Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
анатомия и физколоид. химия / лексияи_11_хосиятхои_систамахои_колоиди.pptx
Скачиваний:
0
Добавлен:
14.10.2023
Размер:
86.93 Кб
Скачать

Мавзўъ:

«Хосиятњои системањои коллоидї»

Хосиятњои системањои

доранд, коллоидї молекулавї – кинетикї, реологї, оптикї ва электрокинетикї таќсим мешаванд.

Ба хосиятњои молекулавї – кинетикии системањои коллоидї њаракати броунї, диффузия, осмос седиментатсия тааллуќ доранд.

Њаракати броунї ва диффузияи мањлулњои коллоидї. Њодисаи њаракати беист, бетартиби (хаотикии)

заррачањои фазаи дисперсиро дар зери зарбањои заррачањои муњити дисперсионї њаракати броунї меноманд. t

А

В

љойдигаркунии X заррача

∆х2 – меёри ифодакунандаи интенсивнокии њаракати броунї ∆х2 = 2 D t

дар куљо: ∆х – љойдигаркунии миёнаи заррача; D – коэффитсиенти диффузия, ки бо муодилаи Эйнштейн муайян карда мешавад:

Муодилаи Эйнштейн –

Смолуховский

- вобастагии љойдигаркунии миёнаи заррачаро (∆х) аз омилњои гуногун ифода мекунад.

η – часпакии мањлул

r - радиуси заррачањои фазаи дисперсї

t – ваќте, ки дар он заррача љой дигар кардааст R – доимии универсалии газї

NA – адади Авогадро

заррачањо диффузия номида мешавад. Суръати диффузия

дар мањлулњои коллоиди на чандон баланд аст, зеро андозаи заррачањои коллоидї нисбат ба андозаи ионњо ва моллекулањо якчанд маротиба калон аст, вале суръати диффузияи золњо, мисли мањлулњои њаќиќї бо ќонуни Фик ифода меёбад, ки мувофиќи он суръати диффузия ба масоњати сатњ, ки аз он модда мегузарад, ва градиенти консентратсияи он мутаносиби роста мебошад:

дар куљо: dm – массаи модда (кг), ки дар давоми ваќти dt (с) аз сатњи масоњаташ S (м2) мегузарад; D – коэффитсиенти диффузия, м2/с, dc/dx - градиенти консентратсия, кг • м-4.

Њодисаи диффузия дар системањои коллоидї метавонад ба њодисаи флуктуатсия дар њамроњї гузарад. Флуктуатсия – ин протсесси худ аз худ таѓйирёбии консентратсияи заррачањои коллоидї аз ќимати миёнаи он дар микроњаљми системаи дисперсї мебошад.

Фишори осмосї. Фишори осмосї дар мањлулњои коллоидї нисбат ба

мањлулњои њаќиќї якчанд маротибањо кам аст, зеро

консентратсияи молярии он ба 10-6 мол/л наздик мебошад.

дар куљо: Cν – консентратсияи заррачавї — адади заррачањо

дар воњиди њаљми (м-3); Т – њарорат; R – доимии универсалии газї; NA – адади Авогадро.

Аз сабаби андозаи калони заррачањои фазаи дисперсї ва ќимати хурди консентратсияи заррачавї таъсири осмосии мањлули коллоидї аз фишори осмосии мањлули њаќиќї, ки њиссаи массаи якхела дорад, тањрибан 1000 маротиба кам мебошад.

Масалан, фишори осмосии мањлули 0,5% - и золи тилло 2,02 Па мебошад, ки он нисбат ба мањлули якмоляраи ѓайриэлектролит ба 6 тартиб паст аст. .

Фишори осмосии золњои бисёр бо гузашти ваќт паст мешавад. Ин дар њамон њолат ба амал меояд, ки дар натиљаи агрегатсияи заррачањои коллоидї андозаи онњо калон мешавад ва консентратсияи заррачавї мувофиќан кам мешавад.

коллоидї

Протсесси тањшиншавии заррачањои фазаи дисперсї аз таъсири ќувваи вазнинї седиментатсия номида мешавад. Истилоњи седиментатсия аз калимаи лотинї гирифта шудааст (sedimentum-маънои тањшинро дорад).

Суръати седиментатсияи2 g(заррачањоиd d ) r2 коллоидї бо муодилаи Стокс муайян карда мешав0 ад:

g – ин шитоби озодафтї,9 d ва d0 – зичии заррачањои

фазаи дисперсї ва муњити дисперсионї, r – радиуси заррача, η – часпакии муњит.

Дар амал муодилаи Стоксро њангоми муайянкунии андозаи заррачањои коллоидї бо роњи муайянкунии суръати седиментатсия истифода мебаранд. .

Дар ташхиси биохимиявии хун зуд - зуд суръати тањшиншавии эритроситњоро (СТЭ) муайян мекунад. Ин нишондод яке аз характеристикањои муњимми хун мебошад, ки дар асоси ташхиси седиментатсионї муайян карда мешавад.

Хосиятњои реологии системањои дисперсї

Хосиятњои молекулавї – кинетикии системањои дисперсї бо хосиятњои реологии онњо алоќамандии зич доранд. Ба хосиятњои реологии системањои дисперсї часпакї ва љоришавї (шоридан) тааллуќ доранд.

Соиши дохилии байни ќабатњои моеъ ё газро, ки њангоми њаракати онњо пайдо мешавад, часпакї меноманд.

Часпакии золњо бо формулаи зерин ифода меёбад:

0 (1 )

η ва η0 – часпакии мањлул ва часпакии њалкунанда, α-

коэффитсиент, ки аз шакли заррача вобастагї дорад, φ

– њиссаи њаљми заррачањои фазаи дисперсї.

Хосиятњои оптикии мањлулњои коллоидї

Њангоми гузаштани нури рушноии дидашаванда аз мањлули коллоидї Фарадей ва Тиндал новобаста аз њамдигар њодисаи опалессентсияро мушоњида карданд. Зоњиршавии ин њодиса дар он аст, ки ранги мањлули коллоидї дар нури рушноии парокандашуда (хангоми нигоњкунї аз пањлў) ва рушноии гузаранда як хел нест. Њангоми нигоњкунї аз пањлў конуси опалессенсияшаванда хуб дида мешавад, ки онро конуси Фарадей-Тиндал меноманд:

Конуси

 

тобандаи

рўшної

Фарадей-

 

Тиндал

 

Мањлули коллоидї

Интенсивнокии парокандашавии рушної аз як катор омилњо вобастагї дорад ва миќдоран бо муодилаи Рэлей ифода меёбад:

Дар кучо: J - интенсивнокии рушноии парокандашуда; J0 - интенсивнокии рушноии

афтанда; К - константаи Рэлей, ки аз нисбати нишондињандаи шикасти муњити дисперсионї ва фазаи дисперсї вобаста аст; V – хаљми заррачаи фазаи дисперсї; λ -дарозии мавчи рушноии афтанда; Сν - консентратсияи заррачавї ; r – радиуси заррача.

дисперсї

Хосиятњои электрокинетикии системањои дисперсиро дар химияи коллоидї ходисањои электрокинетикї меноманд. Сабаби ин хосиятњо ё ходисањо дар он аст, ки заррачањои коллоидї (гранула) аломати муайяни заряд доранд.

Љойивазкунии заррачањои фазаи дисперсї дар майдони доимии электрикї ба самти электроди муќобилзаряд электрофорез номида шудааст.

Њодисаи љойивазкунии муњити дисперсионї нисбат ба фазаи дисперсии бењаракат дар майдони доимии электрикї электроосмос номида мешавад- .

+

Сус-

 

Н2О

 

 

пензи

 

 

я

-

+

 

Хока

 

 

Лой

Хокаи Кварс