Шпоры по ист МЗ-12.Бел

21.Сацыяльна-эк.становишча у складзе РП(XVI-XVII) Напярэдадні Люблінскай уніі на Беларусі пражывала 1 800 тыс. жыхароў, якія па свайму сацыяльна-эканамічнаму становішчу адносіліся да трох саслоўяў: шляхты, сялян, мяшчан. Шляхецкае саслоўе дзялілася на групоўкі.У сярэдзіне XVI ст. шляхта, як ваенна-служылае саслоўе, пачынае разлагацца знутры: шукала багацця праз рамяство і гандаль.Cамым шматлікім саслоўем феадальнага грамадства былі сяляне. Аграрная перабудова гаспадаркі была вызначана каралём у 1557 г. Незалежна ад мясцовых асаблівасцей рэформы, яе вынікі ўсюды былі аднолькавыя: заснаванне фальварачнай гаспадаркі, канчатковае запрыгоньванне сялян, павелічэнне сялянскіх павіннасцей, рост даходаў дзяржаўнага скарбу і шляхты.У выніку рэформы адбыліся змены ў прававым становішчы сялян. Пасля рэформы сяляне дзеляцца на наступныя катэгорыі: цяглыя, асадныя, сяляне-слугі. З другой паловы XVII ст. пачынаецца эканамічны заняпад Беларусі. Ён быў выкліканы ўзмацненнем феадальнага прыгнёту, разбурэннем гаспадаркі, як у выніку антыфеадальнай, нацыянальна-вызваленчай барацьбы, так і знешніх войнаў. Аднаўляць разбураную гаспадарку пачалі з раздачы зямлі сялянам і перавод іх на грашовы і натуральны аброк.З аднаўленнем гаспадаркі вяртаецца паншчына і павялічваюцца павіннасці.Яшчэ адным саслоўем былі мяшчане – жыхары гарадоў. Саслоўе мяшчан павялічвалася за кошт вольных сялян, уцекачоў і прыгонных.Да першай паловы XVIII ст. магдэбургскае права мелі ўсе буйныя гарады.Асновай эканамічнага жыцця гарадоў былі рамёствы і гандаль.У той час пачынаюць стварацца ўласныя карпарацыі рамеснікаў – цэхі.Пашыраўся гандаль як унутраны, так і знешні. Найбольш трывалыя сувязі былі з Расіяй, Польшчай, Левабярэжнай Украінай, Рыгай, з краінамі Заходняй Еўропы.таким чынам, сельская і гарадская гаспадарка Беларусі да сярэдзіны XVIII ст. была ў асноўным адноўлена.	22.Палитычны крызис РП.Падзелы РП Узровень канца XYI ст.застауся вышэйшай адзнакай гаспадарчай i ваеннай магутнасцi краiны.Каб рушыць паперад - патрэбны рэформы у грамадстве:палiтычныя,ваенныя,эканамiчныя.Шляхта ж не жадала паступiцца сваiм усеуладзем,якое перарастала у разгул анархii.Вольны Сойм "дзякуючы" "лiберум вета" стау недзеяздольным.Такое становiшча у Рэчы Паспалiтай старанна апекавалi суседзi:Прусiя,Акстрыя i Расiя.Iм было выгадна мець суседам сабую краiну. Але з 60-х гадоу XYIII ст. у Польшчы "РП" пачала праводзiцца iнтэнсiуная рэфармацыйная дзейнасць.Дзякуючы рэформам Тызенгауза на пауночным захадзе Беларусi з'явiлася значная колькасць мануфактур,скасоуваецца шэраг прывiлей шляхты,арганiзуецца i працуе "адукацыйная камiсiя". У 1764 г. было уведзена абмежаванне на ужытак права "лiберум вета",але ужо гэтыя рэформы прывялi да незадаволенас цi з боку магнатау якiя iмкнулiся як i раней панаваць у краiне. Грамадства аказалася расколатым на варожыя групоукi,якiя шукалi падтрымкi у больш моцных суседзяу:Расii,Аустрыi,Прусii.З дапамогай апошнiх пачалi стварацца канфедэрацыi "узброенныея арганiзацыi": у 1767 г.у Слуцку i Тарунi ( Расiя Прусiя).У адказ на гэта была створана канфедэрацыя у Бары ( Украiна 1768г) Пачалiся межусобныя войны.Расiя для абароны праваслауных увяла 40 тыс.войска,якое i разбiла барскiх канфедэратау у 1771 годзе.Пасля гэтых падзей адбываецца у 1772 годзе першы падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшла Усход няя частка Беларусi з гарадам Полацк,Вiцебск,Ворша, Магiлеу,Рагачоу,Гомель. РП магла толькi цэнтралiзацыя.Такая спроба была зроблена 3 мая 1791 года, падчас прыняцця канстытуцыi РП-першай у Еуропе. Канстатуцыя 3 мая заклала асновы вываду Рэчы Паспалiтай з палiтычнагу крызiсу i ставiла яе на шлях буржуазнага развiцця. Але час рэфармавання быу упушчаны.Ды гэтыя мерапрыемствы выклiкалi незадаволенасць уРасii Аустрыi i Прусii.У сярэдзiне мая 1792 года Расiя накiравала у Польшчу 100 тыч. войска.РП капiтулiравала, канстытуцыя 1791 года была адменена.А у студзенi 1793 года Прусiя, Аустрыя i Расiя ажыццявiлi другi падзел Рэчы Паспалiтай.Да Расii адыйшлi землi Беларусi па лiнii Друя-Пiнск.Стала зразумела,што ад канчатковага падзелу РП можа выратаваць рашучае супрацiуленне аб'яднанага грамадства. Паустанне 1794г. на чале з Тадэвушам Касцюшкам давала для гэтага апошнi шанс.Але атрады Касцюшкi не вытрымалi удары рускiх войск на чале з Суворавым.Паустанне было разромлена,чакаць выратавання РП цяпер не было адкуль. У кастрычнiку 1795 года Расiя,Прусiя, Аустрыя ажыццяуляюць трэцi падзел РП.	24.Культура бел.зямель у складзе РП(XVI-XVIII).Уплый асветництва на яе развицце Развитие Бел. культуры в 16-18в. проходило в неблагоприятных условиях находясь в составе РП, Бел. переживала с ней кризис он ощущался во всех сферах жизни. Сейм 1668 под угрозой изгнания из страны запретил жителям переходить из каталич.в др.религии. Ко 2-ой половине 18ст. отнгосится распространение идей просвящения. Идеи просвящения нашли отражения в философии, лит-ре, искус-е. Самые известные мыслители Бел. Были : Милентий Смотриций,его аучного и педогогического труда стала книга «Грамматика М. Смотрицкого». Афанасий Филиппович – бел. писатель публицист церковный деятель- «Диариум».Казимир Лыщинский Написал труд на латыне «О несуществовании бога» первый употребил термин атеист. Бел.лит-ра 16-18 в . становится все более светской и демократии.Самые известные произведение того периода – политические сатиры. 1.«Речь Мелешки»авторство и время написания неизвестно. 2. «Письмо к Обуховичу» В 16-18 в. Произошли изменения в поэзии , произошло зарождение светской лирики , особенно любовной . Наиболее известный представитель поэзии Семион Полоцкий –бел. и руск. писатель и просветитель , церковный деятель. Напечатал 2 сборника стихов «Ветроград многоцветный и Рифмологион Произошли изменения в школьном деле. На бел. открывались православные братсие школы . Они являлись как центрами образования так и центрами книгопечатания. Одной из отличительных особенностей этого периода то что образование было в руках монашеских орденов наибольшее кол-во школ принадлежали ордену изуитов.Первое такое заведение открылось в Вильне далее оно было переименовано в изуитскую академию. Среднюю ступень образования сост. окружные школы, они имели светское направление, изложение религии в них запрещалось. В кач. низшей системы образования по реформе предусматривалась открытие проф.училищ, что осталось лишь на бумаге.	25.Змены на Бел.пасля далучэння яе да Рас.имперыи(XVIII-XIX) В результате 3-ех разделов РП. к России были присоеденены Бел. земли. На протяжении большого периода времени царизм осуществил здесь ряд мер В 1796г. Была проведена террит.-адм.реформа котор. Предусматривала деление на Губернии и паветы,в рез-те были образованы 3 губерни: Бел. губерня с Витебском,Минская с Минском, Литовская с Литвой.Указом от 23 окт. 1772г.Население приводилось к присяге, люди кот-е. Отказывались должны были покинуть тер. Рос. Империи им довалось 3 месяца для продажи для продажи своей недвижимости.Большинство дворян чтобы не потерять владения присягали Екатерине.На присоединенных бел. землях была ликвидирована власть крупных феодалов. Они были лишены права иметь свои войска и крепости. Были изданы указы о упорядочении жизни еврейсеого народа на наш. тер. Им запрещалось жить в сельск. местн. И заниматься с\х.. В 1801г. Была проведена еще одна админ.- тер. Реформа . В результате на Бел. образов. 6 губернь: Могилевская, Витебская , Смоленская , Виленская , Минская и Гродненская.Состояние бел.крест.после присоединения ухудшилось.Они были переведены на общий тип налогообложения кот. существ. по всей империи , но денежная рента и гос-ые налоги на бел. до 1811г. собирались серебряной монетой.На Бел. была введена рекрутская повинность. Рекрутами были мужчины от 19 до 35 лет. На бел. прекращались действия Магдебурского прав. Основной задачей царизма на бел. землях была политика Русификации. После подавление восстание 1820-1821 гг. был закрыт Виленский универ. , а в 1863 -1864 – закрыт горе- горецский сельскохоз. Институт. В 1840 г. была отмененено действие статута и запрещено употребление в официальном документе название Литва и Беларусь, вместо них- северо-зап. Край. Проводниками руссификац. Политики били русские учителя : священники и чиновники Большой воед бел-ой нации нанесла политика нац-го раздела бел в соответствии с верой: если православный- русский, католик- поляк.
26.Напалеонавские войны.Вайна 1812г. 12 чэрвеня 1812 года 600-тысячная армiя Напалеона без аб"яулення вайны уступiла у межы Расiйскай iмперыi,на землi Беларусi i Лiтвы.16 чэрве­ня была занята Вiльня,24 чэрвеня - Мiнск. Апалячаная беларуская шляхта сустракала французскiя войскi як вызвалiцеляу ад рускiх захопнiкау. Войску Напалеона у межах Лiтвы i Беларусi супрацьстаялi дзве рускiя армii: 1-ая- камандуючы Барклай дэ Толлi (штаб у Вiльнi);2-ая- камандуючы генерал Баграцiён (штаб у Ваукавыску).Пры такiх суадносiнах сiл, разрозненныя рускiя армii не маглi даць генераль­ную бiтву Напалеону. Галоунай задачай рускiх армiй на першым этапе вайны (чэрвень-жнiвень 1812 года) было аб"яднанне 1 i 2 рускiх армiй i пазбег­нуць разгрома паасобку. Руская армiя адступала,ведучы абаронныя баi.К пачатку жнiуня амаль уся тэрыторыя Беларусi была захоплена войскамi Напалеона. Адносiны насельнiцтва Беларусi да ваюючых бакоу былi не адназначнымi. Для сялян i гараджан i руская,i французская улада былi прышлымi,чу­жымi. I французы, i рускiя прымушалi працаваць на пана,плацiць велiзарныя падаткi,а падчас вайны забiралi апошняе.Але руская улада давала магчымасць бел. селянiну жыць у мiрных умовах.Французы прынеслi вайну.Гэта i абумовiла стварэнне партычзанскiх атрадау на Беларусi Напалеон аставiу на Беларусi 100-ты сячнае войска. Камандзiрамi партызанскiх атрадау на Беларусi у большасцi былi мясцовыя жыхары. Шляхта i магнаты Беларусi вiталi прыход французау i паступалi на лужбу у напалеонаускую армiю. Напалеон абяцау магнатам Беларусi аднауленне iх ранейшай дзяржавы. У пачатку кастрычнiка 1812 г.пачалося адступленне войск На­палеона з Масквы. 14-15 лiстапада каля вескi Студзенкi, на поунач ад Барысава,адбылася самая значная бiтва завяршальнага этапа гэтай вайны.Вайна 1812 года на Беларусi пакiнула спаленыя, разрабаваныя гарады, мя­стэчкi,вескi.Холад,голад,хваробы прывялi да масавай пагiбелi людзей.	27.Грамадска-палитычны рух.Паустанне на Бел.1831 и яго наступствы В ноябре 1830 г. вВаршаве начинается шляхецкое восстание кот охватило всю Польшу. Сущ два лагеря консервативный и демократический .На Бел. и Литве восстание не имело большого размаха В Вильне был создан центр.комитет.кот. в последствии оказался малодействительным.Восстание на Б и Литве началось в марте 1831, в кот были втянуты шляхта, мещане, крестьяне и духовенство.Пиком восстания стала битва за Вильню 19 июля 1831.Повстанцы потерпели поражение и отступили. К концу августа восстание на Бел.было почти полностью подавлено.8 сентября 1831 русская армия вступила в Варшаву и автономия Польши отменена. В октябре 1831 царским правительством был проведен разбор шляхтыэкто не имел этих документов переводились в однодворцев. Для укрепления русск элемента в крае переселялись выходцы из России. Поражение восстания репрессии оказали большое влияние на дальнейший ход общ.-пол.движение на Бел. Движение все более революционизировалось. Значит роль в движении принадлежит демократическому тов-ву. Таким образом 1-ая пол.19в. явилась периодом бел.нац.-освобод.движения.Деятельность членов нац.-освобод. Движения была направлена против ассимиляции бел. народа как в колонизацииэтак и русификации. После восстания 1830 на Бел. зародилось революц демократич движение- сочитание просветительства и революц борьбы.	28.Асабливасци сац-эк.развиця бел.зямель ва умовах крызису феодализма(XIX).Рэформы Кисялева В с.х. все пригодная для обработки земля явл.собств-ю помещиков,к-руе отдавали ее в польз-е крестьянам.За они выплачивали чинш или оброк,а также отраб-ли барщину. Земли,принад-е гос-ву сдавались в аренду.эк.положение таких хоз-в постоянно ухудшалось.Основу экономики состаляло пашенное земледелие,направл.на произ-во зерна и ржи.в 30-40-гг.посевы картофеля увел.в этой связи быстро разв-ся винокурение.Важным источником стало произ-во льноводства.С конца 30-х начали выращивать сахарную свеклу. В условиях разлож-я феод-крепостн.системы царское правительство пошло на эк.реформу.Их целью было приспособлении к нуждам сущ-й системы хоз.отн-й рынка,а также повышение гос.доходов.Для этого предусмат.остановить процесс объединения крестьянства,увел-ть кол-во дворов,способных выполнять повинности и платить налоги в пользу гос-ва.Инициатором реформы стал Киселев.Реформа Киселева привела к нек-му увел-ю гос.крестьян и уменьшению их повинностей. В 1840г.по его предл-ю была подготовлена инвентарная реформаона пред-ла введение определн.посильной для помещичьих крестьян нормы их повинностей путем составления инвентарей.помещики не поддержали эту реформу. В пром-ти нач-ся переход от мануфакт-го произ-ва к фабр-му.Таким образом,в Бел.начался пром.переворотМашинное произ-во требовало высококвалиф.работников.началось формир-е буржуазии рабочих.Важную роль в Бел.играли-местечки.В местечках возникли-пром.предприятия.	29.Культурнае жыцце Бел.у складзе Рас.имперый(пер.палXIX) Прыкладна з 10-х гг. XIX ст. у культуры Беларусі ўзнікаюць парасткі новага ідэйнага і мастацкага напрамку – рамантызму. У процівагу асветніцка-му рацыяналізму светапогляд эпохі рамантызму прасякнуты сцвярджэннем перавагі духоўнага пачатку над розумам. Пад уплывам асветніцкіх ідэй адукацыя паступова пазбаўлялася царкоўнага ўплыву, пераходзіла ў пад-парадкаванне да дзяржавы і набывала свецкі характар Гэ-та абумовіла правядзенне ў апошняй трэці XVIII - пачатку XIX ст. шэрагу рэформ у галіне адукацыі Расійскай імперыі. Да гэтага часу ў Беларусі склалася даволі заблытаная сетка навучальных устаноў, пазбаўленых адзінага кіраўніцтва і не звязаных паміж сабой. У 1802 г. было ўтворана Міністэрства народнай асветы. Навуковым і адміністрацыйным цэнтрам акругі быў Віленскі універсітэт. У выніку рэформ павялічылася сетка школ. Станоўчымі вынікамі з'яўляліся адносная даступнасць пачатко-вых навучальных устаноў. Важную ролю ў сістэме школьнай адукацыі працягвалі адыгрываць каталіцкія навучальныя ўстановы. У 1840 г. пачала дзейнічаць Горы-Горацкая земляробчая школа. У 1848 г. на яе базе адкрыўся Горы-Горацкі земляробчы інстытут Беларуская літаратура першай паловы XIX ст. адлюстравала перапляценне ідэй Асветніцтва і рамантызму, хаця вызначальнымі былі рамантычныя прынцыпы. Менавіта рамантычны светапогляд з яго ўвагай да нацыянальнай культу-ры спрыяў развіццю фалькларыстыкі, выкарыстанню ў мастац-кай творчасці народных песень, казак, паданняў, што і прывяло да ўзнікнення першых твораў на беларускай мове. Варта адзначыць, што частка ўраджэнцаў Беларусі працава-ла на карысць польскай культуры. Найбольш вядомай постаццю сярод іх з'яўляецца Адам Міцкевіч. Свае творы ён пісаў на польскай мове, выкарыстоўваючы сюжэты беларускай гісторыі і фальклору. Ян Баршчэўскі амаль усё сваё жыццё прысвяціў збіранню народнай творчасці. Ён стварыў некалькі вершаў на беларускай мове і паэму «Рабункі мужыкоў».

30.Адмена прыгоннага права.буржуазныя рэформы 1860-1870гг. и асабливасци их правядзення на т.Бел. 2 галоўныя прычыны абумовiлi адмену прыгоннага права ў Расii:iснаванне прыгоннiцтва стрымлiвала экан.развiцце дзяржавы; узрастанне антыпрыгоннiцкага руху,перш за ўсе сярод сялянства, пагражала моцным сацыяльным выбухам.Рэформу вырашана было пачаць з заходнiх губерняў.19 лютага 1861 г. Аляксандр II зацвердзiў заканадаўчыя акты, якiя тычылiся адмены прыгоннага права i звярнўся да народа з “Манiфестам”.У адпаведнасцi з “Манiфестам” селянiн адразу атрымлiваў асабiстую свабоду i шэраг грамадзянскiх правоў.Для непасрэднага правядзення рэформы на месцах стваралiся спецыяльныя органы – павятовыя мiравыя з’езды i губернскiя па сялянскiх справах установы. Свой палявы надзел зямлi сяляне павiнны былi выкупiць ва ўласнасць. У вынiку сяляне станавiлiся даўжнiкамi дзяржавы i на працягу 49 гадоў павiнны былi выплочваць выкупныя плацяжы разам з працэнтамi за пазыку. Паўстанняе 1863–1864гг. прымусiла ўрад унеслi iстотныя змены ў ажыццяўленне сялянскай рэформы на Беларусi. Тут уводзiўся абавязковы выкуп сялянскiх надзелаў; спынялася часоваабавязанае становiшча сялян, яны станавiлiся ўласнiкамi; выкупныя плацяжы знiжалiся; былi створаны павятовыя паверачныя камiсii для праверкi i выпраўлення ўстаўных грамат; у адпаведнасцi з законам 1867 г. дзяржаўныя сяляне на Беларусi пераводзiлiся з аброку на выкуп i станавiлiся ўладальнiкамi сваiх надзелаў. Рэформа 1861 г. Лiквiдавала прыгоннае права. Аднак гэтага было не дастаткова. Расii былi патрэбны iншыя рэформы дзяржаўна-палiтычнага ладу. У 60–70-я гады ўрад шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай была судовая рэформа (20 лiстапада 1864 г.). Былi абвешчаны нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. На Беларусi судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 г. з увядзення мiравых судоў.Земская рэформа, прынятая 1 студзеня 1864 г., прадугледжвала стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iншымi справамi непалiтычнага характару. На Беларусi была праведзена гарадская рэформа (прынята ў 1870, а пачалася ў 1875). Яна абвяшчала прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах органаў гарадскога самакiравання. Права выбіраць і быць абранымі ў гарадскую думу атрымалі толькі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі.Рэфармаванне армii ў Расii пачалося ў 1862 г., калi былi ўтвораны 15 ваенных акруг i скарочаны тэрмiн службы да 7–8 гадоў. У 1874 г. з была увядзена усеагульная воiнская павiннасць.Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай. Новы цэнзурны статут значна пашыраў магцымасцi друку.	31.развицце капит.адносин у парэформенны перыяд 60-90-я гг. XIXст. Капитализм в с/х развивался благодаря росту промышленностигородов.Особенностью развития с/х 80-90в нашего края явл. специализация на техн.культурах(лен).Развитие капитализма в деревне вело к расширению крестьянства.С одной стороны росло кол-во бедных безземельных.Богатые крестьяне вели свое хоз-во при помощи наемной силы производя продукцию земледелия и животноводства.Во 2-ой пол.19в пром-ть Бел. развивается в направлении переработки местного и с/х сырья..К к 19в. кол-во фабрик и заводов увелич. Спичичная фабрика в Борисове,табачная в ГродноК концу 19в. происходит снижение кол-во дворян среди промышленников и растет число купцов и мещан среди них.Процессы градообразования быстрее всего шли в центре и на западе Бел., что было связано в ж/д строительством. Происходит изменение и в торговле края . Основным сословием явилось купечество.Отмена крепостного права повлекла за собой , более быстрое развитие с/х края. Способствовала осуществлению земской, судебной, школьной, военной реформе городского самоуправления; более быстрому развитию капитолизма в с/х и промышленности края. Пераход да капiталiстычнага земляробства на Беларусi адбываўся паступова. На змену прыгоннiцтву спачатку прыйшла змешаная сiстэма гаспадаркi.Пасля рэформы 1861 г. сельская гаспадарка Беларусi ўсе шырэй уцягвалася ў рыначныя сувязi. Шмат памешчыцкiх гаспадарак перайшло на капiталiстычны шлях развiцця. Разам з тым, многiя памешчыкi самi не вялi гаспадарку i сдавалi зямлю ў арэнду. у вынiку сусветнага аграрнага крызiсу 80–90-х гг. цэны на вытворчасць збожа рэзка панiзiлiся. Гэта прымусiла беларускiх памешчыкаў пераходзiць на вытворчасць такiх прадуктаў, якiя давалi большы прыбытак. У 90-я гг. галоўнай спецыялiзаванай галiной у сельскай гаспадарцы Беларусi стала малочная жывёлагадоўля. Спецыялiзацыя памешчыцкай гаспадаркi праявiлася ў пашырэннi вытворчасцi тэхнiчных культур. Сярод iх першае месца займала бульба. Значнае месца ў канцы ХIХ ст. у беларускiх губернях займала прамысловае садаўнiцтва i агароднiцтва. Значнае развiцце на Беларусi атрымалi запалкавая i папярова-кардонная вытворчасць.Вельмi шмат было на Беларусi прадпрыемстваў, звязаных з перапрацоўкай сельскагаспадарчай сыравiны. Iснавалi таксама кафляныя i шклозаводы.Значнаму павелiчэнню тэмпаў развiцця прамысловасцi Беларусi спрыяла стварэнне густой сеткi чыгуначных дарог	32.Паустанне 1863-1864гг. З часоў падзелу РП польскі патрыятычны рух не даваў спакою расійскім уладам. Польскі патрыятычны лагер падзяліўся на дэмакратаў, якія выступалі за паўстанне,і лібералаў – прыхільнікаў мірных сродкаў барацьбы.Тыя, хто быў за паўстанне, атрымалi назву “чырвоныя”. Яны падзялялiся на правых i левых. Першыя рабiлi стаўку на шляхту i асцерагалiся шырокага сялянскага руху.Яны прадугледжвалi надзяленне сялян зямлёй за кошт яе частковай канфiскацыi ў памешчыкаў пры абавязковай грашовай кампенсацыi. Левыя разлiчвалi на сялянскую рэвалюцыю.Працiўнiкаў паўстання называлi “белымi”. Гэта былі пераважна памешчыкi, сярэдняя буржуазiя, частка iнтэлiгенцыi.Гэтыя палiтычныя плынi сфарміраваліся і iснавалi не толькi ў Польшчы, але i на тэрыторыi Беларусi i Лiтвы.Восенню 1861 г. у Варшаве з разнастайных рэвалюцыйных груповак быў арганiзаваны паўстанцкi гарадскi камiтэт.“Левых” ў Беларусi ўзначальваў Канстанцiн Калiноўскi (1838–1864). Выдаў 7 нумароў падпольнай рэвалюцыйнай газеты на беларускай мове “Мужыцкая праўда”. У студзенi–лютым 1863 г. ў Беларусi з’явiлiся першыя паўстанцкiя атрады, якiя прыйшлi з Польшчы. Найбольш актыўна паўстанцы дзейнiчалi ў Гродзенскай губернi, дзе ваяводскiм камiсарам быў К. Калiноўскi.Паўстанне 1863–1864 гг. адбывалася ва ўмовах правядзення аграрнай рэформы ў Расii.Поспеху ў барацьбе з паўстаннем расійскiя ўлады дасягнулi не толькi дзякуючы вайсковай сiле.У чэрвенi 1863 г. ў Вiльню вярнуўся К. Калiноўскi, а ў лiпенi ён стаў старшынёй Вiленскага аддзела. Да канца лета ў руках К. Калiноўскага сканцэнтравалася ўсё кiраўнiцтва паўстанцкiмi атрадамi на тэрыторыi Лiтвы i Беларусi. Аднак выратаваць паўстанне ўжо не удалося.	33.Культура Бел. У 60-90гг. XIXв.Фармираване бел.нацыи Условия развития культуры 19в. Были тесно связаны с процессом становления бел.нации,формир-ем творческой интелегенции,начавшей дело нац.-культ. Возрождениея,возник-ем нового научн.направления-белорусоведение. Развитие науных знаний о Бел. И бел.народе началась с деят-сти местных преподователей учебн.заведений,исследователей бел.края.ДЕЯТ-СТЬ МихаилаБоброского и Игната Даниловича по изучен-ю древней культуры белорусов способствовала возникновению белорусоведения.Значительный вклад в развитие также внесли Теодор нарбут иван григорович.Активным собирателем бел.фольклора был Ян Чачот. В области обр-я в Бел.началось проведение школьной реформы в 1864г.проведение ее имела ряд особенностей:отстутствовали земские школы,управл-е образованием осуществляли исключительно чиновники,вводилась высокая плата за обуч-е.Нач.обр-е в сел.местности в 2-ой полов.19в. давали церковно-приходские школы,к-рые принадлежали русской правосла.церкви.Среднее образ-е можно было получить в гимназиях.Также проходило становление бел.литературного языкаюПервыми бел.поэтами стали выходцы из польской шляхты.Например Дунин-Марцинкевич. Форм-е бел.нации происходило в эпоху складывания бурж.отн-й,когда бел.земли не имели собств.госуд-ти и входили в состав Рос.империи.Большинство населения составляли православные.общность хоз.жизни проявлялась в расширении торгово-эк.связей между различными регионами Бел,осознании их жителями как представителей единого бел.этноса.Лит.язык как наиважнейшее ср-во общения и взамопон-я людей,вл.основой развития нац.культуры и нац.самосознания.
34.Фармираванне агульнарасс.партый.Першыя пал.партыи на Бел. канец19-пачатак20вв. Бунд-всеобщий еврейский рабочий союз в Литве,Польше,.росси.создан в Вильно в 1897г. В целях организации еврецских рабочих за улучшение их эк.положения.На рубеже 19-20вв. Бунд фактически явл.руководетелем раб.движения в Бел. РСДРП-российская социал-демократич.раюочая партия.провозглашена на 1съезде представителей ряда социал-демократич.орг-ций в Минске 1898г. В 1903г. На 2 съезде РСДПР состоялось оформление двух пол.направлений в партии.большевики разделяли марксист.точку зрения на установление диктатуры пролетариата путем соц.революции.Меньшевики выступали за постепеннное реформирование общества с целью строительства социализма. ПСР(ЭСЕРЫ)-партия социалистов-революцинеров.образовалось в 1902г.Эсеры предполагали решение аграрного вопроса через социализацию земли-уравнительное наделение землей тех,кто ее обрабатывает.часть эсеров-бывшие народники,они рассм. Возмжность перехода к социализму,минуя капит.строй,пчерез крестьянскую общину. БСГ-бел.социал.громада.создана в Вильно в 1903г.Создатели –браты Луцкевичи,Пашкевич(ТЕТКА) и др.первоначалоно выступала за создание в Бел. Независимой демокр.республики.юа затем за госуд.автономию для Бел.	35.Рэвалюцыя 1905-1907гг и яе выники.Сталыпинская рэформа Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.У пачатку ХХ ст. у Расii склалася рэвалюцыйная сiтуацыя. Эканамiчны крызiс 1900–1903 гг. i руска-японская вайна 1904–1905 гг. садзейнiчалi абвастрэнню ўсiх супярэчнасцей. Рэвалюцыйны выбух у Расii стаў непазбежным.У палiтычнай барацьбе вылучаюцца тры лагеры: консервативный, лiберальна-буржуазны i дэмакратычны. Кожны з iх меў свае мэты i задачы. Консервативный лагер iмкнулся захаваць самадзяржаўе i не дапусцiць карэнных змен у дзяржаўна-палiтычным ладзе Расii. Лiбералы марылi аб палiтычных свабодах, жадалi лiквiдаваць перажыткi феадалізму. Агульнай мэтай дэмакратау было установление демокр.республики путем созыва учредит.совета, звяржэнне самадзяржаўя. Январь1905г.-выступления рабочих в сязи с событиями”Кровавого вскресенья”.Весна-лето1905-солдатсвое волнение,подъем раб.и крестьянсого движения,создание коалиционных советов.октябрь1905г.-участие во Всероссийской полит.стачке,курловский расстрел.,усилление солдатского движения.декабрь1905г.-рост рабочих и крестьянских выступлений. Итоги:1.Вопрос о власти-созд-е законодат.Гос.думы и превращение россии в конститмонархию.провозглашение демократич.прав и свобод.2.Вопрос о земле-сохранение помещичьего землевладения .оформление программ сициализации и национализации земли.3.Нац.вопрос-оформление программы гос-терр.автономии Бел. В составе России. Столыпинская аграрная реформа Экон.развитие Б в 19в, шло достаточно быстрыми темпами, хотя Бел продолжала оставаться аграрным районом России. Iнiцыятарам i галоуным выканауцам рэформы у с/х высту­пiу П.А.Сталыпiн, якi усвядомiу неабходнасць ломкi сярэднявяковых форм уладяння зямлей з мэтай расчысцiць для капiталiстычнага развiцця. Цели реформы 1. разбiць единый общекрестьянский фронт супраць памешчыков; 2. раскалоць веску,паскорыць працэс стварэння класа сельскай буржуазii; 3. забяспечыць умовы шпаркага развiцця эканомiкi краiны. Сродкамi вырашэння гэтых мэт,на думку Сталыпiна былi: 1. разбурэнне сялянскай абшчыны; 2. насаджэнне хутароу i перасяленне "лiшняга" з еурапейскай часткi Расii сялянства у Сiбiр i на Далекi Усход; 3. пераход ад прускай да амерыканскай (фермерскай) мадэлi землекарыстан­ня. Першапачатковым этапам рэформы- з'яулялася разбурэнне сялянскай аб­шчыны.Указ ад 9 лiстапада 1906 года дазваляу кожнауму гаспадару выйсцi з абшчыны i замацаваць у асабiстую уласнасць сваю надзельную зямлю. На рэа­лiзацыю рэформы на Беларусi пэуны адбiтак наклау велiкадзяржауны накiру­нак палiтыкi царызму,якi праявiуся па насаджэнню на Беларусi рускага зем­леуладання.На Беларусi стваралiся паказальныя хутары, якiя забяспечвалiся сартавым насеннем,пародзiстай жывелай, навейшым iнвентаром i машынамi. Вынiкi рэформы: Было создано большое кол-во хуторов. Много людей переселились. Сталыпiнская рэформа стымулявала спецыалiзацыю у с/х Беларусi.К 1914 г Беларусь стала адным з буйнейшых раенау вырошчвання бульбы (, узраслi пасевы льну i збожжавых культур.	36.Першая сусветная вайна 1914-1918.Становишча Бел. У першыя годы вайны 1914-люты1917 Расійскія войскі, церпячы паражэнне за паражэннем у Польшчы, у ліпені 1915 г. здалі Варшаву. Фронт імкліва набліжаўся да Беларусі. У пачатку сентября 1915 г. расійская армія пакінула Вільню, Гродна, Ліду, Брэст і іншыя гарады Заходняй Беларусі. У кастрычніку 1915 г. фронт стабілізаваўся на лініі Дзвінск–Паставы–Баранавічы–Пінск. Значная частка тэрыторыі Беларусі апынулася пад германскай акупацыяй.У сувязі з наступленнем германскіх войск на ўсход рушыў вялікі паток бежанцаў з Польшчы, Літвы і заходніх паветаў БеларусіНа захопленай Гегманіяй тэрыторыі Беларусі ўводзіліся розныя ваенныя павіннасці. Пачаліся масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў харчавання і фуражу.Рэквізіцыі і прымусовыя работы на патрэбу фронту праводзілі і германскія ўлады. Акупанты сілаю забіралі ў сялян коней, кароў, іншую хатнюю жывёлу, прадукты, фураж, адзенне, абутак, прымушалі выконваць розныя павіннасці.У выключна цяжкім становішчы апынулася сельская гаспадарка Беларусі. Больш як палова ўсіх працаздольных мужчын беларускай вёскі была мабілізавана і адпраўлена на фронт.З-за моцнага заняпаду сельскай гаспадаркі амаль перасталі паступаць на рынак прадметы першай неабходнасці, што выклікала рост дарагоўлі, зніжэнне жыццёвага ўзроўню народа.Пачынаючы з 1915 г., на Беларусі назіраецца нарастанне рабочага руху. У 1916 г. стачачны рух ахапіў 11 населеных пунктаў Беларусі. Асноўным патрабаваннем стачачнікаў з’яўлялася павышэнне заработнай платы. Своеасаблівую форму на Беларусі ў гады вайны набыў сялянскі рух – разгром памешчыцкіх маёнткаў, харчовых магазінаў і лавак. Возросли крестьянския выступления,в 1906-1907-они уменьшились.Ваенныя паражэнні расійскай арміі ў кампаніі 1915 г., няўдачы баявых дзеянняў у 1916 г., велізарныя людскія страты выклікалі нездаволенасць салдат. У войсках успыхнулі хваляванні, звязаныя з дрэнным забеспячэннем прадуктамі харчавання і абмундзіраваннем, недахопам зброі і боепрыпасаў. Расло дэзерцірства.22 кастрычніка 1916 г. адбылося паўстанне салдат, казакоў і матросаў на размеркавальным пункце ў Гомелі. Паўстанне ўспыхнула ў сувязі з арыштам аднаго з казакоў. Паустанцы былі жорстка пакараны. Але спыніць працэс разлажэння арміі ўжо было нельга, яна паступова станавілася небаяздольнай. Итоги войны повляли на окончат-й распад Австро-Венгерской,Османской и Российской империиюВ Австрии,Германии,Турции,России был установлен буржуазный республиканский строй.	37.лютауская буржуазна-дэмакрт.рэвалюцыя и Бел.бел.нац.рух пасля падзення самауладдзя(весна-осень1917) У гады вайны адбыліся значныя змены ў. На захопленай Германіяй тэрыторыі вядомыя беларускія дзеячы выступілі з ідэяй стварэння канфедэрацыі ў форме Вялікага княства.Аднак утварыць канфедэрацыю не ўдалося. Германскі ўрад не быў зацікаўлены ў такой дзяржаве.У пачатку 1916 г. у германскім загадзе аб школах акупіраванага краю абвясшчалася беларускую мову раўнапраўнай з польскай, літоўскай і яўрэйскай мовамі. Нягледзячы на супрацьдзеянне польскіх памешчыкаў і ксяндзоў, беларускі нацыяналшьны рух значна ажывіўся.Паступова галоўнымі цэнтрамі беларускага нацыянальнага руху становяцца Петраград, Масква і іншыя гарады Расіі. З явілася некалькі рэвалюцыйных газет.Але цэнзары недазволілі доуга існавацьім.Далейшае развіццё беларускага нацыянальнага руху стала магчымым толькі ў выніку перамогі Лютаўскай рэвалюцыі.Лютаўская рэвалюцыя – з’ява сусветна-гістарычнага значэння. З аднаго боку, яна падвяла рысу пад шматвяковай гісторыяй расійскай манархіі, а з другога – адкрыла шлях да дэмакратычнага развіцця Расіі. Па свайму характару рэвалюцыя была буржуазна-дэмакратычнай. Але ў адрозненне ад рэвалюцыі 1905–1907 гг. яна перамагла. Галоўная яе задача – звяржэнне самадзяржаўя – была выканана. Пасля перамогі паўстання па ўсёй краіне пачалі стварацца Саветы, якія і сталі органамі ўлады. Большасць у Саветах склалі меншавікі і эсэры.У краіне ўстанавілася двоеўладдзе К власти пришло Временное правительство.Вре.правительством не были решены назревшие вопросы о войне и мире,о ликвидации помещичьего землевладения и передаче земли в собственность крестьян.их окончательное решение возгласилось на всероссийски парламент учредительное собрание.В стране нарастал эк. И полит.кризис.