- •1. Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •1.2 Пән туралы мәліметтер:
- •Оқу жоспарының көшірмесі
- •1.6. Пәннің мақсаттары мен міндеттері
- •1.7. Пәнді оқытудың міндеті:
- •1.8. Тапсырмалардың түрлері және оларды орындау мерзімі
- •1.9. Тапсырмаларды орындауға ұсынылатын әдебиеттер: Негізгі әдебиеттер:
- •Қосымша әдебиеттер:
- •1.10. Студенттердің білімін бағалау жүйесі
- •Аралық аттестацияға арналған сұрақтар
- •1.11 Курстың саясаты мен процедурасы
- •2. Негізгі таратылатын материалдар мазмұны
- •2.1. Сабақ түрлері бойынша сағат бөлу
- •Қазақ елінің тарихы
- •XX ғасырдың I жартысындағы тарихи-әлеуметтік жағдай
- •Көптік жалғаулары (Множественные окончания)
- •Қазақстан – Ұлы Отан соғысында
- •Хх ғасырдың іі жартысындағы Қазақстан
- •Етістіктің өткен шақ категориясы ( Категория глагола прошедшего времени)
- •Тіл тағдыры – ел тағдыры
- •Қазақ тілі – мемлекеттік тіл
- •(А. Байтұрсынов)
- •(Б. Момышұлы)
- •Етістіктің осы шақ категориясы (Категория настоящего времени глагола)
- •Қазақ тіліндегі модаль сөздер (Модальные слова в казахском языке)
- •Қазақ елінің хандары
- •Үш жүздің басын біріктірген хан – Абылай
- •Етістік (Глагол)
- •Етістік тудыратын жұрнақтар (Словообразующие суффиксы глаголов)
- •Сұрақ-жауап
- •Көмекші есімдер (Служебные имена)
- •Кіші жүз әскерінің
- •Жіктік жалғаулары (Личные окончания)
- •Септік жалғаулары (Падежные окончания)
- •2 Апта. 6-тәжірибелік сабақ
- •Қазақ хандығының негізін
- •Тәуелдік категориясы (Категория притяжательности)
- •Тәуелдік екі түрлі болады:
- •1. Оңаша тәуелдену; 2. Ортақ тәуелдену.
- •Тәуелдену (Образование формы притяжательности) Оңаша тәуелдену (Формы личной притяжательности)
- •Қазақ халқының көсемдері
- •Қазақ халқының атақты шешені – Қаз дауысты Қазыбек би (1667 – 1764)
- •Қалау рай (Желательное наклонение)
- •Бұйрық рай (Повелительное наклонение)
- •3 Апта. 9-тәжірибелік сабақ
- •Әйтеке би (1683-1722) Бас басыңа би болсаң,
- •Қазақ тіліндегі сөздердің орын тәртібі (Порядок слов в казахском языке)
- •Қазақ халқының шешендік өнері
- •Сөйлемдердің айтылу сазына қарай бөліну түрлері:
- •Ел қорғаны – батырлар. Ел қорғаған – ер бабам
- •Халық батыры – Қабанбай (1703-1781)
- •Сын есім (Имя прилагательное)
- •Жоңғар басқыншылығында даңқы шыққан батыр – Райымбек (1705-?)
- •Сапалық сын есімдер (Качественные прилагательные)
- •Кеңес Одағының батыры, Халық қаһарманы – Бауыржан Момышұлы (1910-1982)
- •Дауыссыз дыбыстардың үндесуі, дыбыс үндестігі (Ассимиляция)
- •Ілгерінді ықпал
- •Ұлы ғалым, ойшыл – Әбу Насыр әл-Фараби
- •Түркі халқының ұлы ақыны, діни поэзияның негізін салушы – Қожа Ахмет Яссауи ( ?-1166)
- •Тұрлаусыз мүшелер Анықтауыш (Определение)
- •Мен Әміредей әншіні сирек кездестірдім. (Анри Барбюс)
- •(А. В. Луначарский)
- •(Ромен Роллан)
- •Қазақ хандықтарының тарихнамасы – Мұхаммед Хайдар Дулати (1499-1551)
- •Пысықтауыш (Обстоятельство)
- •Хх ғасырдың басындағы алты алаштың арыстары
- •Ахмет Байтұрсынов – қазақ тілі мен әдебиеттану ғылымының негізін салушы, ірі тюрколог (1873-1973)
- •Толықтауыш (Дополнение)
- •Қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі –
- •Жүсіпбек Аймауытов (1889-1931)
- •Ұланым, қорғаным, сен Алаш!
- •Жолыңа құрбандық, мал мен бас,
- •Ашық буын (Открытый слог)
- •Тұйық буын (Полузакрытый слог)
- •Бітеу буын (Закрытый слог)
- •Сан есім (Имя числительное)
- •Сан есімнің түрлері:
- •«Алаш» партиясын ұйымдастырушы, Қазақ автономиялы Республикасының тұңғыш төрағасы – Әлихан Бөкейханов (1870-1937)
- •Қазақ хандығының бірінші астанасы – Түркістан қаласы
- •Есептік, болжалдық, бөлшектік сан есімдері
- •Ұлы Жібек жолында орналасқан ортағасырлық ірі қалалардың бірі – Отырар
- •Дауыссыз дыбыстар (Согласные звуки )
- •1. Қатаң дауыссыздары:
- •2. Ұяң дауыссыздары:
- •3. Үнді дауыссыздары:
- •Дауысты дыбыстардың бөлінуі (Классификация гласных звуков)
- •Алматы – ғылымның, мәдениеттің орталығы, Қазақстан Республикасының оңтүстік астанасы
- •Кеңес заманындағы ғылым мен техниканың дамуына үлес қосқан ғалымдар
- •Көсемше (Деепричастие)
- •Қаныш Сәтбаев – ғалым-геолог
- •Есімше, оның жасалу жолдары
- •6. Мақал-мәтелдерді жаттап, олардың мағынасын түсіндіріңіздер. Есімшенің жұрнақтарын ажыратыңыздар.
- •7. Төмендегі сөздерге берілген жұрнақтарды қосып жазып, есімше жасаңыздар.
- •Мемлекет және қоғам қайраткері, академик –
- •Етіс категориясы
- •Ғылымының негізін салушы – Ақжан Машанов
- •Ортақ, ырықсыз етіс категориялары
- •Ұстазым Ақжан әл-Машанидың 100 жылдық мерейтойына арнау
- •Байқоңыров (1912-1980)
- •Жай шырай (Положительная степень)
- •Қазақстанның мәдениеті, өнері, спорты
- •Қазақ халқының ұлттық музыкалық дәстүрі
- •Күшейтпелі шырай (Усилительная степень)
- •Асырмалы шырай (Превосходная степень)
- •Абай атындағы Қазақ мемлекеттік Академиялық опера және балет театры
- •Есімдік (Жіктеу, белгісіздік)
- •Бауырлар
- •Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер мұражайы
- •ҚазҰту – ғылым, білім ордасы
- •Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті – еліміздің алғашқы техникалық жоғары оқу орны. Қ.И.Сәтбаев және ҚазҰту
- •Қ.И.Сәтбаев және Қазақ ұлттық техникалық университеті
- •Өздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері
- •Жалпылау есімдіктері (Обобщающие местоимения)
- •Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің тарих беттерінен: ізденістер мен жетістіктер
- •Тұйық етістік (Инфинитив)
- •Салт және сабақты етістіктер (Непереходные и переходные глаголы)
- •ҚазҰту – бүгінде ғылым мен білімнің бірегей орталығы
- •Тарих беттерінен: Әшір Бүркітбаев – тұңғыш ректор. ҚазҰту ректорлары. Ә.Ермеков – халықтың қалаулы ұлы
- •Еліктеуіш сөздер (Подражательные слова)
- •Ермеков Әлімхан Әбеуұлы – халықтың қалаулы ұлы
- •Қазақстанның тәуелсіздік шежіресі
- •Тәуелсіздік – қазақ халқының сан ғасырлық арманы. Тәуелсіздікке қол жеткізу шежіресі: цифрлар мен фактілер
- •Үстеу. Үстеудің түрлері
- •Мезгіл үстеулері (Наречия времени)
- •Күшейткіш үстеулері (Наречия усилительные)
- •«Тәуелсіздік», «Қазақ елі» монументтері, «Тәуелсіздік таңы» ескерткіші
- •Мекен, мақсат, себеп-салдар үстеулері
- •1. Мекен үстеулері: 2. Себеп-салдар үстеулері:
- •3. Мақсат үстеулері: 4. Сын-бейне үстеулері:
- •Желтоқсан шындығын ашқан халық жанашыры – Мұхтар Шаханов
- •Халық қаһарманы – Қайрат Рысқұлбеков
- •Нұрсұлтан Назарбаев – Қазақстанның тұңғыш Президенті
- •1. Топтау үстеуі: 2. Мөлшер үстеуі:
- •Өркениетке өрлеу жолында
- •Қазақстанның мәдени және табиғи ескерткіштері. «Алтын адам»
- •Сабақтас құрмалас сөйлемдер (Сложноподчиненные предложения)
- •Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •Елдің де, тілдің де тірегі – жастар. Намыс туын желбіретуге жол ашқан да – жастар
- •Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •1. Қимыл-сын бағыныңқылы: 2. Себеп бағыныңқылы:
- •1. Қарсылықты бағыныңқылы 2. Шартты бағыныңқылы
- •Қазақстанның экологиялық мәселелері
- •Қазақстандағы экологиялық аймақтар. Әлемдік экологиялық проблемалар
- •Ыңғайлас жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемдер
- •Әлемдік экологиялық проблемалар
- •Себеп-салдар жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемдер
- •Тазалықты
- •Қазіргі экологиялық жағдайлар. Арал экологиясы. Алматы қаласының экологиясы
- •Қарсылықты жалғаулықты салалас құрмалас сөйлемдер
- •1. Қарсылықты салалас : 2. Кезектес салалас:
- •3. Ыңғайлас салалас: 4. Себеп- салдар салалас:
- •1. Ыңғайлас СалаласҚұрмаласСөйлемдердіңТүрлері:
- •2.Қарсылықты
- •3. Кезектес
- •4. Себеп-салдар
- •Салалас
- •Құрмалас
- •Сөйлемдердің
- •Түрлері:
- •5. Талғаулықты
- •5. Талғаулықты
- •Халқын сүйген – салтын сүйер
- •Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдер
- •Бала тәрбиесіндегі халық даналығы, салт-дәстүрлер. Ораза, құрбан айттарының тәрбиелік мәні
- •Ораза, құрбан айттарының тәрбиелік мәні
- •III. Аралық бақылау жұмысы.
- •Тапсырмалардың тізімі мен түрлері
- •2.3 Өздік бақылау үшін тест тапсырмалары
- •23. Қожа Ахмет Яссауи өзінің «Диуани Хикмат» атты көлемді шығармасында
- •29. Ортағасырлық ірі Отырар қаласына қандай баға, несі үшін берілген?
- •30. Ұлы м. Әуезовтың әдеби-ғылыми мұрасының алтын екі діңгегі деп нені
- •Өздік бақылау жұмыстарының жауаптары:
Тұйық етістік (Инфинитив)
Тұйық етістік -у жұрнағы арқылы жасалып, қимылдың атын білдіреді: бар+у, кел+у, оқы+оқу.
Инфинитив образуется аффиксом -у и выражает имя действия: сен+у, қара+у, жаз+у.
Салт және сабақты етістіктер (Непереходные и переходные глаголы)
Табыс септіктегі сөзге мағынасы сабақталып тұратын етістік сабақты етістік деп аталады. Ал керісінше, табыс септіктегі сөзге мағынасы сабақталмай, салт күйінде істің өзін, жай күйді білдіретін етістіктерді салт етістік дейміз.
Оз, оқы деген екі етістікті алсақ, оқы етістігі табыс септікті талап етіп тұр: кітапты оқы, хатты оқы. Ал оз етістігі объектіге сабақталмай, жадағайланып салт тұр, яғни оз етістігіне сабақталынып тұрған объекті жоқ.
Қ а з Ұ Т У – б ү г і н д е
ҚазҰту – бүгінде ғылым мен білімнің бірегей орталығы
383-тапсырма. ҚазҰТУ-дың құрамында жұмыс жасап жатқан институттарды есте сақтаңыздар.
384-тапсырма. Тұйық етістіктерді пайдаланып, олармен сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырыңыздар.
Ү л г і: Көру (смотреть); көруге болады (можно посмотреть); көруді қоя тұр (подожди смотреть); көруде мән бар (есть смысл посмотреть); көруден бас тартты (отказался смотреть); көрумен шұғылданды (он занялся просмотром).
М.Нұрпейісованың «Машановтың ғылыми мектебі» атты кітабының тұсау кесуін көрудің, оған қатысудың мәні зор, ғұлама ғалым А.Машановтың ғылымға қосқан жетістіктерінен мағлұмат алудан ешқашан бас тартуға болмайды, оны насихаттау, оған қатысу, көру үлкен ғанибет.
Жүргізу, салу, жобалау, арнау, реттеу, даму, орындау, өңдеу, өткізу, атқару, есептеу, түзету, тексеру.
385-тапсырма. Төмендегі сөз және сөз тіркестерін пайдаланып, сабақты және салт етістік формасында сөйлемдер құрастырыңыздар.
Ү л г і: Сапасын арттыру. Университет қабырғасында мамандар дайындаудың сапасы+н («н» – табыс септігінің жалғауы, сабақты етістік) арттыру мақсатында маңызды үш бағыт бетке ұсталды.
Мамандарды дайындау, әлемдік стандарттарына, оқу-әдістемелік әдебиеттермен, геологиялық-барлау институтына, белсенділігімен, ғылыми конференцияларда, университетті бітірген, кешенді экспедиция, қабілетін таныту, қызметінен бастады, кен орындарын, ашу бағытында.
386-тапсырма. Ә.Нұршайықовтың академик Ш.Есеновке жазған өлеңінің мағынасын түсініп, жаттаңыздар. Салт және сабақты етістіктердің астын сызыңыздар.
Кең маңдай, қыран көз Өлшеусіз кен берген. Адамның бәрін де
Қаныштай қалыбы. Қазына, құт қашып, Туыстай тең көрген.
Жеті қап жер астын Әр түрлі жерлерден, Талай тау қызметті
Зерттеген тынбастан От, бензин көбейіп, Тоқтыдай өңгерген.
Ғылымның алыбы. Халқына дем берген. Қазақтың біртуар
Жігері жасымас Газ, мұнай, тас тілін Мәңгілік мақтаныш
Болаттың қанығы! Сүлеймен секілді Ұлысыз – анығы!
Ағайын елдерге Патшадай меңгерген.
(Ә.Нұршайықов)
387-тапсырма. Мақал-мәтелдердегі етістіктерге сұрақтар қойып, олардың қайсысы салт, қайсысы сабақты екенін ажыратыңыздар.
1. Егінші жерін мақтайды, 2. Жігіттің жұмсаған күшін сұрама,
Балықшы көлін мақтайды. Бітірген ісін сұра.
Кәсіпқор кенін мақтайды. 3. Қыс азығын, жаз жина.
4. Аға алдында пейіліңді көрсет, 5. Отты үрлей берсең, өшірерсің,
Іні алдында мейіріңді көрсет. Көршіңді күндей берсең, көшірерсің.
6. Семіздікті қой көтерер.
388-тапсырма. Сөйлемдерден салт және сабақты етістіктерді тауып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіздер.
Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ – кәсіби және ғылыми кадрларды дайындауда жетекші орынды иеленетін ғылым мен білімнің ордасы. ҚазҰТУ мемлекеттік қызмет пен өндірісте табысты еңбек етіп келе жатқан 80 мыңнан астам инженерлерді, ғылым докторлары мен кандидаттарын дайындаған білім мен ғылымның орталығы.
Уақыт талабына сай, университетте соңғы он жылдықта жас ұрпаққа білім беру саласында қызмет көрсетудің ауқымы, инженер кадрларын дайындайтын мамандықтар тізбесі, қолданылатын оқу технологияларының көлемі кеңейді.
389-тапсырма. ҚазҰТУ-дың даму жолдарынан мәлімет алыңыздар.
390-тапсырма. Мақал-мәтелдерді мұқият оқып, мағынасын ашып, түсінгендеріңізді айтып беріңіздер. Салт және сабақты етістіктердің астын сызыңыздар.
1. Халықтан қайырымдылықты, 2. Болат қайнауда шынығады,
Қариядан байымдылықты үйрен. Батыр майданда шынығады.
3. Жақсы кісі өлмесін, 4. Жаманға сырыңды айтпа,
Жамандықты көрмесін. Сырыңды айтсаң да, шыныңды айтпа.
11-апта. 33-тәжірибелік сабақ
Грамматика: Еліктеу сөздер.
391-тапсырма. ҚазҰТУ-дың ғылыми даму жолына өз үлестерін қосқан тұлғалар, университеттің ректорлары туралы тарихи деректермен танысып, есте сақтаңыздар.