бел літ / 44. Сучасная беларуская паэзія.jpg
.docx44 Сучасная беларуская паэзія
Для бел. паэзіі ў XX ст.прыйшоў, кажучы словамі П. Панчанкі, “высокі, зорны час”. Суч.бел.паэзiя-з’ява шматаблiчная, рухомая, зменлівая. Паэтыч. ніва суч. літ-ры багатая на самабытныя творчыя індыв-сці. Тв-ць Танка, Панчанкі, Барадуліна, Гілевіча, Караткевіча, Грачанікава, Разанава, Макаля, Зуёнка, Сіпакова, Янішчыц, Бураўкіна і ін. майстроў слова сведчыць пра высокі мастацкі ўзровень суч.нац.паэзіі, яе глыбокую дух. і інтэлект. змястоўнасць, стылёва-выяўленчую разнапланавасць. Вельмі актыўна развіваецца суч.лірыка. Адметнае ў суч. паэзіі рэчышча філасофскай лірыкі. Зб. паэзіі Танка «За маім сталом», «Збор калосся», Пысіна «Да людзей ідучы», Стральцова «День ад вясла», Разанава «Каардынаты быцця», напоўнены глыбокім роздумам пра вечныя праблемы (жыццё і смерць, дабро і зло, прызначэнне ч-ка на зямлі, ч-к і прырода і інш.), у іх паэтыч. думка скіравана да самапазнання, самапаглыблення. Асаблівае месца ў развіцці філасофскай лірыкі належыць А. Разанаву, які пашырыў яе жанравыя межы, істотна ўзняў інтэлектуальны і асацыятыўны ўзровень паэт. думкі. Пейзажная лірыка апісвае хараство роднай прыроды, хвалююча раскрывае душ.злучнасць з навак. светам. Суч. паэзія ўспрымае складаныя адносіны ч-ка з прыродай як праблему нац. і агульначал. значнасці. Узрастае грамадз.гучанне пейзажна-экалаг. паэзіі, яе пафас скіраваны супраць бяздумнага разбурэння Храма прыроды. Яркім, красамоўным сведчаннем устурбаванага экалаг.мыслення могуць паслужыць зб. Панчанкі «Крык сойкі», «Лясныя воблакі». 3 вялікім пакутным болем гаворыць суч. паэзія пра чарнобыльскую з’яву. У сэрцах паэтаў жыве трагічнае паслячарнобыльскае адчуванне ч-ага быцця на зямлі: «I матчына малако святое У сабе нешта тоіць не тое» (Р. Барадулін).
Важнае месца ў суч. бел. паэзіі належыць грамадзянска-публіцыс. і патрыят. лірыцы. Скразной «лініяй высокага напружання» (Панчанка) праходзяць праз сённяшюю паэзію патрыят. матывы адраджэння мовы, культуры, гісторыі, сцвярджэння нац. годнасці і дух. неўміручасці бел. народа.
Эмац-нае дыханне суч. паэзіі немагчыма адчуць без гаворкі пра інтымную лірыку і, у прыватнасці, лірыку кахання. Для тален. паэтаў заўсёды было важна выявіць самыя патаемныя ўнутраныя перажыванні, стан душы. Лепшыя інтымныя вершы Караткевіча, Барадуліна, Сіпакова, Бураўкіна, Някляева, Дранько-Майсюка, Галубовіча і мн. іншых паэтаў кранаюць глыбінёй вобразаў, шчырасцю і перажытасцю пачуццяў. Пра душ. інтымнае жыццё надзвычай прачула і спавядальна гаворыць паэзія кахання бел. паэтэс(Я. Янішчыц, Р. Баравіковай, Т. Бондар, В. Коўтун, В. Вярбы)
Нельга абмінуць увагай і бел. сатырычную паэзію. Свой уклад у развіццё сатыр. паэзіі ўпеслі тален. байкапісцы Э. Валасевіч, У. Корбан, М. Скрыпка, паэты-сатырыкі Гілевіч, Барадулін, Чарняўскі і інш. Адметнасцю сённяшняга паэт. эпасу бачыцца зварот да гіста. тэматыкі. 3 бел. гістар. паэм варта вылучыць паэмы М. Арочкі «Судны дзень Скарыны» і Барадуліна «Самота паломніцтва», у якіх асэнсоўваецца дух. свет Францішка Скарыны-асветніка і гуманіста, а таксама творы Баравіковай «Барбара Радзівіл», Дзюбы «Доктар Русель» і інш.
Тв-ць Н.Гілевіча. Лірыка Г. моцна прывязана да Лагойшчыны, малой радзімы пісьм.(“Зямля бацькоў, Лагойшчына мая…” – лір. гер. Удзячны род. зямлі, што яна аберагала яго, давала сілу і моц у час ВАВ). У в. ”Ах, якая над Гайнай купальская ноч!” Г. заклікае не адмаўляцца ад спадчыны, што вякамі збіралася народам. Г. цікавіць гістар. лёс Бацьк.(“Лёс і песня” – паэт захапляецца настойлівасцю, цярплівасцю народа). У многіх вершах Г. стварае вобраз род. краю (“Край мой бел., край!”), гаворыць пра сваю любоў да род. мовы (“Родная мова”).
Тв-ць Р. Барадуліна. Усе дарогі паэта пачын. ад парога матчынай хаты, усё нарадж. з пачуццяў, поглядаў, адносін, якія маюць трывалую глебу на род. зямлі (“Трэба дома быв. часц.”, “Наведвайце бацькоў”). Вершы Б. пра маці раскрыв. цэлы свет (“Веды”). З маці, з вёскай паэт звязвае род. мову (“Мая мова”). Віцебшчына, радзіма Б., панесла вял. страты ў гады вайны. Пра жыццё ў акупацыі, блакаду, смерць блізкіх, холад, голад, страх пісаў Б. (паэмы “Блакада”, “Балада Брэсц. крэпасці”, в. “Партызанка”, “Могільнік вёсак”, “Яліна цвіце”).