Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

«М.Тынышбаев атындағы Қазақ көлік

және коммуникациялар академиясы» АҚ

Wi-fi желісіндегі ақпараттық қауіпсіздікті ұйымдастыру принциптерін зерттеу

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамандығы: 5В071900– «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар»

Алматы 2013 ж

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі «М.Тынышбаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы» АҚ «Радиотехника және телекоммуникациялар» кафедрасы «Қорғауға жіберілді» Кафедра меңгерушісі Бекмагамбетова Ж.М. «_____» ______________ 2013ж. ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС Тақырыбы: «Wi-fi желісіндегі ақпараттық қауіпсіздікті ұйымдастыру принциптерін зерттеу» Мамандығы: 5В071900– «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар» Орындаған: Ғылыми жетекшісі: Айтмагамбетов А.З. оқу дәрежесі, қызметі т.ғ.к., доцент Алматы 2013ж
	Мазмұны
	Нормативті сілтемелер
	Анықтамалар
	Қысқартулар мен белгіленулер
	Кіріспе
1.	Радиобайланыс технологияларының қазіргі жағдайы	9
1.1	Радиоқолжетімділік жүйесіне жалпы шолу	9
2	Радиобайланыс жүйелерінің сипаттамаларын зерттеу	18
2.1	Wi-Fi технологиясының стандарттары	18
2.1.1	802.11а стандарты - жоғарғы өнімділік пен жылдам жұмыс істеу	20
2.1.2	ІЕЕЕ 802.11n стандарты	25
2.1.3	802.11i стандарты	29
2.2	Сымсыз желілердің қорғанысы	32
2.3	Бағдарламалық қамтамасыз ету	35
2.4	Сымсыз құрылғылар қауіпсіздігін талдау	35
2.5	Сымсыз желілердегі шабуылдарды анықтау	35
3	Радиобайланыс желілерін жобалау әдістері мен радиожүйелерін құру принциптері	37
3.1	Wi-Fi технологиясының құрылу приниптері	37
3.2	Сымсыз желілердің жұмыс істеу режимі	43
3.3	802.11 Жұмыс режимдері	44
3.4	Сымсыз қондырғылардың байланыс қашықтығын анықтау	46
3.5	Wi – Fi мен WIMAX сымсыз технологияларының айырмашылықтары	47
4	Зерттелетін аймақ параметрлерінің есебі	50
4.1	Тиімді изотропты шығарып жатқан қуатты есептеу	50
4.2	Сигналдардың әрекет ету аймағын есептеу	51
5	Радиожүйелердің жұмыс істеуі кезіндегі еңбекті қорғау және экологиялық қауіпсіздік	54
5.1	Электромагниттік өрістерден қорғау	54
6	Радиожүйелердің жаңа технологияларын ендіру тиімділігінің экономикалық маңызы	64
6.1	Күрделі салымдарды есептеу	64
6.2	Қолдану кезіндегі шығындар	65
6.3	Табыстарды есептеу	69
	Қорытынды	74
	Қосымша 1	75
	Пайдалынылған әдебиеттер тізімі	76

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

IEEE 802.11 сымсыз желісі 1997 жылы электротехника мен радиоэлектроника инженерлерінің институтында қабылданған.

IEEE 802.11а 802 сериясы үшін басқарушы ақпаратты анықтайтын стандарт, бекітілген жылы 1999.

IEEE 802.11n 802 сериясы үшін жіберу жылдамдығы сымды стандарттармен салыстырады, бекітілген жылы 2009.

АНЫҚТАМАЛАР

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕНУЛЕР

ISDN

IEEE

WLAN

Ethernet

MAC

LLС

OSI

ІР

FDD

MAN

Access Point

FHSS - Frequency Hopping Spread Spectrum

DSSS - Direct Sequence Spread Spectrum

WECA - Wireless Ethernet Compatibility Alliance

FCC - Federal Communications

DBPSK - differential binary phase shift keying

QAM quadrature amplitudemodulation

МІМО Multiple Input Multiple Output

legacy mode

mixed mode

green field mode

WPA

Advanced Encryption Standard (AES)

Counter Cipher-Block Chaining Mode (CCM)

Counter-Mode-CBC-MAC Protocol

Chaining Message Authentication Code (CBC-MAC)

Offset Codebook (OCB)

Independent Basic Service Set (IBSS)

Robust Security Network, RSN

Robust Security Network Association, RSNA

WEP

Preshared Key, PSK

Cisco Wireless EAP (LEAP);

Protected EAP (PEAP);

EAP-Transport Layer Security (EAP-TLS);

EAP-Tunneled (EAP-TTLS);

EAP-Subscriber Identity Module (EAP-SIM).

wLLS (wireless Link Layer Security)

ТКІР (Temporal Key Integrity Protocol)

Wireless Security Auditor (WSA)

Probe Request

AP (Access Point)

Authentication Reply

Association Response

Assocftion Request

Wireless Local Area Networks

WIMAX

SOM (System Operating Margin)

QoS – қызмет көрсету сапасы

FDMA – жиілікті бөлу

TDMA – уақыттық бөлу

CDMA – кодтық бөлу

ӨОАТС – өнеркәсіптік орындарда АТС

of Electrical and Electronic Engineers – электрондық технологиялар саласында стандарттарды ойлап шығаратын халықаралық кәсіпорын

FHSS - Frequency Hopping Spread Spectrum

DSSS - Direct Sequence Spread Spectrum

OFDM - Orthogonal Frequency Division Multiplexing

WECA - Wireless Ethernet Compatibility Alliance

FCC - Federal Communications –

physical layer medium dependent, PMD

differential binary phase shift keying, DBPSK

quadrature amplitudemodulation, QAM

МІМО Multiple Input Multiple Output

КІРІСПЕ

1. Радиобайланыс технологияларының қазіргі жағдайы

1.1 Радиоқолжетімділік жүйесіне жалпы шолу

Радиоқолжетімділік тіректік желісінің жүйесі барлық тұтынушылардың қолданысындағы желілермен немесе интерфейстің көмегімен басқа желілерге байланысты болады.

Ең бастысы, радиоинтерфейстің мінездемелері мен параметрлері бойынша радиоқолжетімділіктің классификациясына шолу жүргізейік.

Радиоқолжетімділіктің барлық жүйелері ақпараттарды тарату және оны көрсету жағынан аналогты және цифрлық болып бөлінеді.

Аналогты тарату түрі жүйенің бірінші кезеңінде көбінен қолданылған, оның кемшіліктері мен ақпараттарды таратуының баяу болғандығынан жүйенің келесі кезеңдерінде қолданылмайды.

Цифрлық тарату кезеңі өте қолайлы болып шықты, ең бастысы ол цифрлық сигналдардың түрленуінің мүмкіндіктеріне және радиоқолжетімділік жүйесінің қызмет көрсететін жерлерінен тыс жерлерде ақпараттың сапасын басқаруға болатындығы болып табылады.

Екінші кезеңнен бастап, ақпараттың тарату түрі басты орын алады.

Аналогты және цифрлық тарату жүйелерінде барлық қызмет көрсету түрлері қарастырылған. Ақпаратты тартудың аналогты жүйесінде телематика мен мультимедианың алмасу қызметі кезінде аналогты каналдар хабарды тарату ортасы болып табылады. Сонымен қатар қосымша құрылғыларды талап етеді, мысалы: модемдер.

Ал цифрлық жүйелер желілердің барлық қызмет көрсету түрлерін жеке және сонымен қатар барлығын бір уақытта қолдануға мүмкіндік береді.

Бірінші кезең (1960 ж.ж.)

Аналогты қызмет көрсету жолдары аналогты автоматты телефон станцияларына (АТС) алып келеді. Көбінесе ол қысқажолақты жүйелер ортасы, олар ондаған немесе жүздеген телефон каналдарын қосуға мүмкіндік береді. Ол көбінесе АТС пен телефон аппараттарының (ТА) арасындағы радиоұзартқыш желілердің байланысы немесе сымсыз телефон аппараттардың (СТА) байланысында қолданылады.

Аналогты радиоұзартқыштар 1 ГГц жиілікке дейінгі аралықты қамтиды. Қазіргі уақытта олар аз адамды тұрғылықты жерлерде қолданылады.

1960 жылдардан бастап радиоқолжетімділік жүйелері қолданысында бір базалық станция (БС) немесе орталық станция (ОС) арқылы бірнеше жеке тәуелсіз байланыс жалпы желі қолданысына қосылуға мүмкіндік бере бастады.

Радиоқолжетімділіктің жүйелерінің бірінші кезеңіне сымсыз телефон аппараттардың 30...40 МГц және 900 МГц аралығын жатқызуға болады.

Радиоқолжетімділік жүйелерінің екінші кезеңі (1980ж.ж.)

Цифрлық және аналогты АТС-тың қысқажолақты цифрлық жүйесінің радиоқолжетімділігі ақпаратты тарату сапасы мен мәліметтерді жіберу жолдарына қойылған жоғарғы талаптарына байланысты пайда болды. Бұл жол радиоқолжетімділіктің жүйесінің корпоративтік бағытта негізделген. Мәліметтерді тарату сапасы ISDN жүйесі желілерінің сапасына сәйкес келеді, олардың тарату жылдамдығы 64 кбит/с.

Жалпыға ортақ желіге қосылған кезде аналогты, сонмен қатар цифрлық қосылулар қолданылады. Негеізінен радиоқолжетімділіктің жүйелерінің екінші кезеңі жоғары сапалы телефондық желілерді құруға негізделген.

Бұл кезеңде DECT және СТ-2 жүйесіндегі стандарттар жатады, олар цифрлық телефониялық қызметтер терминалдарының қсылуын қамтамасыз етеді. Радиоқолжетімділік жүйелерінің екінші кезеңінің желілері бүгінгі таңда IRT, Granger Telecom, SR-Telecom зауыттарында шығарылады. Олардың базасында корпоративтік (белгіленген немесе технологиялық), сонымен қатар коммерциялық байланыс жүйелері қарастырылады. Екінші кезең жүйелері бірнеше жүздегеннен бамтап бірнеше мыңдаған абоненттерді бір уақытта байланысын қамтамасыз кетеді.

Радиоқолжетімділіктің екінші кезеңін құру кезінде әлемде компьютерлік желілердегі мәліметтер көлемін алмасуының экспоненциалды тенденциясы апайда болды. 1990 жылдардың басында Ғаламтор желісі сол уақытта қолданыста болған, оны қолдану кезінде радиотехнология мінездемені талап етеді (радиорелелік желі, телефондық каналдарды ұзарту (ТҚҰ), спутниктік желілер). Сонымен қатар таратылатын мәліметтердің көлемі қолданыста ұлғайды және қолданыстағы радиожелілер сымды желілік байланыстармен салыстыруға келмейді.

Радиоқолжетімділіктің жүйелерінің дамуының жаңа кезеңі (3 кезең)

Радиобайланыстық компьютерлік желілерінің жүйесінде қолданыстардың мүмкіндіктері мен компьютерлер арасындағы мәліметтерді таратуын талап ететін жылдамдықты қамтамасыз ету үшін байланыс инженерлерінің институтында (АҚШ) сымсыз жергілікті желілік (с) құрылғыларындағы 802.11 стандартизациясы бойынша бақылау тобы құрылған болатын.

Осы уақыттан бастап радиоқолжетімділік жүйелерінде жаңа кезеңі басталды. 802.11 тобының стандарттары радиоқолжетімділік жүйелеріндегі нарықта басты орын ала бастады және құрылғыларды қолданатын және оларды ойлап шығаратындардың арасында осы стандарт өз орнын тез арада жааулап алды. Ол ең басты Radio Ethernet құрылғысының қарапайымдылығына байланысты болды. Осы стандарттың ықпалының жоғарғы болатындығы соншалықты, 3,4...3,6 ГГц ралығындағы стандарттардың фирма ішіндегі шығарылатын құрылғыларын қамтамасыз етуін мүмкіндік берді.

802.11 стандартының құрылғылары 2,4...2,4835 ГГц аралығында есептелынген болатын. Басында бұл стандарт 1 Мбит/с радиоарнасындағы мәліметтерді тарату жылдамдығы төмен офистің ішіндегі жергілікті жүйелерді қолдану үшін ойлап шығаратын болатын. Бұл жағдайда жеке абоненттерге S-ALOMA немесе CSMA-CA хаттамасы және олардың радиоарналардың эффективтілігі (36 және 53 %) төмен болатын жылдамдығы 256 кбит/с-тан аспайтын жылдамдық рұқсат етілген. Құрылғылардығы мәліметтерді тарату жылдамдығы жергілікті желілердегі компьютерлер арасындағы байланысты қамтамасыз ете алмағандықтан. Сол себептен радиоарналардағы мәліметтерді тарату жылдамдығы 11 Мбит/с болатын стандарттың 802.11-802.1 болатын модификациялары пайда болды. Сонымен қатар құрылғылардың базасы да төмендей бастады. Тағы да бұл стандарт компьютерлік желі мамандары мен байланысшылар арасында атаққа ие бола бастады.

802.11b стандартты құрылғылар байланыс нарығында кеңінен қарастырылады. Олар әрдайым жақсартылып, |Cisco, Alvarion, Proxim, Lusent Tecknologic және т.б. сияқты компанияларда шығарылады. Ресейде мұндай құрылғы бірден жақсартылды: базалық станцияның аумағын кеңейту үшін жіберілетін бөліміне күшейткіштер мен антенналар бағытталған. Сол себептен жаңа құрылғылар жабық емес офистердің бөлмелерде жұмыс істеуге мүмкіндіктер берді.

1990 жылдары мемлекетте Radio Ethernet, Arlan және т.б. сияқты құрылғыларды қолданатын көптеген байланыс операторлары көбейе бастады.

Қазіргі таңда 802.11b стандартын офис ішіндегі қолданылатын желілерде қолдану үшін алынатын рұқсат жеңілдетілген.

Мәскеуде 2,4...2,4835 ГГц аралығындағы бір қатар операторлар қызмет көрсетеді, олар байланыстың барлық қызметтерімен, сонымен қатар телефонияны (мысалы, RosNet) қосады. Ал Санкт-Петербургте 2,4 ГГц аралығындағы «Квантукл», «ПТС» ЖАҚ, -рына 802.11b стандартындағы құрылғылар қолданыла бастады. 2,4 ГГц аралығындағы қол жетімді жиіліктер қатарына қол жеткізуіне шек қойыла бастады. Сол себептен жоғарғы қатарлы жиіліктерді қолдану үшін жоғары жиілікті аралыққа ауысуға тура келді.

802.11 стандарты бір қатар технологияларды ойлап табуға болатын соңғы нүкте болды. Ол жерде хаттамалар ұқсас және олар үшін жоғарғы жылдамдықтағы ақпараттарды тарату қажет емес. Ол 802.15.1 стандарты бірақ ол көпшілікке Bluetooth деген атымен белгілі, радиоарналарда тарату жылдамдығы 722 кбит/с жетеді, 802.15.4 стандарты ZigBee альянсында жылдамжығы 20, 40 және 250 кбит жылдамдығында ойлап шығарылады. Бұл стандарттардың ішіндегі әр түрлі қолданыстағы құрылғылардың арнайы тапсырыстарын орындауға арналған, оның басты белгілері энергияны аз қолдануы, құрыл,ының арзан болуы болып табылады.

Бұл уақытта радиобайланысқа алғашқы рет компьютерлік желңлердегі технологиясы Ethernet пайда болды, ол қазіргі таңда радиоқолжетімділіктің желілерімен үзілмес байланыста болып табылады. Радиоқолжетімділік жүйелерінің қазіргі жағдайы мен болашағын Ethernet хаттамасынсыз елестетуге болмайды. Ол жүйелер арасындағы байланысты MAC және LLС ашық ақпараттық жүйелерін (OSI) байланыстыратын хаттама болып табылады.

Үшінші кезең жүйелеріндегі ақпаратты жіберудің жаңа түрлері (мысалы, сөз, мәліметтер, бейнекөріністер) орын алады, оны мамандар «ІP үсті» деп атайды. Қазіргі заманның мамандары ІР – ол мәліметтерді таратудың жаңа әдісі деп есептелінеді. ІР хаттамалары бастапқы кезеңінде синхронды өткізу жүйелеріне қарағанда нашар сапалы болатын. Бірақ уақыт өте келе ол жақсартылып, қазіргі таңда мамандардың өзіне оның орналасуын анықтау, мысалы, телефондық байланыс синхрондық желі (қарапайым өткізу нұсқасы жылдамдығы 64 кбит/с) немесе ІР желісі 4.323 хаттамасының қолданылуы және қызмет көрсету сапасының (QoS) пайдалануын табу қиынға түседі.

Сонымен радиоқолжетімділік жүйелерінің үшінші кезеңі ақпаратты компьютерлік технологиялар арқылы таратуға және мәліметтерді таратудың қарапайым түрлерімен байланыстыруға негіз болды.

Алмасу хаттамалары бар жүйелер 3,4...4,2 ГГц аралығында орналасқан жүйелер болып табылады. Олар бүгінге дейін радиоқолжетімділік жүйелерінің нарығында өзінің спецификалық орнын алып отыр.

Сонымен қатар жүйелер ақпараттарды тарату қызметтері мен ортақ қолданатын телефондық желілерге (ОҚТЖ) қосылған және ортақ қолданылатын мәліметтерді тарату жүйелеріне негізделген. Радиоинтерфейс ІР технологияларымен Ethernetке тәуелді болғанына қарамастан, әсерлі және синхронды болып табылады. 3,4...4,2 ГГц аралығындағы стандартизация жүйесінің жоқтығы әлемдік масштабтағы әр түрлі ойлап шығаратын компаниялардың радиоинтерфейстің көптеген түрлерінің шығуына ықпал етті. Бұл жерде, тәжірибелі полигондағындай, арналарды бөлу әдістері жүргізіледі (ортақ қолданыстағы арнайы рұқсат етілген жиілікті бөлу (FDMA), уақыттық бөлу (TDMA), кодтық бөлу (CDMA) және олардың комбинациялары жүзеге асады.

Дуплексті арналарды бөлген кезде жиілікті (FDD) және уақыттық (TDD) каналдардың қалыңдануы қолданылады.

3,4...4,2 ГГц аралығындағы жүйелер базасында барлық ұсынылатын қызметтер спектрін қаматмасыз ететін қалалық желіні (MAN) құруға ыңғайлы екен. Ол хаттамалар технологиялардағы жиілік диапазондарының ұлғаюына тез итермелейді.

Бастапқыда бұл диапазондардың ұлғаюы конверторларының көмегімен спектрларының ауыстыруымен жүзеге асады.

Солай 2,4 ГГц аралығындағы жиіліктік ресурстардың жетіспеушілігінен күресетін, ол үшін 5,7 ГГц аралығында спектрды ауыстыру конвверторлары қолданады.

3,4 ГГц аралығындағы есептеулер тез арада 10,5 және 26 ГГц болатын жиіліктер жолдарында өз қолданыстарын тапты.

Радиоқолжетімділік жүйелерінің үшінші кезеңі технологиялардың дамуына тағы бір маңызы бағыт ұсынылып отыр, олар синхронды ағындардағы жоғарғы жылдамдықты желілердің пайда болуы, қысқасы дейінгі жиілік диапазонында телевизиялық бағдарламаларды жүйеге бөлу кезеңі жатады.

G703 (Е1) интерфейсін қолдануымен радиоқолжетімділіктің жүйелерінің пайда болуы әр түрлі желілердің жүйелерінің қолданылуының қарқынды өсуіне байланысты, ең бастысы ұялы телефон жүйелері мен ір түрлі өнеркәсіптік орындарда АТС (ӨОАТС) және дәстүрлі тәсілдердің цифрлық желілерінің жалғануының мүмкіндіктерінде болып табылады.

Осы уақытта Alcatel, Siemens, Alvarion, Ericsson, SR Telecom және т.б. сияқты фирмаларда аталған міндеттерді шешу үшін жабдықтар пайда болды.

Төртінші кезең жүйесі.

Олардың көмегімен кеңжолақты мәліметтерді жіберу қызметін ұсынуға, ғаламтор желісіне қосылуға, телефония, дәл осы уақыттағы бейне және телекөріністерді жіберу, мультимедиялық ақпараттарды ұйымдастыру нұсқасын жүзеге асыруға болады. Ең бастысы жергілікті аумақтарды біріктіру қарастырылады, содан кейін қаларды бір үлкен жергілікті желіге біріктіреді, ол жерде әрбір тұтынушыға жұмыс істеуге ыңғайлы болады. Негізінен Wi-Fi немесе HotSpot байланыс қызметтеріне қол жеткізуді жергілікті еркін аймақтарды тұжырымдамаларды және WiMax офисынан тыс айсақтарда еркін қол жеткізуін үдетеді. Тұтынушы жергілікті қызметтерді қалалық кез келген нүктесінен, сонымен қатар өзінің жергілікті желісі арқылы қолдана алады.

Мұндай мүмкіндіктерді ең бастысы 802.11а, 802.11g, 802.16, 802.16а стандарттарымен байланыстырады. 802.11 және 802.16 тобының стандарттарының ары қарай дамуы жылдамдығы 150 км/сағ.-қа дейін жететін жиілігі 6 ГГц болатын қызмет көрсету желілері мен желінің үшінші және одан кейінгі ұялы жүйелердің мүмкіндіктерімен жасады.

Радиоқолжетімділіктің үшінші кезеңінің өзінде радиоинтерфейстердің спектрлі тиімділігі мен оларжың өнімділігін жетілдіру қажеттілігі кәдімгідей байқалатын. Мамандар көп ынталы төртінші кезеңінде сымсыз қол жеткізуі жүйелеріндегі толық іске асырылады. Спектрлік тиімділігі 0,75-тен 3 бит/с/Гцке және одан ары жоғарылады.

Бұл модуляция және кодтау әдістері спектрлі-тиімділігін қолдану есебінен пайда болады. Мұндай жүйелерінде қол жететін бір тасымалдаушысының жылдамдығы 100Мбит/с құрайды. Осылардың нақты жетілдіруі радиоқолжетімділіктің жұмысының қолы босайтын шығар. «Соңғы миля» шемімінің құрылыстық жүйесі, ал абонентке қол жететін есептерге қол жеткізуіне болады.

802.11а стандарты үшін байланыс арналарының жылдамдығы 54 Мбит/с және қалалық және жергілікті желілерде кез келген модуляция кезінде жиіліктің абаненттік жұмысшылары жасау керек болған. Ол OFDM –модуляциясының жоғарғы орнықтылығының әсерінен жүзеге асырылады, сондықтан, ол базалық станцияның тікелей көрінісіндегі сигналдарды қарастырады.

Төртінші кезең жүйелерінде жалпыға ортақ арналарға қол жеткізу технологияларының сапасы барлық бөлу арналарына байланысты: жиілікті бөлу (FDMA) және оның жақсартылған модификациясы – ортогоналды жиілікті бөлу (OFDMA), уақыттық бөлу (TDMA), кеңістік бөлінуі (SDMA), арналардың кодтық бөлінуі (CDMA) негіз болды.

Кеңістік бөліну керек сигналдардың үлкен ауқымын тасымалдау үшін қолданылады (активті абоненттер санының көбейю), сонымен қатар «базалық станциялардың (БС) – абоненттік құрылғыларының (АҚ)» өткізгіштік қасиеттерінің жоғарылауында да қолданылады. Зерттеулер топтарын өңдеп шығаруы мен ұсыныстарының атақты алгоритмдері, мысалы, BLAST, METRA MIMO технологияларының көптеген шығыс (передатчиктер) және көптеген кірістер (қабылдағыштар) көмегімен сигналдардың өңдеу технологиясын жүзеге асырады. Технология сигналдардың адаптивті өңдеуінің кеңістік-уақыттық әдісін қолданады және CDMA, TDMA және FDMA әдістерімен салыстырмалы түрінде бірнеше рет бір жолақты жиіліктегі активті абоненттерінің санының көбеюін қамтамасыз етеді.

Радиоқолжетімділік жүйелерінің жиілік диапазонында жұмыс істейтін қорек көздеріндегі қателіктер мен оларды жою мүмкіндіктерін қарастырып, жүзеге асырады. Мұндай қасиеттер электр магниттік сыйсымдылықтың мәселелерін жиіліктің біріншілік және екіншілік жиіліктеріндегі жүйелер үшін шешуге мүмкіндік береді деп ойлауға көмектеседі, ол кедергілерге мән бермеуге және оны байқамауға мүмкіндік береді. Кей кездерде сигналдарды өңдеу адаптивті жүйесінде осындай тапсырмалардың талаптары болуы мүмкін, ол кезде шарттардың жиiлiктерiнің номиналдары динамикалық үлестiрiлулерді орындау жанында жүзеге асырылатын сигналдарының өңдеуi басымдылықтарын бейiмдейді

Үйде және кеңсе арасындағы жүйелердің даму жолдарын аламыз. Олар шешілетін есептемелер мен қолдануына байланысты сараланады. Әдетте оқиғалар келесі жолдармен жүзеге асырылатын. Қолданыстағы технологияларды қайта қолданып көруі оның жаңа тапсырмаларды шешу кезінде тиімді еместігін көрсетеді. Сол үшін жаңа технологиялар, тарату жылдамдықтарының жаңа түрлерін, ұзақтылығын, энергияны қолдануын, бағасын, жиілік диапазондарын ойлап табуға мүмкіндік береді.

Төртінші кезеңде 802.15.4 стандарты пайда болды, ол үй мен кеңсе арасындағы көптеген мәселелерді шешуге көмектеседі.

Радиоқолжетімділіктің құрылғыларының дамуы мен конструктивтілік орындалуы. Көптеген басқару батырмалары мен индикаторлы абонеттік станциялар артта қалды. Замануи абаненттік станцияларға қойылатын талаптар «Plug & Р1ау» режимінде қолданылатын қондырғыларды білу мен олардың қолдануынын талап етеді. Бірінші үш кезеңдегі абаненттік қондырғыларды орнатумен мамандар айналысу керек. Дегенмен бұл шектеу төртiншi кезең жабдығына жатпайды, өйткенi абоненттiк станциялар тиiмдiлiк iс жүзiнде шығынсыз қабiлеттiкті сигналда жұмыс iстейді және сыртқы жағдайларға бейiмделу қаржысы болады. Радиоқолжетімділіктің жабдық жүйесі қазiргi үлгiдегі құрамға бақылау, басқару, тарификация басқарудың жабдық, қаржысы, бағдарламалық қамтамасыз етуді бағыттайтын коммутациялық құрамды қосады.

Төртінші кезең. Төртінші кезеңнің құрылығларында стандартизацияның әлемдік үрдістеріндегі тенденцияларға айтарлықтай көңіл бөледі. Барлық мемлекеттерде жиіліктің бір диапазоны, стандартты түйіспелері, радиоинтерфейстің параметрлері мен басқа мінездемелері орналастырылған. Ондай құрылғы көбінесе абаненттік болады, ол кез келген стандартталған желіде қолданылады.

Жаһандану үрдісіндегі құрылғылардың қарқынды дамуы қондырғылардың сатылым көлемінің өсуіне және оған қызмет көрсету қызметтерінің сұранысна итермелейді. Сонымен, Жапония, АҚШ және Еуропа модификациялардың спецификасын есептегенде замануи ноутбуктер үшін PCMCI-карталары мен компьютерлер үшін 802.11а, 802.1 lb, 802.1 lg стандарттар қолданылады. Өз жолымен кетем деген компаниялар мен мемлекеттер қолданушылар үшін жүргізілеті жарыста жеңілетін тәрізді. Оған мысал ретінде жасап шығаратын дардың алдын ала электрондық кітапшалар мен қалталы компьютерлердің ішіне орнатқан карталары болып табылады.

Жалпыға ортақ қолданылатын жүйедегі интерфейстердің дамуы аналогты желіден бастап телефонды желілердегі El, V5.1, V5.2 интерфейстерге дейін дамыды. Мәліметтерді тарату желілеріндегі жағдай әлдеқайда тұрақты болып табылады. Жалпыға ортақ тарату желілерінің түйіспе желілерінің Ethernet стандартын қолдану мен жоспарлауды жүзеге асыруға қолданылады. Таратудың жылдамдығы мен қолдану ортасы өзгереді.

Қолданыстағы интерфейсте өзгертуге ұшырады. Радиоқолжетімділік құрылғыларын қолдану қазіргі таңда абоненттік қондырғыларды орнату, компьютерді қосу, драйвер-бағдарламасын орнату, компьютер мен басқа қондырғылардың Ethernet деігейінде байланысын білдіреді. Қолданушының интерфейс-бағдарламасын жалпыға ортақ интерфейсқа келтіріледі, мысалы, Windows 2000, Windows ХР, Windows NT және т.б. операциялық жүйелер.

Төртінші кезеңге ортақ мінездемелер интерфейстер мен желінің барлық элементтердің бейімделуі болып табылады. Сонымен қатар жеке абоненттердің қажеттіліктерін қанағаттандырады.

Төртінші кезеңдердің ары қарай дамуы OSI моделдердің барлық сатыларында бейімделулер мен жаһандануды дамытуға бағытталынады. Бір абонентті қамтамасыз ету үшін талап етілетін жылдамдық 100 Мбит/с дейінгі жылдамдықты қамту керек. Осы мәселелерді шешуге көмектесетін қондырғылар радиоқолжетімділіктің бесінші кезеңіне жатады.

Оған көшедегі, кеңсе мен адамдардың өз үйлеріндегі жеке ақпаратттық кеңістігін ұйымдастыру мәселелерін толық шешу талаптары артады.

Радиобайланыстың кең жолақты технологиялардың көптеген есептемелерді шешу мүмкіндіктерін жобалайды. 2002 жылы 802.15.3 тобының стандартының үрдістері басталды, нәтижесінде 802.15.3а стандарты пайда болды (Intel корпорациясының қондырғысы), ол жеке жиілікті арналардағы кең жолақты сигналдардың бір жиілікке келтіріліп шыққан түрі. Қазіргі уақытта хабарландыруды жіберу импульсінің наносекунд ішінде қолданылатын кең жолақты технологиялардың дәстүрлі стандарттының пайда болатын уақыты жақын қалды.

Радиоинтерфейстің құрамына адаптивті анттенналар жүйесі кіреді, олар келесі тапсырмалар кешенін шешеді: қатып қалумен күрес, кедергілермен күрес, ақпаратты жіберу жылдамдығын ұлғайту, сигналдардың кеңістікте бөлуі.

Бесінші кезең жүйесін құрудың бастапқы шарттары берілген қондырғыларда орналастырылған.

Кеңсе сыртындағы қондырғылар қозғалыс кезіндегі ақпараттарды жіберу жылдамдығы 150 км/сағ. дейінгі жылдамдықтарын алуға болады. Радиобайланыстың технологиялық және ғылыми ортасында қоыоған және мәселелерді шешуге табысты шешімдерге қол жеткізуге болады деп үметтіндіреді.

Радиоқолжетімділік жүйесінің даму тарихын бағаласа, даму қозғалтқышы болып қазіргі және ақпараттарды жіберген кездегі жоғарғы жылдамдықтағы абоненттерінің ойлап шығарылатынын байқауға болады.

Пайда болған мәселелер тез арада шешімін тауып, техникалық үдерістің қарқындылығынің арқасында қолданысқа енгізіледі. Қозғалыста келе жатқан абоненттер үшін қызмет көрсету тенденцияларына радиоқолжетімділік жүйесі мен жылжымалы байланыс жүйесінің түйісулерін жатқызуға болады.

Бірақ радиоқолжетімділікті қолдайтындар біріншіден, радиоқолжетімділік пен радиобайланыс түрлері болашақта өзінің өолдану ортасын табады; екіншіден, жылжымалы байланыс абоненттің барлық мәселелерін шешпейді, ол тек қана абоненттің қолжетімділік дәрежесін қамтмасыз етеді, ал қалған тапсырмалар белгіленген байланыс базасында өзінінң шешімін табу керек; үшіншіден, жылжымалы байланыс айтарлықтай қымбат және белгіленген спаға қарағанда нашар сапаны беретіндігін білу керек.