- •Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина академиясы) арналады.
- •Ішкі аурулар Оқулық жоғарғы медициналық оқу орындарындағы студенттерге арналады.
- •Ажту – активтенген жартылай тромбопластин уақыты
- •Га – гипертония ауруы
- •Гкмп – гипертрофиялық кардиомиопатия
- •Гн – гломерулонефрит
- •Тт – тыныс тұншықпасы
- •Т ы н ы с м ү ш е л е р і н і ң а у р у л а р ы Жедел бронхит және бронхиолит
- •Созылмалы бронхит
- •Тыныс тұншықпасы (тт)
- •Бронхоэктазия ауруы
- •Пневмония
- •Ауруханадан тыс пневмония
- •Ауруханаішілік пневмония
- •Атипиялық пневмониялар
- •Аспирациялық пневмонияны емдеу
- •Созылмалы пневмония
- •Өкпенің инфекциялық деструкциялары
- •Өкпе іріңдігі (абсцесі)
- •Өкпе эмфиземасы
- •Өкпенің созылмалы себінді аурулары (өсса)
- •Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит
- •Созылмалы өкпе-текті жүрек
- •Плевриттер
- •Транссудат пен экссудаттың белгілері
- •Өкпе артериясының тромбоэмболиясы
- •Тыныс жетіспеушілігі
- •Спонтандық пневмоторакс
- •Ересектердің респираторлық дистресс – синдромы (ердс)
- •Өкпе артериясындағы гипертензия
- •Бірінші ретті өкпе артериясының гипертензиясы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Жүрек-тамыр жүйесінің аурулары Артериялық гипертензиялар
- •Гипертония ауруы (эссенциальдық аг)
- •Қалыпты артериялық қан қысымы
- •Аққ көтерілуінің дәрежелері
- •Аг сатылары, ддұ классификациясы, 1993
- •Қатерлі артериялық гипертензия
- •Гипертензиялық криздердің салыстырмалы сипаттамасы
- •Артериялық гипертензияда қолданылатын негізгі дәрілер
- •Антигипертензивтік емнің тәсілдері
- •Алғашқы антигипертензивтік емді таңдау
- •Антигипертензивті дәрілердің құрамалары
- •Гипертониялық кризді тоқтатуға қолданылатын дәрілер
- •Симптоматикалық (екінші ретті) артериялық гипертензиялар
- •Ренальдық аг.
- •Эндокриндік аг.
- •Иценко-Кушинг ауруы және синдромы
- •Гемодинамикалық аг
- •Нейрогендік гипертензиялар.
- •Дәріден болатын аг.
- •Атеросклероз
- •Жүректің ишемия ауруы
- •Кенеттен болатын коронарлық өлім
- •Стенокардия (жүрек қыспасы)
- •Тұрақсыз стенокардия классификациясы
- •Фармакологиялық сынамалар
- •Стенокардияны емдеуде қолданылатын антиангинальдық препараттар
- •Миокард инфарктісі
- •Ми-дағы резорбциялы – некроз синдромы мен биохимиялық маркерлер көрсеткіші
- •Миокард инфарктісінің атипиялық түрлері.
- •Q тісшесі жоқ миокард инфарктісі
- •Кардиогендік шоктың ауырлық дәрежелері
- •Ауырғандықты тию алгоритмі.
- •Жедел ревматизм қызбасы және жүректің ревматизм ауруы
- •Ревматизм қызбасының классификациясы
- •Жрқ диагнозын қоюда қолданылатын Киссель-Джонс критерийлері
- •Инфекциялық эндокардит
- •Инфекциялық эндокардиттің классификациясы
- •Иэ емдеуде қолданылатын антибиотиктер
- •Миокардтың коронарогенді емес аурулары
- •Миокардиттер
- •Миокардиодистрофиялар
- •Кардиомиопатиялар
- •Дилатациялық кардиомиопатия
- •Гипертрофиялық кардиомиопатия
- •Рестрикциялы кардиомиопатия
- •Жүрек ақаулары
- •Жүре пайда болатын жүрек ақаулары
- •Митральдық қақпақ кемістігі
- •Өкпе артериясы сағасының стенозы
- •Антиаритмиялық дәрілердің “Сицилиан гамбиті” классификациясы
- •Жүрек аритмиялары Экстрасистолия
- •Пароксизмальды тахикардия
- •Суправентрикулярлық және қарыншалық тахикардиялардың айырықша белгілері
- •Қарыншаішілік блокада
- •Қарыншалардың мезгілінен бұрын қозу синдромы
- •Сжә-де дәрілерді таңдау
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Асқорыту мүшелерінің аурулары Өңеш аурулары Гастроэзофагальды рефлюкстік ауру
- •Гэра мен жиа екшеу-іріктеу диагнозы
- •Асқазан аурулары Созылмалы гастрит
- •Қалыпты асқазан секрециясы
- •Гастриттің ерекше түрлері
- •Гастриттің екі түрінің екшеу критерийлері
- •В гастритінің екі сатысының басты критерийлері
- •Нр байланысты созылмалы гастритті емдеу. Емнің мақсаты – асқазан мен он екі елі ішек кілегей қабығындағы нр жою.
- •Жара ауруы
- •Жара ауруының асқынулары.
- •Ішек аурулары Созылмалы энтерит
- •Созылмалы колит
- •Бейспецификалық жаралы колит
- •Крон ауруы
- •46-Кесте ка мен бжк екшеу-іріктеу диагнозы
- •Тітіркенген (қозған) ішек синдромы
- •Ұйқы безінің аурулары Созылмалы панкреатит
- •Бауыр және өт жолдарының аурулары Созылмалы гепатит
- •Классификациясы (Гастроэнтерологтардың Дүниежүзілік конгресі, Лос-Анджелес, 1994).
- •Бауыр жетіспеушілігі
- •49-Кесте Жедел гепатит пен бауыр циррозы фонында дамыған
- •Өт жолдарының дискинезиясы
- •Созылмалы тассыз холецистит
- •Бауыр циррозы
- •Бадд – Киари синдромында болатын цирроз
- •Бауыр циррозының ауырлық дәрежелерін анықтау
- •Бауыр циррозының ең жиі кездесетін түрлері.
- •Бауыр циррозының сирек түрлері.
- •Бауыр циррозындағы және тубперитониттегі асцит сұйықтығы
- •Бауыр циррозымен ауыратын науқасты емдеу әдісі.
- •Асқынуларды емдеу.
- •Бауыр циррозының сирек түрлерінің емі.
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Дәнекер тінінің жайылмалы аурулары
- •Жүйелі қызыл жегі
- •Жқж клиникалық варианттарының жұмыс классификациясы
- •Жқж активтілік дәрежелері
- •Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Жқж диагнозын қоюда Американың ревматологиялық ассоциациясы ұсынған критерийлер (1982) кең қолданылып жүр:
- •Жүйелі склеродермия
- •Дерматомиозит
- •Буын аурулары Ревматоидтық артрит
- •Ра жұмыс классификациясы
- •Жүйелі өзгерістер жоқ ра.
- •Жүйелі зақымданулар болатын ра.
- •Ерекше синдромдар
- •Ра синовиальды сұйықтықтың көрсеткіштері
- •Ра түрлеріне қарап емдеу
- •Негізгі клиникалық түрлері
- •Подагра
- •Жүйелі васкулиттер
- •Түйінді периартериит
- •Түйінді периартерииттің диагноз қою критерийлері
- •Бейспецификалық аортоартериит
- •Такаясу ауруының критерийлері
- •Вегенер гранулематозы
- •Вегенер гранулематозы диагнозының критерийлері
- •Жедел гломерулонефрит
- •Бүйрек амилоидозы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Анемиялар
- •Теміржетіспеушілік анемия
- •Витамин в12-жетіспеушілік анемия
- •Гемолитикалық анемиялар
- •Тұқым қуалайтын гемолитикалық анемиялар Тұқым қуалайтын микросфероцитоз (Минковский-Шоффар ауруы)
- •Г-6-фдг жетіспейтін анемия
- •Талассемия
- •Қолорақ клеткалы анемия
- •Жүре пайда болатын гемолитикалық анемиялар Аутоиммунды гемолитикалық анемия
- •Пароксизмальды түнгі гемоглобинурия
- •Гипопластикалық (апластикалық) анемиялар
- •Гемобластоздар
- •Лейкоздар
- •Жедел лейкоздар
- •Классификациясы. А) Лимфобласттық лейкоздар:
- •Созылмалы лимфолейкоз
- •Созылмалы миелолейкоз
- •Полицитемия
- •Геморрагиялық диатез
- •Гемофилия
- •Виллебранд ауруы
- •Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы.
- •Тромбоцитопениялық пурпуралар
- •Идиопатиялық тромбоцитопениялық пурпура (итп)
- •Геморрагиялық васкулит (Шенлейн-Генох ауруы)
- •Геморрагиялық диатездердің негізгі түрлерінің екшеу диагнозының белгілері
- •Тамыріші себінді қан ұю синдромы
- •Бір дұрыс жауабын беріңіз
- •Тестілер жауаптарының эталондары
- •Б) жүрек-тамыр жүйесінің аурулары бойынша
- •Қолданылған әдебиет тізімі жалпы әдебиет
- •Несеп бөлу жүйесінің аурулары бойынша
- •М а з м ұ н ы
Талассемия
Талассемиялар – гемоглобин синтезін кодтайтын гендер делециясының нәтижесінде глобиннің полипептидтік тізбектері синтезінің бұзылуынан туындайтын, тұқым қуалайтын гемолитикалық анемиялар.
Сау адам қан айналысында құрамында гемоглобиннің әр түрлі типтері бар эритроциттер болады. Гемоглобин типтерінің бір-бірінен айырмашылығы глобин тізбектерінің құрамына тәуелді болып келеді. Гемоглобин молекулаларының құрамында бір-бірімен жұптасып қосылған глобиннің төрт полипептидтік тізбегі болады. НвА (гемоглобиннің 95% құрайды) құрамында екі және екі -тізбегі, НвА2 құрамында – екі және екі - тізбектері, НвF құрамында – екі және екі - тізбектер болады. Глобиннің әр тізбегінің синтезін белгілі бір ген бақылайды.
Талассемиямен ауыратын адамдарда глобин тізбектерінің синтезін бақылайтын гендердің кемістігі (дефектісі) болады, ал кейбір жағдайларда РНҚ аномалиясы орын алады. Мұнын нәтижесінде глобин тізбектерінің синтезінде кемістік пайда болады – кейбір тізбектердің синтезі баяулайды, басқа тізбектердің синтезі күшейеді. Бұл процестерге липидтердің асқына тотығуы қосылып, көптеген мөлшерде оттегінің агрессивті бос радикалдары түзіледі. Бұл процестердің нәтижесінде эритроциттердің ыдырауы (негізінен талақта) орын алады және гемолитикалық анемия дамиды. Созылмалы қан аздық ауру адамның физикалық және психикалық дамуына теріс әсер етеді. Ауқымды гемолиз нәтижесінде бауыр мен талақ анағұрлым ұлғаяды; экстрамедулярлық гемопоэз күшейеді, көптеген трансфузия нәтижесінде екінші ретті гемохроматоз (темірдің клеткаларда жиналуы) дамиды.
Классификациясы. Талассемияның аты синтезі бұзылған глобин тізбегінің атымен аталады: - талассемияда - - тізбегінің синтезі бұзылған, - талассемияда - - тізбегінің синтезі бұзылған, - талассемияда - - тізбектерінің синтезі бұзылған.
Синтезі бұзылған тізбектің типі мен тұқым қуалау типіне (гомо- немесе гетерозиготты) аурудың даму ауыртпалығы тәуелді болады.
Ең жиі кездесетіндері -талассемия (глобиннің -полипептидтік тізбектерінің синтезі бұзылған) мен - талассемия (глобиннің -полипептидтік тізбектерінің синтезі бұзылған).
- талассемия барлық талассемиялардың 90% құрайды.
Гомозиготты - талассемия (үлкен талассемия, Кули анемиясы) НвА2 көбеюі немесе азаюымен, НвF көбеюімен сипатталады. Бала кезде кездеседі. Клиникасында өсудің баяулауы, гепато-спленомегалия, болмашы сарғыштық, сүйек миының гиперплазиясы және сүйектердің деформациясы болады. Ауру адамдар 20 жасқа дейін өмір сүреді.
Гетерозиготті - талассемия (кіші талассемия) орташа дәрежелі анемиямен сипатталады. Онда НвА2 көбейген, НвF – қалыпты күйде немесе болмашы көбейген.
Клиникасы. Талассемия жиі балаларда анықталады. Ересек адамдарда әдетте кіші талассемия кездеседі.
Жалпы симптомдары: анемиялық синдром, сарғыштық, гепато- және спленомегалия, екінші ретті гемохроматоз (гемотрансфузиялар мен темір препараттарын жөнсіз берудің нәтижесі), өт қабының тасы.
Үлкен талассемияға тән белгілер: сирақ – аяқбасы буынының артриті (жиі подагралық), бас сүйегінің деформациясы – маңдай және төбе төмпешіктерінің шығыңқы болуы, тістестік бұзылысы, ертәрізді мұрын, ақыл кемістігі, дене дамуының кемістігі.
Кіші талассемияға тән белгі – ұзаққа созылмайтын ірі буындар синовиті; дене қызуының көтерілуі мен деформация дамуы болмайды.
Қосымша тексерулер.
Қанның жалпы анализі: гипохромды анемия, төменгі дәрежедегі түс көрсеткіші, айқын анизоцитоз, микроцитоз, эритроциттердің нысана тәрізді түрлері, Жолли денешіктері, ретикулоцитоз, эритроциттердегі базофильді нүктелер.
Қанның биохимиялық анализі: тура емес билирубин өсуі есебінде туындайтын гипербилирубинемия, қан сарысуындағы темірдің көбеюі, ЛДГ активтілігінің артуы. Эритроциттердің осмотикалық төзімділігінің күшеюі.
Миелограмма мен трепанобиоптат: сүйек миында эритроидтық өркеннің күшеюі.
Гомозиготті -талассемияда қанда НвF және НвА2 анағұрлым көбеюі анықталады.
Гетерозиготті -талассемияда – НвА2 жалпы Нв мөлшерінің 4,2-8,9% дейін көбейген және науқас адамдардың шамамен алғанда жартысында НвF көбейген (2,5-7% дейін).
УДЗ: бауыр мен талақ өскен, өт қабында тас табылады.
Сүйектер рентгенограммасында: түтікті сүйектер остеопорозы, бастың кемікті сүйектерінде «түкті» құрылым болады.
Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы. Диагноз келтірілген симптомдар мен мәліметтерге (тұқым қуалау, науқас адамның кейбір этнос тобына жататыны – Ортатеңіз жағалауы, Орта Азия, Кавказ, Африка тұрғындары) сүйене отырып қойылады.
Талассемияны теміржетіспеушілік анемиядан, аутоиммундық гемолитикалық анемиядан, тұқым қуалайтын сфероцитоздан айыра білу керек.
Теміржетіспеушілік анемияда шеткі қанда микроцитарлық гипохромды анемия, эритроциттер анизоцитазы, жоғары дәрежелі ретикулоцитоз болады. ТЖА-дан айырмашылығы – талассемияда тура емес билирубин көбейген, гепато-спленомегалия болады, сарысу темірі қалыпты күйде немесе көбейген, ЛДГ активтілігі артқан. ТЖА-да темірді қабылдау ретикулоциттер санын көбейтеді, ал талассемияда оны қабылдауға болмайды (қарсы көрсетпе).
Аутоиммундық гемолитикалық анемияда екінші ретті гемохроматоз болмайды, Кумбс сынамасы тура оң мәнді болады, айналымдық антиденелер табылады.
Тұқым қуалайтын сфероцитоз талассемия сияқты гемолиз криздарымен сипатталады. Бірақ тұқым қуалайтын сфероцитозға нормохромды анемия тән, микроскопия жасағанда сфероциттер табылады. Талассемияда гипохромды анемия, қан сарысуындағы темірдің қалыпты мөлшері фонында нысана тәрізді эритроциттер анықталады.
Емі. Жалғыз ем жолы – орнын толтыру емі – эритроциттер массасын құю мен спленэктомия. Эритроциттер массасын құю көрсетпелері:
Нв 65 г/л төмен үдемелі азаюы және науқас адамның ауыр күйі.
Аурудың ауыр түрінде HLA – сиысымды донор болған жағдайда және ауыр гемосидероз жоқ жағдайда сүйек миын трансплантация жасау операциясы қолданылады.
Гемоглобинапатия Н. хирургиялық ем (спленэктомия) қолданылады.
Қан құюдан болатын гемосидероздың алдын алу мақсатында десферал қолданылады: 0,5-1 г/тәул. дозасында 15 мг/кг/сағ. жылдамдығымен венаға тамшылатып жібереді.
Прогнозы. Үлкен талассемияда науқас адамның ішінде 20 жасқа дейін өмір сүретіндері өте сирек. Гетерозиготты -талассемияның симптомсыз түрінде ең жағымды болжам болады.