- •1. Сінтаксіс як раздзел граматыкі. Асноўная сінтаксічныя адзінкі сінтаксісу. Віды і сродкі сінтаксічнай сувязі.
- •2. Словазлучэнне: характэрныя асаблівасці, суадносіны са словам і сказам, тыпалогія.
- •3. Віды падпарадкавальнай сувязі ў словазлучэнні. Асаблі-васці дапасавання і кіравання ў сучаснай беларускай літа-ратурнай мове.
- •4. Сказ як асноўная сінтаксічная адзінка: катэгарыяльныя адзнакі, функцыі ў мове. Аспекты вывучэння сказа.
- •5. Тыпы сказаў паводле мэты выказання. Адносін выказвання да рэчаіснасці, інтынацыйнага афармлення.
- •6. Дзейнік як галоўны член сказа. Тыпы дзейнікаў і спосабы іх выражэння.
- •7. Выказнік як гал. Чл.Сказа. Тыпы выказ. І сп. Іх выражэння.
- •8. Каардынацыя выказніка і дзейніка ў ліку і родзе.
- •9. Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам. Размежаванне дзейніка і выказніка пры выражэнні іх пэўнымі граматычнымі формамі.
- •10. Дапаўненне, яго віды. Спосабы выражэння
- •11. Азначэнне, яго віды. Выражэнне дапас і недапас азнач.
- •12. Прыдатак як разнавіднасць азначэння. Размежаванне прыдатка і паяснёнага слова. Злучок і двукоссе пры прыдатку.
- •13. Акалічнасці, іх віды і спосабы выражэння.
- •14. Аднародныя члены сказа: прыметы аднароднасці, выражэнне, спосабы сувязі і сэнсава-сінтаксічныя адносіны, закрытыя і адкрытыя аднародныя рады.-
- •15. Аднародныя і неаднародныя азначэнні.
- •16. Абагульняльныя словы пры аднародных чл сказа: семантыка, сінтакс. Функц, марфалаг выраж; зн прыпынку.
- •17. Адасобленыя члены сказа: паняцце, умовы адасаб-лення. Адасабленне дапас і недапасав азначэнняў.
- •18. Умовы адасаблення прыдаткаў і правілы ўжывання знакаў прыпынку пры іх.
- •19. Адасабленне акалічнасцей.
- •20. Адасабленне дапаўненняў і далучальных канструкцый
- •21. Параўнальныя звароты. Знакі прыпынку пры параўнальным звароце і падобных да яго канструкцыях.
- •22. Зваротак: сувязь са сказам, інтанац афармленне, грамат выр, функцыі ў маўленні. Знакі прыпынку пры зваротку.
- •23. Пабочныя канструкцыі. Падзел іх паводле структуры, марфалагічнага выражэння і суадноснасці з тыпамі сказаў, значэння.
- •24. Устаўныя канструкцыі, іх адрозненне ад пабочных. Знакі прыпынку пры ўстаўных канструкцыях.
- •25. Аднасастаўныя выказнікавыя асабовыя сказы: пэўна-, няпэўна-, абагульнена-асабовыя сказы, формы выражэння ў іх выказніка.
- •26. Аднасастаўныя выказнікавыя неасабовыя сказы: бесасабовыя і інфінітыўныя сказы, формы выражэння ў іх выказніка, семантычныя разнавіднасці.
- •27. Намінатыўныя сказы: характэрныя прыметы, выражэнне дзейніка, разнавіднасці паводле значэння, адрозненне ад іншых простых сказаў.
- •28. Канструкцыі, што прымыкаюць да намінатыўных сказаў, і іх характарыстыка.
- •29. Няпоўныя сказы і іх тыпы. Адрозненне няпоўных сказаў ад падобных да іх іншых сказаў.
- •31. Парадак слов ў сказе. Сэнсавае, граматычнае і стылістычнае значэнне парадк слов.
- •32. Складаназлуч. Сказ: сродкі сувязі частак, сэнсавыя адносіны (і іх прыватныя значэнні) паміж часткамі, адкрытая і закрытая структура, знакі прыпынку.
- •33. Складаназалежны сказ: агульнае паняцце, сродкі сувязі даданай часткі з галоўнай. Знакі прыпынку ў складаназалежным сказе (сс).
- •34. Складаназалежныя сказы з даданымі дзейнікавымі і даданымі дапаўняльнымі часткамі.
- •35. Складаназалежныя сказы з даданымі выказнікамі і даданымі азначальнымі часткамі.
- •36. Складаназал. Ск. З дад. Акалічнаснымі ч-камі
- •37. Складаназал. Ск. З дад. Параўнальнымі і дад. Далучальнымі часткамі.
- •38. СЗалС з некалькімі даданымі часткамі.
- •39. Бяззлучнікавыя складаныя сказы, іх тыпы. Знакі прыпынку ў бязз. Скл.Сказах
- •40. Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі. Знакі прыпынку ў іх.
- •41. Простая мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Формы простай мовы.
- •42. Простая мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Формы простай мовы. Знакі прыпынку.
- •43. Ускосная мова, яе прызначэнне і адметныя рысы. Правілы змены простай мовы ўскоснаю.
- •44. Пунктуацыя. Прынцыпы суч. Бел пунктуацыі. Класіфікацыя знак. Прыпынку паводле ф-цыі.
22. Зваротак: сувязь са сказам, інтанац афармленне, грамат выр, функцыі ў маўленні. Знакі прыпынку пры зваротку.
Зваротак — слова або спалучэнне слоў, што называюць асобу ці прадмет, да якіх звяртаюцца з мовай. Функцыі: прыцягнуць увагу субяседніка: Гуляйце, вейце, снежныя вятры, ад ран-няй да вячэрняй пары; удакладніць каму адрасуецца выка-зване; выказаць эмац-ыя адносіны таго, хто гаворыць: Спі, сы-ночак, спі, саколік, ды расці!. Звароткі ўваходзяць у склад вобразных сродкаў мовы, надаюць ёй большую эмацыяна-льнасць, выразнасць. Звароткі уваходзячы ў стр-ру сказа застаюцца граматычна незалежнымі, адсутнічае сінтаксічная сувязь з членамі сказа. Але ёсць сэнсавая сувязь з імі, якая перш за ўсё выяўл ў раскрыцці рэальнага зместу асабовых займеннікаў: Краска мілая мая, госця веснавая, як ты хора-ша цвіцеш у глушы, любая. Паказчыкам сэнс сувязі зваротка са сказам служыць і наяўнасць дзеяслова-выказніка ў форме зага-днага ладу: Пастой, мароз, пастой хваліцца – мо і цябе хто не збаіцца! Сярод розных сродкаў выр зваротка найбольш ужы-вальнай з’яўл форма наз ў Н скл (з паясн словамі і без іх). Такі зваротак мае кат-ыі прадметнасці, адушаўлёнасці, роду, ліку і склону: Над нашым краем і над нашым лёсам гары нязгасна, зорачка, гары. Таксама зваротак можа выр субстантываванымі прыметнікамі і дзеепрым ў Н скл: Расціце, малыя, Радзіму лю-біце, сардэчна шануйце руплівых бацькоў. Пераважна ў маста-цкіх творах сустракаюцца звароткі, выр былой формай стара-жытнага клічнага склону назоўніка: Не шумі ты, цёмны гаю, бо мне і так нялёгка. Зваротак можа выр займеннікам 2-й асобы адзін і множ ліку (маюць адценне грубасці і ўжыв ў размоўным стылі): Гэй, ты! Ідзі да нас. У многіх выпадках сэнсавая сувязь звароткаў са сказам настолькі вялікая, што звароткі бяруць на сябе асноўную думку і без іх нельга выразіць змест сказа: Ра-дзіма мая дарагая! Красуйся і ў шчасці жыві! Фармальна сэ-нсавая сувязь у большасці выпадкаў выр інтанацыйна: Дарагія ўзмежкі, мае родныя сцежкі, яшчэ болей вас сёння люблю. Інтанацыйнае выражэнне: 1) па-за сказам – вымаўляецца з мо-цнай інтанацыяй: павышэнне тону голасу, лагіч націскам і бо-льш працяжна, чым само выказванне; 2) у сказе – клічная інта-нацыя слабейшая, асабліва калі ён стаіць ў канцы сказа; 3) у сярэдзіне сказа – інтанацыя пабочнасці: выдзял невялікімі паў-замі, вымаўл больш нізкім тонам і хутчэй, чым іншыя словы сказа. Знакі прыпынку: 1. У пачатку сказа – пры звыч інтанацыі ставіцца коска: Сонца, умыйся расою на світальнай зары; 2. У пачатку сказа – пры узмацненні інтанацыі ставіцца клічнік: Пе-рамогі дзень! Не забыць нам век твой апошні залп і салюта гром; 3. У канцы сказа – перад ім коска, пасля яго знак прыпы-нку які патрабуецца зместам і інтанацыяй усяго сказа: Над ракою быстрай не шумі, чарот; 4. У сярэдзіне сказа – з або-двух бакоў коскі: Будь жа, век малады, поўны светлымі днямі; 5. Калі аднарод або развіт звароткі разрыв на часткі членамі сказа – кожны выдзял коскамі: Красуйся на векі вечныя, Пале-ская зямля, свяціце, незгасальныя зоры!; 6. У ролі зваротка ўжыв асабовы займеннік – пасля яго клічнік: Гэй, вы! Адгу-кніцеся!; 7. Калі перад звароткам стаіць выклічнік і займ ты або вы – коскамі выдзял толькі зваротак: Пралятайце вы, дні, за-латымі агнямі; 8. Часціна о ад зваротка не аддзяляецца: О Радзіма, табою напоўнена сэрца да краю; 9. Некалькі зваро-ткаў, звяз паміж сабою бяззлуч сувяззю – адзін ад аднаго ад-дзял коскамі: Я зноў між вас, пагоркі, хвалі, палоскі цьмянае раллі; 10. Калі звароткі звяз злучнікамі і, ды (у знач і) – знакамі прыпынку не аддзял: Дзень добры вам, лясы і далі, прасторы вольныя зямлі.