ЗМЕСТ

ЗМЕСТ 2

ПРАДМОВА 6

рабочая праграма 7

ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА 10

Вучэбна-метадычная картка дысцыпліны 20

1. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы 22

1.1. Роля мовы 22

1.2. Беларуская мова ў моўнай супольнасці свету 23

1.3. Этапы развіцця беларускай мовы 26

1.3.1. Вытокі беларускай мовы 26

1.3.2. Беларуская мова ў ВКЛ 28

1.3.3. Стан беларускай мовы ў Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі 30

1.3.4. Новая беларуская літаратурная мова 32

1.3.5 Беларуская мова ў канцы ХХ – пачатку ХХІ стст 35

1.4. З гісторыі беларускай графікі 36

1.5. Мова і маўленне 38

2. Беларуская мова ва ўмовах білінгвізму 39

2.1. Білінгвізм 39

2.2. Інтэрферэнцыя. Трасянка 41

2.3. Нарматыўнае беларускае маўленне 44

2.3.1 Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай 45

2.4. Спецыфіка перакладу на беларускую мову 67

3. Маўленчая камунікацыя. Тэкст як асноўная камунікацыйная адзінка 68

3.1. Формы і тыпы маўлення. Паняцце тэксту. Маўленчыя жанры 68

3.2. Беларускі нацыянальны маўленчы этыкет 73

4. Паняцце стылю і стылістыкі маўлення 77

4.1. Стылі беларускай мовы, іх характарыстыка 77

4.2. Актуальныя працэсы ў сістэме функцыянальных стыляў 80

4.3. Стылістыка як тэарэтычная база культуры маўлення 80

5. Навуковае маўленне 82

5.1. Агульныя рысы навуковага маўлення 82

5.2 Стылістычныя сродкі навуковага маўлення 84

6. Тэрміналагічная лексіка як вядучы складнік навуковага маўлення 86

6.1. Лексіка беларускай нацыянальнай мовы, яе структура 86

6.1.1. Лексіка паводле паходжання 86

6.1.2. Лексіка паводле ступені актыўнасці 89

6.1.3. Лексіка паводле стылістычнай прыналежнасці 92

6.1.4. Лексіка паводле сферы выкарыстання 94

6.2. Тэрміналогія 97

6.3. Спецыфіка выкарыстання тэрмінаў 100

7. Сістэма жанраў навуковай літаратуры 100

7.1. Разнавіднасці і жанры навуковых тэкстаў 100

7.2 Кампазіцыйная будова навуковых тэкстаў розных жанраў 101

8. Афіцына-справавы стыль 105

8.1. Стылявыя рысы афіцыйна-справавога стылю 106

8.2. Моўныя рысы афіцыйна-справавога стылю 106

8.3. Віды афіцыйна-справавой дакументацыі 107

9. Культура маўлення 114

9.1. Якасці маўлення 114

9.2. Спецыфіка рэдагавання 118

Спіс выкарыстанай літаратуры 122

тэмы практычных заняткаў і іх змест 125

метадычныя матэрыялы да практычных заняткаў 128

індывідуальная практычная работа 175

КАНТРОЛЬНЫЯ ПЫТАННІ 179

КАНТРОЛЬНЫЯ ЗАДАННІ 182

ТЭСТ 215

ПЫТАННІ ДА ЗАЛІКУ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ “БЕЛАРУСКАЯ МОВА. КУЛЬТУРА МАЎЛЕННЯ” 221

Электронны вучэбна-метадычны комплекс па дысцыпліне “БЕЛАРУСКАЯ МОВА : КУЛЬТУРА МАЎЛЕННЯ” 222

ПРАДМОВА 4

Рабочая праграма 5

ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА 8

Вучэбна-метадычная картка дысцыпліны 18

1. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы 20

1.1. Роля мовы 20

1.2. Беларуская мова ў моўнай супольнасці свету 21

1.3. Этапы развіцця беларускай мовы 24

1.3.1. Вытокі беларускай мовы 24

1.3.2. Беларуская мова ў ВКЛ 26

1.3.3. Стан беларускай мовы ў Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі 28

1.3.4. Новая беларуская літаратурная мова 30

1.3.5 Беларуская мова ў канцы ХХ – пачатку ХХІ стст 33

1.4. З гісторыі беларускай графікі 34

1.5. Мова і маўленне 36

2. Беларуская мова ва ўмовах білінгвізму 37

2.1. Білінгвізм 37

2.2. Інтэрферэнцыя. Трасянка 39

2.3. Нарматыўнае беларускае маўленне 42

2.3.1 Асаблівасці беларускай мовы ў параўнанні з рускай 43

2.4. Спецыфіка перакладу на беларускую мову 63

3. Маўленчая камунікацыя. Тэкст як асноўная камунікацыйная адзінка 64

3.1. Формы і тыпы маўлення. Паняцце тэксту. Маўленчыя жанры 64

3.2. Беларускі нацыянальны маўленчы этыкет 69

4. Паняцце стылю і стылістыкі маўлення 73

4.1. Стылі беларускай мовы, іх характарыстыка 73

4.2. Актуальныя працэсы ў сістэме функцыянальных стыляў 76

4.3. Стылістыка як тэарэтычная база культуры маўлення 76

5. Навуковае маўленне 78

5.1. Агульныя рысы навуковага маўлення 78

5.2 Стылістычныя сродкі навуковага маўлення 80

6. Тэрміналагічная лексіка як вядучы складнік навуковага маўлення 82

6.1. Лексіка беларускай нацыянальнай мовы, яе структура 82

6.1.1. Лексіка паводле паходжання 82

6.1.2. Лексіка паводле ступені актыўнасці 86

6.1.3. Лексіка паводле стылістычнай прыналежнасці 88

6.1.4. Лексіка паводле сферы выкарыстання 90

6.2. Тэрміналогія 93

6.3. Спецыфіка выкарыстання тэрмінаў 96

7. Сістэма жанраў навуковай літаратуры 96

7.1. Разнавіднасці і жанры навуковых тэкстаў 96

7.2 Кампазіцыйная будова навуковых тэкстаў розных жанраў 97

8. Афіцына-справавы стыль 101

8.1. Стылявыя рысы афіцыйна-справавога стылю 101

8.2. Моўныя рысы афіцыйна-справавога стылю 102

8.3. Віды афіцыйна-справавой дакументацыі 103

9. Культура маўлення 109

9.1. Якасці маўлення 110

9.2. Спецыфіка рэдагавання 114

Спіс выкарыстанай літаратуры 117

тэмы практычных заняткаў і іх змест 120

метадычныя матэрыялы да практычных заняткаў 123

індывідуальная практычная работа 170

КАНТРОЛЬНЫЯ ПЫТАННІ 174

КАНТРОЛЬНЫЯ ЗАДАННІ 178

ТЭСТ 210

ПЫТАННІ ДА ЗАЛІКУ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ “БЕЛАРУСКАЯ МОВА. КУЛЬТУРА МАЎЛЕННЯ” 216

Звесткі пра аўтараў 217

Прадмова

Электронны вучэбна-метадычны комплекс па дысцыпліне “Беларуская мова. Культура маўлення” (ЭВМК) складзены ў адпаведнасці з вучэбнай праграмай “Беларуская мова. Прафесійная лексіка”, зацверджанай рэктарам Установы адукацыі “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі” Батурам М. П. ___________ 2013, рэгістрацыйны № ___________/вуч., і прызначаецца для студэнтаў БДУІР усіх спецыяльнасцей і формаў навучання. Утрымлівае асноўныя матэрыялы для тэарэтычнага вывучэння і практычнага засваення дысцыпліны.

Мае на мэце даць студэнтам сціслыя, але сістэмныя веды ў фанетычных, арфаэпічных, арфаграфічных, лексічных, словаўтваральных, марфалагічных і сінтаксічных асаблівасцях і нормах сучаснай беларускай мовы, паказаць блізкасць роднасных беларускай і рускай моў, падкрэсліць функцыянальную спецыфіку беларускай мовы ў параўнанні з рускай на ўсіх моўных узроўнях, спрыяць выпрацоўцы культуры маўлення.

Змест ЭВМК арыентуе на практычнае валоданне беларускай мовай у прафесійнай сферы і прызначаны для студэнтаў, якія ўжо засвоілі курс беларускай мовы згодна з праграмай сярэдняй агульнаадукацыйнай школы.

У адпаведнасці з пастаўленымі задачамі ЭВМК складаецца з чатырох частак.

Першая частка (Праграма) утрымлівае рабочую праграму па дысцыпліне “Беларуская мова. Культура маўлення”, другая (Тэорыя) – прадстаўлена ў выглядзе вучэбна-метадычнага дапаможніка “Беларуская мова: Культура маўлення”, трэцяя (Практыка) – змяшчае пералік практычных заняткаў, іх змест, чацвёртая (Кантроль ведаў) – складаецца з кантрольных пытанняў, заданняў, тэсту па тэмах практычных заняткаў, заліковых пытанняў.

Работа выканана Наўроцкай І. В., выкладчыкам беларускай мовы кафедры агульнаадукацыйных дысцыпліны факультэта даўніверсітэцкай падрыхтоўкі і прафесійнай арыентацыі БДУІР.

Рабочая праграма

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь

Установа адукацыі

“Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі”

ЗАЦВЯРДЖАЮ

Дэкан факультэта даўніверсітэтскай падрыхтоўкі і прафесійнага арыентавання

_____________ В.Г. Русін

_____________________ 2013 г.

Рэгістрацыйны № УД - ________/р

Беларуская мова (культура маўлення)

Рабочая праграма для напрамкаў адукацыі 28 Электронная эканоміка, 39 Радыёэлектронная тэхніка,

40 Вылічальная тэхніка, 41 Кампаненты абсталявання, 45 Сувязь;

груп спецыяльнасцей 36 04 Радыёэлектроніка;

спецыяльнасцей 1-53 01 02 Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі, 1-53 01 07 Інфармацыйныя тэхналогіі і кіраванне ў тэхнічных сістэмах, 1-58 01 01 Інжынерна-псіхалагічнае забеспячэнне інфармацыйных тэхналогій, 1-98 01 02 Ахова інфармацыі ў тэлекамунікацыях

Курс 1

Семестр 1,2

Практычныя (семінарскія) заняткі 16 (гадзін) Залік 1, 2 (семестр)

Усяго аўдыторных гадзін

па дысцыпліне – 18 гадзін Форма атрымання

Усяго гадзін па дысцыпліне – 36 гадзін вышэйшай адукацыі дзённая

2013

Складальнік: І.В. Наўроцкая, выкладчык кафедры агульнаадукацыйных дысцыплiн установы адукацыі “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі”.

Рабочая вучэбная праграма складзена на аснове вучэбнай праграмы “Беларуская мова (культура маўлення)”. Зацверджана рэктарам Установы адукацыі “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі” Батурам М. П. ___________ 2013, рэгістрацыйны № ___________/вуч. і рабочых вучэбных планаў спецыяльнасцяў:

I-40 02 01 Вылічальныя машыны, сістэмы і сеткі; I-40 01 01 Праграмнае забеспячэнне інфармацыйных тэхналогій; I-40 01 03 Інфарматыка і тэхналогіі праграмавання; I-36 04 02 Прамысловая электроніка; I-40 03 01 Штучны інтэлект; I-53 01 02 Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі; I-53 01 07 Інфармацыйныя тэхналогіі і кіраванне ў тэхнічных сістэмах; I-40 01 02-02 Інфармацыйныя сістэмы і тэхналогіі (у эканоміцы); I-26 02 03 Маркетынг; I-27 01 01-11 Эканоміка і арганізацыя вытворчасці (радыёэлектронныя і інфармацыйныя паслугі); I-40 01 02 08 Інфармацыйная сістэмы і тэхналогіі (у лагістыцы); I-39 01 01 Радыётэхніка; I-39 01 02 Радыёэлектронныя сістэмы; I-39 01 03 Радыёінфарматыка; I-39 01 04 Радыёэлектронная ахова інфармацыі; I-41 01 02 Мікра- і нанаэлектронныя тэхналогіі і сістэмы; I-41 01 03 Квантавыя інфармацыйныя сістэмы; I-41 01 04 Нанатэхналогіі і нанаматэрыялы ў электроніцы; I-45 01 01 04 Шматканальныя сістэмы тэлекамунікацый; I-39 01 02 01 Радыеэлектронныя сістэмы; I-36 04 01 Электронна-аптычныя сістэмы і тэхналогіі; I-38 02 03 Тэхнічнае забеспячэнне бяспекі; I-39 02 01 Мадэляванне і камп’ютарнае праектаванне радыёэлектронных сродкаў; I-39 02 02 Праектаванне і вытворчасць радыёэлектронных сродкаў; I-39 02 03 Медыцынская электроніка; I-40 02 02 Электронныя вылічальныя сродкі; I-58 01 01 Інжынерна-псіхалагічнае забеспячэнне інфармацыйных тэхналогій; I-39 03 01 Інфармацыйныя сістэмы і тэхналогіі (у забяспячэнні прамысловай бяспекі); I-45 01 01 Мнагаканальныя сістэмы тэлекамунікацый; I-45 01 02 Сістэмы радыёсувязі, радыёвяшчанне і тэлебачанне; I-45 01 03 Сеткі тэлекамунікацый; I-54 01 04 Метралагічнае забеспячэнне інфармацыйных сістэм і сетак; I-98 01 02 Ахова інфармацыі ў тэлекамунікацыях; I-45 01 05 Сістэмы размеркавання мультымедыйнай інфармацыі; I-45-01 06 Лазерныя інфармацыйна-вымяральныя сістэмы

Разгледжана і рэкамендавана да зацвярджэння на паседжанні кафедры ____________________________________________________________________ пратакол № __ ад _____ ____

Загадчык кафедры ________________________

УЗГОДНЕНА

Старшыня Савета факультэта камп’ютарнага праектавання

_______________________________

Старшыня Савета факультэта інфармацыйных тэхналогій і кіравання

_______________________________

Старшыня Савета факультэта камп’ютарных сістэм і сетак

_______________________________

Старшыня Савета факультэта тэлекамунікацый

_______________________________

Старшыня Савета факультэта радыётэхнікі і электронікі

_______________________________

Старшыня Савета інжынерна-эканамічнага факультэта

_______________________________

Начальнік АМЗВП Ц.С.Шыкава

______________________________