леуметтану
.docx
Әлеуметтану - |
Әлеуметтік топтар арасындағы өзара байланыс, өзараықпалдастық, өзараәрекеттің жалпы заңдылықтары туралы ғылым |
Макроәлеуметтанудың пәнi: |
Қоғамды тұтастық ретінде қарастыру |
Микроәлеуметтанудың пәнi: |
Шағын топтардағы әлеуметтiк құбылыстар мен процестер |
«Социология» терминiн ғылымға енгізген: |
О.Конт |
Әлеуметтанудың пәнi: |
Қоғамдағы әлеуметтiк құбылыстар мен процестер |
Әлеуметтанудың алғашқы арнайы еңбегi : |
О.Конттың «Позитивтiк философия курсы» |
Әлеуметтануда биологиялық (органикалық) бағыттың негiзiн қалаушы |
Г. Спенсер |
«Үш кезең» заңын ұсынған әлеуметтанушы |
О.Конт |
Әлеуметтанудағы позитивизмнің негізін қалаушы әлеуметтанушы |
О.Конт |
О.Конт бойынша, әлеуметтану нені зерттейді |
Әлеуметтiк статиканы және әлеуметтiк динамиканы |
Индустриялық қоғамның негізгі белгісі: |
Өндірістік саланың дамуы, дайын өнім экспортының өсуі |
«Өзін-өзі өлтіру: социологиялық этюд» еңбегінің авторы |
Э.Дюркгейм |
“Әлеуметтiк дарвинизм” деп аталатын әлеуметтанудағы бағытты негiздеген |
Г. Спенсер |
«Дисфункция» ұғымын енгізген: |
Роберт Мертон |
Зиґмунд Фрейді ілімі: |
Психоталдау |
«Бейсаналық» ұғымын пайдаланған |
Фрейд |
Символдық интеракция (өзараықпал) теориясының авторы |
Дж.Г.Мид |
Қоғамның ең iрi әлеуметтiк ұйымы болып саналады |
Мемлекет |
Әлеуметтiк статика және әлеуметтiк динамика туралы iлiмдi қалыптастырған |
О.Конт |
«Бюрократия», «идеалды (мінсіз) тип» тұжырымдамасының авторы |
М.Вебер |
О.Конт бойынша, қоғамды құрушы бiрлiк |
Отбасы |
«Айқын және латентті (жасырын) функциялар» ұғымын енгізген |
Роберт Мертон |
Маркс іліміне сәйкес қоғамдық-экономикалық формациялар саны |
Бес |
«Айнадағы мен» теориясының авторы |
Ч.Кули |
Қоғам дамуындағы теологиялық, метафизикалық және позитивтік үш кезеңді көрсетті |
О.Конт |
Меншік пен беделден басқа М.Вебер ұсынған әлеуметтік стратификацияның критерийі |
Билік |
Әлеуметтануға «аномия» ұғымын енгізген ғалым |
Э.Дюркгейм |
Ашық қоғамға жатпайды |
Касталық |
Э.Дюркгейм бойынша өзін-өзі өлтіру типтері |
Аномиялық, альтруистік, эгоистік |
Қоғамда қалыптасып, реттеліп отыратын ережелердің жиынтығы |
Әлеуметтік нормалар |
Мидтің пікірінше, адамның тұлғаға айналу процесінің алғашқы сатысы |
Имитация |
Қоғамның ішкі құрамы, оның элементтерінің жиынтығы мен олардың арасындағы саналуан байланыстар- |
Әлеуметтік құрылым |
Әлеуметтануда жаңа институттардың пайда болу, даму процесі |
Институттану |
Дін институтының элементтері |
Мешіт, шіркеу |
Отбасының қоғамдағы ең басты функциясы |
Репродуктивтілік (ұдайы өндіріс) |
Т. Парсонс қай бағыттың негізін салған |
Құрылымдық функциялық |
Діни әлеуметтік институттардың символы |
Ай, крест |
Нуклеарлы отбасы дегеніміз |
Бір немесе екі ұрпақтан ғана тұратын шағын отбасы |
Моногамия дегеніміз – |
Бір некеден тұрады |
Полигамия дегеніміз |
Көп некеден тұрады |
Полигиния дегеніміз |
Бір еркектің көп әйелмен некелесуі |
Полиандрия дегеніміз |
Бір әйелдің көп еркекпен некелесуі |
Экзогамия дегеніміз |
Басқа (сыртқы) топтың адамымен некелесу |
Эндогамия дегеніміз – |
Тек өз (ішкі) тобының адамымен некелесу |
Патрилокальды отбасы дегеніміз - |
Жаңа үйленгендер күйеуінің ата-анасының үйінде тұруы |
Матрилокальды отбасы дегеніміз - |
Жаңа үйленгендер әйелінің ата-анасының үйінде тұруы |
Неолокальды отбасы дегеніміз - |
Ата-анасынан бөлек тұруы |
Патриархаттық отбасы дегеніміз - |
Отбасында ер азаматтың билік жүргізуі |
Матриархаттық отбасы дегеніміз - |
Отбасында әйелдің билік жүргізуі |
Эгалитарлы отбасы дегеніміз - |
Ері мен әйелінің тең билікке ие болу |
Қоғамның этникалық құрылымын зерттейтін ғылым |
Этноәлеуметтану |
Метаэтнос дегеніміз- |
Ұлттың ең үлкен топ бірлігі |
Этногенез ұғымын ғылымға енгізген ғалым |
Л.Н.Гумилев |
Миграция дегеніміз - |
Қоныс аудару |
Полиэтникалық терминінің мәні |
Көп ұлтты |
Әлеуметтанулық зерттеу бағдарламасын жасау неден басталады |
Өзекті мәселені анықтаудан |
Ұзақ мерзім бойы, бірақ үзіліспен жүргізілетін зерттеу түрі: |
Лонгитюдті |
Әлеуметтану ғылымында сұрауға алынған адам |
Респондент |
Шағын топтардағы тұлғааралық қатынастардың ерекшелігін зерттеуге арналған Дж.Морено негізін қалаған зерттеу әдісі |
Социометрия |
Әлеуметтануда интервьюер дегеніміз |
Сұхбат жүргізуші |
Алынған жауаптардың шынайлығын тексеруші сұрақ |
Бақылау сұрағы |
Сұрақтың жауап нұсқасы көрсетілмесе, ол |
Ашық сұрақ |
Социологиялық зерттеуде ақпарат көзі болып табылатын адам |
Респондент |
Әлеуметтанулық зерттеу бағдарламасы мына бөлімдерден тұрады |
Әдіснамалық (методологиялық) және әдістемелік |
Бұрын соңды зерттелмеген мәселені зерделеу үшін және зерттеу құралдарын апробациялау мақсатында жүргізілетін зерттеу түрі: |
Пилотажды |
Қайтадан іріктеуді қажет етпейтін, яғни объектісі өзгермейтін қайталанбалы зерттеудің түрі |
Панелді |
Социометрия әдісінің негізін қалаған |
Дж. Морено |
Фокус-топтар әдісін ең алғаш рет қолданған ғалым: |
Р.Мертон |
Әлеуметтанудағы іріктеу әдісі қолданылмайтын зерттеулер |
Халық санағы және референдум |
Табиғи жағдайда бақылау |
Далалық |
Анкеталау дегенiмiз |
Зерттеу барысында анкета толтыру арқылы мәлімет жинау |
Қоғаммен қалыпты арақатынас ұстауға тырысатын шіркеу (мешіт) мен секта аралығындағы діни құрылым |
Деноминация |
«Секуляризация» дегеніміз |
Діннің қоғамға ықпалының бәсеңдеуі |
Басқалардың өмір сүру үлгісіне, мінез-құлқына, сезіміне, салтына, көзқарасына деген шыдамдылық |
Толеранттылық |
Әлемдік діндерді атаңыз |
Буддизм, христиан, ислам |
Дінді саяси мақсатта құрал ретінде пайдалануды көздейтін шектен тыс көзқарас пен әрекет |
Экстремизм |
Тұлға ұғымының анықтамасы: |
Жеке адамның дамуының нәтижесі, әлеуметтік сапалардың толығымен көрінуі |
Жеке адамның рөлдік теориясының негізгі өкілдерінің бірі: |
Дж.Мид |
З.Фрейд “Ол” (Ид) элементінің сипаттамасы |
Бейсаналық |
Дюркгейм бойынша суицидтің мына түрінде жеке адам мен қоғам арасындағы әлеуметтік байланыстардың үзілуі, индивидуализмнің (жекешеліктің) күшеюі орын алады |
Эгоистік |
Вебердің көзқарасы бойынша, тұлғаның аффективті іс-әрекеті |
Эмоцияға негізделінетін іс-әрекет |
Статусына байланысты жеке адамның берілген әлеуметтік топта, қоғамда алатын нақты орны, позициясы |
Әлеуметтік мәртебе |
Тұлғаның делинквентті мінез-құлқы |
Қылмыстық іс әрекет |
Адамның тұлғаға айналу процесі |
Әлеуметтену |
Индивид ұғымының мәні |
Адамзаттың нақты өкілі |
Тұлғаның психоталдау концепциясының өкілі: |
З.Фрейд |
Ірі меншік иелері – қаржы және өнеркәсіп магнаттары, жоғары билік элиталары – мемлекет президенттері, премьер-министрлер, министрлер жатқызылатын тап |
Жоғарғы |
Ғалымдар, жазушылар, суретшілер, діни қызметкерлер, оқытушылар, дәрігерлер, заңгерлер, орта және шағын кәсіп иелері, маманданған жұмысшылар, т.б. жатқызылатын тап |
Орта |
Билік, табыс, дәреже және білім – |
Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік стратификацияның критерийлері |
“Страта” ұғымы әлеуметтануға қай ғылымнан келді |
Геологиядан |
Ашық стратификациялық жүйеге жатады |
Таптық |
Жартылай ашық стратификациялық жүйеге жатады |
Сословиелік |
Бір әлеуметтік стратадан екіншісіне ауысу әлеуметтануда аталады |
Вертикалды мобилдік |
Әлеуметтік статустың өзгеру процесі |
Әлеуметтік мобилдік |
П. Сорокиннің ғылымға енгізген түсінігі |
Әлеуметтік мобилдік |
Қызметтен босатылу мобилдіктің қай түріне жатады |
Төмендеу |
Дәстүрлі үнді қоғамында болған: |
Касталық жүйе |
Биліктің анық белгіленген иерархиясы, қалыптастырылған ережелер |
Бюрократия |
Басқару саласындағы негізгі рөлдер |
Басқарушы және атқарушы рөлдері |
Адам қажеттілігінің негізгі бес деңгейі көрсетілген теория |
А.Маслоудың теориясы |
«Х», «У» теорияларын ұсынған: |
Д.Мак-Грегор |
Қажеттіліктер пирамидасын жасаған кім |
А. Маслоу |
Бюрократия дегеніміз |
Қатаң иерархияға негізделген ресми лауазымдар жүйесі |
Мәдениет әлеуметтануының зерттеу объектiсi - |
Қоғам мен адамның мәдени саладағы арақатынасы |
“Культура” деген термин ежелде мынадай мағына берген: |
Жердi өңдеу |
Технофобия деген - |
Техника мен технологиядан қорқу |
Қоғамдағы ресми мәдениетті мойындамау |
Контрмәдениет |
Эмо, гот- |
Жастар субмәдениетi |
Контрмәдениет дегеніміз |
Ресми мәдениетке қайшы мәдениет |
Саяси әлеуметтену деген |
Индивидтiң саясат субъектiсi ретiнде қалыптасуы |
Модернизация ұғымы нені білдіреді |
Жетілдірілген, қазіргі талаптарға сай |
Бұқаралық мәдениет |
Діни және таптық ерекшеліктеріне тәуелсіз көптеген адамдар тобына арналған мәдениет формасы |
Этноцентризм- |
Басқа мәдениетті тек өз мәдениеті тұрғысынан бағалау |
Мәдени релятивизм- |
Басқа мәдениетті сол мәдениеттің құндылықтары тұрғысынан бағалау |
Қоғамда қалыптасқан нормаларға сәйкес келмейтін мінез-құлықты белгілейтін ұғым |
Девиантты |
«Аномия» термині француз тілінен аударғанда (Э. Дюркгейм) |
Ауытқыған әрекет |
Жыныс бойынша иерархиялық бөліну стратификацияның қай түріне жатады |
Гендерлік |
Кез–келген стратификация жүйелерінің негізі |
теңсіздік |
Әлеуметтануда страта категориясына синоним ұғым ретінде қолданылады |
Қабат |
Консенсус дегеніміз |
Көзқарас мүдделердің бірдей болып, келісімге келуі |
Мобилділіктің екі түрін атаңыз |
Көлденең және тігінен |
Диаспора ұғымы |
Халықтың бір бөлігінің басқа мемлекетте шоғырланып өмір сүруі |
Э.Дюркгейм бойынша діннің негізгі қызметін атаңыз |
Біріктіруші |
Туа берілетін мәртебеге мысал бола алады |
нәсіл |
Қол жеткізген мәртебе |
Білімі, мансабы |
Референтті топ |
Индивид үшін үлгі болатын топ |
Пауперизация |
Халықтың жаппай кедейленуі |
Инкультурация |
Индивидтің мәдениетті бойына сіңіру процесі |
Экономикалық адамның сипаты |
Ақпараттандырылған, рационалды, эгоист |
Д.Белл бойынша қоғамның даму сатылары: |
Индустриалдыққа дейін, индустриалдық, постиндустриалдық |
Қоғамның әлеуметтік құрылымын зерттейтін екі ірі теория : |
Әлеуметтік стратификация және мобильділік |
Мына анықтаманың авторы : “Отбасы – бұл адамдардың бастапқы бірігу формасы, ал одан кең ұйымдар пайда болады” |
О.Конт |
Қалалардың, қала тұрғындарының өсуiнiң әлеуметтiк процесi , олардың қоғам дамуындағы ролiнiң артуы : |
урбанизация |
Панасыздар мен қаңғыбастар, мәдени деңгейде азғындап кеткен адамдар мына топқа жатады: |
андертапқа |
Маркстiк теория бойынша әлеуметтiк құрылымның өзегi: |
таптар |
Бiр ер адамның бiр әйел адаммен некесi бұл- |
моногамия |
Көлденең мобильділіктің мысалы: |
Қызметкердің жұмыс орнын (мекемесін) ауыстыруы |
Жасанды жолмен жасалған бақылаудың түрі: |
эксперимент |
Әлеуметтiк статус дегенiмiз- |
әлеуметтiк жүйедегi индивидтiң нақты орны, позициясы |
Әлеуметтiк стратификация дегенiмiз-бұл: |
әлеуметтiк теңсiздiктiң формаларын анықтайтын ұғым |
Әлеуметтiк жүйенiң шеңберiнде адамдардың тәртiбi былай анықталады: |
Статус және әлеуметтiк рольдер |
Әйел мен ер адам арасындағы қатынастарды (бір-біріне деген міндет, жауапкершілік) заңды түрде реттеп, санкциялап отыратын әлеуметтік институт |
отбасы |
Тобырдың белгілерін атаңыз |
Иланушылық, анонимділік, кенеттілік, мығымдылық |
Әлеуметтiк мобильдiлiк дегенiмiз- |
Жеке адамның немесе топтың әлеуметтiк мәртебесiнiң өзгеруi |
Г. Спенсер әлеуметтік институттардың қандай түрлерін белгіледі? |
Туыстық, экономикалық және реттеуші институттары |
Белгілі бір статусқа сәйкес келетін рөлдердің жиынтығы: |
Рөлдік жүйе |
П.А. Сорокин мына тұжырымдамалардың авторы болып саналады: |
әлеуметтiк стратификация мен мобилдiлiк |
Қоғам дегенiмiз - |
қоғам – өз қажеттiлiктерiн қанағаттандыру мақсатында адамдардың тарихи формаларымен бiрiккен, өзара байланыстары мен өзара әрекеттерi туындайтын адамдар жиынтығын айтады |
Рөлдік күту дегеніміз : |
Белгілі бір әлеуметтік рөл шеңберінен күтілетін іс-әрекет |
Әлеуметтiк өзара әрекет пен қатынастың алғашқы агентi : |
тұлға |
Дiн әлеуметтануының зерттеу объектісі: |
әлеуметтiк жүйедегi жалпы дiндi,оның iшкi құрылымдарын, ондағы болып жатқан процестер |
Хиппи, панктер, рокерлер бұл: |
Жастар субмәдениетi |
Дж. Г. Мидтің пікірінше баланың қоршаған орта әрекеттерінің имитациясы қандай тәсілі болып табылады? |
Ойын |
Әлеуметтануда құрылымдық функционализм бағытының өкілдері |
Т. Парсонс, Р. Мертон |
Француз әлеуметтануының өкiлi: |
Э.Дюркгейм |
Барлық әлеуметтік институттардың басты қызметі болып табылады: |
Қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру |
Батыс әлеуметтанушыларының айтуы бойынша, қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз ететiн таптар: |
орта |
Тұлғаның өз күшiмен пайда болатын мәртебе : |
қол жеткен |
Этнос бұл: |
әлеуметтiк қауымдастық |
Ұлт ұғымының анықтамасы: |
Территорияның тұтастығымен, тiлiмен, экономикалық өмiрiмен, салт-дәстүрiмен, ортақ психологиялық қасиеттерiмен байланысқан адамдар жиынтығы |
Рухани мәселелерді шешу мына әлеуметтік институтқа тән : |
дін |
"Постиндустриалды қоғам" теориясының авторы: |
Д.Белл |
Қоғамның репродуктивті функциясын жүзеге асыратын институты : |
Отбасы институты |
Сауалнамадағы ашық сұрақтар дегенiмiз : |
жауабын өзiң жазатын сұрақ |
Қай елде касталық жүйе болған: |
Үндiстан |
«Адам.Өркениет.Қоғам» еңбегiнiң авторы: |
П.А.Сорокин |
Нуклеарлық отбасы бұл- |
Екi ұрпақтан (ата-аналарымен балаларынан) тұратын отбасы |
П.А.Сорокин бойынша әлеуметтiк стратификацияның үш типi : |
Экономикалық, саяси, кәсiби |
Ескі нормалар мен құндылықтардың орнына жаңа нормалар мен құндылықтарды қабылдау процесі : |
Қайта әлеуметтену |
“Капитал” еңбегiнiң авторы: |
К. Маркс |
П.Сорокин бойынша стратификация формаларының саны: |
үш |
Қоғамның революциялық жолмен дамуын жақтаған ғалым: |
К. Маркс |
К. Маркс пiкiрi бойынша, қоғам базисi: |
Экономика |
Индустриалдыққа дейінгі қоғамда салтанат құрған әлеуметтік институт |
Отбасы |
Индустриалды қоғамда салтанат құрған әлеуметтік институт |
Экономика |
Респонденттерді таңдау әдісі |
Іріктеу |
Бiр формацияны басқа формациядан ажырататын ерекшелiк (К. Маркс бойынша): |
өндiрiс тәсiлi |
Бірнеше әйелге үйлену – бұл: |
полигиния |
Жоғары интеллектуалдылық, ерекше қабілеттер мен дарындылық, жоғары ынталық келесідей қасиеттер ретінде бағаланады: |
Мәдени мақұлданатын ауытқулар |
Әлеуметтік шиеленістің шырқау шегіне жетуі: |
кульминация |
Бір адамдағы барлық статустардың жиынтығы бұл: |
Статустар жиынтығы |
Тұлғаның қалыптасу процесі, сана мен мінез-құлықтың әлеуметтік маңызды сипаттамаларын бойға сіңіру: |
Әлеуметтендіру |
Әлеуметтануда әлеуметендірудің қандай екі түрі бөлініп қарастырылады? |
Алғашқы және екінші реттік |
Отбасы және достар тобы қай әлеуметтік топтың мысалы болады? |
Бірінші реттік тобының |
Бұл қоғамды басқаша «ақпараттық қоғам» деп атайды |
постиндустриалды |
Эксперттік сұрау бұл: |
Белгілі бір әрекет ету саласында білікті маман болып табылатын адамдардың респондент ретінде көрініс табуы |
Институционализация – бұл |
әлеуметтік нормалардың бекітілу процесі |
Әлеуметтiк жүйе дегенiмiз- |
әртүрлi қоғамдық сфералар жүйесi |
Э. Дюркгейм ынтымақтастықтың қандай түрлерін белгіледі? |
Механикалық және органикалық |
Дәстүрлі қоғам сипатына не жатпайды : |
мобилділік |
Ашық қоғамға жатпайды: |
касталық |
Әлеуметтік институт дегеніміз- |
Қоғамдағы адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын мекемелер |
Құндылықтар дегеніміз- |
Барлық адамдар жетуге тырысатын жалпымен қабылданған сенімдер |
Дәстүрлі қоғамда статус қалай анықталады |
Мұрагерлік арқылы |
Анкетаның сапасын тексеру мақсатында жүргізілетін зерттеу |
пилотажды |
Кинотеатрдағы көрермендер мен аэропорттағы жолаушылар әлеуметтік жиынтықтың қай түріне жатады? |
агрегаттарға |
«Протестанттық этика және капитализм рухы» еңбегiнiң авторы: |
М.Вебер |
Экономикалық стратификация мынадай критерилермен түсiндiрiледi: |
Табыс мөлшерi, өмiрде қол жеткiзген деңгейi және жеке меншiктерiнiң масштабымен |
Әлеуметтануда Чикаголық мектебінің өкілдері |
Р. Парк, Э. Берджесс |
«Әлеуметтік шиеленіс» терминін алғаш рет ғылымға енгізген |
Г.Зиммель |
Рөлдік мінез- құлық дегеніміз не: |
Белгілі бір әлеуметтік рөл шеңберінде жасалатын нақты іс әрекет |
М.Вебер саяси социологияға қандай терминді енгізді |
легитимдік |
"Гемайншафт" және "гезельшафт" ұғымына кім сүйенген |
Ф.Теннис |
Белгілі бір топтың ішінде ғана некеге тұруды реттейтін талаптардың жүйесі |
эндогамия |