Лекция 25. Тақырыбы: Орта ғасырлардағы Африка халықтары.

Жоспар :

1 Орта ғасырлардың басындағы Африка халықтары . Солтүсстік-шығыс Африка.

2 Аксум.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1.История стран Азии и Африки в средние века. В 2-х частях. Ред.кол.: Ф.М.Ацамба.,З.Г.Лапина, М.С.Майер. –М.,МГУ, 1987

2.Семенов В.Ф. История средних веков.-М.,1970.

3.Всемирная История 12-томах. Т.2-3. М.,1957.

4.Васильев Л.С. История Востока. В 2-х томах, Т-1. М., 1998.

5.История Востока В 3-х томах /ІІ-том Восток в средние века М.,РАН-1995

Африка тарихы әлі күнге дейін толық зерттелмеген. Сахарадан оңтүстікке қарай орналасқан Африка аудандарының даму қарқыны бірдей болмады. Сахараның оңтүстігіде Африка тереториясында қоғамдық қатынастары мен эканомикалық өмірінің дамуы жағынан ұқсас Ірі аудандарды бөліп қарастыруға болады . Ол аудандарға Батыс Судан , Шығыс Африка, Батыс Тропикалық Африка, Оңтүстік Африка жатады.

Тропикалық Африка халықтарының көпшілігі егіншілікпен айналысқан. Алғашқы мемлекеттер құрылған солтүстік шығыс Африка халықтарының дамуына араб мәдениеті ықпал етті. Африка халықтарының оңтустік Аравиямен алғашқы қатынасы б.з.д. 1мың жылдықта жатады. Сол кезде Аравиямен қатынас Қызыл теңіз арпқылы өтті.

2-3 ғасырларда орталығы Аксумда (Эфиопияның солтүстігінде) болван саяси бірлестік қалыптасты . Оның эканомикалық және саяси маңызы бірте-бірте арта түсті. Мемлекетте ерікті шаруалар болды. Әр қауымда жерге ұжымдық меншік болды. Кейін бірте-бірте жерге мемлекеттік меншік орнай бастайды. Аксумның үкімет басшылары мен ақсүйектерінің де жеке меншік жерлері қалыптасты, шіркеу мешіттердің , монастырлардың жер иеліктері кеңейте бастады. Бұл жерлердің бәрін қауымдық шаруалар өңдеді. Ерікті шаруалар белгілі мөлшердесалық төлеп тұруға мәжбүр болды.

Аксум сонымен қатар құлдарда болды. Бірақ ол басты эканомикалық күшке ие емес еді. Құлдар үй жұмыстарымен айналысты және сарай маңында қолөнершілер ретінде пайдаланылды. Сауда сырт елдерге бағытталған. Сыртқа шығарылатын товарлар түрі : піл сүйегі, мүйізтұмсықтың мүйізі, шпопотомның терісі, тірі аңдар.

Мысалы: “Менің ашықта жасырын да дұшпаным жоқ” Осы кезден бастап жоғарғы мәртебелі “ нэгустэ- нэгуст” яғни “патшалар патшасы” деп аталып кетті.

Аксумның қоғамдық өміріндкгі маңызды оқиға 4 ғасырда християн дінін қабылдауы болды. Бұл дін Аксумды солтүстігі көршісі Шығыс Рим империясымен жақындастырды. Жаңа діне ену қысқа мерзімді шұғыл процесс болван жоқ, ол бірте-біртежүзеге асырылды . Шығыс Рим империясынан азаматтар келіп , елдегі християн дінін таралуына қызмет жасады. Те гін тамақтар таратылып , християн храмдарын салдыртып “буддизм”біржола жойылып кетті деуге болмаады. Тіпті Эзананың өзі де християн дінін қабылдамады . Аксумда ресми християн Діні 452 жылы үстемдік етті.

5-6 ғ. Аксум қуатты , гүлденген мемлекет болып қала берді. Аксум 7 ғасырда Қызыл теңіздегі билеушіліктен айрылды. Өйткені осы кезеңде парся державасының гүлденген кезеңіне тура келді .7 ғасыр Аксумды Араб халифаты басып алып , астанасы Аксум мәдени орталығынан айрылды.