8. Літаратурны твор I тэкст

Тэкст(спляценне-перапляценне) – паслядоўнасць моўных знакаў, матэр’яльны носьбіт вобразаў (артэфакт).

Мастацкі твор належыць да духоўна-паэтычнай сферы. Тэкст становіцца творам, калі яго ўспрымае чытач. Семантычнае жыцце тэксту мае надасобасны характар, тэкст функцыянуе ў полікультуры, у адпаведнасці з тымі магчымасцямі, сэнсамі, якія ў сабе трымае і якія культура здолееў ім знаесці. Выступае як асабістае выказванне аўтара. Такім чынам у тэкстах можна адшукаць самыя розныя культурныя тэксты, але ўвага даследчыка павінна быць скіравана на расскрыцце тых сэнсаў, якія былі закладзены ў тэкст аўтара.

9. Камунікатыўная структура літаратурнага твора: аўтар, апавядальнік, персанаж.

Аўтар(лат.) – суб’ект дзеяння, заснавальнік, стваральнік твора.

Значэнні:

• Аўтар – рэальная асоба, якая стварыла мастацкі твор, валодае біяграфіяй

• Вобраз аўтара, які прысутнічае ў тэксце, паказ пісьменніка самога сябе ў сваім творы.

• Мастак – творца, які прысутнічае ў творы. Ен імпанентны ў творы, праяўляе сябе праз адметную падачу падзей

• Пісьменнік

Суб’ектыўныя формы літаратурнага твора:

• Апавядач (ад 3 асобы)

• Апавядальнік (ад 1 асобы)

• Персанаж

Персанаж – герой твора, суб’ект, які дзейнічае, мае свой характар, сваю карціну свету.

Спосабы характарыстыкі персанажаў:

• Апавяданне ад першай асобы

• Дзеннік героя

• Перапіска герояў

• Расказ ад імя старонніка героя

Сродкі стварэння вобраза персанажа:

• Спосаб апавядання

  • Ад 1 асобы

  • Ад 3 асобы

  • Сказ

• Мова персанажаў

• Партрэт

  • Апісанне

  • Параўнанне

  • Уражанне

  • Псіхалагічны

• Паказ дзеянняў і ўчынкаў героя

• Аўтарскія выказванні, разважанні пра героя

• Выказванне пра героя ад іншых асоб

• Паказ абставін рэчаіснага свету, інтэр’еру, у якім дзейнічае герой

• Пейзаж

• Псіхалагізм

• Вамоўнае імя

10. Змест і форма літаратурнага твора

Форма – змест у яго рэалізацыі

Змест – унутраны сэнс дадзенай формы

Формы:

• Мастацкі свет

• Жанр

• Кампазіцыя

• Мастацкая мова

• Рытміка-метрычныя асаблівасці (памер, інтанацыя, рытм)

Змест

• Тэма

• Ідэя

• Канфлікт

• Пафас

• Характары

• Абставіны

• Сюжэт

13) Тэматыка мастацтва

Тэма – прадмет мастацкага асваення або пазнання

Тэматыка мастацтва:

1. Анталагічныя

2. Антрапалагічныя

   1. Уласнадухоўныя пачаткі чалавечага быцця

   2. Сфера інстынктаў (лібіда, прага ўлады, матэрыяльнага дастатку, прэстыж)

   3. Тое, што абумоўлена іх полавай прыналежнасцю

17) Мастацкая дэталь

Мд – найменшая адзінкамастацкага свету, літаратурнага твора:

• Знешнія апісальныя дэталі (партрэтныя, пейзажныя, рэчаўныя)

• Псіхалагічныя

• Сюжэтныя

Перавага таго ці іншага тыпа дэталей вызначае адпаведную дамінанту стыля:

• Сюжэтнасць

• Апісальнасць

• Псіхалагізм

19) Псіхалагізм у літаратуры. Формы і прыемы псіхалагізму

Сьанаўленне псіхалагізму пачынаецца з эпохі адраджэння(16 ст) – важнейшы сродак развіцця характару героя.

Прыемы Мантына:

• Паказ псіхалагічнасці душы

• Дэталі характару

На беларускіх пісьменнікаў аказалі ўплыў Талстой, Дастаеўскі. У творчасці Чорнага і Мележа чалавек развіваецца ў прыродзе. Акцэнт на партрэце героя, партрэт побыту, пейзажы.

Псіхалагізм – сістэма сродкаў і прыемаў, накіраваных на поўнае, глыбокае раскрыцце ўнутраннага свету героя.

Лірыка-экспрэсіўны характар – герой альбо непасрэдна выражае пачуцці, альбо займаецца псіхалагічным самааналізам.

Драматургія – маналог персанажаў. Эпас – дасканалая сістэма форм і прыемаў псіхалагізму.

Формы псіхалагічнага выяўлення:

1. Апавяданне

   1. Ад 1 асобы

   2. Ад 2 асобы

2. Псіхалагічны аналіз

   1. Ад 3 асобы – самааналіз

   2. Ад 1 асобы – складаны псіхалагічны стан раскладаецца на элементы

3. Унутраны маналог – фіксацыя і узнаўленне думак героя. Імітуе рэальныя псіхалагісныя заканамернасці ўнутраннага маўлення.

Плынь свядомасці – унутраны маналог, даведзены да сваей лагічнай мяжы, не ўпарадкаваны хаатычны рух думак.

4. Мастацкае пытанне – псіхалагічнае выяўленне душэўнага стану ва ўскоснай форме псіхалагізмаў

   1. Партрэтныя дэталі

   2. Пейзажныя дэталі

   3. Дэталі-рэчы

5. Узмаўчанне