Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь

Беларускі дзяржаўны універсітэт культуры і мастацтваў

А.І.Смолік

Л.К.Кухто

А.А.Цобкала

КУЛЬТУРАЛОГІЯ:

ГІСТОРЫЯ КУЛЬТУРЫ

Дапушчана Міністэрствам адукацыі

Рэспублікі Беларусь у якасці вучэбнага дапаможніка

для студэнтаў вышэйшых навучальных устаноў

па культуралагічных і мастацтвазнаўчых спецыяльнасцях

Мінск 2009

УДК 008 (075.8)

ББК 71.0я73

С 512

Рэцэнзенты

І.В. Марозаў, доктар культуралогіі, прафесар;

У.П. Скараходаў, доктар культуралогіі, прафесар;

кафедра культуралогіі Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага універсітэта

Смолік, А.І.

С 512 Культуралогія: гісторыя культуры: вучэб. дапам. / А.І.Смолік, Л.К.Кухто, А.А.Цобкала. – Мн.: Бел. дзярж. ун-т культуры і мастацтваў, 2009. – 311 с.

ISBN 978-985-6798-65-1.

Раскрываюцца гістарычныя тыпы культуры, прынцыпы і крытэрыі тыпалагізацыі культур, высвятляюцца агульныя рысы розных тыпаў і відаў культур, а таксама вылучаюцца непаў­торныя, адметныя асаблівасці кожнай культуры.

У дапаможніку змешчаны таксама разнастайны ілюстрацыйны матэрыял: малюнкі, выявы дзеячаў культуры замежжа і Беларусі, артэфакты культуры. У электронную версію, акрамя відэарада, магчыма ўводзіць гукарад і мультымедыйныя прадукты.

Для выкладчыкаў, аспірантаў, магістрантаў і студэнтаў вышэй­шых навучальных устаноў і тых, хто цікавіцца культуралогіяй як сукупнасцю ведаў аб інтэлектуальных і мастацкіх дасягненнях чалавецтва.

ББК 71.0я73

ISBN 978-985-6798-65-1 © А.І.Смолік, Л.К.Кухто,

А.А.Цобкала, 2009 г.

ЗМЕСТ

Уводзіны …………………………………………………. 1. Тыпалогія культуры…………………………………. 1.1. Паняцці тыпу, тыпалогіі і тыпалагізацыі культур…. 1.2. Крытэрыі класіфікацыі культур…………………….. 2. Культура першабытнага грамадства……………… 2.1. Перыядызацыя і паняцце першабытнай культуры… 2.2. Вызначальныя рысы першабытнай культуры……... 2.3. Помнікі першабытнай культуры на тэрыторыі Беларусі………………………………………………………. 3. Культура старажытных грамадстваў……………… 3.1. Культура Месапатаміі……………………………….. 3.2. Мастацтва Месапатаміі……………………………… 4. Культура Егіпта………………………………………. 4.1. Адметныя асаблівасці старажытнаегіпецкай цыві­лізацыі……………………………………………………….. 4.2. Важнейшыя рысы культуры Старажытнага Егіпта... 4.3. Мастацтва…………………………………………….. 4.4. Матэрыяльная культура……………………………... 5. Антычныя культуры………………………………… 5.1. Паняцце антычнасці. Адметныя рысы антычнай культуры……………………………………………………... 5.2. Культура Старажытнай Грэцыі як пачатак і парадыгма еўрапейскай культуры………………………………. 5.3. Мастацтва ў культурным жыцці старажытных грэкаў.………………………………………………………… 5.4. Адукацыя, выхаванне і норавы старажытных грэкаў…………………………………………………………. 6. Культурная спадчына старажытнарымскай цыві­лізацыі……………………………………………………….. 6.1. Перыядызацыя культуры Старажытнага Рыма і агульная характарыстыка гісторыка-культурных перыядаў.. 6.2. Мастацтва Старажытнага Рыма…………………….. 6.3. Культура быту………………………………………... 7. Культура Кітая………………………………………... 7.1. Перыядызацыя гісторыі і культуры Кітая…………. 7.2. Адметныя рысы старажытнакітайскай культуры…. 7.3. Мастацтва Кітая……………………………………… 8. Культура Старажытнай Індыі……………………… 8.1. Асноўныя гістарычныя тыпы індаарыйскай цыві­лізацыі………………………………………………………... 8.2. Асноўныя рысы культуры…………………………… 8.3. Мастацтва…………………………………………….. 9. Культура Візантыі……………………………………. 9.1. Хрысціянскі характар культуры…………………….. 9.2. Філасофія і тэалогія………………………………….. 9.3. Мастацтва Візантыі………………………………….. 10. Сярэдневяковая культура………………................. 10.1. Сярэднявечча: паняцце і яго адметнасці………….. 10.2. Субкультуры Сярэднявечча……………………….. 10.3. Мастацкая культура………………………………… 10.4. Сярэдневяковая беларуская культура……………... 10.5. Мастацтва Беларусі ў Сярэднявеччы……………… 11. Культура эпохі Адраджэння…………….................. 11.1. Агульная характарыстыка эпохі Адраджэння……. 11.2. Мастацтва…………………………………………… 11.2.1. Літаратура…………………………………………. 11.2.2. Тэатр……………………………………………….. 11.2.3. Музыка…………………………………………….. 11.3. Навука……………………………………………….. 11.4. Адраджэнне на тэрыторыі Беларусі……………….. 12. Культура Новага часу………………………………. 12.1. Агульная характарыстыка культуры Новага часу... 12.2. Філасофска-рэлігійныя канцэпцыі………………… 12.3. Мастацтва…………………………………………… 12.4. Культура Беларусі………………………………….. 13. Сучасная культура………………………................. 13.1. Агульныя рысы сучаснай культуры……………….. 13.2. Навука як сацыякультурны феномен……………… 13.3. Мастацкая культура першай паловы ХХ ст………. 13.4. Постмадэрнізм у культуры другой паловы ХХ ст... 13.5. Беларуская культура ва ўмовах сучаснай глаба­лізацыі………………………………………………………... Слоўнік паняццяў і катэгорый гісторыі культуры…

5 6 6 10 14 14 18 31 38 38 44 51 51 52 58 63 67 67 72 81 89 93 93 100 106 112 112 114 122 134 134 134 142 149 149 153 157 168 168 183 187 193 199 218 218 220 224 228 233 235 238 246 246 248 252 263 269 269 271 278 283 287 300