AIKPAAZADE. OSMANOULLARI’NIN TARH. 2003

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

yunca çok sevindi ve casus gönderdi. Gelip görünce Türk­ lerin gittiğini anladılar. Tekfur da bu durumda hisar kapısı­ nı açtı ve "Türk zor durumda imiş, gidip onları vurayım ve dereden çıkartmayayım." dedi. Atma binip sürdü. Hisarın yanında pusudaki gaziler kapıyı aldı. Yukarıdakiler de gö­ rününce tekfur, "Daha Türk var imiş." dedi. Dönüp hisar önüne geldiği zaman gazilere rastladı ve kendini ele verdi. Tutup hisara karşı getirdiler, hisarı aldılar ve malını gazile­ re verdiler. Sipahisini çıkarıp tekfuru aldılar.

Aşağı tarafta Absuyu derler bir hisar daha var idi, oraya getirdiler. Orayı da anlaşmayla aldılar vebu iki hisara asker koyup tahkim ettiler. Konur Alp'a Karaçepiş'i, Akçakoca'ya da Absuyu'nu verdiler. Orhan Gazi dönüp tekfuru aldı, si­ pahileriyle birlikte Akhisar'a getirdi. İlin kafiderini güven ve asayiş içinde yerlerinde bıraktı.

Fakat Konur Alp zaman zaman çıkarAkyazı'ya akınlarda bulunurdu. Akçakoca da Ayan Gölü'nün suyunun aktığı Başköprü'de bulunan Birgoscuk'ta konakladı. O da orman arasındaki yerlere akın ederdi. Sözün kısası Orhan Gazi bu uçları sağlarnca ele aldı ve tutsak kafideri babası Osman Gazi'ye gönderdi. Kendisi Karatiğin üzerine yürüdü. "Bu hisarı bana ver, yine seni hisarında bırakayım, ancak benim hakimiyetim altında olsun; ben İznik'i almakisterim." dedi. Bu söz kclfire çok ağır geldi ve hisarı teslim etmedi. Orhan Gazi de, "Gaziler, İslam gayretidir, artık yürümeliyiz, hisa­ rı alıp yağma edeceğiz." dedi.

Şiir

Orhan bu kale yağmalanacak dedi Gayretlenip saf saf olun da kale alınsın.

Artık fırsat bu fırsattır kale alınacak.

Ey gaziler saf saf olup ilerlemek size yakışır.

Derhal kale kapısını yıktılar, Sanki Hayber Kalesi fethedildi.

Mal mülk ne varsa hepsi gazilerin oldu. Bu kale ganimetler hazinesi imiş.

82

Günümüz dilinde: Osmanogulları'nın Tarihi

Tekfurunu kızıyla birlikte tuttular

Bu kale hükümdarın konaklama yeri oldu.

Güzel, gönülçekici nazik ve ince yapılı, zarif Güzeller var. Bu kale gazileri nelere sahip etti.

Tekfuru tutulunca öldürüldü. Kızını da Orhan Gazi pek çok malla babasına gönderdi.

Alınan esirleri Orhan Gazi satın aldı. Onlarla anlaşarak hisarda bıraktı. Sarnsa Çavuş'u hisarda koyup Yenişehir'e babasının yanına geldi. Sonra Karaçepiş'e ve Karatiğin'e adam gönderdiler. O da İznik'e gönderme gibioldu. Zaman zaman gidip İznik'in bahçelerini harap etmeye başladılar. Sözün kısasıİznik'e rahatvehuzurvermez oldular. Biryan­ dan Konur Alp Akyazı'ya diğer yandan Akçakoca İznik'e akınlarda bulunurlardı. Sonra bu uçlar ziyadesiyle hareket­ lendi. Ayrıca bu gaziler fetihleri gerçekleştirmek için de­ vamlı ayakta olup geceleri uyumaz, gündüzleri de at sırtın­ dan inmezlerdi.

Şiir

Konur Alp kılıcını Bolu'ya saldı, Ancak Akyazı'da Düzbazar'ı aldı,

Uzunca Bel'de kafirle karşılaşıp İki gün iki gece ne güzel savaştı.

Oradan kafiri geri çevirip kovdu.

Sonra Konur Alp, dönüp Düzbazar'a geldi.

Akçakoca Akova'ya akın yapmaya başladı, Gazi Ralıman ise halkı gece yatırmaz oldu.

Zaman zaman İstanbul'un kafideri ortaya çıkınca Bunları gaziler öldürmekten çekinmezler, ey kardeş.

BunlarbuülkeleriMüslümanetmekve zamanla adlarının anılması için sınır boylarında çok savaştılar.

83

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

BÖLÜM 23

Osman Gazi'nin, oğlu Orhan'ı Bursa'ya gönderdiğini ve Bursa'nın ne şekilde fetholunduğunu bildirir.

Bursa hisarı kafiderinin açlıktan sıkıntı içinde olduklarını, çokbunaldıklarını, aciz kalıp hisarı vermek içinbahane ara­ dıklarını, ancak padişahtan başka kimseye teslim etmeye­ ceklerini işittiler. Osman Gazi, Orhan'a, "Oğul sen evin et­ rafına var, o kafirin babası Dinboz savaşında benim Bay Hacarn'ındüşmesine sebep oldu." dedi. Yine Köse Mihal'le Turgut Alp'ı buna yoldaş etti. Sonra Şeyh Mahmud adında bir Allah dostu var idi. Bunu ve Edebalı'nın kardeşinin oğ­ lu Ahi Hasan'ı da birlikte istedi. DoğruAtranoz'a vardılar.

Tekfuru Türklerin geldiğini işitince, hisarı boş bırakıp Alata Dağı'na kaçtı. Orhan Gazi de diğergazilerle ardından gitti ve dağa vardı. Tekfur'la giden insanlar karşılaştılar. Tekfur kaçtı, kaçarken bir kayadan uçup öldü. Atranoz'un kalesini bozdular, halkına gönül alıcı şekilde davranıp em­ niyet ve asayişle yerlerindebıraktılar. Orhan Gazi böyle bir davranıştan sonra Bursa'ya geldi ve Pınarbaşı'nda suyun arkasında konakladı.

Şiir

O umman denizi ve yardım edici yiğit Orhan Gazi'nin şimdi ne yapacağına bak.

O hareket edince kafider kırılırdı, onun

Karşısına adı destaniara karışmış savaşta adı anılan Rüstem bile çıkamaz.

Kaledeki insanlar onu bu şekilde görünce, Orhan'a orası bağlık bahçelik bir yer oldu.

Savaşmadı, dövüşe de kalkışmadı, bu yüzden Ne baş yarıldı ne de kan döküldü.

Ve o, Bursa'yı kolayca aldı

Yazdığımmenakıp buna bir delil oldu.

84

Günümüz dilinde: Osmanoğulları'nın Tarihi

Orhan Gazi Mihal'i Bursa tekturuna gönderdi ve "Hisarı ver." dedi. Tekfurda, "Şimdi anlaşalımbize kimse zararver­ mesin, hisarı verelim." dedi. Mihal bu haberi Orhan Gazi'ye bildirince, Orhan Gazi bu anlaşmayı kabul etti. Tekfur yeni­ den haber gönderip "Bana birkaç seçkin adam göndersin de hisardan çıkacak insanları Müslümanlar incitmesin." dedi. Mihal, "O insanlara emretsin de gelsinler." dedi. Tekfur, "Gördükleri işlerin karşılığını vereyim." deyince Mihal otuz bin filoriye anlaştı ve bunu Bursa tekfuru candan kabul etti.

Şiir

Bursa tekfuru para gönderdi; Hem hisarı verdi hem de kurtuldu.

Bursa tekfuru hazinesini bırakıp gidiyor, Bir ip kuşandı ve eşek çulu giyindi.

O, "Bana bubaşım lazım, ey Türkler

Beni sevgilimden ayırdınız, yerimden yurdumdan ettiniz" der.

Sözün kısası hisardan çıkınca kapılar kalabalıklaştı, Müs­ lümanlar her bir taraftan şehre girmeye başladılar. Ahi Ha­ san yanındaki insanlarla birlikte burca tırmandı. Bursa tek­ furunun yanına Gemlik'e iletmeleri için adamlar verdiler. Gemiyekadargetirdilerveİstanbul'a gönderdiler. Beriyan­ dan hisarın geride kalanhalkını güven altına aldılarve kim­ senin bir çöpünü aldırmadılar. Bursa tekfurununhazinesini Orhan Gazi, gazilere bağışladı, aralarında bölüştürdü. Hiç kimse mahrum kalmadı. Ziyadesiyle mal bulundu, hepsini gazilere verdiler, hepsi zengin oldu.

Tekfurun Saroz adında bir veziri vardı. O gitmedi, zaten hisarın verilmesine sebep de Saroz olmuştu. Onun da pek çok malı vardı. O da isteyerek çok mal getirdi. Orhan Gazi onu da gazilere dağıttı.

Bununlabirlikteölmüş pek çokkafirbuldular. Orhan Ga­ zi bu vezire, "Bu hisarı vermeye niçin sıkıntıya girdiniz?" diye sordu. Saroz, "Sıkıntıya düşüp hisarı verınemize bir

85

Aşık Paşazade J Osmanoğulları'nın Tarihi

çok sebep var. Birincisi sizin devletiniz günden güne arttı, bunu gördük. Sonra bizim uğursuz devletimiz bahtsızlaştı. Sizinbahtınızınarttığını çok iyi bildik İkincisi baban üzeri­ mize geldi, köylerimizi zaptetti. Size bağlanıp itaat ettiler, bizi ise hiç anmaz oldular. Niçin ansınlar, sayenizde rahata kavuştular. Bunu bildiğimizden biz de rahatlığa heves ettik. Üçüncüsü tekiurumuz çok mal topladı. Malın bir faydası olmadı, onun için mal vermeye bir şey bulamadı. Vaktiyle bu alçak nesneyi almadı. ihtiyacımız olduğu zaman satan olmadı. Bu hisarbize hapishane oldu. Dördüncüsü padişah düşkün ve aciz oldu. Padişah düşkün ve iktidarsız olunca ülke çabuk bozulur imiş. Beşincisi kötüye uyduk, Kite tek­ furu böyle biri idi. Altıncısı ise alem hep değişiklik içinde­ dir. Şimdibubozukluk,bu değişiklikbizde ortaya çıktı. Or­ han Gazi, "Ya bu ölümler neden oldu?" diye sorunca, vezir, "Çoğu açlıktan öldüler." cevabını verdi.

Şiir

Eğer Allah'tan yardım ve bolluk gelirse, Her bir maksadın değerli ve üstün olur.

Hangi işe el sunarsan o kolayca oluverir Ve bütün millet senin yardımına koşar.

Osman'ın sülalesi Allah'tan ihsanlara kavuştu.

Buna kim düşmanlık ederse ayak altında kalıp güçsüz düştü.

Bursa Tekfuru Orhan'ın elinde zavallı durumdadır. Tekfura ayak altında kalmak yaraşır.

Ey Allah'ım! Osman sülalesinin elinden tut da, Onların devletleri kıyamete kadar sürsün.

Padişahın ordusu hep galip gelsin ve Allah'ın yardımıyla üstün olsun;

Çünkü bu sülale hep seven ve iyi görendir.

Bu fetih tarihi hicretin yedi yüz yirmi altısında (M. 1326) Orhan Gazi eliyle gerçekleşti.

86

Günümüz dilinde: Osmanoğulları'nın Tarihi

SORU.- Bu fetihler yapıldığı vakit Osman Gazi hayatta mı idi?

CEVAP.- En doğru kavil Osman'ın yaşadığıdır. Çünkü oğlunu sefere babası göndermişti.

SORU.- Öyle ise Osman Gazi kendisi niçin sefere katıl­ madı?

CEVAP.- Osman Gazi'nin ayrıca iki oğlu daha vardı. Ancak onun niyeti Orhan Gazi'nin kendi zamanında üs­ tünlükkazanmasıydı. "OrhanGazibenimzamanımdaşev­ ket bulsun" diyen Osman Gazi, ayrıca ayağından zahmet çekmekte idi. İşte kendisinin sefere katılınamasına sebep bunlar idi.

Şiir

Oğlunun yüce talihli olmasını isteyen Baba, gel de oğluna yolu gösteriver.

Oğul da senden öğütalsın, eğer nasihat alınazsa sonunda Zavallı durumuna düşüp altında kalır.

Babalarından öğüt almayanlar, insanlar arasında arka bulup Sözlerini geçirememiş ve dileklerine ulaşamamışlardır.

BÖLÜM 24

Osman Gazi oğlu Orhan'a vasiyetlerini anlatır.

İlk önce, "Oğul Orhan! Ben öldüğümzamanbeni Bursa'da­ ki o Gümüşlükubbealtına koyacaksın." dedi. Sonra, "Sana bir kimse yüce Tanrı'nın emretmediği sözleri söylerse, o sözü Allah huyurmadığı için kabul etmeyeceksin." dedi. Ardından, "Eğer sen yüce Tanrı'nın ilmini bilmezsen, bilen kişiye sor." dedi.

Şiir

Okuyup yazma bilmenin faydası nedir: Yalnız söz söyleyen insanoğlu olmuştur.

87

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

Ey kardeşim, sen ister söz bil istersen bilme,

Asıl olan senin gönlündeki niyetindir.

Sonra da, "Ayrıca sana itaat edip hizmette bulunanları memnun et, bir de hizmet edenlere iyi muamelede bulun ve bağışlar yap, yapacağın ihsanlar onların hallerinin ve dav­ ranışlarının tuzağıdır." dedi.

BÖLÜM 25

Konur Alp'le Gazi Rahman ve Akçakoca'nın durumları ne oldu, onları anlatır.

Konur Alp, Akyazı'yı ve Konrapa ilini ve Bolu'yla Mudur­ nu'yu ve oradaki yerleri fethedip idaresi altına alıp düzen verdi ve kendine döndürdü. Sonra Karaçepiş'e ve Absu­ yu'na geldi. Gazi Rahman'ı orada bırakıp kendisi yine gitti. Bu tarafta Akçakoca da Kandıra'ya ve İrmen'e asker koyup sağlamlaştırdı. Maksadı Samandıra'ya varmaktı. Sözün kı­ sası bunların işleri gece gündüz kafirlerle savaşıp gaza et­ mek, bazen de onları tatlılıkla yola getirmek oldu.

Bir gün ansızdan Samandıra tekturunun oğlu öldü. Ka­ firler bunun cenazesinde toplanmışlardı. Gaziler de fırsat gözlerlerdi. Fırsat bulunca kafider hisar önünde iken, ka­ firlerin bu gafletlerinden faydalanarak onları bastılar. Bir kısmını öldürüp tekfurunu tuttular. Samandıra hisarı bu şekilde fethedildi. Tekfurunu alıp Aydos hisarına getirdi­ ler ve "Gelin bu tekfuru alıp hisarımızı bize verin." dedi­ ler. Aydos hisarının kafideri buna karşılık, "Gidin başını kesip etini pişiriniz ve yiyiniz." dediler. Sonunda tekfur, "Beni İstanbul'a götürün ve beni orada satın." demiş. "Bu tekfuru öldürelim mi yoksa satalım mı?" diye Orhan Ga­ zi'ye haber gönderdiler. Orhan Gazi de, "Satın, gazilere harçlık olsun." deyince İstanbul'a gönderdiler. İstanbul kafideri de, "Ne adam satın alırız, ne de adam satarız." de­ mişler. Toplu hazır askerleri var imiş gönderdiler, kafide­ ri basıp kırdılar, bir hayli ölenler oldu. Görülmemiş dere-

88

Günümüz dilinde: Osmanoğulları'nın Tarihi

cede büyük savaş oldu. Çok kişi öldü. Sonunda Allah fır­ sat verdi, katiri bozdular.

SözünkısasıSamandıra tekfurunu İznikmid telduru satın aldı. Akçakoca gelip Samandıra'yı hisar edindi. İstanbul ve Aydos tekfurlarıyla daima savaşlar yaptı. Gaziler hiçbir za­ man Akçakoca'yla at sırtından inmediler. Çünkü İstanbul teldurunun savaşları eksik olmazdı. Onun için Aydos hisa­ rından Türkü sürüp uzaklaştırmak isterlerdi. Akçakoca et­ raftaki köyleri düzene sokmuş, asayişi kurmuş, güven ver­ miş ve anlaşmıştı.

BÖLÜM 26

Aydos hisarı ne şekilde fetholundu onu anlatır.

Meğer teldurun bir kızı var imiş. Bir gece Hazret-i Peygam­ ber'i, selam onun üzerine olsun, o kız düşünde görmüş, ne görmüş? Kendisini bir derin çukura düşmüş görür. Bu halde ikenansızıngüzelyüzlü, ahlakıgüzelbir kişi gelip çukurdan çıkarır. Üzerindeki giysileri çıkarıp atar, vücudunu yıkar, sonra da ipekten elbiseler giydirir. Kız ürpererek şaşkın bir şekilde uyanıp düşünmeye başlar. Gördüğü rüyaya şaşırır, ancak düşünde gördüğü kişinin hayali kızın aklını alır. Gece gündüz gözünden ve gönlünden gitmez, hayrete düşer.

Şiir

Onun can gözü açılıp sevgiliyi görünce Hemen, gördüğü gibi varlığını dosta verdi.

Gönül şehrinde kalanyalnız o sevgili oldu. Düşüncesi dağıldı, aklını da yele verdi.

Ey sevgili dostlar buna şaşırmayınız

Ve bunu kınamayınız, onu gören yalnız can gözü olmuştur.

Aşıki aşka iki hikmet verilmiştir, birisi görünen yüzü Diğeri ise sevgilininhikmetle dolu tarafıdır.

89

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

Kız bu düşü görünce kendi kendine, "Benim halim ne ol­ du? Beni bu çukurdan çıkarıp başka giysiler giydiren, ayrı­ ca bulunduğum yerden alıp giden ve beni uzaklaştıran kim? Artık benim haalim bir başka şekle dönecek gibi." de­ di. Daima bu durumu düşünüp yürürken bir gün ansızın kale önüne Türk askeri geldi, savaş yaptı. Hisardaki kafir erieri de savaşa başladılar. Bu hal devan:ı. ederken kız, "Ben de gidip savaşa katılayım." diye kalktı ve kalenin burcuna

çıktı. Bedenden uzaklara baktı, bir de ne görsün? O düşün­ de gördüğü sevgili kişi gelen askerin komutanı ve büyüğü­ dür. "İşte halin ne olduğu ortaya çıktı." dedi. O halde iken dönüp evlerine geldi. Rumca bir mektup yazdı ve düşünde gördüklerini yazdı. Sonra, "Şimdi çekip gidiniz." dedi. Hi­ sar üzerinden bir gece tayin ederek, "Çok güvendiğiniz ki­ şilerden adamlar gönderiniz. Falan gece gelsinler, ben size hisarı alıvereyim." diye yazdı. Mektubu katiayıp bir taşa sı­ kıca sardı, savaş yapar gibi oldu ve o taşı attı. Taş gelip Ga­ zi Rahman'ın önüne düştü. Gazi Rahman, taş üzerine bir mektubunsarılmış olduğunu gördü. Hemen taşı alıp Akça­ koca'ya iletti. Bir Rumca bilir, mektup okur kişi buldular.

Mektuptaki haberi öğrendiler ve inandılar. Akçakoca, "Ga­ ziler! Bu yolda başını ortaya koyacak ve ün salıp nişan ko­ yacak kim var? Ben de onunla beraber olayım." dedi.

Gazi Rahman öne çıkarak, "İşte ben hazırım." dedi. Ko­ nur Alp, "Buna bir hal daha edelim." deyince "Nedir?" di­ ye sordular. O da, "Yanında oturduğunuz hisarı ateşe vere­ lim." dedi. Kabul ettiler ve hemen gelip ateşe verdiler, son­ ra da bırakıp gittiler.

Bu Aydost hisarının kafideri çok sevindiler, ziyafetler çekmeye başladılar. Artık kızın kararlaştırıp vaat ettiği gece oldu. Bu gece Gazi Rahman bir çok seçkin gazi arkadaşla­ rıyla kızın dediği yere gelip hazır oldu. Kız o kararlaştırılan yerde bunları bekliyordu. Gazi Rahman'ı görünce hemen bedene ip bağladı ve ucunu aşağıya sarkıttı.

Obaşbuğ Gazi Rahman kolayca ipe yapıştı vebir örümcek gibi ipi toplayarak bir göz açıp kapayıncaya kadar hisara çı­ kıp kızıylabuluştu. İkisi birden hisarın kapısına geldiler. Ga-

90

Günümüz dilinde: Osmanoğulları'nın Tarihi

zi Ralıman kapıcıyı paraladı, kapıyı açtılar. Kendisiyle gelen gazileriçerialındı. Bunlar doğruca teldurun sarayınavardılar. Tekfur geceden eğlenip sarhoş yatmakta idi. Onun işini bitirdiler. Sabah olunca Akçakoca da yetişti, hisarı bu şekil­ de fethettiler.

Şiir

İş erieri Samandua'yı yaktı, bunların ne işler yaptıklarını seyret.

Canlarını başlarını ortaya atıp düşmanla çarpıştılar, Bu kan döken gaziliğe erişen neşelenenlere bak.

Bunlardünyaya doğru gelip doğru gittiler Ok gibi olan hep doğru duran doğruları seyret.

Ok nereye ulaşırsa orası yaralanır, O yayı çekip oku atan öndere bak.

O oku atan ve attıran erdeki gayrettir. O erin kavuştuğu derecelere bak.

BÖLÜM 27

Tekfur'la kızını ne yaptılar onu anlatır.

Hisar Allah'ın lütfuylafeth olununcatekfurukızıylabirlikte Orhan Gazi'ye götürmesi için Gazi Rahman'a verdiler. Ga­ zi Ralıman onları alıp Yenişehir'e geldi. Orhan Gazi'yi ora­ da buldu ve olup bitenlerin haberini bildirdi. Tekfuru da malı ve kızıyla birlikte Orhan Gazi'ye teslim etti.

Orhan Gazi kızı Gazi Rahman'a verdi, ayrıca getirdikle­ rinden de bir hayli mal verdi.

Şimdi günümüzde Karaca Ralıman diye anılan bir yiğit vardır. O da Gazi Ralıman'ın torunlarındandır. İstanbul'a karşı pek çok yiğitlikler göstermiş ve nice işler başarmıştır. İşte bu yüzden onun zamanının İstanbul'unda çocuklar ağ­ layınca anneleri, "Susun, susmazsanız Karaca Ralıman ge­ lir." diye onları korkuturlardı. Ey değerli okuyucular, Al-

91