Filosofiya 15-tema lekciya teksti

Ózbekstannıń korrupciyaǵa qarsı gúresiw siyasatı

Joba:

1.Duniya hám Ózbekstanda korrupciyaǵa qarsı gúreste sistemalı jantasıwdıń zárúrligi

2.Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha xalıq aralıq nızamlar hám qararlardıń

Ózbekstanda ratifikaciya qılıwdıń áhmiyeti

3.Ózbekstanda korrupciyaǵa tiyisli qararlar hám pármanlar sıpatlaması

4.Korrupciyanıń hákimshilik huqıqbuzarlıq hám jınayat sıpatındaǵı analizi

«… korrupciyanıń hár qanday kórinisine kelisimsiz bolıw kúndelik turmısımız tárizine aylanıwı shárt. Bul illetke qarsı gúresiwge barlıq mámleketlik organlar, siyasiy partiyalar, jámiyetlik shólkemler, ǵalaba xabar quralları, ulıwma hár bir puqara mobilizaciyalanıwı zárúr». Sh.M.Mirziyoev

Tayanısh túsinikleri: korrupciya, korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıq, mápler kesilispesi, korrupciyaǵa qarsı gúresiwdiń tiykarǵı principleri, korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı mámleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarları, korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha mámleket organları, korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha milliy keńes, korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi, korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyattı joqarılatıw, korrupciyanıń aldın alıwǵa qaratılǵan is-ilajlar, korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıqlardı anıqlaw, olarǵa chek qoyıw, juwapkershiliktiń anıqlıǵı, korrupciya tarawındaǵı izertlewler, sociallıq izertlewler, arnawlı izertlewler, ilimiy izertlewler, korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında xalıq aralıq sheriklik, Birlesken Milletler shólkeminiń Korrupciyaǵa qarsı konvenciyası, Birlesken Milletler shólkeminiń Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı konvenciyası, Ózbekstan Respublikası korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi, korrupciyaǵa tiyisli hákimshilik huqıqbuzarlıq, korrupciyaǵa tiyisli jınayatlar, para alıw, para beriw, para alıw hám beriwde dáldalshılıq qılıw.

Dúnya hám Ózbekstanda korrupciyaǵa qarsı gúreste sistemalı jantasıwdıń zárúrligi

Dúnyada korrupciyanıń túrleri hám sıpatlaması júdá kóp. Onıń kelip shıǵıw sebeplerin anıqlaw, oǵan qarsı gúresiwdiń nátiyjeli jolların tabıw boyınsha alımlar, túrli institutlar hám xalıq aralıq shólkemler tárepinen júzlep, mıńlap izertlewler ótkerilgen. Hár qıylı ólshemler hám normalar sáwlelengen kesteler jaratılǵan hámde ózine tán reytingler dúzilgen. Hátte, korrupciya qarsı gúrestiń hár túrli formulaları da islep shıǵılǵan. Bul baǵdarlardaǵı isler hám izlenisler úzliksiz dawam ettirilmekte.

Sociallıq-tariyxıy jaǵday, puqaralardıń huqıqıy mádeniyatı, mámleket dúzilisi, ekonomikalıq rawajlanıw faktorlarınan kelip shıǵıp, hár bir mámleket korrupciyaǵa qarsı ózine tán usıllarda gúrespekte. Bul baǵdardaǵı eń nátiyjeli jol ele tabılǵan emes. Sebebi, korrrupciya bir qarasta ápiwayı jınayat bolıp kóringeni menen onıń kelip shıǵıwı hám jasaw sebepleri júdá túsiniksiz hám quramalı bolıp esaplanadı.

Bir mámlekette nátiyje bergen usıl basqa mámleketlerde nátiyje bermewi múmkin. Sonıń ushın hár bir mámleket hám jámiyet korrupciyaǵa qarsı gúresiw jolın ózi tańlaydı, yaǵnıy qanday jol durıs ekenligin waqıt kórsetedi.

Ózbekstannıń jańalanǵan siyasatı jámiyette ádillik hám nızam ústinligin joqarı dárejege kóteriw, nátiyjeli mámleket basqarıwın engiziw, mámleket xızmetinde korrupciyalıq jaǵdaylardıń har qanday kórinislerine qatańlıq mádeniyatın qáliplestiriwde joqarı ideyalarǵa súyenedi. Eń aldı menen, usı reformalardıń túpkilikli tamırında Prezident Sh.M.Mirziyoyev tárepinen alǵa qoyılǵan “Xalıq mámleket organlarına emes, bálki mámleket organları xalıqqa xızmet etiwi kerek” degen principke muwapıq barlıq imkaniyatlar xalqımız máplerine jolında háreket etiw baslı wazıypa etip belgilenbekte.

Sonıń menen birge reformalardıń nátiyjeligine erisiw maqsetinde mámleket hám jámiyettiń hár bir tarawında korrupciyaǵa qarsı gúresiw nátiyjeligin úzliksiz támiyinlep barıw ayrıqsha áhmiyetke iye.

Búgingi kúnde korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında unamlı jetiskenliklerge erisgen rawajlanǵan mámleketlerdiń bul baǵdardaǵı tájiriybesi sonı kórsetpekte, korrupciya kórinisileriniń aqıbeti menen emes, balki onıń keltirip shıǵarıp atırǵan sebep hám shárt-shárayatların saplastırıwǵa tiykarǵı itibar qaratılǵan hám bul óz nátiyjesin bergenin ámelde kórip atırmız.

mámleketimizde bul illetke qarsı sistemalı gúres alıp barılıwınıń nızamlı tiykarların jetilistiriwde júdá áhmiyetli qádem boldı.

«Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı nızamnıń 3-statyasında tómendegi tiykarǵı túsinikler qollanıladı:

Korrupciya - Shахstıń óz lаwаzımı yaki хızmеt dárеjеsinеn jеkе máplеrin yamаsа ózgе shахslаrdıń máplеrin gózlеp mаtеriаllıq yaki matеriаllıq еmеs pаydа аlıw mаqsеtindе nızаmǵа qаyshı túrde usınıw.

Korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıq - Kоrrupciya bеlgilеrinе iyе bоlǵаn, júz bergenligi ushın nızаm hújjеtlеrindе juwаpkеrshilik názеrdе tutılǵаn qılmıs.

Mápler kesilispesi - Jеkе (tikkеlеy yaki wákillikli) mápdаrlıq shахstıń lаwаzım yaki хızmеt májbúriyatlаrın lаzım dárеjеdе оrınlаwǵа tásir kórsеtip аtırǵаn yamаsа tásir kórsеtiwi múmkin bоlǵаn hámdе jеkе mápdаrlıq pеnеn puqаrаlаrdıń, shólkеmlеrdiń, jámiyеttiń yaki mámlеkеttiń huqıqlаrı hám nızаmlı máplеri оrtаsındа qаrаmа-qаrsılıq júzеgе kеliwi múmkin bоlǵаn jаǵdаy.

Nızam menen nızаmlılıq, puqаrаlаr huqıqlаrı, еrkinliklеri hám nızаmlı máplеriniń ústinligi, аshıqlıq hám tınıqlıq, sistеmаlılıq, mámlеkеt hám puqаrаlıq jámiyеttiń shеrikligi, kоrrupciyanıń аldın аlıwǵа qaratılǵan is-ilajlаr ústinligi, juwapkеrshiliktiń аnıqlıǵı kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеsiwdiń tiykаrǵı principlеri sıpatında belgilep qoyılǵan.

Nızam sheńberinde kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеs tаrаwındаǵı mámlеkеt siyasаtınıń tiykаrǵı bаǵdаrlаrı bekkemlep qoyıldı. Tiykarınan, хаlıqtıń huqıqıy sаnаsı hám huqıqıy mádеniyatlаrın jоqаrılаtıw, jámiyеttе kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеsti qatań qáliplеstiriw, mámleket hám jámiyet turmısınıń barlıq tarawlarında korrupciyanıń aldın alıwǵa qaratılǵan ilajlardı ámelge asırıw, kоrrupciyaǵа tiyisli huqıqbuzаrlıqlаrdı óz wаqtındа аnıqlаw, оlаrǵа shеk qоyıw, оlаrdıń aqıbеtlеrin, оlаrǵа imkаn bеriwshi sеbеplеr hám shárt-sharayatlаrdı saplastırıw, kоrrupciyaǵа tiyisli huqıqbuzаrlıqlаrdı islegenligi ushın juwаpkеrshiliktiń аnıqlıǵı principiniń támiyinlеw tiykarǵı baǵdarları etip belgilengen.

Ózbekstan Respublikasında Kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеs bоyınshа iskеrlikti tikkeley ámеlgе аsırıwshı mámlеkеt оrgаnlаrı tómendegilerden ibarat:

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеsiw agentligi;

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Bаs prоkurаturаsı;

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Milliy qáwipsizlik хızmеti;

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Ishki islеr ministrligi;

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Ádillik minisrligi;

Ózbеkstаn Rеspublikаsı Bаs prоkurаturа jаnındаǵı Ekonomikalıq jınayatlarǵa qarsı gúresiw dеpаrtаmеnti;

Kоrrupciyaǵа qаrsı gúrеsiw boyınsha iskerlikti nızam hújjetlerine muwapıq basqa mámleket organları da ámelge asıradı.

Sonday-aq, korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha Puqaralar ózin-ózi basqarıw organlarınıń, mámleketlik emes hám kommerciyalıq emes shólkemlerdiń hám

puqaralardıń korrupciyaǵa qarsı gúresiwde qatnasıwı (14-statya), Ǵalaba xabar qurallarınıń korrupciyaǵa qarsı gúresiwde qatnasıwı (15-statya) da belgilengen.

Nızamda belgilengenindey, korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı xalıqtıń huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyatın joqarılatıw, jámiyette korrupciyaǵa qarata qatań múnásibetti qáliplestiriw, mámleket organları hám basqa shólkemler xızmetkerleriniń huqıqıy sawatlılıǵın asırıw, tálim orınlarında korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı huqıqıy tálim hám tárbiyanı kúsheytiw máselesi de aktual esaplanadı.

Mámleket organları hám basqa shólkemler korrupciyaǵa qarsı gúresiw maqsetinde xalıqtıń huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyatın joqarılatıw, jámiyette korrupciyaǵa qarata qatań múnásibetti qáliplestiriw boyınsha zárúr ilajlar kóredi, sonıń menen birge korrupciyaǵa qarsı gúresiw máselelerine qaratılǵan túsindiriw islerin ámelge asırıw, huqıqıy tárbiya hám tálimdi, ilimiy-ámeliy ilajlardı shólkemlestiriw, oqıw-metodikalıq hám ilimiy ádebiyatlardı islep shıǵıw jolı menen zárúr ilajlar kóredi.

Mámleket organları hám basqa shólkemler óz lawazımlı shaxslarınıń hámde basqa xızmetkerleriniń korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı huqıqıy sawatqanlıǵın, sonıń menen birge huqıqıy bilimleri dárejesin asırıw júzesinen zárúr ilajlar kóredi.

Tálim tarawlarında korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı huqıqıy tálim hám tárbiya belgilengen mámleket tálim standartlarına muwapıq ámelge asırıladı.

Mámleket tálimin basqarıw organları hám tálim mákemeleri korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı mámeleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarların inabatqa alǵan halda tálim orınlarında huqıqıy tálim hám tárbiyaǵa, qánigelerdi kásiplik tayarlawdıń sapasın asırıwǵa, tálim baǵdarlamaların turaqlı túrde jetilistirip barıwǵa qaratılǵan ilajlar islep shıǵadı.

Nızamda Korrupciyanıń aldın alıwǵa qaratılǵan ilajlar, korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıqlardı anıqlaw, olarǵa shek qoyıw, juwapkershiliktiń anıqlıǵı kibi máseleler anıq belgilep qoyılǵan.

Nızamnıń 30-statyası korrupciya tarawındaǵı izertlewler máselelerine

korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı mámleket siyasatınıń ámelge asırılıw nátiyjeligin úyreniw mámleket organları tárepinen puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organları, mámleketlik emes hám kommerciyalıq emes shólkemleri hám basqa shólkemler, ǵalaba xabar quralları, sonday-aq puqaralar menen birge islesiw arqalı sociologiyalıq, arnawlı, ilimiy izertlewler hámde basqa túrdegi izertlewler ótkeriw jolı menen turaqlı tiykarda ámelge asırıladı.

Socilogiyalıq izertlewler - korrupciyaǵa eń kóp duwshar bolǵan tarmaqlar hám tarawlardı, onıń júzege keliwi sebepleri hám shárt-sharayatların anıqlaw, sonday-aq usı iskerlikke qamtıp alınǵan sociallıq qatlamlardı anıqlaw maqsetinde sociologiyalıq sorawlar ótkeriw hám basqa usıllardan paydalanıw jolı menen jámiyetshilik pikirin sistemalı úyreniwdi óz ishine aladı.

Arnawlı izertlewler - huqıqtı qorǵawshı hám qadaǵalawshı organlardıń korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha iskerligi nátiyjelerin, korrupciyaǵa tiyisli jınayatshılıqtıń halatın, korrupciya kórsetkishleriniń statistika esapların turaqlı túrde sistemalı analiz qılıwdı, mámleket hám jámiyet turmısınıń barlıq tarawlarında korrupciyanıń belgileri hám kólemlerin, ózgerisleri hám tendenciyalarıń úyreniwdi óz ishine aladı.

Ilimiy izertlewler - korrupciyaǵa qarsı gúresiw máseleleri boyınsha ilimiy izertlewler ótkeriwdi, ilimiy usıllar hám usınıslar islep shıǵıwdı, olardı ámeliyatqa aqılǵa say engiziwdi, korrupciyaǵa qarsı gúresiwde qollanılıp atırǵan formalar hám usıllar nátiyjeligin boljaw hám de ilimiy analiz etiwdi óz ishine aladı.

Mámleket korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı izertlewlerdi qollapquwatlaydı hám xoshametleydi.

Sonday-aq, nızamnıń 32-statyası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında xalıq aralıq sheriklik máselelerine qaratılǵan. Onda:

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında xalıq aralıq sheriklik Ózbekstan Respublikasınıń nızamshılıǵı hám xalıq aralıq shártnamalarǵa muwapıq ámelge asırıladı. Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha iskerlikti ámelge asırıwshı mámleket organları shet mámleketlerdiń wákillikli organlarına zárúr maǵlıwmatlardı usınıs etiw haqqında sorawlar jiberiw hám olardıń sorawlarǵa juwap beriw huqıqına iye.

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha iskerlikti ámelge asırıwshı mámleket organları korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıq nátiyjesinde alınǵan mál-múlkti

Ózbekstan Respublikasınıń nızamshılıǵı hám xalıq aralıq shártnamalarǵa muwapıq qaytarıw sharaların kóredi.

«Korrupciyaǵa qarsı gúres haqqında»ǵı nızamnıń qabıl etiliwi mámleket organlarınıń korrupciyaǵa qarsı gúres alıp barıwınıń huqıqıy tiykarların jaratadı, bálki mámlekette puqaralıq jámiyetti rawajlandırıwǵa da sharayatlar jaratadı:

Birinshiden, korrupciyaǵa qarsı gúresiwdiń ashıq-áshkaralıǵı ornatıldı; Ekinshiden, korrupciyaǵa qarsı gúresiw ushın puqaralıq jámiyeti institutlarına

hám wákillikler, hám huqıqlar berildi;

Úshinshiden, nızamǵa muwapıq puqaralar huqıqıy mádeniyatın asırıw olardı korrupciyanı anıqlawda belsendi qatnasıwdı támiyinleydi;

Tórtinshiden, puqaralıq jámiyettiń sociallıq hám ekonomikalıq tayanıshı, múlkdarlar sociallıq qatlamı, korrupciyalıq qorǵalıwı nátiyjesi mámleket ekonomikasın rawajlandırıwǵa kóbirek tásir etedi;

Besinshiden, jámiyette ruwxıylıq hám ádep normalarına boysınıw hám ámel etiw kúsheyedi.

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha xalıq aralıq nızamlar hám qararlardıń Ózbekstanda ratifikaciya qılıwdıń áhmiyeti

2003-jıl 31-oktyabrde Birlesken Milletler shólkeminiń Korrupciyaǵa qarsı Konvenciyası imzalandı. Bul korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha global sheńberde qabıl etilgen jańa xalıq aralıq huqıqıy hújjet edi. Onda korrupciyaǵa qarsı xalıq aralıq hám milliy gúres ámeliyatın jolǵa qoyıw hámde olardı ámelge asırıw mexanizmleri boyınsha kórsetpeler islep shıǵılǵan. Birlesken Milletler Shólkeminiń Korrupciyaǵa qarsı konvenciyası kirisiw hám 8 bap, 71 statyadan ibarat.

Korrupciyaǵa qarsı gúres tarawındaǵı reformalardı ámelge asırıw dawamında milliy nızamlarǵa xalıq aralıq huqıqtıń ulıwma tán alınǵan normaların sińdiriw máselesine ayrıqsha itibar berildi hám bul múnásibet 2008-jıl 7-iyuldaǵı qabıl etilgen «Birlesken Milletler Shólkeminiń Korrupciyaǵa qarsı konvenciyasına (New York, 2003-jıl 31-oktyabr) Ózbekstan Respublikasınıń qosılıwı haqqında»ǵı nızamda óz sáwleleniwin tapqan.

Ózbekstan Respublikası Birlesken Milletler Shólkeminiń «Korrupciyaǵa qarsı konvenciya»sına bir neshe bildiriwler, bayanatlar hám shártler menen qosılǵan. Sonıń menen birge, Ózbekstan Respublikasınıń 2008-jıl 7-iyuldaǵı «Birlesken Milletler Shólkeminiń Korrupciyaǵa qarsı konvenciyasına (Nyu York, 2003 jıl 31 oktyabr) Ózbekstan Respublikasınıń qosılıwı haqqında»ǵı 258-san nızamına kóre:

1) Konvenciya 6-statyasınıń 3-bánti boyınsha: «Ózbekstan Respublikası sonı bildiredi, Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi,

Bas prokuraturası, Ishki isler ministrligi, Mámleket qáwipsizlik xızmeti hám Ádillik ministrligi korrupciyanıń aldın alıw boyınsha anıq ilajlar islep shıǵıw hám olardı ámelge asırıwda basqa qatnasıwshı mámleketlerge járdem kórsetiwi múmkin bolǵan organlar sıpatında belgilengen».

Bul norma konvenciyanıń 6-statyası 3-bántinde Hár bir qatnasıwshı Mámleket Birlesken Milletler Shólkeminiń Bas xatkerine korrupciyanıń aldın alıw boyınsha anıq ilajlar islep shıǵıw hám ámelge asırıwda basqa qatnasıwshı mámleketlerge járdem beriwi múmkin bolǵan organ yaki organlardıń atı hám mánzilin xabar etedi, degen talaplarına tolıq juwap beredi.

2) Konvenciya 42-statyasınıń 1 hám 3-bántleri boyınsha: “Ózbekstan Respublikası atap ótedi, 15-19, 21, 22-statyalarda, 23-statyanıń 1-bántinde, 24,

sıpatında bahalanadı hám ámeldegi jınayat nızamında bunday qılmıslar ushın jınayıy juwapkershilik belgilengen.

3) Konvenciya 44-statyasınıń 6-bánti boyınsha: “Ózbekstan Respublika konvenciya 44-statya 6-bańtiniń “a” kishi bántine muwapıq sonı bildiredi, ol usı Konvenciyadan korrupciya jınayatların islegen shaxslardı tutıp tapsırıw máselelerinde usı Konvenciyanıń basqa qatnasıwshı mámleketleri menen óz ara tiykarda sheriklik qılıw ushın huqıqıy tiykar sıpatında paydalanadı”;

4) Konvenciyanıń 46-statyası boyınsha:

a) 13-bánt. “Ózbekstan Respublikası sonı bildiredi, Ózbekstan Respublikanıń Bas prokuraturası óz ara huqıqıy járdem kórsetiw haqqındaǵı iltimasların alıw hám orınlaw yaki bunday iltimasların orınlaw ushın Ózbekstan Respublikasınıń basqa wákillikli organlarına jiberiwge juwapker bolǵan oraylıq organ”;

b) 14-bánt. “Ózbekstan Respublikası sonı bildiredi, óz ara huqıqıy járdem kórsetiw haqqındaǵı iltimasların jiberiwde ózbek, rus hám ingliz tilleri maqul tiller sıpatında belgilengen”;

5) Konvenciyanıń 66-statyası boyınsha: “Ózbekstan Respublika konvenciya 3-

Sonıń menen birge, Birlesken Milletler Shólkeminiń Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı konvenciyası Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń 2003jıl 30-avgustaǵı 536-II-sanlı «Birlesken Milletler Shólkeminiń Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı konvenciyasın ratifikaciya qılıw haqqında»ǵı qararı menen ratifikaciya qılınǵan.

Birlesken Milletler Shólkeminiń Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı konvenciyası tómendegi maǵlıwmat, bildiriw hám bayanatlar itibarǵa alınǵan halda ratifikaciya qılınsın:

Konvenciya 2-statyasınıń а) bánti boyınsha maǵlıwmat: Ózbekstan

Respublikasınıń 1994-jıl 22-sentyabrde qabıl etilgen Nızamı menen tastıyıqlanǵan

Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksi 29-statyasınıń tórtinshi bólimine muwapıq eki yaki onnan artıq shaxstıń birgelikte jınayıy iskerlik alıp barıw ushın aldınnan bir toparǵa birlesiwi birlesken topar dep tabıladı.

Konvenciyanıń 2-statyasınıń b) bánti boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksi 15-statyasına muwapıq jınayatlar óz belgisi hám jámiyetlik qáwiplilik dárejesine kóre: jámiyetlik qáwipi úlken bolmaǵan; onsha awır bolmaǵan; awır; óte awır jınayatlarǵa bólinedi.

Jámiyet qáwipi úlken bolmaǵan jınayatlarǵa qasttan islenip, nızamda úsh jıldan kóp bolmaǵan múddette azatlıqtan ayırıw tárizindegi jaza názerde tutılǵan jınayatlar, sonday-aq abaysızlıq aqıbetinde islenip, nızamda bes jıldan kóp bolmaǵan múddetke azatlıqtan ayırıw tárizindegi jaza názerde tutılǵan jınayatlar kiredi.

Onsha awır bolmaǵan jınayatlarǵa qasttan islenip, nızamda úsh jıldan artıq, lekin bes jıldan kóp bolmaǵan múddetke azatlıqtan ayırıw tárizindegi jaza názerde tutılǵan jınayatlar, sonday-aq abaysızlıq aqıbetinde islenip, nızamnda bes jıldan artıq múddetke azatlıqtan ayırıw tárizindegi jaza názerde tutılǵan jınayatlar kiredi.

Awır jınayatlarǵa qasttan islenip, nızamda bes jıldan artıq, lekin on jıldan kóp bolmaǵan múddetke azatlıqtan ayırıw jazası názerde tutılǵan jınayatlar kiredi.

Óte awır jınayatlar qasttan islenip, nızamda on jıldan artıq múddetke azatlıqtan ayırıw yaki ómirlik jazası azatlıqtan ayırıw názerde tutılǵan jınayatlar kiredi.

Konvenciyanıń 2-statyasınıń g) bánti boyınsha maǵlıwmat:

Jaza túri sıpatında mal-mukti xatlaw Ózbekstan Respublikasınıń 2001-jıl 29avgustta qabıl etilgen nızamǵa muwapıq Jınayat kodeksinen shıǵarıp taslanǵan.

Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat-processual kodeksi 284-statyasına kóre jınayat nársesi bolǵan mal-múlk, aldınǵı iyesine qaytarıp beriliwi lazım bolmasa, sud húkimi menen mámleket iyeligine ótkeriledi.

Konvenciyanıń 5-statyasınıń 3-bánti boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikası usılay belgileydi, Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksine muwapıq klassifikaciyalaw belgileri hám ayırım túrdegi jınayatlar boyınsha juwapkershilik dárejesine kóre birlesken topar tárepinen yaki máplerin gózlep islengen jınayatlar awır yaki óte awır jınayat qatlamlarında kiritiledi.

Konvenciyanıń 7-statyası boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikasınıń 1996-jıl 25-aprelde qabıl etilgen «Bankler hám bank iskerligi haqqında»ǵı nızamnıń 38-statyasına muwapıq fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń operaciyaları hámde esap betlerine tiyisli maǵlıwmatlar qarıydarlarǵa, shólkemlerdiń ózine, prokuror, sudlarǵa, sorastırıw hám tergew organlarına tómendegi hallarda beriledi: а) yuridikalıq shaxslar hám basqa shólkemlerdiń operaciyaları hámde esap betlerine tiyisli maǵlıwmatlar usı shólkemlerdiń ózine, prokuror, sudlarǵa, jınayıy is qozǵatılǵan bolsa sorastırıw hám tergew organlarına beriledi:

b) fizikalıq shaxslardıń esap betlerine hám fondlarına tiyisli maǵlıwmatlar qarıydarlardıń ózine hám olardıń nızamlı wákilliklerine, qarıydarlardıń esap betlerine hám amanatlarında turǵan pul qarjılarında hámde basqa qımbat baha nárseler xatlanıwı, olarǵa óndiriw qaratılıwı yaki mal-múlk xatlanıwı múmkin bolǵan hallarda júritip atırǵan isler boyınsha sudlarǵa, sorastırıw hám tergew organlarına beriledi.

Konvenciyanıń 10-statyası boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikasınıń nızam hújjetlerinde yuridikalıq shaxslardıń jınayıy yaki hákimshilik juwapkershiligi názerde tutılmaǵan.

Konvenciyanıń 16-statyasınıń 5-bánti boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikası tutıp tapsırıw máselelerinde usı konvenciya qatnasıwshıları bolǵan basqa mámleketler menen sheriklik qılıwda usı Konvenciyanı huqıqıy tiykar dep esaplaydı. Biraq bul qaǵıyda Ózbekstan Respublikasınıń usı Konvenciya qatnasıwshısı bolǵan mámleketler menen tutıp tapsırıw haqqındaǵı eki tárepleme shártnamalar dúziw imkaniyatın biykarlamawı lazım.

Konvenciyanıń 18-statyasınıń 13 hám 14-bántleri boyınsha maǵlıwmat: 13-bánt boyınsha:

Ózbekstan Respublikası tárepinen óz ara huqıqıy járdem kórsetiw haqqındaǵı iltimaslardı qabıl etiw hám olardı orınlaw, yaki orınlanıwı ushın olardı wákillikli organlarǵa jiberiwge juwapker oraylıq organ sıpatında Ózbekstan Respublikasınıń Bas prokuraturası belgilengen.

14-bánt boyınsha :

Ózbekstan Respublikası maqul til sıpatında rus tilin belgileydi.

Konvenciyanıń 35-statyasınıń 3-bánti boyınsha maǵlıwmat:

Ózbekstan Respublikası ózin usı Konvenciyanıń 35-statyasınıń 2-bánti qaǵıydaları menen baylanıslı dep esaplamaydı.

Sonday-aq, 2011-jıl 13-dekabr Ózbekstan Respublikasınıń «Jınayıy qarjılardı legallastırıwǵa hám terrorizmdi qarjılandırıwǵa qarsı gúresiw boyınsha EvroAziya toparı haqqındaǵı Bitim (Моskva, 2011-jıl 16-iyun) ratifikiaciya qılıw haqqında»ǵı ÓRQ-307-sanlı nızamı qabıl etildi.

Ekonomikalıq sheriklik hám rawajlanıw shólkemi sheńberinde qabıl etilgen korrupciyaǵa qarsı gúresiwdiń Istanbul háreketler rejesi 2003-jıl 10-sentyabrde tastıyıqlanǵán bolıp, bul Ekonomikalıq sheriklik hám rawajlanıw shólkeminiń Shıǵıs Evropa hám Oraylıq Aziyada korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha tarmaǵınıń tiykarǵı aymaqlıq baslaması esaplanadı. Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarmaǵınıń Istanbul háreketler rejesi toǵız qatnasıwshı mámleketlerdi qamtıp alǵan bolıp, usı mámleketler ortasında óz ara bahalaw hám monitoring baǵdarlamasın óz ishine aladı. Armanstan, Azerbayjan, Gruziya, Tajikstan hám Ukraina Istanbulda usı baslamaǵa qosılǵan bolsa, keyin ala oǵan Qırǵızstan, Qazaqstan, Ózbekstan hám Monǵolstan mámleketleri de qosıldı.

Ózbekstanda korrupciyaǵa tiyisli qararlar hám pármanlar sıpatlaması

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw sisteması nátiyjeligin asırıw maqsetinde mámleketimizde Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında áhmiyetli shólkemlesken huqıqıy reformalar ámelge asırıldı.

Ózbekstan Respublikasınıń «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı nızamı hám onıń tiykarında Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 2-fevraldaǵı «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamınıń qaǵıydaların ámelge asırıw ilajları haqqında”ǵı PQ-2752-sanlı qararı óz mánismazmunı, maqseti menen mámleketimizde Korrupciyaǵa qarsı gúresiwdiń jańa basqıshların baslap berdi. Nızam normaların turmısqa engiziw maqsetinde joqarıda

kórsetilgen Prezident qararı menen 2017-2018-jıllarǵa mólsherlengen Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha Mámleketlik baǵdarlama tastıyıqlandı.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 27-maydaǵı «Ózbekstan Respublikasında Korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın jánede jetilistiriw ilajları haqqında»ǵı PP-5729-sanlı pármanı menen 2019-2020-jıllarda Korrupciyaǵa qarsı gúresiw Mámleketlik baǵdarlama tastıyıqlandı.

2020-jıl 29-iyun kúni Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Ózbekstan Respublikasındа Korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın jetilistiriw boyınsha qosımsha ilajlar haqqında»ǵı PP-6013-sanlı pármanı qabıl etildi. Usı pármanǵa muwapıq, birinshi márte korrupciya qáwiplerin anıqlaw hám sistemalı analizlew, olardı keltirip shıǵarıwshı faktorlardı saplastırıw ushın juwapker bolǵan organ -

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi shólkemlestirildi.

Sonıń mene birge, Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha Respublika mákemeler aralıq komissiyası hám onıń aymaqlıq mákemeler aralıq komissiyaları

Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw milliy keńesi hám onıń aymaqlıq keńesleri bolıp qayta shólkemlestirildi.

«Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı nızamǵa muwapıq Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha iskerlikti ámelge asırıwshı hám onda qatnasıwshı organlar hám de shólkemlerdiń iskerligin muwapıqlastırıw ushın Ózbekstan Respublikasınıń korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha milliy keńesi shólkemlestiriliwi belgilengen.

Usı nızamnıń 8-statyasına muwapıq, Milliy keńestiń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat:

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı mámleketlik baǵdarlamalardıń hám basqa baǵdarlamalardıń islep shıǵılıwı hámde ámelge asırılıwın shólkemlestiriw;

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha iskerlikti ámelge asırıwshı hám onda qatnasıwshı organlar hámde shólkemlerdiń iskerligin muwapıqlastırıw hám birge islesiwin támiyinlew;

Xalıqtıń huqıqıy sanası hám huqıqıy mádeniyatın joqarılatıwǵa, jámiyette, korrupciyaǵa qarsı qatań múnásibetti qáliplestiriwge qaratılǵan ilajlardıń islep shıǵılıwı hámde ámelge asırılıwın shólkemlestiriw;

Korrupciyaǵa tiyisli huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıwǵa, olardı anıqlawǵa, olarǵa shek qoyıwǵa, olardıń aqıbetlerin, sonday-aq olarǵa imkan beriwshi sebepler hám shárayatlardı saplastırıwǵa qaratılǵan ilajlar nátiyjeligin asırılıwın támiyinlew;

Korrupciyanıń jaǵdayı hám tendenciyaları haqqındaǵı informaciyanı jıynaw hámde analizlew;

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha ilajlar ámelge asırılıwı júzesinen monitoringti ámelge asırıw, usı tarawdaǵı shólkemlesken ámeliy hám huqıqıy mexanizmlerdiń nátiyjeligin bahalaw;

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqındaǵı nızamshılıqtı jetilistiriw hám usı tarawdaǵı islerdi jaqsılaw ushın usınıslar tayarlaw;

Aymaqlıq mákemeler aralıq islerdi muwapıqlastırıw.

Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi Milliy keńestiń ishki organı.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020-jıl 29-iyundaǵı «Ózbekstan Respublikasında Korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın jetilistiriw boyınsha qosımsha ilajlar haqqında»ǵı PP-6013-sanlı pármanına muwapıq sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi iskerligin nátiyjeli shólkemlestiriw maqsetinde «Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi iskerligin shólkemlestiriw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020-jıl 29-iyundaǵı PQ-4761-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qararǵa muwapıq Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentliginiń dúzilmesi tastıyıqlandı.

Ózbekstan Respublikası «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı nızamınıń 81-statyasına muwapıq, Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi óz wákillikleri sheńberinde:

korrupciyanıń aldın alıw hám oǵan qarsı gúresiw tarawındaǵı mámleket siyasattı qáliplestiredi hám ámelge asıradı;

har jılı Ózbekstan Respublikasında korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında milliy bayanat tayarlaydı hámde onı kórip shıǵıw ushın Ózbekstan Respublikası

Prezidentine hám Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi palatalarına kiritedi;

Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq palatasınıń hám Senatınıń korrupciyaǵa qarsı gúresiwge tiyisli bolǵan komitetleri, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı keńesiniń tiyisli komiteti, xalıq deputatları wálayatlar hámde

Tashkent qalası, rayon hám qala Keńesleriniń korrupciyaǵa qarsı gúresiw komissiyaları menen sheriklik qıladı;

korrupciyaǵa tiyisli jınayatlardı, birinshi náwbette Ózbekstan Respublikasınıń milliy máplerine hám xalıq aralıq abıroyına zıyan jetkeretuǵın korrupciyaǵa tiyisli jınayatlardı tergew qılıw nátiyjelerin kompleks analizleydi, onıń juwmaqları haqqında Ózbekstan Respublikası Prezidentine hám Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi palatalarına maǵlıwmat beredi;

korrupciyaǵa tiyisli jınayatlar sebepli jámiyet hám mámleket máplerine jetkerilgen ziyannıń ornı tolıq qaplanıwına erisiliwi ústinen qadaǵalawdı ámelge asıradı;

normativ-huqıqıy hújjetler hám olardıń joybarlarınıń korrupciyaǵa qarsı ekspertizasın ótkeriw sisteması nátiyjeligi analizlenedi, usı sistemanı jetilistiriw júzesinen usınıslar kiritedi;

puqaralıq jámiyeti institutları menen birgelikte korrupciyanıń dárejesin, sonıń menen aymaqlar, ekonomikalıq tarmaqlar hám basqa tarawlar kesimindegi dárejesin bahalawshı korrupciyanı qabıl etiw milliy indeksin dúziwdi shólkemlestiredi;

mámleket satıp alıw tarawında korrupciyanıń aldın alıw hám oǵan qarsı gúresiw maqsetinde mámleket buyırtpashısınıń ISO: 37001 korrupciyaǵa qarsı standartı qollawdı názerde tutıwshı talabın belgileydi;

orınlarda korrupciyanıń aldın alıwǵa qaratılǵan aymaqlıq baǵdarlamalar islep shıǵılıwı hám ámelge asırılıwın shólkemlestiredi