Математический анализ_ЗФО_1 курс
.pdfОсновные методы интегрирования
1. Непосредственное интегрирование
Непосредственным интегрированием называют приведение данного интеграла к алгебраической сумме более простых интегралов, используя основные правила интегрирования, тождественные преобразования подынтегральной функции и таблицу основных интегралов.
Пример 1. Найти интеграл ò |
x |
3dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение: Данный интеграл не является табличным. Представим подынтегральную |
||||||||||||||||||||||||||||||||
функцию в виде |
1 |
|
= x |
- |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 , тогда получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
- |
7 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
||
|
|
|
dx |
|
- |
|
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
- |
|
|
2 |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
ò |
|
|
|
|
=ò x 2 dx = |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ c = - |
|
|
|
x |
|
2 + c = - |
|
|
+ c . |
||||||||
|
x |
3 |
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
5 |
|
5x |
2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
x |
|
|
- |
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
æ |
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
12 |
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|||
Пример 2. Найти интеграл òç |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
÷dx . |
|
|
|
||||||||||||||||
2x |
2 |
+ 9 |
2x |
2 |
- 9 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
Решение:
Используя первое свойство интеграла, можем разбить интеграл суммы на сумму интегралов, тогда:
æ |
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
12 |
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
|
|
|
|
|
6 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
12 |
|
1 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
òç |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
÷dx |
= ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx + |
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
ò |
|
|
|
|
|
|
|
dx + |
|
|
|
|
ò |
|
|
|
|
|
|
dx = |
|||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|||||||||||||||||||||||||
è |
2x |
|
+ 9 2x |
|
- 9 |
ø |
|
|
|
|
2x |
|
+ 9 |
|
|
|
|
|
|
2x |
|
|
- 9 |
|
|
|
|
|
2 |
|
x 2 + |
|
|
|
|
2 |
|
x 2 - |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
x - |
3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
3ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 dx + 6ò |
|
|
|
|
|
|
|
2 dx = 3 × |
|
|
arctg |
|
|
+ 6 × |
|
|
|
|
ln |
|
2 |
|
|
+ c = |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
æ |
|
3 ö |
|
|
|
æ 3 |
|
ö |
3 |
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
x + |
3 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
2 |
+ |
|
|
|
|
|
x |
2 |
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 × |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ç |
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
è |
|
2 ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
2arctg x |
2 + 6 × |
|
2 ln x |
|
2 - 3 + c. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 + 3 |
||||||
Пример 3. Найти интеграл |
ò |
3 |
|
|
|
æ |
|
+ |
|
|
1 |
|
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x x ç2 |
|
|
|
|
|
÷dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
x ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Решение: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
x = (x |
|
|
1 |
|
|
1 |
× ( |
|
|
|
1 |
)= x |
1 |
æ |
1 |
ö |
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Т.к. |
3 |
|
x |
|
|
3 |
= x |
3 |
|
x |
|
3 |
3 |
× |
ç |
|
2 ÷ |
|
|
|
= x |
3 |
× x |
6 |
= x |
3 6 |
|
= x |
2 |
|
, то раскроем скобки |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x ) |
|
|
|
|
|
|
ç x |
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и получим:
ò |
|
x |
æ |
+ |
3 |
x ç2 |
|||
|
|
ç |
|
|
|
|
|
è |
|
1 ö |
ò |
|
1 |
æ |
|
|
x 2 |
+ x |
|||||
÷ |
ç |
|||||
÷dx = |
|
ç2 |
||||
x ø |
|
|
|
è |
|
- |
1 |
ö |
æ |
|
1 |
ö |
1 |
dx + òdx = |
4 |
|
3 |
|
2 |
÷ |
ç |
2x |
2 |
÷ |
2 |
x |
2 |
+ x + c = |
|||
|
|
÷dx = òç |
|
+1÷dx = 2ò x |
|
3 |
|
|||||
|
|
ø |
è |
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 4 x x + x + c . |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
Пример 4. Найти интеграл |
|
ò |
e2 x -1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
e |
x |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Решение: представим e2 x = (e x )2 , тогда: |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
e2 x -1 |
(e x )2 -12 |
|
(e x |
-1)(e x +1) |
x |
|
x |
|
x |
|
|||||||||||
ò |
|
|
|
dx = ò |
|
|
|
dx = |
ò |
|
|
|
|
x |
|
dx = ò(e |
|
-1)dx = òe |
|
dx - òdx = e |
|
- x + c . |
e |
x |
+1 |
e |
x |
+1 |
|
|
|
e |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
2. Интегрирование путем подведения под знак дифференциала
и методом подстановки
Если нахождение интеграла ò f (x)dx затруднительно, то пользуются методом
подстановки или методом замены переменной. При применении этого метода используют подстановки двух видов:
1.x = j(t) , где x = j(t) – монотонная непрерывно дифференцируемая функция новой переменной t . В этом случае ò f (x)dx = ò f (j(t))j¢(t)dt ;
2.u =y (t) , где u – новая переменная. При такой подстановке:
ò f (y (t))y ¢(t)dt =ò f (y (t))d (y (t)) =ò f (u)du .
Эта процедура называется подведением функции u =y (t) под знак дифференциала и, фактически, эквивалентна замене переменной х на новую переменную u =y (t) .
В простых случаях введения новой переменной u необходимо иметь в виду следующие преобразования дифференциала dx :
1.dx = d (x + a), где a – любое число.
2.dx = 1 d (ax) , где число a ¹ 0 .
a
3. dx = 1 d (ax + b) , где число a ¹ 0 , b – любое число. a
4. |
xdx = |
1 |
|
d (x 2 ). |
|
2 |
|
||||
|
|
|
|
||
5. |
xdx = |
1 |
d (x 2 + b), где b – любое число. |
||
2 |
|||||
|
|
|
|
||
6. |
sin xdx = -d (cos x) . |
7.cos xdx = d (sin x) .
8.dx = d (ln x) .
x
|
|
В общем случае y |
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
(х)dx = dy (x) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример 1. Найти интеграл ò(3х + 5)20 dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение: при помощи замены переменной сведем данный интеграл к табличному. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Полагая 3x + 5 = t , получим d (3x + 5) = dt Þ 3dx = dt Þ dx = |
1 |
dt . Отсюда имеем |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ò(3х + 5) |
20 |
|
1 |
òt |
20 |
|
|
|
1 t 21 |
|
|
|
1 |
|
(3x + 5) |
21 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
dx = |
|
|
|
dt |
= |
|
|
|
|
|
+ c = |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
3 |
|
3 21 |
63 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Пример 2. Найти интеграл ò x 2 7 |
2x3 + 3dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. Так как d (2x3 + 3)= 6x 2 dx , то |
1 |
d (2x 3 + 3)= x 2 dx . Подставим полученное в |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
||||||||
интеграл, тогда ò x 2 7 2x3 + 3dx = 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 7 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
ò7 |
|
2x3 + 3d (2x3 + 3)= 1 ò7 |
tdt = 1 òt |
|
dt = |
1 |
|
+ c = |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
7 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
6 8 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
8 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
× |
(2x3 + 3) |
|
|
+ c = |
|
|
|
|
(2x3 + 3) |
|
+ c . |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
7 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
48 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Пример 3. Найти интеграл ò |
|
|
x |
4 |
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
x |
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Решение. Т.к. x10 |
= (x5 )2 и d (x5 )= 5x 4 dx Þ x 4 dx = |
1 |
d (x5 ), то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
ò |
|
x 4 |
|
|
|
|
|
1 |
ò |
d (x5 ) |
1 |
ò |
|
|
dt |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= |
|
|
arctgt + c = |
|
arctgx |
|
|
+ c . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x10 +1 |
5 |
(x5 |
2)+1 |
5 |
t 2 +1 |
5 |
5 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 4. Найти интеграл ò |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- 4x + 20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Решение. Выделив в знаменателе полный квадрат |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 2 - 4x + 20 = (x 2 - 4x + 4)+16 = (x - 2)2 +16 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
ò |
|
|
dx |
|
|
|
|
= ò |
|
|
|
|
|
dx |
|
=ò |
|
d (x - 2) |
|
=ò |
|
|
|
|
dt |
|
|
= |
|
1 |
arctgt + c |
= |
1 |
|
arctg(x - 2) |
+ c |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
2 |
- 4x |
+ 20 |
(x - |
2 |
|
|
|
(x - |
2) |
2 |
+ |
4 |
2 |
t |
2 |
+ 4 |
2 |
|
|
4 |
4 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2) +16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 5. Найти интеграл ò |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 + 3ln x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Так как d (2 + 3ln x) = 3 dx Þ dx = 1 d (2 + 3ln x) , то
|
|
|
|
|
x |
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|||
ò |
|
dx |
= 1 |
ò d (2 + 3ln x) = 1 |
ò |
dt |
= 1 |
òt - |
dt = |
1 t 2 |
= 2 |
2 + 3ln x + c . |
||||||
|
2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
x 2 |
+ 3ln x |
t |
3 1 |
|||||||||||||||
|
3 |
2 + 3ln x 3 |
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||
Пример 6. Найти интеграл ò |
x + earcsin x |
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1 - x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Предварительно разложим подынтегральную функцию на сумму функций.
x + earcsin x |
= |
x |
|
+ |
earcsin x |
, тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Т.е. |
1 - x2 |
1- x2 |
1- x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
ò |
x + earcsin x |
|
|
x |
dx + ò |
earcsin x |
|
|
|
|
|||||||||||
1 - x2 |
dx = ò |
|
|
|
1 - x |
dx = |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
1- x2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Т.к. d (arcsin x) = |
|
dx |
и d (1 - x 2 ) = -2xdx Þ xdx = - |
1 |
d (1 - x 2 ) , то продолжая |
||||||||||||||||
1 - x 2 |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
равенство получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 - x 2 )12 |
|
||||||
|
= - |
1 |
ò(1 - x 2 )-12 d (1 - x 2 )+ òet dt = - |
1 |
òt -12 dt + òet dt = - |
1 |
× |
+ et + C = |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
= -(1- x2 )12 + earcsin x + C .
3. Интегрирование по частям
Одним из эффективных методов интегрирования является метод интегрирования по частям. Этот метод чаще всего применяется для интегрирования некоторых трансцендентных функций (например, ln x, arcsin x, arctgx ), а также произведений алгебраических и трансцендентных функций. Суть его состоит в использовании формулы интегрирования по частям:
ò f (x)g ¢(x)dx = f (x)g(x) - ò f ¢(x)g(x)dx .
При использовании этой формулы подынтегральное выражение нужно разбивать
на два множителя f (x) |
¢ |
¢ |
и g (x) таким образом, чтобы интегрирование выражений g (x) и |
||
¢ |
|
¢ |
f (x)g(x) было более простым, чем интегрирование исходного выражения |
f (x)g (x) . |
Формула интегрирования по частям может применяться неоднократно.
Для интегралов вида
òQ(x)eax dx , òQ(x) sin axdx , òQ(x) cos axdx ,
где Q(x) – многочлен, в качестве f (x) следует брать Q(x) , а в качестве g ¢(x) –
выражение eax , sin ax , cos ax соответственно.
Вслучае интегралов вида
òQ(x) ln xdx , òQ(x) arcsin xdx , òQ(x) arccos xdx , òQ(x)arctgxdx , òQ(x)arcctgxdx
в качестве f (x) берут функции ln x , arcsin x , arccos x , |
arctgx , |
¢ |
arcctgx , а в качестве g (x) |
||
– выражение Q(x) . |
|
|
Интегрирование по частям иногда приводит к интегралу, совпадающему с исходным
или сводящемуся к нему. В этом случае интеграл находится из получающегося относительно исходного интеграла уравнения.
Пример 1. Найти интеграл òx ×sin x ×dx .
|
¢ |
Решение. Т.к. это интеграл вида òQ(x) sin axdx , то f (x) = х , g (x) = sin x . Тогда |
|
¢ |
g(x) = òsin xdx = -cos x . Подставив найденные выражения в формулу |
f (x) = 1, |
интегрирования по частям, получим:
òx ×sin x ×dx = -x ×cos x + òcos x ×dx = -x ×cos x + sin x + c.
Пример 2. Найти интеграл òe x cos x × dx .
Решение. Этот интеграл находят двукратным интегрированием по частям. Причем повторное применение формулы интегрирования по частям приводит к уравнению искомого интеграла.
Введем обозначения: |
|
|
¢ |
|
|
|
¢ |
|
= e |
x |
Þ g(x) = òe |
x |
dx = e |
x |
, |
f (x) = cos x Þ f (x) = -sin x ; |
g (x) |
|
|
|
|||||||||||
получим |
òe x cos x × dx = e x cos x + òsin x ×e x dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Интеграл òsin x ×ex dx снова возьмем по частям, обозначив |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
¢ |
¢ |
x |
Þ g(x) = òe |
x |
dx = e |
x |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
f (x) = sin x Þ f (x) = cos x |
и g (x) = e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тогда
òe x cos xdx =e x cos x + e x sin x - òe x cos x × dx
Мы получили уравнение, содержащее два одинаковых интеграла в левой и правой части. Перенесем òe x cos x × dx в левую часть равенства, получим:
2òe x cos xdx =e x cos x + e x sin x
òe x cos xdx = e x cos x + e x sin x + с 2
òe x cos xdx = 1 e x (cos x + sin x)+ c . 2
Пример 3. Найти интеграл ò(х 2 - х +1)ln x × dx .
Решение. Т.к. это интеграл вида òQ(x) ln xdx , то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¢ |
|
2 |
|
- x |
+1. Тогда |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f (x) = ln x , а g (x) = x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
¢ |
|
1 |
|
g(x) = ò(x |
2 |
- x +1)dx = |
|
x3 |
x 2 |
+ x . Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
f (x) = |
|
, |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|
3 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
ò(х |
2 |
- х +1)ln x × dx |
æ |
|
x |
3 |
|
x |
2 |
|
ö |
|
|
|
|
ò |
1 |
æ |
x |
3 |
|
x |
2 |
|
|
ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
ç |
|
|
- |
|
|
÷ |
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
= ç |
|
3 |
2 |
|
+ x ÷ln x - |
x |
ç |
|
2 |
+ x ÷dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
è |
3 |
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
æ |
x |
3 |
|
|
x |
2 |
|
|
ö |
|
|
|
|
æ |
x |
2 |
|
|
|
x |
|
|
ö |
|
|
æ |
x |
3 |
|
|
x |
2 |
|
ö |
|
x |
3 |
|
|
x |
2 |
|
|||||
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
+ x |
÷ |
|
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
ç |
|
|
|
|
+ x |
÷ |
|
|
|
|
|
+ x + c . |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
+ |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
ç |
|
|
|
2 |
÷ln x - òç |
|
|
|
|
|
1÷dx = ç |
|
2 |
÷ln x - |
|
|
|
4 |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
è |
|
3 |
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
è |
|
3 2 |
|
|
ø |
|
|
è 3 |
|
|
|
ø |
|
|
9 |
|
|
4. Интегрирование рациональных функций
Неопределенный интеграл от целой рациональной функции (многочлена) находится
непосредственно:
ò(a0 xn +a1xn-1 +...+ an-1 x + an )dx = a0 òxn dx+a1 òxn-1dx+...+an-1 òxdx+an òdx =
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
a0 |
x n+1 + |
a1 |
x n + ... + |
an-1 |
|
x 2 + a0 x + c . |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n +1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||
Функция, заданная в виде отношения двух многочленов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
P |
(x) |
|
|
a |
0 |
x n + a x n-1 |
+ |
... + a |
n-1 |
x + a |
n |
|
(a |
|
¹ 0, b ¹ 0), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
R(x) = |
n |
|
= |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
(x) |
b x m + b x m-1 |
+ |
... + b |
|
x + b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
Q |
|
|
m-1 |
m |
|
0 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
m |
|
|
|
0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Называется дробной рациональной функцией (или рациональной дробью). |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
В дальнейшем будем считать, что коэффициент b0 = 1, так как в противном случае |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
можно разделить числитель и знаменатель на этот коэффициент. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Если n < m , |
рациональная дробь называется правильной, в противном случае – |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
неправильной. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Любая правильная рациональная дробь, знаменатель которой имеет только |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
действительные корни a, b,...,l кратности a, b,...,l , т.е. Qm (x) |
можно представить в виде |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Qm (x) = (x - a)a (x - b)b ×...×(x - l )l , разлагается на сумму конечного числа простейших |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рациональных дробей, и это разложение имеет вид: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
P (x) |
|
|
A |
|
|
|
|
A |
|
|
A |
|
|
|
|
B |
|
|
|
B |
2 |
|
|
|
|
|
Bb |
|
|
|
||||||||
|
n |
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
a |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
= |
|
+ |
|
+ ... + |
|
|
+ |
|
+ |
|
+ ... + |
|
|
|
+ ... + |
|
|
||||||||||||||||||||
|
Qm (x) |
(x - a) |
(x - a)2 |
(x - a)a |
(x - b) |
(x - b)2 |
(x - b)b |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
L1 |
|
|
|
L2 |
|
Ll |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
+ |
|
+ |
... + |
|
, |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x - l ) |
(x - l )2 |
(x - l)l |
где A1 , A2 ,..., Ll – действительные числа.
Если знаменатель имеет действительные и комплексные корни, т.е.
раскладывается на линейные и квадратичные множители
Qm (x) = (x - a)a |
|
(x - b)b ×...×(x 2 |
+ px + q)g (x 2 + hx + r )n , то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
P (x) |
|
A |
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
B |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bb |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
n |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
= |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
+ ... + |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ... + |
|
|
|
|
|
|
+ ... + |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Qm (x) |
(x - a) |
(x - a)2 |
(x - a)a |
|
|
(x - b) |
|
(x - b)2 |
|
(x - b)b |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C x + D |
|
|
|
|
|
|
|
|
Cg x + Dg |
|
|
|
|
|
|
|
M |
1 |
x + N |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
M |
n |
x + N |
n |
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
+ ... |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ... + |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x 2 + px + q) |
(x 2 + px + q)g |
|
(x 2 |
|
+ hx + r ) |
|
|
(x 2 + hx + r )n |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
где A1 , A2 ,..., Mn , Nn – действительные числа, которые подлежат определению. Для их |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
нахождения применяют метод неопределенных коэффициентов. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Суть этого метода разъясним на примерах. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример 1. Найти интеграл |
|
ò |
|
|
|
3х 2 + 2x +1 |
|
|
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
(x |
2 |
|
+1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x +1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Решение. Разложим рациональную дробь на простейшие множители: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3х 2 + 2x +1 |
|
|
|
|
|
A |
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
Cx + D |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
(x +1)2 (x 2 +1) |
x +1 |
(x +1)2 |
|
|
|
x 2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Приведем к общему знаменателю сумму, стоящую в правой части равенства |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3х 2 + 2x +1 |
= |
|
A(x +1)(x 2 +1)+ B(x 2 +1) + (Cx + D)(x +1)2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(x +1)2 (x 2 +1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x +1)2 (x 2 +1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
Мы имеем равенство двух дробей, а дроби равны тогда, когда равны их числители и |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
знаменатели. Знаменатели у обеих дробей одинаковые, следовательно, можем записать: |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3х 2 + 2x +1 = A(x +1)(x 2 +1)+ B(x 2 +1) + (Cx + D)(x +1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Раскрыв скобки и приведя подобные слагаемые, получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3х 2 + 2x +1 = (A + C )x3 + (A + B + 2C + D)x 2 + (A + C + 2D)x + ( A + B + D) . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях x , получим систему |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
уравнений: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
ìA + C = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ìA = -1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
ï |
|
+ B |
+ 2C + D |
= 3 |
|
|
|
ï |
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
ïA |
|
|
|
ïB |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
í |
|
+ C |
+ 2D = 2 |
Þ |
í |
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
ïA |
|
|
|
|
|
|
ïC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
ï |
|
+ B |
+ D = 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ï |
|
|
= 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
îA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
îD |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
3х 2 + 2x +1 |
|
|
dx = - |
|
|
|
dx |
|
+ |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
+ |
|
|
|
x +1 |
dx = - |
|
|
|
d (x |
+1) |
|
+ |
|
|
|
|
d (x +1) |
+ |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
ò (x +1)2 (x 2 +1) |
ò x + |
1 |
ò (x +1)2 |
|
|
|
|
|
|
|
ò x +1 |
ò (x +1)2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò x 2 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ ò |
|
|
x |
|
|
|
dx + ò |
|
|
dx |
|
|
|
= -ln |
|
x +1 |
|
+ |
(x +1)-1 |
+ |
|
1 |
ò |
|
d (x |
2 +1) |
|
+ arctgx |
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
x |
2 |
+1 |
|
|
|
|
-1 |
|
2 |
|
x |
2 |
+1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= -ln |
|
x +1 |
|
- |
|
|
|
1 |
|
|
+ |
1 |
ln(x 2 +1)+ arctgx + c . |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x +1) |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2. Найти интеграл ò x5 + x4 -8dx . x3 - 4x
Решение. Данная дробь неправильная, так как степень числителя больше степени знаменателя, поэтому выделяем целую часть:
x5 + x4 - 8 |
|
|
|
|
x3 - 4x |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
x5 - 4x3 |
|
|
|
|
|
x2 + x + 4 |
|
|
|
|
|
|
||
x4 + 4x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
x4 - 4x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
4x3 + 4x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4x3 -16 х |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4x2 +16x - 8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
5 |
|
4 |
|
æ |
|
|
|
|
2 |
|
|
ö |
Таким образом, ò |
x |
|
+ x -8 |
2 |
|
|
|
4x +16x - 8 |
||||||
|
ç |
|
|
|
÷ |
|||||||||
|
|
|
|
|
dx = òç x |
|
+ x + 4 |
+ |
|
|
|
÷dx . |
||
|
x |
3 |
- 4x |
|
x |
3 |
- 4x |
|||||||
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
ø |
Знаменатель правильной дроби разлагается на множители следующим образом:
|
|
x3 - 4x = x(x 2 - 4)= x(x - 2)×(x + 2)= (x - 0)×(x - 2)×(x + 2). |
|||||||||
Тогда |
4x2 |
+16x -8 |
= |
A |
+ |
B |
|
+ |
C |
|
. |
x3 - 4x |
|
|
|
|
2 |
||||||
|
|
x x - |
2 x + |
|
Приводя правую часть к общему знаменателю, и приравнивая числители, получим тождество
4x2 +16x -8 = A(x - 2)×(x + 2)+ Bx(x + 2)+ Cx(x - 2).
Раскрыв скобки и приведя подобные слагаемые, получим
4x 2 +16x - 8 = Ax 2 - 4 A + Bx2 + 2Bx + Cx 2 - 2Cx
4x 2 +16x - 8 = (A + B + C )x 2 + (2B - 2C )x + (- 4 A)
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях x , получим систему
уравнений:
ìA + B + C = 4 |
ìA = 2 |
ï |
ï |
í2B - 2C = 16 |
Þ íB = 5 |
ï |
ï |
î- 4 A = -4 |
îC = -3 |
Заменяя под знаком интеграла остаточную дробь ее разложением на простейшие дроби и находя нужные интегралы, последовательно получим
|
x5 + x4 - 8 |
|
|
|
æ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
3 ö |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
dx = |
|
ç x |
|
+ x + 4 + |
|
|
+ |
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
÷ × dx = |
|||||||||||||
ò x3 - 4x |
|
ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
è |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x x - 2 x |
+ 2 ø |
|
||||||||||||||||||||
|
= òx2 dx + òx ×dx + 4òdx + 2ò |
dx |
+ 5ò |
dx |
- 3ò |
|
|
dx |
= |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
x - 2 |
|
|
|
x + 2 |
||||||||||
|
|
x3 |
x |
2 |
+ 4x + 2ln |
|
x |
|
+ 5ln |
|
x - 2 |
|
|
- 3ln |
|
x + 2 |
|
|
+ C . |
|||||||||||||||||
= |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
3 |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 3. Найти |
ò |
|
2x2 -3x +1 |
dx . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x3 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Решение. Подынтегральная дробь правильная, ее знаменатель разлагается на |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
множители по формуле суммы кубов x3 +1 = (x +1)×(x 2 - x +1). Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x3 -3x +1 |
= |
|
A |
+ |
|
|
Mx |
+ N |
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x +1 x2 - x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
откуда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x2 -3x +1 = A(x2 - x +1)+ (Mx + N )×(x +1). |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x 2 - 3x +1 = (А + М )х 2 + (М - А + N )х + (А + N ) |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Приравнивая коэффициенты при одинаковых степенях x , получим систему |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
ìA + M = 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ìА = 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
уравнений: |
ï |
|
- А + N |
= -3 Þ |
ï |
|
|
|
= 0 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
íM |
|
íМ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
ï |
+ N = 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ï |
|
|
|
= -1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
îA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
îN |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ò |
2x2 |
|
-3x +1 |
dx = |
2ò |
|
|
dx |
|
|
|
|
- |
ò |
|
|
|
|
dx |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
x +1 |
|
|
x |
2 |
- x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
В интеграле ò |
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
в знаменателе подынтегральной функции выделим полный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
2 |
- x +1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 ö2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
æ 1 |
ö |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
æ |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
квадрат: х |
|
- х |
+1 = х |
|
- 2 × |
|
|
|
х |
+ ç |
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
= |
ç х |
- |
|
|
÷ |
|
+ |
|
|
|
. Продолжим равенство: |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
2 |
|
4 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
d (x + |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
è 2 |
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
||||||||||||||||
= 2ò |
1) |
-ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
2 ln |
|
x +1 |
|
- ò |
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
2 = 2 ln x +1 - ò |
|
|
|
|
|
= |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
æ |
|
1 |
ö |
|
|
3 |
|
|
|
|
æ |
|
|
|
1 |
ö |
|
|
|
æ |
|
|
3 |
ö |
2 |
æ |
|
3 |
ö |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
ç x |
- |
|
|
÷ |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ç x - |
|
|
÷ |
|
|
|
|
+ |
ç |
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
t |
|
+ ç |
|
|
÷ |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
è |
|
2 ø |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
|
2 |
ø |
|
|
|
|
|
ç |
|
2 |
÷ |
|
|
|
|
|
|
ç |
|
2 |
÷ |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
è |
|
ø |
|
|
|
|
|
|
è |
|
ø |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= 2 ln x +1 - |
|
2 arctg 2t = 2 ln x +1 - |
|
2 |
arctg 2x -1 + c . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Интегрирование тригонометрических функций
Обозначим через R(sin x, cos x) рациональную функцию от sin x и cos x .
Интегралы вида òR(sin x, cos x)dx приводятся к интегралам от рациональных
функций с помощью универсальной тригонометрической подстановки t = tg t . В 2
результате получим
æ |
|
|
2t |
|
|
1 - t |
2 |
ö |
|
2dt |
|
|
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
||||
òR(sin x, cos x)dx = òRç |
|
|
|
|
, |
|
|
|
÷ |
|
|
|
. |
1 |
+ t |
2 |
1 + t |
2 |
1 + t |
2 |
|||||||
è |
|
|
|
ø |
|
|
Однако универсальная подстановка во многих случаях приводит к сложным вычислениям, поэтому применяется только тогда, когда нельзя применить другие подстановки, вид которых зависит от свойств функции R(sin x, cos x) и описан в таблице, приведенной ниже:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таблица 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
№ |
|
|
Виды |
|
|
Рекомен- |
|
|
Вспомогательные |
|
Результат |
||||||||||||||||||
п/п |
интегралов |
|
дуемая |
|
|
|
|
|
формулы |
|
подстанов |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
подстановка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ки |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x = |
|
2t |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
1 + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
òR(sin x, cos x)dx |
|
|
|
|
1- t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
1 |
tg |
|
= t |
cos x = |
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
1 + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
|
2dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
òR(sin x, cos x)dx |
|
|
|
sin x = |
|
|
t |
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
1 + t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
2 |
R(sin x, cos x) |
– четная функция |
tgx = t |
cos x = |
|
|
1 |
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
относительно |
sin x и cos x , т.е |
|
1 + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
R(-sin x,-cos x) = R(sin x, cos x) |
|
|
|
dx = |
|
dt |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
подынтегральногорационализация выражения |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
òR(sin x, cos x)dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
3 |
|
|
cos x = t |
sin xdx = -d (cos x) = -dt |
|
|
|||||||||||||||||||||||
R(sin x, cos x) |
– четная функция |
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
относительно sin x , т.е |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
R(-sin x, cos x) = -R(sin x, cos x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
òR(sin x, cos x)dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
4 |
|
|
sin x = t |
|
cos xdx = d (sin x) = dt |
|
|
||||||||||||||||||||||
R(sin x, cos x) |
– четная функция |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
относительно cos x , т.е |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
R(sin x,-cos x) = -R(sin x, cos x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
òsin m x cos n xdx |
cos x = t |
sin xdx = -d (cos x) = -dt |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
m – нечетное |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
5 |
n – четное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
òsin m x cos n xdx |
sin x = t |
|
cos xdx = d (sin x) = dt |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
m – четное |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n – нечетное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
òR(tgx)dx |
|
tgx = t |
|
|
|
|
|
dx = |
|
|
dt |
|
|
|||||||||||||||
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
òR(ctgx)dx |
ctgx = t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx = -1 + t 2 |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
òsin |
m |
x cos |
n |
xdx |
|
|
|
|
cos2 x = |
1 + cos 2x |
|
|
степенипонижение тригонометрической функции |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
7 |
|
|
|
|
|
|
– |
|
sin x × cos x = |
1 |
sin 2x |
|
|
||||||||||||||||
m – четное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
n – четное |
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 2 x = |
1 - cos 2x |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|