Билет 1

2. Зат есім-заттын,ұғымның,құбылыстың атын білдіретін сөз табы. Зат есім кім? не? деген сұрақтарға жауап береді.

Түрлері (Типы)
Мағынасына қарай (По значению)	деректі(ой. сезім) және
	дерексіз (дәптер, қалам)
Тұлғасына қарай (По способу образования)	Негізгі (Непроизводные) Ел, жер,
	Туынды(Производные)	Сөз тудырушы жұрнақтар арқылы
Құрамына қарай(По составу)	Дара (Простые) Жігіт, жылқы
	Күрделі (Сложные)
	Біріккен(Сращенно-слитные) Бел + бау = белбау (пояс)
	Қосарлы(Парные) Ата-ана
	Тіркесті(Словосочетания) Сиыр еті (говядина)
	Қысқарған(Сокращенные) ПГПИ, СМИ и тп.
жалпылай\жекелей атауына	Жалпы (Нарицательные)	Бала, адам, дала
	Жалқы (Собственные)	Айбек, Қарағанды

Зат есім жасалу жолдары

Зат есім негізгі және туынды зат есім, күрделі зат есім болады. Туынды зат есімдер жұрнақтар арқылы жасалады. Мысалы: қой-шы, куй-ші, ай-лық, жақсы-лық, біл-ім, аялда-ма, бұр-ғы, айт-ыс, куре-к т. б.Зат есімдер бірігу, қосарлану, тіркесу арқылы да жасалады. Олар күрделі зат есім деп аталады. Мысалы: өнеркәсіп, белбеу, ашудас, Көкшетау, Сарысу, аяқ-табақ, азық-тулік, ауыл-аймақ, қант қызылшасы, қызыл отау, Арал теңізі т.б

1.Зат есім тудыратын жұрнақтар.

1.Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақтары	2.Есімдерден зат есім жасайтын жұрнақтар	3.Етістіктен зат есім жасайтын жұрнақтар
1.-й, атай, шешей 2. -еке,-ке,-қа,-а,-е(Атеке, Ағеке) 3.-тай(ағатай апатай) 4.жан (ағажан атажан) 5.қан кен қай кей ан ң(балақан шешекей) 6.шақ шек (құлыншақ інішек) 7.шық шік(қапшық төбешік) 8.ша ше (сандықша) 9.ш ыш іш (қалаш нұрыш) 10.сымақ(қорасымақ таусымақ) 11.екеш(тас екеш тас та өзгереді)	1.шы ші(қойшы күйші) 2.шылық шілік(шаруашылық кеңщілік) 3.лық лік дық дік тық тік(балалық биіктік) 4. кер гер(айлакер саудагер) 5.кеш хана паз қой стан қор(шайхана кітапхана )	1.м, ым, ім,(байлам күзем қысым түсім) 2. ма, ме, ба, бе, па, пе, (ұрма,кірме) 3. қы, кі, ғы, гі(шалғы,тепкі,бұрғы) 4. с, ыс, іс (талас айтыс жүріс) 5. қ, к, ық, ік, ақ, ек, (тарақ қызық) 6.ыш,іш, (қуаныш сүйініш) 7. н, ын, ін(боран,жуын,түйін) 8. у (сабау жамау) 9. ынды інді(шайынды) 10. ғыш гіш қыш кіш(сүйгіш ) 11. уыш, уіш(бастауыш) 12. ыр, ір, р, ар, ер (үңгір шұқыр)

Билет 2

2. Сын есім- Заттың түрін, түсін, сапасын, салмағын, көлемін білдіретін сөз табы.

Морфологиялық белгілер:1 . Құрамына қарай: дара, негізгі 2 . Тұлгасына қарай: негізгі(сары,таза), туынды(сөзшең,әлсіз) 3 . Мағынасына қарай: сапалық(сұр.биік,улкен), қатыстық(бойшаң адам,өнерлі бала) 4 . Шырайлар: жай, салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы Салыстырмалы шырай сравнительная степень а) -рақ, -рек /-ырақ, -ірек ( аласа+рақ - ниже, үлкен+ірек -больше) б) -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу – 3. Күшейтпелі шырай превосхадная ең - самый, өте - очень, тым – весьма ( ең тәуір адам - самый хороший человек. )Первому слогу прибавляется суффикс –п( жап-жасыл, қап-қара, исклучение аппақ, көкпеңбек.)