Запісана ў в. Сырск Кармянскага р-на

ад Зайцавай Марыі Ягораўны, 1921 г.н.,

студэнткай Новікавай Г. (2006 г.)

Ёсць такія людзі “іскажанныя ліцом”, глядзяць на цябе і гавораць: “Ох, як ведзь­ма”. А як аб’ясніць, не знаю. Гэта людзі такія ўрэдныя. Ведзьмы і шчас ёсць, пас­та­ян­нае зло ад іх. Ператварацца яны могуць у што хочаш: у лягушку, у сабаку, у лі­су, ва ўсё прыроднае. У прадметы – не, толькі ў жывотнае, усё жывое. Патаму што ўсё жы­вое, і яны (ведзьмы) жывыя. Я бачыў, як яшчэ малады быў, яна перад глазамі, но ты яе не відзіш, ціпа сон. Не магу аб’ясніць. Ёсць такія людзі. Адна памерла. Хадзіла ўначы, малако магла даіць у каровы.

Як я пасля арміі прыйшоў, яшчэ дарогі не было, асфальту не было, лужы па улі­цэ, як да бабы, маці маёй, ісці, а я гуляць хадзіў, цераз поле ад цэнтра ішоў, не было яш­чэ пастроек, нічога не было, толькі старое сяло. Потым цераз поле вельмі страшна бы­ло ісці: то сабака паяўляецца, то яшчэ нечысць. А патом сюды ішоў дальшэ, а лужа бы­ла возле краста, з леса не загарожана было. Прама выходзіла і пугала. Возле той ха­ты ідзе за табой нешта. Ты яго не відзіш, ідзёш і не аглядываешся – валасы дыбам ста­но­вяц­ца. У той хаце шчас ніхто не жыве, усе паўміралі. І ўжэ не пугае ў тым месцы.

Шчэ, як ісці ў Слабодку цераз лес, там пастаянна пугае. Там цераз полі ісці – і то­жэ нешта непанятнае. Багата каго пугала тожэ ў тым маладняку. Яно пугае дзе-та ў час або ў тры часа ночы, тыя самыя ведзьмы цябе пугаюць (яны ж ходзяць ноччу).

Я не ведаю, што ведзьмы робяць, калі чуствуюць сваю смерць. Эта нада спра­шы­ваць у людзей пастаршэ. Я толькі 54 гады пражыў, а трэба, каб дзе-та пад 100. У та­го і спрашываць, ён можа знаць. Перадаць свой дар ведзьма можа, каму хоча: дзе­цям сваім, унукам – хто захоча. За таке ведзьмам нада плаціць. Яны сільна плоха ўмі­ра­юць. Так ім Бог дае смерць мучыцельную. Ведаю лекарку, тую, што лечыць людзей. Док­тар памагае людзям после той ведзьмы. Лечыць розным зеллем.

Ведзьмы і ведзьмакі аднолькавыя, толькі ведзьмакі сільнейшыя, бо мужчыны ўсяг­да сільней. З сенам Сямён ішоў. Нагроб сена вязку вялікую, здаровы дзед, ды ня­се. А дзеці малыя, два хлопцы, узялі і падпалілі ззаду. Дзед убачыў, што гарыць вязка, кі­нуў. І дзеці памерлі за ноч. Вось усё. Ад ведзьмакоў заўсёды булаўку з сабой насіць трэ­ба. Бліжэй да цела.

Запісана ў г.П. Лельчыцы

ад Барысаўца Адама Іванавіча, 1956 г.н.,

студэнткай Барысавец Ю. (2010 г.)

Была у нас женщина одна в селе. Все знали, что она ведьма. И вот в одном доме ко­ро­ва заболела и молоко перестала давать. А то та женщина её доила. И вот хозяин од­наж­ды увидел её, а она свиньёй стала. Так он её начал бить. А на следующий день та женщина с синяком ходила и кульгала.

Ад ведзьмаў засцергаліся. Берегли скотину. Обкуривали ладаном. Свечёную вербу ложили, яйца пас­ха­ль­ные.

Если корова заболела, то надо найти в дверях в хлеву чи бумажки кусочек, чи что будет затыркано. То её надо вынять, и только во дворе не палить, а на расхожей до­ро­ге.

А если ведьма к человеку пристаёт, то идёт когда, а она к тебе навстречу, так на­да про себя сказать: “Господь мой, а я твой. Ты впереди, а я за тобой”.

Запісана ў г.п. Лельчыцы

ад Колас Алены Фёдараўны, 1933 г.н.,

студэнткай Дваракоўскай Т. (2004 г.)

Ето почти тоже, што и ведьма, но ето мужчына, и он больш злой. Он может нас­лать хваробу на человека, и вот засуху, например. А ещё он привораживает и наводит пор­чу. И чтобы ето всё потом снять, надо к трём разным бабкам ходить на шепты по три раза.

Запісана ў г.п. Лельчыцы

ад Колас Алены Фёдараўны, 1933 г.н.,

студэнткай Дваракоўскай Т. (2004 г.)

Ведзьмы – гэта людзі, якія не звязаны з Богам. Яны з чортам звязаны. Яны дзе­ла­лі што папала людзям, наўрэд. Яны маглі прэўрашчацца ў любую жывёлу. Каб ба­роц­ца з імі, трэба хадзіць у царкву. Ведзьма можа накласці на чалавека закляцце, або пад­кі­нуць што-небудзь у двор, каб нічога не вялося. Голымі рукамі гэты прадмет браць нельга. Яго трэба аднесці і ўтапіць або закапаць на перакростку.