МАТ_АНАЛІЗ_1_курс_2_семестр_Інтэграл_1
.pdfРешение. Имеем интеграл типа (4.3). Применяем формулу (4.5):
s in 2x cos 6x 12 sin 2х 6х sin 2х 6х = 12 sin 8x sin 4x .
Значит,
sin 2x cos 6xdx = 12 sin 8xdx 12 sin 4xdx
18 cos4x 161 cos8x C.
Пример. Найти интеграл sin 2x sin 6xdx
Решение. Преобразуем подынтегральную функцию с помощью формулы
(4.4):
s in 2x sin 6x 12 cos 2х 6х cos 2х 6х = 12 cos 4x cos 8x .
Значит,
sin 2x sin 6xdx = 12 cos 4xdx 12 cos 8xdx 18 sin4x
161 sin8x C.
4.Интегрирование произведений целых степеней синусов и косинусов
1) Интегралы вида |
|
sinm x cosn xdx |
(4.7) |
где m или n является нечетным положительным числом, вычисляются с помощью подстановки t sin x , если n- нечетное число, и с помощью подстановки t cos x , если m- нечетное число.
Пример. Найти интеграл sin3 x cos xdx .
Решение. Применим подстановку t sin x , так как n=1-нечетное число:
sin3 x cos xdx = sin3 |
xd sin x t 3dt |
t 4 |
|
C |
|
1 |
sin4 |
x C. |
||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|||||
Так |
как m=3-нечетное |
число, то можно применить также подстановку |
||||||||||||||||||||
t cos x . |
В |
|
|
этом |
|
случае |
|
интеграл |
запишется |
в |
виде: |
|||||||||||
sin3 x cos xdx t cos x, dt sin xdx |
|
|
|
|
|
=─ sin2 |
x cos xd cos x = |
|||||||||||||||
1 cos2 x cos xd cos x =-- 1 t 2 tdt = |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
= t t 3 dt |
|
1 |
t 2 |
1 |
t4 C |
1 |
cos4 x |
|
1 |
cos2 x C. |
Убедитесь в |
|||||||||||
2 |
4 |
4 |
2 |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
том, что ответы совпадают. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
2) |
Интегралы |
вида |
sinm x cosn xdx , |
где |
m, |
n- |
целые |
четные |
неотрицательное числа, вычисляются с помощью формул понижения
степени |
|
sin2 x |
1 cos 2x |
|
, cos2 x |
1 cos 2x |
. |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||
Пример. Найти интеграл sin2 x cos2 xdx . |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. sin2 x cos2 |
xdx = |
1 cos 2 x |
1 cos 2 x |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx = |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
2 |
|
||||||||
|
|
1 |
|
1 |
cos2 2x dx |
|
|
1 |
dx |
1 |
|
cos2 |
2xdx = |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
4 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
4 |
4 |
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
1 |
х |
1 |
|
1 cos 4x |
dx |
1 |
|
х |
|
1 |
dx |
1 |
cos 4xdx |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
4 |
|
|
2 |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
||||||
|
1 |
х |
|
1 |
|
sin 4x C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
8 |
|
32 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Лекция 5
Интегрирование простейших иррациональных функций. Подстановки Эйлера. Интегрирование простейших трансцендентных функций.
Интегралы вида
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax b |
|
|||
|
|
|
|
|
||
|
R x, n |
|
|
dx , |
(5.1) |
|
|
|
cx d |
|
где n 2, 3, , вычисляются с помощью подстановки |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
t n |
ax b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.2) |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Из |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tn |
|
ax b |
ctn x dtn |
ax b x |
b dtn |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
(5.2) получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
Отсюда |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
d |
ctn |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
(b dt |
n |
|
|
n |
a) (b dt |
n |
)(ct |
n |
a) |
|
|||||||||||||
дифференциал dx |
|
b dt |
|
|
|
|
dt |
|
) (ct |
|
|
|
|
dt |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ctn a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ctn a)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
dntn 1 (ctn a) (b dtn )cntn 1 |
|
dt |
|
|
ad bc |
|
nt n 1dt . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Значит, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ct n a)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
(ctn a)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
ax b |
|
|
|
|
dt |
n |
|
|
|
ad bc |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
R x, n |
|
dx |
|
R |
b |
|
|
|
,t |
|
|
nt n 1dt |
|
R2 (t)dt . |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(ctn a)2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ctn a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Здесь R2(t) есть рациональная дробь. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Пример. 5.1. Найти интеграл |
1 x |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 x |
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
Применим |
|
подстановку: |
|
|
|
|
t |
|
|
1 x |
. |
|
Возводим |
|
в квадрат |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
предыдущее |
|
равенство |
|
|
|
|
и получаем t 2 |
1 x |
t 2 xt2 |
|
1 x x |
1 t 2 |
. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 x |
1 |
t 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Находим дифференциал |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
(1 t |
2 |
|
|
t |
2 |
) |
(1 t |
2 |
)(1 t |
2 |
) |
|
|
|
|
2t(1 t |
2 |
) |
(1 t |
2 |
)2t |
|
|
|
|
4t |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) (1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
(1 t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
1 t2 |
|
|
dt . |
|
|||||||||||||||||
1 |
t |
2 |
|
|
|
|
|
|
(1 t |
2 |
) |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
) |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
Записываем исходный интеграл через переменную t: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 t2 ) 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
1 x dx |
|
|
|
t |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
4t |
|
|
|
|
= 2 |
|
|
t2 |
|
d 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
1 x 1 x |
|
|
|
1 t |
2 |
|
1 t2 |
2 |
1 |
t |
2 |
|
|
1 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
2 1 |
|
|
|
|
|
|
dt = 2 dt |
2 |
|
|
|
|
|
|
2t 2arctgt c | |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
2 |
1 t |
2 |
|
|
1 x |
|
1 x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
2arctg |
1 x |
|
|
c . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Проверьте результат дифференцированием.
|
ax b |
p |
ax b |
|
|
|
||||
|
|
|
||||||||
|
q |
|
|
|
||||||
Интегралы вида R x |
|
|
, , |
|
|
|
dx , |
(5.3) |
||
|
|
|
||||||||
|
cx d |
cx d |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где p, q, , - целые числа, рационализируются с помощью подставки
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
t n |
ax b |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.4) |
|
||||||||
|
cx d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
где n= н.о.к. q,..., . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Пример. Найти интеграл |
3 |
|
|
x 1 |
|
|
dx |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 1 |
|
|
|
x 1 |
|
ax b |
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
p |
|
1 |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
Решение. Здесь |
3 |
|
|
|
|
|
|
R x, |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
. Применим |
||||||||||
x 1 x 1 |
|
cx d |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
x 1 q 3 |
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
подстановку |
t 3 |
|
x 1 |
|
. Из подстановки получаем |
|||||||
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
||
|
u v uv |
|
|
(t 3 |
1) (t 3 1) (t 3 1) (t 3 1) |
dt |
6t 2 |
dt . |
||||
|
||||||||||||
v 2 |
|
|
|
|
(t 3 1)2 |
(t 3 1)2 |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t3 1 |
t3 1 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
u |
|||||||||||
x |
|
|
|
|
; dx |
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
t |
3 |
1 |
|
3 |
1 |
|
||||||||
|
|
t |
|
|
|
v |
Следовательно, исходный
интеграл равен t |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6t2 |
|
|
dt 3 |
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
t3 |
1 |
|
|
(t3 1)2 |
|
t3 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t3 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t N |
|
|
|
;1 (t2 t 1) ( t )(t 1) 0 t2 0 t 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t3 1 |
|
t 1 |
t2 t 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
0, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0, |
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
dt |
|
dt |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
, |
, |
|
= 3 |
3 |
|
|
|
3 |
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t |
1 |
|
|
t 1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
t |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t2 t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
t 2 |
|
|
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t 1 |
C |
, где t |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t2 |
t 1 |
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пример. Найти интеграл |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Решение. Данный интеграл имеет вид (5.1). Здесь |
|
|
x(a d 1,b c 0), |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
cx d |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
p |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Здесь |
|
|
, |
, n н.о.к.(2,3)=6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
R(x2 , x3 ). |
|
|
Применим |
|
|
|
подстановку: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
q |
2 |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6t5dt |
|
|
|
|
|
|
t3dt |
|
|
|
(t3 |
1) 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
t 6 x , x t6 |
, dx 6t |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt. Следовательно, |
|
|
6 |
|
6 |
|
|
|
|
dt |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t3 t2 |
|
t 1 |
|
|
|
t 1 |
6 |
t 3 1 |
dt 6 |
dt |
|
|
6 |
(t 1)(t 2 t 1) |
|
dt 6 |
|
dt |
|
6 (t 2 t 1)dt 6 ln |
|
t 1 |
|
C |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
t 1 |
t |
1 |
|
|
t 1 |
t |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
2t 3 3t 2 6t 6 ln |
|
C t 6 |
|
2 |
|
33 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
t 1 |
x |
x |
x 66 |
x 6 ln( 6 |
x 1) C . Проверьте |
|||||||||||||||||||||||
результат дифференцированием. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Интегралы вида R x, |
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
ax2 bx c |
|
|
|
|
|
|
|
(5.5) |
При a=0 этот интеграл относится к рассмотренным выше интегралам вида
|
|
|
|
(5.1). Подстановка t |
|
bx c приводит в этом случае к интегрированию |
|
рациональной дроби. |
Если же a 0, b 2 4ac 0, то многочлен ax 2 bx c |
имеет два равных корня, и подынтегральная функция сама является рациональной дробью. Во всех остальных случаях эти интегралы рационализируются (т. е. сводятся к интегралам от рациональной функции) с помощью подстановок Эйлера.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Первая подстановка Эйлера |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Если a>0, то полагают |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
ax |
ax2 bx c |
|
|
|
|
|
|
|
(5.6) |
|
|
|||||||
Запись |
|
означает, что |
можно |
выбирать |
любой |
из знаков |
перед |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
выражением |
|
|
a x . Из формулы (13.8) |
|
находим |
х, |
возводя левую и |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
правую |
|
части |
равенства |
в квадрат: |
t 2 2 |
|
a ax 2 ax 2 bx c |
|||||||||||||||
x |
|
t 2 |
|
|
|
r(t) |
- рациональная дробь, |
dx= r’(t)dt. Выполняя указанную |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
|
b |
at |
|
|
|
|
|
|
|
|
R x, |
|
|
dx = |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
выше |
|
|
|
|
|
подстановку, |
получим |
ax2 bx c |
||||||||||||||
R(r(t), t |
|
|
|
|
|
|
где |
R 1 (t ) |
- |
рациональная |
дробь |
|||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
ar(t))r (t)dt = R1 (t)dt |
(почему?). Вычисляя последний интеграл и подставляя в полученное выражение t из (13.8), найдем данный интеграл
Пример. Доказать, что |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
ln |
|
x |
|
x 2 a 2 |
|
C, a 0. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
x 2 a 2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Применим |
первую |
подстановку |
|
|
|
Эйлера: |
|
t x |
x 2 a 2 . Тогда |
|||||||||||||||||||||
(t x) 2 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
t 2 a 2 |
, |
||||||||||||||||
|
|
x 2 a 2 |
t 2 2tx x 2 x 2 a 2. |
|
|
Находим |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
2 |
a |
2 |
/ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
a |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
dx |
t |
|
|
|
dt ( |
1 |
(t) / |
a |
|
(t 1) / )dt |
t |
|
|
dt. Заменяем x на t под знаком |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2t 2 |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
2t |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t x t |
t 2 a 2 |
|
t 2 a 2 |
: |
|
dx |
||||||||||||
интеграла, |
|
|
|
учитывая, |
что |
x 2 a 2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2t |
2t |
x 2 a 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
t 2 a 2 |
dt |
dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
ln |
t |
C |
t x x 2 a 2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
t |
2 |
a |
2 |
|
|
2t |
2 |
|
|
t |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
ln |
x x 2 a 2 |
C, a 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
a 2 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
Пример. |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x 2 a 2 |
|
x 2 a 2 |
|
ln |
x |
x 2 a 2 |
C, a 0. Доказать. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Данный интеграл можно найти аналогично предыдущему интегралу. Однако, он вычисляется гораздо проще, если воспользоваться методом интегрирования по частям и предыдущим интегралом:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a2 dx [u |
|
|
|
|
x2 a2 |
, du |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx; dv dx, v x] x |
|
x2 a2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
a |
2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
x2 dx |
|
. Далее: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
x2 a 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
x2 dx |
|
|
|
(x2 a 2 ) a 2 dx |
|
(x2 a 2 )dx |
a 2 |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x2 a 2 dx |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
x |
2 |
a |
2 |
|
|
|
|
x |
2 |
a |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
a |
2 |
|
|
x |
2 |
a |
2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
a 2 ln |
x x2 a 2 |
|
|
a 2 C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Таким образом, |
|
|
x2 a2 dx x |
|
|
|
x2 a2 |
|
|
|
x2 a2 dx a2 ln |
x |
|
x2 a2 |
a2 C. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Отсюда: |
|
|
x2 a2 dx x |
|
x2 a2 |
a2 ln |
x |
|
x2 a2 |
|
a2 C. Разделив обе части |
последнего равенства на 2 и переобозначив a 2 C через С, получим
2
значение интеграла .
Применяя этот интеграл, получим, что
x 2 6x 5dx ( x 3)2 4dx ( x 3) 2 2 2 d( x 3) x 3 t
|
|
|
|
dt |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
t 2 2 |
2 |
|
t 2 2 2 2ln |
t t 2 |
2 2 |
|
C |
|||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
( x 3) x 2 6 x 5 2ln |
x 3 |
x 2 6 x 5 |
C . |
|||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
Пример. |
Найти интеграл 9x 2 12x 3dx. |
|
|
|
|
Решение. Упростим этот интеграл, выделяя полный квадрат в подкоренном выражении: 9x2 12x 3 (3x 2)2 4 3 (3x 2)2 1. Имеем: 9x2 12x 3dx
(3x 2)2 1dx. Пусть t=3x 2, тогда dt=3dx. Интеграл примет вид
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Этот |
интеграл |
|
|
|
|
|
t2 1 |
||||
|
9x 2 12x 3 |
dx |
t 2 1dt. |
|
t 2 1dt |
|||||||||||||||||
|
|
|
2 |
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
ln |
t |
t2 1 |
c . |
Подставляем 3x-2 |
вместо t |
и |
получаем |
значение |
|||||||||||||
2 |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
исходного интеграла |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9x2 12x 3dx 12 (3x 2)9x2 12x 3 12 ln 3x 29x2 12x 3 c.
Вторая подстановка Эйлера
Если с>0, то полагают
c tx ax2 bx c (5.7)
|
b 2 |
|
|
|
Из этой формулы находим x |
ct |
r(t) рациональная функция от t, |
||
t 2 a |
|
|||
|
|
|
|
dx r / (t) dt . После применения указанной подстановки исходный интеграл
будет иметь вид: |
|
|
|
|
|
|
||||
I R(x, |
|
)dx R(r(t), |
|
|
tr(t)) r / (t) dt R1 (t) dt, где R 1 (t ) |
|||||
ax2 bx c |
||||||||||
|
c |
|||||||||
– рациональная дробь. |
|
|
|
|
|
|
||||
Пример. Найти интеграл |
|
|
dx |
. |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|||||
x2 |
x 1 |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
Решение. В нашем случае c=1>0. Применяем вторую подстановку Эйлера:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 2t |
|
|
||||||||||||||||||
1 tx |
|
|
x2 x 1 (или |
1 tx |
x2 x 1). Отсюда x |
, |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
1 t 2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
dx 2 |
t 2 |
t 1 |
dt. Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
(1 |
t |
2 )2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
dx |
|
|
2 |
|
1 |
|
|
|
|
|
t 2 t 1 |
|
2 |
dt |
|
применяем |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 2t |
|
(1 t 2 )2 |
1 t |
2 |
|
||||||||||||||||||||||||
x 2 x 1 |
1 t |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
табличный интеграл = |
2 |
|
1 |
ln |
|
t 1 |
C ln |
1 x x 2 |
x 1 |
|
C. |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
1 x x 2 |
x 1 |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Третья подстановка Эйлера. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
Если уравнение ax2 bx c 0 имеет действительные корни |
и , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
т.е. ax2 bx c a(x )(x ), то подстановка |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t(x ) |
|
ax2 bx c |
|
|
|
|
|
(5.8) |
|
рационализирует исходный интеграл.
В самом деле: t 2 (x )2 ax2 bx c a(x )(x ), x t 2 a r(t) - |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 2 a |
|
|
|
|
|
||
рациональная дробь, dx r/ (t) dt, |
r/ (t) – рациональная дробь. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Следовательно, I R[r(t), t(r(t) )]r / (t) dt R1 (t) dt, где R 1 (t ) – |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рациональная дробь |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Пример. Найти интеграл |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
(x 1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 3x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
Решение. Применим третью подстановку Эйлера, так как x2 3x 2 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 t |
2 |
|
|
|
|
(x 1)(x 2); ( 1, 2); |
|
|
(x 1)(x 2) |
t(x |
1). Отсюда: x |
|
, |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
t |
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
2 t |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x2 3x 2 t |
|
|
1 |
|
|
|
, dx |
|
|
|
|
|
|
|
dt. |
Тогда |
искомый |
интеграл |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
t 2 |
|
|
t 2 )2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
(1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 t 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
равен (1 t |
2 |
) |
|
|
|
2t |
|
|
|
dt 2 dt 2t C 2 |
x 2 |
C. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
t (1 t |
2 |
) |
2 |
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Тригонометрические подстановки. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Интегралы |
|
|
|
|
|
|
|
|
R x, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a2 x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( 5.9) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R x, |
|
|
|
|
|
|
dx, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.10) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R x, |
|
|
|
|
|
|
dx. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 a2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.11) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
могут быть вычислены с помощью следующих подстановок: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Интеграл ( 5.9) с помощью подстановки |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x acost (или x a sint ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.12) |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
сводится к интегрированию рациональной функции от s int и cost . |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Пусть x acost , тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
a2 x2 |
|
|
a2 a2cos2t a2 sin2t as int, |
dx (acost) dt |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
||
as int dt. Значит, |
|
R x, |
|
|
a 2 |
x 2 dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dt . |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
R |
|
|
acost, as int |
|
as int dt |
R |
|
s int,cost |
|
Здесь R1(t) есть рациональная дробь. Заметим, что в этом случае такая
подстановка возможна, так как a2 x2 0 a x a . |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
К интегралу (5.10) применим подстановку |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
a |
|
(или x |
|
a |
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(5.13) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
cost |
|
|
|
|
|
|
s int |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
a |
2 |
|
|
|
|
|
2 1 cos |
2 |
t |
|
s int |
a |
|
1 |
|||||||||
Пусть x |
. Тогда |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
, dx |
|
|
dt a(cos |
t) dt |
||||
cost |
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
t |
|
|
|
|
cost |
|
||||||||||||
|
|
|
cos |
t |
|
|
|
|
|
cos |
|
|
|
|
|
cost |
|
|
|
s int |
|
|
|
a |
|
s int |
s int |
|
|||
|
|
|
|
|||||||||
a( 1)cos2t ( sin t)dt a |
|
|
dt , R x, |
x2 a2 dx R |
|
, a |
|
a |
|
|
dt |
|
2 |
t |
|
|
cost |
2 |
|||||||
|
cos |
|
|
cost |
|
cost |
|
|
R1 s int cost dt . |
Здесь R1(t) |
рациональная дробь. Заметим, что в этом |
||||||||||||||||
случае x2 a2 0 |
, |
|
т.е. x a |
и х а, |
что также оправдывает сделанную |
|||||||||||||
подстановку. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
К интегралу (5.11) применим подстановку |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x atgt |
|
|
|
|
|
|
(5.14 |
|||||
Имеем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
dt |
|
. Значит, R x, |
|
|
dx |
|
x2 a2 |
|
|
|
|
a2 a2tg 2t |
, dx a |
|
a 2 |
x 2 |
||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cost |
cos |
t |
|
|
|||
|
a |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
R atgt, |
|
|
|
|
|
|
|
dx R1 s int,cost dt . Здесь x . |
|
|
||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|||||||||||
|
cost cos |
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример. Найти интеграл 1 x 2 dx
Решение. Применим подстановку x cost :
1 x2 dx 1 cos2td (cost) sint cost dt sin2t dt
|
1 cos2t |
|
|
1 cos2t |
|
1 |
dt |
1 |
cos2t dt |
1 |
|
|
|
sin2t |
|
dt |
arccosx |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
2 |
|
2 |
|
2 |
|
2 |
|
2 |
|
14 2sin arcSinx cos arcsinx
sin arcsinx x,cos arcsinx 1 sin2 arcsinx 1 x2
12 arccosx 12 x1 x2 C.
Проверьте результат дифференцированием.
Интегрирование биномиальных дифференциалов
Выражение |
вида xm (a bxn )p dx |
называется биномиальным |
дифференциалом. |
|
|
Рассмотрим интегралы вида: |
|
|
xm a bxn p dx , |
(5.15) |
|
где m, n, p |
- рациональные числа, |
a 0, b 0. Русским математиком |
Чебышевым было показано, что интегралы вида (5.15) вычисляются в элементарных функциях тогда и только тогда, когда одно из трех чисел
p, |
m 1 |
, |
m 1 |
p является целым. Для нахождения |
интегралов в этих |
|
|
||||
|
n |
|
n |
|
|
случаях применяются следующие подстановки: |
|
||||
|
1) если p - целое число, то применяют подстановку |
|
|||
|
|
|
|
x t |
(5.16), |
где - наименьшее общее кратное знаменателей дробей m и n;
2) |
если |
m 1 |
- целое число, то применяют подстановку |
|
|
n |
|
|
|||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
а+bxn=tn |
(5.17) |
где - знаменатель дроби p; |
|
||||
3) |
если |
m 1 |
|
p - целое число, то применяют подстановку |
|
n |
|
||||
|
|
|
|
||
|
|
|
|
ах n b t |
(5.18), |
где - знаменатель дроби p.
Рассмотрим первый случай. В этом случае dx t 1dt, xm (a bxn )p dx
t m (a bt n )p t 1dt R(t) dt, где R(t) - рациональная дробь, так как
m, n, p, 1 -целые числа. Аналогично рассматриваются оставшиеся
случаи
Пример. Найти интеграл x 1 3x dx .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Имеем x 1 3 x dx = 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
1 |
x3 |
dx . |
Здесь m |
|
|
, n |
|
|
|
, p 1 , |
6 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Имеем случай 1). Применяем подстановку x t : x t6 |
. Значит, dx 6t5dt , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 3 |
|
dx = |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x t6 t3 , 3 x 3 t6 t 2 . |
Исходный |
|
|
интеграл |
примет |
|
вид |
|
|
x |
x |
||||||||||||||||||||||||||||||||
t3 1 t 2 6t5dt 6 t8dt 6 t10dt |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
1 |
t11 C t 6 |
|
= |
2 |
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
=6 |
t9 6 |
|
|
|
|
|
x 6 x5 C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
x x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
9 |
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
11 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример. Найти интеграл х2 3х 1dx