Ррррррррррррррррррррррррр

Реляциялық алгебра мен реляциялық есептеу. Реляциялық мәліметтер моделінде мәліметтерге операция жүргізу реляциялық алгебра (қатынастар тізімі) арқылы суреттеледі. Э.Ф анықтап берген реляциялық алгебра түрі әр қайсысының 4 операторы бар екі топтан тұрады.Дәстүрлі жиын операциялары (операнды жиын емес, қатынас) бірігу, қиылысу,айыру және декарттық көбейтінді. Арнайы реляциялық операция : таңдау, проекция, кіріскен, ажыратылған.Реляциялық алгебра операцияларына тоқталамыз:Бірігу – екі берілген қатынастың біріне немесе екеуіне қатысты мәліметтер тізбегі.Қиылысу – бір мезгілде екі берілген қатынасқа қатысты мәліметтер тізбегі.Айыру – екі берілген қатынастың тек біріне қатысты мәліметтер тізбегі.Декарттық көбейтінді - әрбір мәліметтердің кез келген мәліметтер тізбегінің барлық мүмкін мәндеріне сәйкес келу Таңдау (селекция) – берілген шартты қанағаттандыратын барлық мәліметтер тізбегі.Барлық қатынастар екі бөліктен – тақырып және денесінен тұрады.Тақырып – бұл атрибуттар, ал денесі – мәліметтер тізбегі. Базалық қатынастардың тақырыбы анық, әрі жүйеге таныс.Реляциялық алгебраның негізгі мақсаты – анықтауға мүмкіндік беретін реляциялық өрнекті жазуды қамтамасыз етеді:Таңдау облысы, яғни таңдау операциялары орындалу нәтижесінде мәліметтер ену керек.Жаңарту облысы, жаңарту операцияларының орындалу нәтижесінен мәліметтер қойылу, өзгертілу немесе өшірілуі керек. Мәліметтер бүтіндігін қамтитын ережелер – мәліметтер базасы қанағаттандырылуы тиіс негізгі талаптар.Реляциялық мәліметтер базаларындағы қатынастармен орындалатын негізгі 4 операцияларды қарастырамыз. Бұлар теориялық-көптік операциялар тобына жататындар, олар:5.Біріктіру (объединение)– екі қатынасты ала отырып жаа бір қатынасты тұрғызу. Біріктіру нәтижесі – бірінші қатынасты барлық кортеждері және екінші қатынастағы жетіспейтін кортеждерді бірігуі.6.Қиылысу (пересечение) - бірінші және екінші қатынастардан ортақ жолдарды анықтау операциясы. Нәтижесі – екі қатынастарға да ортақ кортеж.7.Алым (разность)– тек қана бірінші қатынастаєы жолдарды табу операциясы.Нәтижесі – тек қана бірінші қатынастағы кортеждер.8.Декарттық көбейту – екі қатынас негізінде жаа бір қатынасты тұрғызу операциясы.9. Бөлу – бастапқы қатынаста қайталанбайтын атрибуттардан қатынас тұрғызу операциясы. Нәтижесі – бөліндіні қамтитын ғана атрибуттар қатынасы.Проекция – нәтижелік қатынасқа бастапқы қатынастардан амалды орындау шартына сәйкес көрсетілген бағаналар енеді. Бірінші үш операциялар тобын бинарлық деп айтамыз, себебі, орындау барысында екі қатынас қатысады. 10.Қосылу - бастапқы бірінші қатынасты әр-бір қатары екі қатынасты барлық қатарларымен сәйкестендіріледі.

Реляциялық мәліметтер қорын жобалау теориясы. Реляциялық МҚ дегеніміз қатынастардың жиынтығы. РМҚ сұлбасы дегеніміз МҚ жататын қатынас тақырыбының жиынтығы.

Реляциялық мәліметтер қорын құру негіздері. Кодтың 12 ережесі.Қазіргі МҚБЖ–ң түрі ретінде ЭЕМ-да ақпараттық-логикалық есептерді шешуде теориялық және практикалық жұмыстарды, логикалық ережелердің нақты жиынына сүйеніп ақпараттарды сақтау, алу,өңдеу есептерін жүргізу саналды. XX ғ-ң 60 жылдарының басында жүргізілген бұл жұмыстар ЭЕМ-н ресурстармен қамтамасыз ету, ақпаратпен қамтамасыздандыру, іздестіруді жылдам түрде ұйымдастыру, программа тілдерін құру сияқты есептер шешілді. Ақпараттық – логикалық есептерді өңдеу алгоритмі бүгінде реляциялық алгебра деп аталатын логикалық алгебра элементтеріне негізделді. Программалық тідер ретінде АЛГОЛ 60 және АЛГЭМ тілдері қолданылды.Бұл программалық және ақпараттық негізінде келесі ақпараттық жүйе құрылды:Мәліметтерді сұрыптау және топтауға негізделген жазулар массивін өңдеу. Жазулар кейбір объектілер мен процестерді мінездей алатын, орнатылған мәліметтер жиыны ретінде түсіндіріледі;Мәліметтерді толықтыру және өшіру, сұраныс бойынша іздестіру опрацияларын қамтитын толықтыру және мәліметтерді иерархиялық классификациялық жүйеде іздестіру. Мәліметтерді кодтаудың мәні негізгі құрылым принципі болатын фактографиялық мәліметтер анализі.Реляциялық мәліметтер моделінде мәліметтерге операция жүргізу реляциялық алгебра (қатынастар тізімі) арқылы суреттеледі.Э.Ф анықтап берген реляциялық алгебра түрі әр қайсысының 4 операторы бар екі топтан тұрады. Дәстүрлі жиын операциялары (операнды жиын емес, қатынас) бірігу, қиылысу,айыру және декарттық көбейтінді.Арнайы реляциялық операция : таңдау, проекция, кіріскен, ажыратылған.Реляциялық алгебра операцияларына тоқталамыз: Бірігу – екі берілген қатынастың біріне немесе екеуіне қатысты мәліметтер тізбегі. Қиылысу – бір мезгілде екі берілген қатынасқа қатысты мәліметтер тізбегі. Айыру – екі берілген қатынастың тек біріне қатысты мәліметтер тізбегі Декарттық көбейтінді - әрбір мәліметтердің кез келген мәліметтер тізбегінің барлық мүмкін мәндеріне сәйкес келуі. Таңдау (селекция) – берілген шартты қанағаттандыратын барлық мәліметтер тізбегі. Барлық қатынастар екі бөліктен – тақырып және денесінен тұрады.Тақырып – бұл атрибуттар, ал денесі – мәліметтер тізбегі. Базалық қатынастардың тақырыбы анық, әрі жүйеге таныс. Реляциялық алгебраның негізгі мақсаты – анықтауға мүмкіндік беретін реляциялық өрнекті жазуды қамтамасыз етеді:Таңдау облысы, яғни таңдау операциялары орындалу нәтижесінде мәліметтер ену керек.Жаңарту облысы, жаңарту операцияларының орындалу нәтижесінен мәліметтер қойылу, өзгертілу немесе өшірілуі керекМәліметтер бүтіндігін қамтитын ережелер – мәліметтер базасы қанағаттандырылуы тиіс негізгі талаптар.Реляциялық мәліметтер базаларындағы қатынастармен орындалатын негізгі 4 операцияларды қарастырамыз. Бұлар теориялық-көптік операциялар тобына жататындар, олар:1.Біріктіру (объединение)– екі қатынасты ала отырып жаа бір қатынасты тұрғызу. Біріктіру нәтижесі – бірінші қатынасты барлық кортеждері және екінші қатынастағы жетіспейтін кортеждерді бірігуі. 2.Қиылысу (пересечение) - бірінші және екінші қатынастардан ортақ жолдарды анықтау операциясы.3.Алым (разность)– тек қана бірінші қатынастаєы жолдарды табу операциясы.4.Декарттық көбейту – екі қатынас негізінде жаа бір қатынасты тұрғызу операциясы.5. Бөлу – бастапқы қатынаста қайталанбайтын атрибуттардан қатынас тұрғызу операциясы. 6.Проекция – нәтижелік қатынасқа бастапқы қатынастардан амалды орындау шартына сәйкес көрсетілген бағаналар енеді.Бірінші үш операциялар тобын бинарлық деп айтамыз, себебі, орындау барысында екі қатынас қатысады.7.Қосылу - бастапқы бірінші қатынасты әр-бір қатары екі қатынасты барлық қатарларымен сәйкестендіріледі.