ÿe àwön õwö ìwé yìí nìyìí. Ç máa gbádùn ìwé kíkö yin.
Preface to first Edition
In recent times an increasing number of Yorubas are taking up residence abroad either temporarily, but for extended periods of time, or permanently. In a way, they are joining the descendants of their forebear’s cousins of generations past, people of Yoruba heritage in Brazil, Cuba, Trinidad & Tobago, all over the Caribbean and the United States of America and indeed a great many others scattered worldwide.
In order to ensure the long term survival of the Yoruba culture in generations unborn, it is necessary for these groups to have at their disposal books, magazines, computer programs and other resources that will help them appreciate their roots. There is a dearth of such material at the present time. Many of the books available for language learning are imported and may not be particularly useful for this purpose. In the first place, the books are designed for use in Yoruba-land and as such are written entirely in Yoruba. Secondly the theme of the writings is usually not familiar to users growing up abroad. Whilst it is essential to convey aspects of Yoruba culture in the writings, and indeed this is the ultimate objective, it is essential to incorporate themes familiar to the reader to attract and sustain their interest.
Several communities abroad have established Yoruba schools to teach their children Yoruba language and culture. These schools are usually manned by volunteer teachers who are not necessarily trained experts. Parents and spouses also find themselves in the position of wanting to teach but with no resources. This book is designed to alleviate this problem. Yoruba language features in the curriculum of some academic centers abroad. The material available for these studies may be too academic for the average person whose immediate concern is not to master the intricacies of the grammar but to find a practical way to learn the language in a fun way. This is the purpose for which these series have been created. Enjoy your studies.
P
Ìdupë Pàtàkì
Special Acknowledgement
Mo dupe púpõ löwö Õjõgbön-àgbà Õmõwé Adébóyè Babalôlá tí wôn ÿe àyêwò àtêjáde kìnínní ìwé yìí tí wôn sì ÿe àtúnÿe àwôn àÿìÿe mi láìjáfara.
Õjõgbön Babalôlá jë ògbóýtagí onímõ-ìjìnlê Yorùbá. Olórí Çka Ìmõ Èdè àti Lítíréÿõ Áfríkà ní Yunifásítì Ìlú Èkó, Nàìjíríà ni wôn jë fún õpõlôpõ ôdún kí wôn tó fêhìntì nibi-iÿë.
A óò máa ríi yín bá o.
Õjõgbön Adébóyè Babalôlá di olóògbè ní ôjö kçêëdógún, oÿù kejìlá, ôdún 2008. Sùn re o, Bàbá.
I am indeed very grateful to Emeritus Professor Adeboye Babalola who, at short notice, reviewed the first edition of this book and corrected my mistakes.
Professor Babalola is a renowned Yoruba scholar who was for many years the head of Department of African Languages and Literatures, University of Lagos, Nigeria, prior to his retirement.
We are following your footsteps.
Professor Adeboye Babalola was deceased on December 15, 2008 at the age of 82. May his gentle soul rest in peace.
Báwo ni o ti rí ìwé yìí sí?
Kí ni àwôn ñýkan tí o fëë rí nínú àtúnÿe rê ní ôjö iwájú?
Kõwé sí wa.
What is your impression about this book?
What are the changes you would like to see in a future edition?
Write to us