2.1 Түсiнiктеменiң құрамы және көлемi

Түсiнiктеме техникалық құжат болып табылады және МЕМСТ –ке сәйкес пiсiп жетедi. МЕМСТ -ден кейбiр шегiнулердегi шешулерiмен сәйкес шеңберiнде түсiнiктеменiң әрбiр бетiнде негiзгi жазуды оқу жобалауында сызбауға рұқсат етiледi.

Қол жазба мәтiннiң 25...35 беттерiнiң көлемiмен түсiнiктеме көздерге есеп айырысу бөлiмнiң барлық бөлiмдерi қажеттi түсiндiрулермен және сiлтемелермен болуы керек. Алынған нәтижелер анализі бойынша әр бөлімнің соңында қорытынды істелінуі тиіс (олардың ұсынылатын немесе үйлесімді мәндерінің сәйкестілігі). Курстық жұмысты құрылым оның рәсiмдеуiне талаптардағы келтiрiлген. Түсіндірме хат өлшемі (х ден х дейін)  формат (А4) беттерінде орындалады. Ақ шеттер беттің төрт жағынан да қалдырылады. Текстен беттің шетіне дейінгі аралығы: сол жақта   мм, оң жақта   мм беттің төменгі шеттен   мм, үстінен   мм. Бетте  текст жолдары орналасуы тиіс.

Түсіндірме хаттың мәтилі қара немесе көк пастамен немесе сиялармен орындалуы тиіс, сонымен бiрге (интервалдың бiр жарымы арқылы) баспа машинкасында кез келген баспа түрiмен немесе компьютердi және принтер ( х  ден  х  дейін) A4-тiң қалыбының ақ қағазының парағының бiр тарабында қолданып бiр интервал арқылы. Компьютер шрифтi - кәдiмгi, Times New Roman, 14-шi кегль.

Беттер нүктесіз және жақтарынан сызықшамен бөлінбеген араб цифрларымен () нөмірленеді.

Титулдық бет пен түсіндірме хаттың барлық қалған тараулармен бірге беттердің номірлері беттің төменде ортада қойылуы тиіс, және де титулдық бетте, түсiнiктемені жоспарлау тапсырмасында, мәлімет тізімінде және ерекшеліктерінде нөмірлеу қойылмайды.

Беттердiң нөмiрлеуiндегi рұқсатнамалары және әдеби қосымшаларға (2a, 3a, 4a) рұқсат етiлмейдi.

Түсiнiктеменiң әрбiр құрылымдық элементi, сонымен бiрге бөлiктiң әрбiр негiзгiзi тарауы, жаңа беттен басталады.

Басшының атау арасындағы қашықтығы және келесi мәтiнмен болуы керек бiр интервалға тең. Сондай болып қашықтық басшы және параграф бастардың арасындағы шыдайды. Маңдайшалардың негiздер арасындағы қашықтығы мәтiн сондай болып қабылдайды. Нүктенi бастың соңында азат жол шегiнiсiмен орналастырылатын құрмайды. Бастарды асты сызылсын және бастағы сөздi көтерсiн рұқсат етiлмейдi.

Жаңа (қызыл) жолдан жаңа бастап жүрген сөйлемдер азат жол шегiнiсiмен баспаға шығарады жол, тең бес соққыларға бастады.

Түсiнiктеменiң мәтiнi болуы керек, сонымен бiрге дербес.

Бiрөңкей есептеулердiң қайталанатын күйiнделерi есептеудiң мысалдары бiр-екi аспайтын алып келiп, өңге есептеулердiң нәтижелерi кестеде беруге керек.

Түсiнiктеме көрcетiлген сарқыт қосуы керек - денелiлiк келесi:

• Сыртқы парақ;

• Жұмыс орындауына тапсырмасы;

• Түсiнiктеме;

• Мазмұнын;

• Кіріспесін;

• Негізгі тарауын;

• Шешiм;

• Тiзiм қолданылатын көз.

2.2 Құрылымдық элементтерге талаптар

Сыртқы парақ дипломдық жұмыстың бiрiншi бетi болып табылады және белгiлi бiр ережелер бойынша толтырылады. Дипломдық жобаның (жұмыс) сыртқы парағының формасы және оның толтыруы А-ның қосымшасында келтiрiлген.

Жобалау тапсырмасы жататын өңдеулердiң сұрақтарының өздiң тiзiмiне болады. Толтыруды мысал Б- ның қосымшасында келтiрiлген.

Анықтаулар, белгiлер және қысқартулар, шартты белгiлеулер, нышандар, физикалық шама бiрлiктерiнiң тiзiм және термин түзету немесе ҚР қолданылатын анықтаулар үшiн термин қажеттi анықтау қажеттi болады.

Түсiнiктеме. Түсiнiктемедегi дипломдық жобасының мазмұны қорытылған түрде тура келетiн ең басты сұрақтардың тiзiмiнiң түрiнде түсiнiктеменiң мазмұнының дәлме-дәл қайталауысыз баяндалады. Сонымен бiрге түсiнiктемелерде өте маңызды жобалық шешiмдер және конструкторлық өңдеулер, жоба, ғылыми және техникалық жаңалықтың дәрежесiнiң айырмашылық ерекшелiктерi туралы хабар-ошарларды, сонымен бiрге қолдану бойынша ұсыныс тура келедi (мақсатпен неткен, қайда және қолдана алғандығынан). Тән түсiнiктеменiң баға және сынағыштығы.

Түсiнiктеме (1000 таңбалардың барынша мүмкiн көлемi) қысқаша болуы және сонымен бiрге түпнұсқа туралы ұтымды ұсыныс беруi керек.

Ол ырықсыз конструкциялар кең елестеткен жай сөйлемдерден тұратын (Жобаларда қаралады…; Есептеулер орындаған…; Таңдау жасалған…; Басқаруды схема жасалған…; Сипаттама берiлген…; Себеп талқылаған …; Электроқауiпсiздiктi ереже келтiрiлген …; және т.б.).

Түсiнiктеме құрама жиiрек курстық жұмыстың бiр, онда библиографиялық жазба болып табылып тура келмейтiндiгi. Түсiнiктемелердi мәтiнде сол себеппен жұмыстың тақырыбын көрсетуге ұсынылмайды.

Мазмұны. Мазмұнда дипломдық жұмыстың (мәтiнмен таңдап алу беретiн тақырыпшалардан басқа) барлық бастарын тура келедi және олармен бастайтын бет көрсетiледi. Мазмұнның бастары мәтiндегi бастары тура қайталауы керек. Олардың басқа тұжырымға, мәтiнде бастармен салыстырғанда тiзбек және қатар бағынатындығында қысқартып немесе берiлсiн мүмкiн емес.

Кiрiспе. Мәселе немесе есептiң шешiмiне жоба мәлiметтi арналатын қойылған есептердiң үкiметтiң жарықта соңғы шешiмдерiнiң таңдаулы тақырыбының өзектiлiгi, мақсат және мазмұны бұл жерде әдетте байырқайды.

Соңында енгiзу бөлiгi жұмыстың құрылымын лазым ашу, яғни оның құрылымдық элементтерiнiң тiзiмi берiлсiн және олардың орналастырылуын тiзбектi дәлелдеу.

Кiрiспенiң көлемi қолжазба көлемнен 1-2% ұсынылады.

Бөлiктiң негiзгiшi тарауы. Негiзгi бөлiк курстық жұмысты тақырыпқа және толық оған тура сәйкес келiп ашуы керек басшылардың мазмұнды. Осы тарауларды диплом қорғаушы бiлетіндегін көрсетуi керек, қысылған, қисынды және ашық, бiрақ ресiмдеуi талаптарға сәйкестеуi керек мөр бағытталатын жұмыс көрсетiлетiн материал баяндау.

Осы курстық жұмыстың бiр бөлiгiнде 3 бөлiм жарықтандыру керек.

Бөлiм. «Асинхрондық электр қозғалтқышының орауыш мәлiметтерiнiң есептеуi».

• Өзектiң шарасының деректердi өңдеуi

• Магниттік тізбектің және магниттік ағын учаскілері бойынша индукцияларды анықтау

• Ораулық мәліметтердің есептеу

• Қозғалтқыштың номинал қуатын анықтау

• Орамдық сымның салмағын және катушкалардың геометриялық өлшемдерін анықтау

• Машинаның магнитті тізбегі мен магниттелетін токты есептеу

• жанында және жанында тәуелдiлiктердiң есептеуi

Шешiм. Шешiм болуы керек: келтiрiлген нәтижелер бойынша қысқаша қорытындылар;

Тiзiм қолданылған көз негiзгi тақырыптары мен шешiмнен кейiн жазылады.

Әдеби көз әрбiр қосылған мұндай тiзiмге қолжазбадағы шағылысуы алуы керек. Егер оның авторы сезiмiмен айғақтар қандай болмасын сiлтесе немесе басқа авторлардың жұмысын дәйектеме келтiрсе, онда ол келтiрiлген материалдар алған жолма-жол сiлтемеде мiндеттi түрде көрсетуi керек. Сiлтемелердiң мәтiнiнде жоқ болатын және iс жүзiнде қолданбаған жұмыстары библиографиялық тiзiмге қосу керек емес. Сәйкес қолданыстағы стандарт мөрдiң шығармаларының келесi библиографиялық сипаттамасы қабылданған.

Кiтаптардың библиографиялық сипаттамасы кейбiр ерекшелiгi болады.

Егер авторлардың сан болса, онда үш аспайды, онда фамилия және авторлардың аты-жөндерi басында көрсетiлгенiнде емес, кiтап туралы хабар-ошар ендi содан соң.

Мысалы:

1. Басов А. М., Шаповалов А. Т., Кожевников С. А. Основы электропривода и автоматическое управление электроприводом в сельском хозяйстве.- М.: Колос, 1972.- 343 с.

2. Иванов - Смоленский А. В. Электрические машины: Учебник для вузов. – М.: Энергия, 1980.- 928 с.

Егер үш адамнан астам немесе кiтап авторлар ұжым кiмнiң редакциясымен босатса, онда кiтаптың атауы бастапқыда көрсетiледi, содан соң аты-жөнi және авторлардың фамилияларын қайта санайды.

Мысалы:

1. Основы теории электрических аппаратов /Под общ.ред. Г. В. Буткевича и др.- М.: Высшая школа, 1970.- 600 с.

Қосымшалар қай бөлiктiң негiзгi мәтiндерiн күрделендiредi қосалқы немесе қосымша материалдар болады.

Қосымша қосымша мәндi алады(әдетте анықтама), бiрақ тақырыптың жарығы үшiн толығырақ керек болады.

Қосымшада осы жұмыста есептеулердiң компьютер басып шығарулары жайғастырылады.

Қосымшалар соңғы оның беттерiне жұмыстың жалғастары сияқты пiсiп жетедi.

Әрбiр қосымша «Қосымшаның» сөздiң бетi нұсқаумен жаңа парақтан (бет) жоғарыда ортасында бастауы және тақырыптық басы болуы керек.

Қосымшалар орыс әлiпбиiнiң бас әрiптерiмен А бастай белгi қояды, әрiптер, Ё, З, Й, О, Ч, Ь, Ы, Ъ қоспағанда.

Қосымшаларды берiлген беттердiң нөмiрлеуi тесiп өткен болу тиiстi және негiзгi мәтiннiң беттерiнiң ортақ нөмiрлеуiн жалғастыруға болу тиiстi.

Қосымшалармен негiзгi мәтiндi байланыс пайдаланылады қорытып айтқанда «қара» сiлтемеден кейiн iске асады; ол форма бойынша дөңгелек жақшадағы шифрмен бiргесiмен әдетте қысқарып болады: (А қосымшаны қара).

Иллюстрациялар. Барлық иллюстрациялар мазмұнына қарамастан суретпен аталған. Олар нөмерлеуi керек (сурет– Өндірістін жоспары, және ә.қ.).

Бұл белгілер әрбір иллюстрацияның астында жазулы.

Ал графикті салғанда мынаны нұсқау етіп қолдану керек:

• өстер жаппай жай сызықпен сызу. Өстердiң аяқтарындағы нұсқағыштар сызу шықпайды;

• шәкiлдердiң масштабын графиктін бүкіл ауданының жағдайына қарап пайдалану керек;

• шәкiлдердiң цифрлары ординаталар және абсциссаларды бiлiктермен өстердiң сол жағындағы келтiредi;

• екінші (және қосымша) шәкiлдердi абцисс өстердiң бойына біріншісінің үстіне (графиктін ішінде) орналастырады;

• біріншісінің астына қосымша өстердi өзінің штрихтарымен;

• мұндай екiншi шәкiлдiң (қосымша) штрихтары бiрiншi шәкiлдiң координаталық торымен дәл келу үшiн масштабтар амалдарынша теруi керек;

• әріптік белгілермен өлшем бірлігін ордината өстердегі шәкілдің санының үстіне, абцисса өстердегі оң жақтағы шәкілдің санының астына жазылады. Жазуларды, ереже бойынша, графиктен тыс шығарту керек.

Кестелер. Әрбір кестесі нөмірленуі керек және оған байланысты тараудың тақырыбы жазылуы керек. Кестесінің нөмірленуі алмаспайтын (бiразда) немесе екі сатылы болуы мүмкін (мысалы,  кестесі   тараудың, екінші таблицасы болып саналады).

Төменде көрсетілгендей кестесі құру ұсынылады:

Кестенің нөмірі Тақырыптың аты

Басы					Графтының басы
					Графтының тақырыпша
					Жолдар (көлденең қатарлар)

Жақтау Бағанның графтары

1.1 Сурет - Кестенiң ресiмдеуiн мысал

Егер кесте бір парақтың бетіне сыймаса, оны горизонталь бойынша кесіп, екінші бетке көшіруге болады.

Мысалы:

Кесте 

кестенің жалғасы

 кестенің соңы

Нөмірленген графаны кестеге жазбайды. Көрсеткіштін нөмірленуі керек болған жағдайда реттік нөмірді кестенің бүйіріне атаудың алдынан жазады. Текстегі түсіндірме хатты тез ұғыну үшін графаның

нөмірленуі рұқсат етіледі.

Математикалық формулалар және есептеу. Формула кiретiн нышандардың мәндерi бiрiншi олардың қолдануында түсiнедi. Түсiнiктемелер формулалардың астында тiкелей тура келедi.

Әр түрлi нышандар, қолданылатын әдебиетте оның белгiсiнен тәуелсiздiң ылғи бiр физикалық шаманы белгi қою керек емес.

Хаттың мәтiнiндегi әдебиетке сiлтемелер қолданылған шешiмдер немесе техникалық мәлiметтер, эмпираларды негiздеуге керек болса тура келедi - ческий коэффициенттерi және тағы басқалар.

Мысалдар:

Активтік болаттың таза ұзындығы:

мұндағы, пакеттің болатпен толтыру коэффициенті, кесте   

Стандарттарға және басқа нормативтік құжаттарға сілтемелер болғанда,құжаттың белгіленуі көрсетіледі, ал аты көрсетілмейді.

Мысалы:

МЕМСТ  бойынша орамалық сымның диаметрі  мм тең деп алынады.