Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
19
Добавлен:
28.04.2017
Размер:
25.11 Кб
Скачать

№22

Тепловой и ледовый режим рек., температура воды в реках и ее изменения. Фазы ледового режима рек и характерные ледовые явления.

Змена цяпла ў рэках залежыць ад награвання і ахалоджвання вады на працягй года. Усе цеплавыя працэсы, якія назіраюцца ў воднай плыні залежыць ад цеплавога балансу, г. зн. Ад суадносін паміж прыходнай і расходнай часткамі воднага балансу. Ход тэмпературы вады ракі звычайна адпавядае ходу тэмпературы паветра. Па даўжыні ракі тэмпература вады залежыць ад змены геаграфічнай зоны, праз якія працякае рака, віда жыўлення, тэмпературы вады прытокаў, наяўнасці ў басейне азёр і ледавікоў. Змяненні тэмпературы вады па часу : Сутачны ход тэмпературы вады найбольш выразны ў цёплую частку года. Найбольшая амплітуда сутачных ваганняў назіраецца летам, Найменьшыя тэмпературы вады назіраюцца раніцой да ўзыхода сонца, а найбольшыя – у 15-17 гадзін. Сутачная амплітуда вавганняў тэмпературы вады залежыць ад геаграфічнай шыроты мясцовасці ракі, стану надвор’я. Лядовы рэжым рэк- сукупнасць працэсаў узнікнення, развіцця і разбурэння лядовых утварэнняў на рацэ, якія заканамерна паўтараюцца штогод. У лядовым рэжыме выдзяляеццца тры фазы: замярзання, ледастаў і крыгалом.Фаза замярзання. Першыя лядовыя ўтварэнні ўзнікаюць на мелкаводных участках у берагоў, у застойных месцах. Тут узнікаюць заберагі – палосы лёду, якія прымерзлі да берага, а асноўная частка воднай прасторы свабодная ад лёду. сала і снежура. Сала – першасныя паверхневыя ледзяныя ўтварэнні, якія складаюцца з іголкападобных ўтварэнняў і пласцінкавых крышталікаў у выглядзе плямаў, альбо суцэльнага слоя. Снежура ўтвараецца пры шчодрым выпадзенні снегу на адкрытую водную паверхню. Шарош- унутрыводны лёд, які ўсплывае на паверхню вады. Фаза ледаставу. Ледастаў – наяўнасць ледзянога покрыва на воднай паверхні ракі. Вышэй затораў пры адмоўнай тэмпературы паветра адбываецца змярзанне асобных крыгаў у ледзяныя палі, якія змярзаюцца з заберагамі, утвараючы на гэтым участку ракі ледзяную перамычку (ледастаў). На малых рэках Усходняй Сібіры часта назіраецца сушняк, пры паніжэнні ўзроўня вады ракі па прычыне рэзкага паніжэння грунтовага жыўлення. У гэтым выпадку ледастаў завісае на берагах, а узровень вады апускаецца ніжэй яго, а паміж імі – пустата. Таўшчыню нарастаючага лёду можна спрагназаваць і разлічыць па формулам. Найбольш простай з іх з’яўляецца формула Ф.І. Быдіна: Hл = A √∑ t, дзе Hл – прагназіруемая велічыня таўшчыні лёду; Ускрыццё рэк (крыгалом). Вясной з пераходам тэмператур паветра праз 0о С пачынаецца таянне снегу на лёдзе і берагах ракі. Уздоўж берагоў узнікаюць вузкія палосы вады без лёду – закраіны. У дальнейшым лёд трэскаецца і дзеліцца на асобныя палі і крыгі. Ледзяныя палі і крыгі утвараюць крыгаход – масавы рух крыгаў уніз па цячэнню.

Крыгалом рэк адбываецца ў лютым – сакавіку на паўночным захадзе СНД, у пачатку мая – на паўднёвым усходзе.

Происхождение болот. Торфонакопление. Типы болот, условия их питания, характер их растительности.

Балота-прыроднае ўтварэн, увільготнены ўчаст зямной паверхні, на якім працяк працэсы тораўтв і торфанакапл, особый від годов сцёку. Торфанакапл – прырост арг масы раслін і працэс разлажэння адмерлых частак раслін.Па хар-ру жыўл, умовах імснавання і складу раслін балоты дзел на 3 асн тыпы: эўтрофныя (нізінныя), мезатрофныя (перах), алігатроф (вярховыя). Эўтрофныя (нізінныя) – на пан рэл. Паверхня іх плоская, слабавогн, грунт воды залегаюць блізкаад пав зям, таму гал роля ў жыўл- грунт воды і воды разных разл. на такіх балотах растуць: вольха, бяроза, зял мхі, асокавыя,хвошч,трысняг. Алігатроф (вярховыя)-жыв атмасф ападкамі,бедн мінер салямі у скл раслін – сфаганавыя мхі, верас, багун, журавіны,пушыца. На краях вярх балот – інтэнсиуны водаабмен, быстры прац раскл арган. мезатрофныя (перах) знаходз на вадападзелах, займ прамежк станов паміж ніз і вярх б. Крыніцы жыўлення: аісасферныя ападкі, грунт воды, паверхнев в,рачныя і азерныя воды. Перавага таго або інш віда залеж ад клім-х ўмоў,рэл,павер і формы б. Выпукл балоты - атмасфернае жыуленне, водападзельна-схілавыя- паверхнев воды, балота ў катлавіне,ці западзине - грунт воды, зоны няўстойл ці недаст ўвільг – грун воды, Пойменныя і прытэрасныя балоты – азер і рачн водами.

До 30 см – заболоченные земли, > 30 см – болота.

Характэрными элементами микрарэльефу з'яуляюцца грады, лагчыны, купины, мижкупинавыя панижэнни, бугры.

Расчленение гидрографа по типам питания по методу Б.В. Полякова.

метад Б. В. Палякова заснаваны на тым, што падземнае жыўленне адсутнічае ў момант праходжання піку разводдзя праз дадзены гідраствор, а змяншэнне падземнага жыўлення і павелічэнне на спадзе ідзе раўнамерна. Згодна з яго метадам, падземнае жыўленне аддзяля-ецца на гідрографе ад паверхневага адрэзкамі прамой лініі, якія ідуць ад нізкага расходу вады перад пачаткам разводдзя да нуля ў момант праходжання піку і да нізкага расходу вады ў канцы спаду (гл. рыс. 1.12 а, пункцірная лінія АП’Г);

З пачаткам веснавога разводдзя (гл. рыс. 1.12 б, пункт А) узровень вады ў рацэ перавышае ўзровень грунтавых водаў і падземнае жыўленне ў раёне замыкаючага гідраствора (г. Магілёў) з прычыны падпоры спыняецца з 15.ІІІ. (лінія АБ). Аднак грунтавыя воды, якія паступаюць у рэчышча да пачатку разводдзя ў вярхоў’і вадазбору, будуць рухацца да створа (г. Магілёў) разам з хваляй разводдзя. Пасля іх праходжання падземнае жыўленне спыняецца да спаду разводдзя (пункт Г). Ведаючы хуткасць руху хвалі разводдзя (хуткасць дабягання) і адлегласць ад вытоку да замыкаючага створа, можна вызначыць час, за які грунтавыя воды пройдуць ад вярхоўяў да замыкаючага створа. Для гэтага хуткасць дабягання разлічваецца па датах наступлення піку разводдзя ў замыкаючым створы (г. Магілёў, t2 = 10.ІV) і ў створы, які размешчаны вышэй замыкаючага ( у нашым прыкладзе – г. Орша, t1 = 9.ІV). Адлегласць паміж названымі створамі I = 92 км (рыс. 1.14).

Соседние файлы в папке Билеты