Беларуская мова - практыкум 2014

РЕФИНАНСИРОВАНИЕ – погашение старой государственной задолженности путем выпуска новых займов. В банковском деле: 1) кредитование Банком России коммерческих банков, в т. ч. учет и переучет векселей; 2) пролонгирование срока, долга, займа; 3) изменение условий личной ссуды (графика погашения, ставки процента); 4) обеспечение ссудных операций банка заимствованиями на более льготных условиях.

РЕЦЕССИЯ – спад производства, характеризующийся нулевым ростом валового национального продукта (ВНП) или его падением на протяжении более полугода. От циклических кризисов воспроизводства отличается, как правило, значительно меньшей продолжительностью, глубиной и разрушительной силой даже в случае некоторого сокращения ВНП.

САМОФИНАНСИРОВАНИЕ – размещение инвестиций хозяйствующего субъекта за счет собственных ресурсов. Может быть практикой частных предприятий и государственных учреждений. Обусловливается нехваткой заемных ресурсов, стремлением предприятий предохранить себя от риска внешнего долга, а также курсовых колебаний на валютной бирже и др. Источниками самофинансирования могут быть: амортизационные отчисления, нераспределенная прибыль, скрытые средства в виде заниженной стоимости активов, означающей, что предприятие располагает в действительности большими богатствами, чем оно признает, средства, образующиеся как результат уклонения от уплаты налогов и сокрытия прибылей.

СЕБЕСТОИМОСТЬ – денежное выражение затрат на производство и реализацию единицы продукции. Выступает качественной характеристикой деятельности производителя, показателем конкурентоспособности. Включает в себя: затраты на сырье и материалы; оплату труда; отчисления на социальные нужды; амортизацию основных фондов; прочие расходы. Затраты делятся на прямые, т. е. непосредственно относящиеся на себестоимость конкретных видов продукции, и косвенные, связанные с производством в целом и относимые в определенной пропорции на себестоимость продукции (например административно-управленческие расходы).

ФИРМА – общее название промышленного, торгового или иного предприятия, компании или другого хозяйствующего субъекта. Фирма как субъект хозяйствования, являющийся юридическим лицом, имеет в собственности или управлении имущество, необходимое для осуществления деятельности и являющееся обеспечением обязательств. Фирмы различаются по размеру (мелкие, средние, крупные или представляющие собой объединение нескольких предприятий), формам собственности (единоличные, находящиеся в собственности товарищества, корпоративные), сферам деятельности. Наиболее распространенными фирмами в сфере реального производства являются производственные, торговые и строительные.

71

Прыкладныя тэмы вусных паведамленняў і рэфератаў

1.«Залаты век» у гiсторыі беларускай дзяржавы.

2.«Катэхізіс» С. Буднага – першая беларуская кніга.

3.Iгнат Дамейка – сын Беларусi i народны герой Чылi.

4.Адлік часу. Гiсторыя календара.

5.Аляксандр Садоўскі – даследчык таямнiцаў святла.

6.Аляксандр Чыжэўскі – Леанарда да Вiнчы ХХ ст.

7.Антон Жэбрак – вядомы вучоны-генетык i селекцыянер.

8.Аркадзь Смолiч i яго «Геаграфія Беларусi».

9.Беларускiя назвы метрычных адзiнак.

10.Возера Нарач і Возера Свіцязь. 11.Геалагiчныя помнiкi прыроды Беларусi.

12.Геаметрычныя фiгуры (iх назвы ў беларускай i рускай мовах). 13.Грыбы Беларусi (iх назвы ў беларускай i рускай мовах).

14.Давыд Гарадзенскi – слаўны абаронца Айчыны ад крыжакоў-заваёўнікаў. 15.Дрэвы-помнiкi на Беларусi.

16.Жыгiмонт Урублеўскі – уладар холаду.

17.З гiсторыі беларускiх музычных iнструментаў.

18.Зыгмунт Мінейка – сын Беларусi i нацыянальны герой Грэцыі. 19.Казiмiр Лышчынскi – выдатны беларускі гуманiст. 20.Казiмiр Семяновiч – вынаходнiк шматступеневай ракеты.

21.Кастусь Астрожскi – славуты гетман Вялiкага княства Лiтоўскага. 22.Кветкi – жывыя барометры.

23.Колер i яго ўздзеянне на псiхiку чалавека. 24.Лёс i трагедыя: Усевалад Iгнатоўскі.

25.Мiтрафан Доўнар-Запольскі – бацька беларускай гiстарычнай навукi. 26.Мiхал Ельскi – скрыпач i кампазiтар ХIХ ст.

27.Мiхал Казiмiр Агiнскi – гетман-кларнет.

28.Мiхал Клеафас Агiнскi – аўтар паланеза «Развiтанне з Радзiмай». 29.Марыя дэ Кастэлян – заснавальніца Нясвiжскага парку. 30.Мова жэстаў.

31.Нясвiжская Мельпамена: Францiшка Уршуля Радзiвiл (Вiшнявецкая). 32.Птушкi Беларусi (iх найменнi ў беларускай i рускай мовах). 33.Рыбы Беларусi (iх найменні ў беларускай i рускай мовах). 34.Рымская i арабская сiстэмы лiчбаў.

35.Саламея Русецкая – знакамiтая лекарка i падарожнiца ХVIII ст. 36.Светлай волі зычны звон: Алесь Гарун

37.Славутыя жанчыны Беларусi.

38.Слуцкiя паясы.

39.Таблiца Мендзялеева (назвы хiмiчных элементаў у беларускай i рускай мовах).

72

40.Тадэвуш Касцюшка – выдатны палiтычны i ваенны дзеяч Рэчы Паспалiтай. 41.Тапанiмiчныя назвы Беларусi.

42.Таямнiцы Мiрскага замка.

43.Тры назвы аднаго возера (Жыд-возера, Князь-возера, Чырвонае). 44.Уладзiслаў Дыбоўскі – рыцар навукi з Нянькава.

45.Францыск Скарына – беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар. 46.Язэп Драздовiч у гiсторыі беларускага мастацтва.

47.Язэп Руцкi – выдатны педагог, пісьменнік i рэлiгiйны дзеяч. 48.Як мы лiчым. З гiсторыі лiкаў.

49.Якуб Наркевiч-Ёдка – прафесар электраграфii i магнетызму. 50.Ян Чэрскi – славуты географ i падарожнік.

51.Яўстах Тышкевiч – руплiвец нашай старасветчыны. 52.Яўхім Карскі – бацька беларускай філалогіі.

73

ЛІТАРАТУРА

Асноўная

Азарка, В. У. Беларуская мова: спецыяльная лексіка: вучэбна-метадычны дапаможнік / В. У. Азарка, А. С. Васілеўская, М. М. Круталевіч. – Мінск:

БДПУ, 2004.

Антанюк, Л. А. Беларуская навуковая тэрміналогія: фарміраванне, структура, упарадкаванне, канструяванне, функцыяніраванне / Л. А. Антанюк.

– Мінск: Навука і тэхніка, 1987.

Арашонкава Г. У. Тэорыя і практыка беларускай тэрміналогіі / Г. У. Арашонкава [і інш.]. – Мінск: Бел.навука, 1999.

Асновы культуры маўлення і стылістыкі: вучэб. дапаможнік / пад рэд. У.В.Анічэнкі. – Мінск: Універсітэцкае, 1996.

Бадзевіч З. І. Курс беларускай мовы / З. І. Бадзевіч, Л. І. Сямешка, І. Р. Шкраба. – Мінск: Універсітэцкае, 1996.

Беларуская мова: энцыкл. / пад рэд. А.Я. Міхневіча; рэдкал.: Б.І. Сачанка [і інш.] – Мінск: БелЭН, 1994.

Губкіна А.В., Зразікава В.А. Беларуская мова: эканамічная лексіка / А.В. Губкіна. – Мінск: Изд-во Гревцова, 2012.

Каўрус, А. Дакумент па-беларуску. Справаводства. Бухгалтэрыя. Рыначная эканоміка / А. Каўрус. – Мінск: Беларусь, 1994.

Ляшчынская, В. А. Беларуская мова. Тэрміналагічная лексіка: вучэбны дапаможнік / В. А. Ляшчынская. – Мінск: РІВШ БДУ, 2001.

Навасельцава, І.І. Беларуская мова і культура маўлення: практыкум / І.І. Навасельцава. – Мінск: БДЭУ, 2005.

Наталевич О.Г., Юнаш М.В., Огородникова С.В. Русско-белорусский словарь экономических терминов (с учетом новых правил белорусской орфографии) / О.Г. Наталевич. – Минск: БГЭУ, 2010.

Наталевіч В.Г. Беларуская мова: дапаможнік для развіцця пісьмовага маўлення / В.Г. Наталевіч. – Мінск: БДЭУ, 2013.

Плотнікаў, Б. А. Беларуская мова. Лінгвістычны кампендыум / Б. А. Плотнікаў, Л. А. Антанюк. – Мінск: Интерпрессервис: Кн. Дом, 2003.

Практыкум па беларускай мове / пад рэд. Г. М. Малажай. – Мінск: Выш.

шк., 2005.

Старавойтава, Н.П. Беларуская мова: гісторыя і сучаснасць : вучэб.-метад. дапаможнік / Н.П. Старавойтава. – Мінск, : БДЭУ, 2006.

Сцяцко, П. Культура мовы / П. Сцяцко. – Мінск: Тэхналогія, 2002. Юрэвіч, А.К. Стылітыка беларускай мовы / А.К. Юрэвіч. – Мінск:

Вышэйш. шк., 1992.

Дадатковая

Абабурка, М. В. Культура беларускай мовы / М. В. Абабурка. – Мінск: Вышэйш. шк., 1994.

Антанюк, Л. А. Беларуская мова: спецыяльная лексіка / Л. А. Антанюк, Б. А. Плотнікаў.– Мінск: Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце РБ, 2004.

74

Каўрус, А. А. Стылістыка беларускай мовы / А. А. Каўрус. – 3–е выд., дапрац. і дап. – Мінск: Нар. асвета, 1993.

Капейко, Т. В. Лексіка-семантычны спосаб тэрмінаўтварэння / Т. В. Капейко. – Магілёў: МгДУ, 2007.

Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы / пад рэд. А. Я. Баханькова. – Мінск: Навука і тэхніка, 1994.

Лепешаў, І.Я. Асновы культуры маўлення і стылістыкі: практыкум / І.Я. Лепешаў. – Мінск: Універсіэцкае, 2001.

Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1995.

Слоўнікі

Арфаграфічны слоўнік беларускай мовы для школьнікаў: новыя правілы беларускага правапісу / І.Л. Капылоў, Т.М. Маракуліна. – Мінск: Современная школа, 2010. – 256 с.

Булыка, А. М. Слоўнік іншамоўных слоў: у 2 т. / А. М. Булыка. – Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1999.

Клышка, М.К. Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў / М.К. Клышка. – Мінск: Бел. навука, 2005.

Лепешаў, І.Я. Фразеалагічны слоўнік беларускай мовы: у 2-х т. / І.Я. Лепешаў. – Мінск: БелЭН, 1993.

Русско-белорусский словарь: в 3-х т. / НАН Беларуси, Ин-т языкознания им. Я. Коласа. – 8-е изд. – Минск: БелЭН, 2002.

Руска-беларускі слоўнік сельскагаспадарчай тэрміналогіі / Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа АН Беларусі; Пад рэд. М.В. Бірылы, Г.У. Арашонкавай. – Мінск: Ураджай, 1994.

Савiцкі, М. Тлумачальны слоўнік па iнфарматыцы / М. Савіцкі. – Мінск: Энцыклапедыкс, 2009.

Сарока, У.А., Мальцава, Т.М. Беларуска-рускі слоўнік справаводчай і архіўнай тэрміналогіі / У.А. Сарока, Т.М. Мальцава. – Мінск: Полымя; БелНДІДАС, 1997.

Словарь менеджера / Г.И. Кравцова [и др.]; под ред. Г.И. Кравцовой, М.И. Плотницкого. – Минск: Вышэйш.шк., 1992.

Словарь-справочник по современной экономике / М.В. Мишкевич [и др.].

– Минск: Вышэйш. шк., 1996.

Слоўнік беларускай мовы. Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэнтуацыя. Словазмяненне / пад рэд. М. В. Бірылы. – Мінск, 1987.

Слоўнік эканаічных тэрмінаў / Мінск. дзярж. пед. ін-т імя А.М. Горкага; склад. Г.І. Базылева. Мінск: МДПІ, 1992.

Старычонак, В.Дз. Слоўнік амонімаў беларускай мовы / В.Дз. Старычонак. – Мінск: Вышэйш.шк., 1991.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: у 5 т. / АН БССР, Ін-т мовазнаўства імя Я. Коласа; пад рэд. К.К. Артаховіча (К. Крапівы).

– Мінск: БелЭН, 1977-1984.

75