Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Лекция- 30.doc
Скачиваний:
20
Добавлен:
06.02.2016
Размер:
663.04 Кб
Скачать

Лекция 17. Тақырыбы:X-XV ғасырлардағы Иран.

1.IX-XII ғасырлардағы ирандағы феодалдық мемлекеттер.

2.Иранға монғолдардың басып кіру

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1.История стран Азии и Африки в средние века. В 2-х частях. Ред.кол.: Ф.М.Ацамба.,З.Г.Лапина, М.С.Майер. –М.,МГУ, 1987

2.Семенов В.Ф. История средних веков.-М.,1970.

3.Всемирная История 12-томах. Т.2-3. М.,1957.

4.Васильев Л.С. История Востока. В 2-х томах, Т-1. М., 1998.

5.История Востока В 3-х томах /ІІ-том Восток в средние века М.,РАН-1995

  1. IX-XII ғасырлардағы Ирандағы феодалдық мемлекеттер.

Ирандағы алғашқы жартылай дербес саяси мемлекет Хорсанда (Мауренахр және қазіргі Ауғанстанның бір бөлігі.) пайда болван Тахиридтер мемлекеті болды.Бұл әулеттің негізін салған Хорсанның атақты ақсүйектерінің бірі тарих ибн Хусейн болды.оның мұрагерлері Талха, абдаллах ресми түрде Аббасидтер билі гін мойындағанымен ,іс-жүзінде Хорасандағы өз беттерінше би леді.тахиридтер иран дехкандарына қолайлы саясат жүргізді.Сонымен бірге шаруалар мен қала тұрғындарының жағдайын жақсартуға тырысты.

Тахиридтерден кейін билікке Гранда Сафаридтер кеді.бұл әулеттің негізін салушы қала халқынан шыққан Иакуб ибн Лейс болды.Ол Сей стан билеушісінің қызметінде жұмыс істеп, осы облыстағы би лікті бағындырады және осындағы шаруалар көтерісін басуға қатысады.861 жылы жалдамалы әскер он Систанның әмірі деп. жариялайды.иакуб пен оның інісі шейттер болды,сондықтан халифпен ашық күреске шықты.Алғашында олардың жолы болып, 873 жылы Тариридтер әскерін талқандап, Хорасанды бағындырды.Бірақ 876 жылы Бағдатқа жорық жасаған Иакуб халиф әскерінен жеңіліп қалды,иакубтың мұрагері Амир халифпен келісімге келуге мәжбүр болды,бірақ Бағдатқа салық төлемеді.

Сафаридтер билігін Саманидтер әулетінен шыққан Исмаил тартып алды.Саманидтер әулетінің негізін салушы Балхтан шыққан алғашқы аббасидтер кезінде –ақ мұсылман дінін қабылдаған Саман-Худа болды.Бұрын Сафаридтер тек әскери күшке сенсе,саманидтер сунидтер болып, срңғы күніне дейін халыфтың билігін мойындамады.саманидтер державасының орталығы Мауеренахр болып ,астанасы –бұхара қаласы болды, X ғасырдағы Саманидтер мемлекетінің территориясына - Мауеренахр, Хорезм, Хорасан, Сейстан, Гурган кірді.

2.Иранға монғолдардың басып кіруі,Хулагидтер мемлекетінің құрылуы мен гүлдену.Газанхан реформалары.

Орта Азияны жаулап алғаннан кейін Шыңғыс хан Хорасанды,Ауғанстанды жаулап алды.Моңғолдардың Иранды түгелдей жаулап алуы XIII ғасырдың 50-жылдарына аяқталады.1258 жылы Шыңғысханның немересі Кулагу аббасидтер халифатын бағындырды.шыңғысханның мұрасы бойынша Иранмен Кавказ жерл ері Жошы ұлысына қарауға тиіс болса да, шын мәнінде бұл елдерді ұды ханның наместниктері басқарды.Кулагу өз еркінше бұл жерде бесінші моңғол ұлысын құрды.Бұл хулагидтер мемлекеті деп. аталды (1256-1353 жж)

Жошы мұрагерлері мұнымен келіспеді және барлық уақытта Кавказ елдерін жэаулап алуға ұмтылып отырды. Жошы мұрагерлері мен Хулагидтер арасынан бітіспес соғыстар жүріп отырды. Хулагидтер ильхан титулын ұстанды, яғни тайпа “ тайпа ханы “ легенді білдірді. Хулагидтердің билігіне Иран, Ауғаныстан, Кавказ мемлекеті, Ирак, КішіАзияны шығысы кірді.Ильхан ордасы оңтүстік Азербайджан болып, ильхан көшпелі өмір салты мен өмір сүрды.иран мен Азербайджан шаруаларының аур жағдайы Газан хан (1295-1304жж) үкіметінің ішкі саясатын өзгертуге түрткі болды.Ол мұсылман Діні өкілдерін жергілікті чиновниктермен жақындасып ,исламды мемлекеттік дін мәртебесіне көтеруді мақсат етті.1298 жылы Газан ханның уәзірі Рашид-ад-дин ұсынысы бойынша бірқатар реформалар жүргізілді.Басқарушы саяси билік монгол-түрік әскери-көшпелі тобынан жергілікті отырықшы чиновник тер қолына өтті.аграрлық реформа жүргізіліп, салық жүйесінде өзгерістер жасаоды.