26). Метады кіравання персаналам бібліятэкі.

Метады кіравання – гэта сукупнасць спосабаў і прыемаў здзяйснення мэтанакіраванага уздзеяння на сістэму ўвогуле, або на яе падсістэмы, або элементы, для дасягнення пастаўленных мэтаў і задач арганізацыі.

3 группы метадаў:

1). Арганізацыйна-адміністрацыйнае распараджэнне.

2). Эканамічнае.

3). Сацыяльна-псіхалагічныя.

2 і 3 маюць ускосны характар уздзеяння.

Арганізацыйна-распараджальныя метады маюць непасрэдны характар уздзеяння.

Яны уключаюць: рэгламентаванне, нарміраванне, інструкціраванне, прыемы распараджальнага і дысцыплінарнага уздзеяння.

Рэалізуюцца ў формах:

1). Рознага плана дырэктыў, прадпісанняў, распараджэнняў і г.д. – абавязковы да выканання.

2). 3 группы арганізацыйна-распараджальных метадаў:

- маючыя арганізацыйна-стабілізуючае значэнне.

- дысцыплінарны

- распарадчы

Метады:

1). Нефармальныя (эўрыстычны – засноўваецца на інтуіцыі, вопыце, аналітычных зносін).

2). Калектыўныя (генерыраванне ідэі группай).

3). Колькасныя (навукова-практычны падыход).

Билет № 2.

2). Фарміраванне канцэпцыі бібліятэчнага менеджменту. Тыпалогія кіравання ў сучаснай навукі.

В 70-ые гг. 20 века западные страны столкнулись с глубоким кризисным явлением в сфере управления, который выразился в разрыве всей классической теории управления с реальной проблематикой (Америка в упаде, Япония в подъеме). В СССР негативные факторы кризиса были осознаны в период перестройки (вторая половина 80-ых гг.). Традиционное понятие «рациональное управление» основывалось на принципе единства библиотечной системы, распадавшейся на отдельные взаимосвязанные ведомственные сети. Важнейшие решения в масштабе страны: основные программы в области библиотечного дела, развитие отрасли в целом, сроки, распределение средств принимались на самом верхнем уровне и детализировались. В качестве важнейших параметров «рациональное модели» было принято беспрекословное подчинение низших уровней управления верхним, нейтрализация горизонтальных форм связи, ориентация на власть, приказ, контроль, а не мотивацию. Такое управление породило жесткие вертикальные связи, низкую организационную культуру, пассивность коллектива, наказуемость инициативы и самостоятельности. Управленческие органы ставили конкретные задачи в абсолютном измерении: количество библиотек, число читателей, книговыдач, объем библиотечного фонда, что исключало из комплекса управленческих стимулов достижение качественных целей. В практике комплектования преобладали идеологические факторы, создававшие диспропорции и изначальную невозможность ориентации в управлении на читательские потребности. Следствием этого в условиях усложнения и динамизма внешней среды, высоких темпов структурных сдвигов стали:

1). Разрушительный характер «жесткого управления».

2). Деформация основных управленческих функций.

3). Стагнация библиотечной деятельности.

В зоне критики оказались стереотипы управленческого мышления, оперирование принципами неограниченного количественного роста, приоритета организованности в форме унифицированной единой библиотечной сети и централизации, тотального контроля, поддерживаемого системами и административного, и методического руководства. Также была предпринята попытка преодоления кризиса путем реформирования прежней системы управления: заменили административные методы управления на экономические. Хотя перемены именовались коренными, революционными, все они существовали в рамках «развитого социализма». В деятельность библиотек министерскими приказами настойчиво внедрялись несовместимые с ней категории хозрасчета, самоокупаемости, самофинансирования, прибыли, экономических нормативов. Следовательно, реформы, проводимые в этот период не дали ничего конструктивного и преобразующего. Стало ясно, что проблемы современного управления требуют разработки принципиально новых подходов. Современность диктует необходимость в новом гибком управлении. Интеграция России с мировым сообществом обусловила сращивание и взаимообогащение отечественной теории управления концепцией менеджмента развитых стран.

Менеджмент – фундаментальное родовое понятие, формирующее современную управленческую терминосистему. Хотя русское слово «управление» и английское «менеджмент» часто считают синонимичными, но в действительности их содержание весьма различно.

Менеджмент определяется как профессиональная область деятельности, связанная с постановкой целей и разработкой способов их достижения. Процесс менеджмента предполагает выполнение функций планирования, организации, контроля, мотивации, осуществляя которые профессионально подготовленные специалисты-менеджеры обеспечивают условия для эффективного труда работников и получения результатов, соответствующих целям.

Менеджмент – это умение добиваться поставленных целей, используя труд, интеллект, мотивы поведения других людей.

Менеджмент как наука направляет свои усилия на объяснение природы управленческого труда, установление причинно-следственных связей, выявление факторов, при которых труд людей оказывается полезным и более эффективным.

Менеджмент упорядочивает знания об управлении и поэтому позволяет не только своевременно и качественно управлять текущими делами, но и прогнозировать развитие событий и в соответствии с этим разрабатывать стратегию и политику. За последние 2-3 десятилетия менеджмент претерпел глубокие изменения в соответствии с требованиями информационного развития общества.

Ключевыми факторами менеджмента на современном этапе являются:

1). Эффективное использование человеческого потенциала, направленное на развитие способностей людей к совместным действиям; формирование коммуникаций между ними и определение индивидуального вклада каждого работающего в общий результат; неотделимость от организационной культуры, основанной на честности и доверии к людям.

2). Эволюционный характер развития систем и методов, сложившихся структур и постепенное их приспособление к новым условиям; предвидение изменений, гибкость и экстренность управленческих решений на основе предприимчивости, инициативы, творчества;

3). Приоритет стратегической направленности управления, позволяющий справляться с возрастающей сложностью проблем, адекватно реагировать на резкие изменения во внешней среде, выживать и достигать своей цели в долгосрочной перспективе.

В начале 90-ых гг. 20 века сформировалась концепция библиотечного менеджмента, отразившая новые подходы к пониманию и интерпретации важнейших положений теории и практики руководства библиотеками различных типов и видов.

Тыпалогія кіравання ў сучаснай навуцы.

Тыпалогію кіравання распрацоўвалі Суслава, Кармоўскі.

Тыпалогія – упарадкаваная, сістэмная разнастайнасць ўяўленняў аб менеджменце. 2. Варыянты тыпалагічнага аналізу менеджмета.

Першая канцэпцыя адлюстроўвае дуалістычны падыход да кіравання.

Тыпы кіравання:

- фармальнае

- нефармальнае

- стратэгічнае

- тактычнае

- стабільнае

- няўстойлівае

- цэнтралізаванае

- дэцэнтралізаванае

- метадалогія

- арганізацыя

- традыцыйнае

- інавацыйнае.

2. Крытэрыі вылучэння тыпаў кіравання і роля знешняга асяроддзя ў кіраванні:

- планава-дырэктыўнае. План убірае у сабе кіраванне, якое вядзецца згода яго

- маркетынгавае. Арыентавана толькі на знешняе асяроддзе. Праяўляецца ў структуры, механізме, метадалогіі і арганізацыі, працэсах кіравання.

- мэтавае. Не адмаўляе маркетынг, дапаўняе яго сваёй практычнай мэтай. Дазваляе улічваць тэндэнцыі развіцця, прымаць рашэнне, гледзячы наперад.

- праблемна-арыентаванае. Характарызуецца тым, што арыентуецца на рашэнне праблем, што узніклі ў працэсе кіравання. Праблема – асноўны зыходзячы фактар ў прыняцці рашэнняў. Гібкае кіраванне. Недахоп – стыхійнасць пры ацэнке праблемы.

Па ступені арганізацыйнай жорсткасці кіравання, фармалізацыі і статычнасці:

1. рэгламентаванае. Арганізацыйнае палажэнне, якое жорстка прадпісвае віды дзейнасці, умовы і абмежаванне іх здзяйснення. Але яно непаваротлівае, не дазваляе лепшым чынам арганізаваць дысцыпліну, адказнасць і інш.

2. нарматыўнае. Больш мягкае, будуецца на нарматывах.

3. сацыяльна-рэгулюемае. Апора ў арганізацыі кірвавання на сацыяльна-псіхалагічныя сувязі ў калектыве.

4. распарадчае.

Па размеркаванні паўнамоцтваў

1. высокацэнтралізаванае. Характарызуецца канцэнтрацыяй паўнамоцтвай на верхнім узроўні кіравання.

2. дэцэнтралізаванае. Мае нізкую ступень цэнтралізацыі, размеркаванне паўнамоцтваў; рашаючы – ніжэйшы узровень

3. гібкае кіраванне. Па узроўням сістэмы кіравання/дэлегіраванне паўнамоцтваў-перадача кіравання ў залежнасці ад сітуацыі.

4. сітуацыйнае.

Асобасны фактар ў кіраванні і рол менеджэра:

1. аутакратычнае. Канцэнтрацыя ўлады ў руках асобы.

2. калегіяльнае. Калегіяльнае прыняцце ключавых кіраўнічых рашэнняў.

3. карпараатыунае. Кіраванне, аб’ектам якога з’яўляецца карпарацыя. Карпаратыўнасць – якасць адзінства.

4. ліберальнае. Кіраўнік раствараецца ў калектыве, свае паўнамоцтвы рэалізуе ў невялікім аб’еме.

Па прыярытэтам ў арганізацыі кіравання:

1. функцыянальна-арганізацыйнае. У аснове яго пабудовы ляжыць арганізацыя дзейнасці, яе функцыі адыгрываюць рашаючую ролю. Увага сканцэнтравана на ўнутрыарганізацыйных працэсах, знешнія – у меру неабходнага.

2. кірванне па выніках.

3. стратэгічнае кіраванне. Кіраванне павінна быць арыентавана на мэту, мець прыярытэт стратэгіі. Усе працэсы яго здяйснення ўзгадняюцца з распрацаванай стратэгіяй азвіццы арганізацыі. У аснове яго ляжыць. Праграма дзеянняў. Адсюль выцякае

4. праграмна-мэтавае. Заключаецца ў канцэптуальна а арганізацыйнай пабудове развіцця арганізацыі.