- •Қазақ гуманитарлық заң университеті
- •Қазақ гуманитарлық заң университеті
- •Кіріспе Оқытушылар туралы мәлімет:
- •Пәннiң мазмұны Дәрiс сабақтарының тақырыптық жоспары
- •Семинар сабақтардың мазмұны
- •Соөж мазмұны және орындалу кестесі
- •Сөж мазмұны мазмұны және орындалу кестесі
- •Негізгі әдебиеттер
- •Қосымша әдебиеттер
- •Глоссарий
- •Білімдер бағалау жалпы шкаласы
- •Философия пәнінен глоссарий
- •«Философия» пәнінен 1-ші аралық бақылау сұрақтары
- •«Философия» пәнінен II аралық бақылау сұрақтары
- •Философия мәдениет феномені хақысында
- •§2. Мифология (грекше мифос-аңыз, шежіре; логос-сөз, ілім)-алғашқы қауымдық қоғамға тән дүние туралы қияли - ғажайып, танымдық қоғами сана формасы.
- •§3. Дін -жаратылыстан, адам мен адамзаттан тыс трансценденталдық, құдіретті күшке сенуге негізделген дәстүрлі қоғами сана формасы.
- •Ежелгі Қытай және Үнді философиялық ойлары.
- •§3.Дүние мен қоршаған ортаны бейнелеудегі қытайлық көзқарасқа тән қасиеттер:
- •§1. Буддизм - Үндістанда (б.З.Д.V ғ. Кейін), Қытайда, Оңтүстік - Шығыс Азияда (ііі ғ. Кейін) және басқа өңірлерде кең тараған діни - философиялық ілім.
- •§2. Будда төрт ізгілікті (арийлік) ақиқатты айқындайды:
- •§3. Будда философиясы адамның өзіндік кемелденуі, Ұлы Азаттану- Нирванаға жетудің жолдарын көрсетеді. Бұл сегіз сатылы, сегіз буынды ұстаным, сегіздік жол:
- •§4. Буддизмнің бес өсиет-бағдары:
- •Көне грек өркениеті және көне философиялық дәстүрдің ерекшелік сипаты.
- •§2. Сократқа дейінгі кезеңге мыналар жатады:
- •§3. Сөйтіп, антикалық (ежелгі грек) философияға мына ерекшеліктер тән:
- •§2. Софистерге тән сипаттар:
- •Ортағасырлық еуропалық мәдениеттегі философияның мәртебесі. Араб шығыстық ортағасырлық философиясы.
- •Ренессанс пен Реформация мәдениетіндегі философия
- •Философия және ғылым: жаңа еуропалық мәдениетіндегі философияның өз тағдырын өзі шешу мәселесі.
- •Декарттың рационалдық философиясы.
- •Жаңа заман дәуіріндегі нидерландтар (Голландия) философиясы.
- •Еуропалық философиялық дәстүрді дамытуындағы неміс классикалық философиясы және оның рөлі.
- •XIX ғ. - XX ғ. Басындағы ресейлік мәдениет контекстіндегі орыс философиясы.
- •Қазақ мәдениетіндегі философия феномені.
- •XX ғасыр және xxі ғасыр философиясы. Қазіргі философия идеялар мен тұжырымдамалардың динамикалық жиынтығы ретінде.
- •Болмыс философиясы. Онтология. Дүниені философиялық ұғыну.
- •Сананы философиялық ұғыну.
- •Философиялық білім жүйесіндегі гносеология. Эпистемология.
- •§2. Танымның (ойлаудың) екі формасы:
- •Философиялық антропология.
- •Әлеуметтік философия. Қоғам және табиғат.
- •§5. Демография (грек., демос – халық, графе – жазамын) – Жер шарындағы халықтардың саны, тууы, өлімі, өсімі, дамуы туралы ілім. Бұл терминді 1855 жылы француз а.Гийар енгізді.
- •Гуманитарлық және жаратылыстану бағытындағы пәндерді өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулық
- •Аудиторияға және аудиториядан тыс жұмыстарға арналған материалдар
- •1.2. Білімді бақылауға арналған материалдар
- •1.3. Дәріс сабақтары бойынша әдістемелік нұсқаулық
- •1.4. Семинар, сөож сабақтары бойынша және сөж тапсырмаларын орындау жөніндегі әдістемелік нұсқаулық
- •Гуманитарлық және жаратылыстану пәндері қолданатын интерактивті үлгідегі және оқытудың әдістері
- •Гуманитарлық және жаратылыстану пәндер кафедрасында қолданылатын дәстүрлі әдістерге жалпы шолу
- •Оқытудың инновациялық-техникалық құралдарын қолданылуына шолу
- •Студенттердің өзіндік жұмыс орындау үшін таратпа материалдары
- •2..Әйгілі «апорийлердің» авторы, Ежелгі грек ойшылы:
- •Философия пәнінен тест
Негізгі әдебиеттер
Иманқұл Н.Н. Философия әлемінде. Алматы, 2006.
Иманқұл Н.Н. Бөрібаев Т.Қ. Іліми философия Астана, 2009.
Әбішев. Философия. Оқулык. Алматы, 2005.
Есім. Фалсафа тарихы. Алматы, 2004.
Ғабитов Т.Х. Философия. Оқулық Алматы, 2006
Тұрғынбаев Философия. Оқу құралы. Алматы, 2004
Канке А.В. «Философия» Ростов, 2006 г.
Спиркин А.П. Философия М., 2002.
Смирнов И.Н. Философия М.,1998
Краткая философская энциклопедия М., 1994
Антология мировой философии в 4 томах Т.2 М.,
Қосымша әдебиеттер
106 философов: жизнь, судьба, учение в 2 томах. М., 1994
Философия в 2 частях. Ч. 1 История философии М., 2002
Хрестоматия по философии РнД., 1997
Спиркин А.П. Философия М., 2002.
Алексеев П.В., Панин А.В. Философия М., 1996 г, 2003 г.
Алексеев П.В., Панин А.В. Хрестоматия по философии М., 2005 г.
Канке А.В. «Философия» Ростов, 2006 г.
Кохановскии В.П. «Философия» Ростов, 2006 г.
Асмус В.Ф. «Античная философия» М., 2005 г.
Бачинин В.А. «Философскаяэнциклопедия Спб., 2005 г.
Гуревич П.С. «Философия» М., 2003 г.
Кемеров В.Е. «Социальная философия» М., 2003 г.
Конфуций «Суждения и беседы» СПб., 2006 г.
Краткий философский словарь. Под.ред. Алексеева М., 2001 г.
Ницше «Воля к власти» СПб., 2006 г.
Платон. Избранные диалоги. М., 2004 г.
Рассел Б. История западной философии. М., 2004 г.
Сумерки богов. М., 1989 г.
Соколов В.В. Средневековая философия М., 2001 г, 2005 г.
Чанышев А.Н. История философии древнего мираМ., 2005 г.
Губин В.Д., Сидорина В.Д., История мировой философии. М., 2007 г.
Зеньковский В.В. История русской философии в 2-х томах. Ростов, 2004 г.
Зотов А.Ф. Современная западная философия. М., 2005 г.
Словарь философскии новейши модернизм. ред. Грицанов А.А., Минск 2007 г.
Справочник по истории философии. Хронологический персонифицированный. М., СПб,
2003 г.
Томсон М. Восточная философия. М., 2000 г.
Восточная философия. Сост. Адамчик М.В. Минск 2006 г.
Нысанбаев А. Кыскаша философия тарихы А., 2000 г.
Садыков Б. Казахская философия. 19 в. А., 1992 г.
Сегизбаев О.А. Казахская философия от первых архаических представлений до философии азвитых форм. А., 2001г
Глоссарий
Мифология – (грекше мифос – аңыз, шежіре;логос-сөз,ілім) – алғашқы қауымдық қоғамға тән дүниетуралы қияли-ғажайып, танымдық қоғами сана формасы.
Дін – жаратылыстан, адам мен адамзаттантыс трансценденталдық, құдіретті күшке сенуге негізделген дәстүрлі қоғами сана формасы.
Философия – (грекше филео- махаббат, құштарлық; софия- даналық)- теориялық түрі, болмыс пен сананың жалпы принциптері, адамның адамға, дүниеге қатынасы туралы әмбебап ілім, ойлау туралы ойлау.
Диалектика – болмыс пен танымның, заттар мен құбылыстардың, ойлаудың жалпы даму заңдылықтарының өзара байлынысын, ішкі қайшылықтарын зерттейтін философиялық әдіс.
Метафизика - диалектикаға қарама- қарсы таным әдісі, мұнда заттар мен құбылыстар бір біріне байланыссыз, ішкі қайшылықсыз, тұрақты түрде өзгеріп отырады деп түсіндіріледі.
Догматизм - қоршаған ортаны, дүниені әлдебір догмаларға, «жоғарыдан алдын ала берілген абсолюттік ақиқатқа» сүйеніп қабылдау. Бұл метод ортағасырлық батысеуропалық философияға тән.
Эклетика – жан-жақтан жиналған, алуан түрлі, қырық құрау қағидаларды біріктіріп, қоршаған дүниеге өзіндік көзқарасты дәріптеуге тырысатын философиялық әдіс.
Софистика – айтыс-тартыста өз қарсыласын жеңу әдейі ақты қара деп, қараны ақ деп, ақиқатты жалған, жалғанды ақиқат деп көрсетуге жүгінетін әдісті айтады. Бұл әдісте ақиқатты тану емес, тек қарсыласын айтысты жеңу мақсат етіледі. Ежелгі Грекияда кең таралған.
Герменевтика кез келген жазба нұсқасының, мәтіннің мәні, мағынасын тұспалдап түсіну, ұғыну әдісі. Қазіргі заманғы шетелдік батыс философиясына тән.
Эмпиризм - көбінесе тәжірибеге сүйенетін, сезімдік таным нәтижесін таным процесінің негізі деп санайтын әдіс пен бағыт. (
(“Тәжірибе мен сезімдік түйсікте болмаған нәрсе ойда да болмайды”).
Рационализм – ақиқи. абсолюттік дәйекті білімді тек парасат. ақылмен ғана тануға болады дейтін философиялық әдіс пен бағыт. (“Бар нәрсегекүмәндануымыз мүмкін, ал күмәннің болуы ақыл, ойдың жемісі”).
Буддизм -Үндістанда (б.з.д. 5 ғ. Кейін), Қытайда, Оңтүстік- Шығыс Азияда (3 ғ. Кейін) және басқа өңірлерде кең тараған діни- философиялық ілім.
Апологетика (грек. Апологемай- қорғаймын, ақтаймын) -2-3ғ.ғ. пұттық политеизммен күресте христиандық догматика негіздерін қорғаған, уағыздан ілім;
Реализм - нағыз болмысқа заттар емес, керісінше олардың жалпы ұғымы-универсалийлер ие дейтін ағым. Бұл Платонның “таза идеяларын” еске түсіреді. Реалистерге Эриугена (Иоан Скот), Ансельм Кентерберийскийді, Шамполық Гильомды және т.б. жатқызуға болады.
Номинализм (лат. Nomo-атау, есім) - шындықта тек жеке, нақты заттар ғана өмір сүреді, ал жалпы ұғымдар (универсалий) олардың атауы, аталуы болады дейтін схоластикалық философияның ағымы.
Прагматизм - абстрактті ақиқатты, ұғымдардың танымдық рөлін терістеді, ұғымның орнына белгілерді қарастыруды ұсынды. Ұғым тек субъектке ғана қатысты болып, оның мағынасы нақты практикалық салдардың (пайдалы, тиімділік) нәтижесі болып табылды.
Экзистенциализм (лат., ex(s)istentia-тіршілік) адамның ақиқи, ішкітұлғалық болмасы, субъект пен объекттің тікілей біртұтастығы, субъекттің өзінің “дүние-дегі - болмысын” бастан кешіруі.
Эмпиризм (грек., тәжіребе) - сезімдік тәжіребені білімнің қайнар көзі деп біледі және бақылау мен эксперименттің нәтижелеріне сүйенеді.
Идеалистік сенсуализм - түйсіктермен сезімді шындықтың көзі, ал олардың шығу тегі, қайнар көзі мәселесін терістейді. (Беркли, Юм, Мах).
Қарапайым реализм - адамнан тыс тұрған заттарды, Құбылыстарды біз қалай қабылдасақ, ол шындықта дәл солай болады, ал олар түйсіктер формасына ешқандай әсер етпейді.
Гностицизм - дүниені тануға болады, адамның танымдық мүмкіндігін шексіз деп түсінетіндер;
Агностицизм - дүниені тануға болмайды, адамның танымдық мүмкіндігі шектелген деп түсінетіндер;(Иммануил Кант)
Индукция (лат., нысанаға алу) – ой қозғалысы процесінің жекеден ерекше арқылы жалпылыққа өтуі;
Дедукция (лат.,шығару) – ой қозғалысы процесінің жалпылықтан ерекше арқылы жекелікке өтуі;
Аксиоматика – логикалық дәлелдеу жолымен аксиома немесе постулаттан берілген теоряның басқа тұжырымдарын шығару;
Формализация - мазмұнды білімді таңбалық формализмде немесе формализацияланған тілде бейнелеу (Гильберт);
Моделдеу (лат.,modulus- өлшем, норма, үлгі) - оригиналдың аналогын жасау. Оригиналды тану үшін моделді жасау немесе таңдау процесі;
Идеализация (грек.,idea- түр, көлеңке) - шындығында бейнесі бар, бірақ күнделікті тіршілікте кездеспейтін объекттерді ойда құрастыру, конструкциялау;