2.2 Банктің таза пайыздық табысын талдау
2013 жылы Банк 14 010 миллион теңге мөлшерінде таза кіріс түсірді, бұл 2012 жылғы көрсеткіштен 8,8 есе, 2011 жылғы көрсеткіштен 16 есе жоғары. Таза кіріс көлемін айтарлықтай өсіруге Банк активтері мен міндеттемелерін басқару бойынша тиімді саясат жүргізудің, сондай-ақ бөлшек бизнесті дамытуда пайыздық кірістердің көлемін өсірудің арқасында қол жеткізді.
Кірістердің негізгі үлесі пайыздық кірістерге (93,6%) келеді, шығындардың негізгі үлесі - пайыздың шығындарына (56,3%) келеді.
Пайыздық кірістер мен шығындардың өсу динамикасы
2011 2012 2013
2013 жыл қорытындылары бойынша Банктің пайыздық кірісі 80 193 миллион теңге болды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 4,5 есе көп. Пайыздық кіріс құрылымында негізгі үлесті немесе 93% несиелік портфель бойынша кірістер алады, бұл берілген несиелер көлемінің ұлғаюымен және несиелік портфель құрылымының жоғары кірісті несиелік өнімдердің (бөлшек несиелер) ұлғаю жағына қарай өзгеруімен байланысты.
Банктің пайыздық шығындар көлемі 2012 жылмен салыстырғанда 3,5 есе ұлғайып, 2012 жыл қорытындылары бойынша 40 350 миллион теңге болды. Банктің пайыздық шығындары көлемінің ұлғаюы негізгі үлесі немесе Банктің пайыздық шығындарының 41% алатын банкаралық операциялар бойынша шығындардың өсуімен байланысты. Банкаралық операциялар бойынша пайыздық шығындар 2012 жылмен салыстырғанда 8,2 есе өсіп, 2013 жылы 16 657 миллион теңге болды. Шығарылған бағалы қағаздар бойынша пайыздық шығындар 2012 жылмен салыстырғанда қомақты түрде, 5,5 есе ұлғайды, ол 2013 жылы 9 886 миллион теңге болған еді. 2013 жылы құнды қағаздар шығару көлемінің ұлғаюы осылай жоғары өсудің негізгі себебі болып табылады.
Банктің 2012 жылғы операциялық шығындары 2,7 есе ұлғайып, 11 301 миллион теңге болды, бұл шығынның ауқымы 2012 жылы 4 188 миллион теңге болған еді. Операциялық шығындардың негізгі үлесі жалақы мен әкімшілік шығындарға келеді – олардың үлесі тиісінше 39,3% және 33,6%.
Операциялық шығындар құрылымы
31.12.2013
2013 жылы қызметкерлерге кеткен шығындар 2012 жылмен салыстырғанда 2,8 есе ұлғайып, 4 443 миллион теңге болды. Бұл - Банк қызметкерлері санының айтарлықтай өсуінің нәтижесі. 2013 жыл басынан бері олардың саны 2,3 есе немесе 2 342 адамға көбейді.
2.3 Банктің несие беру қызметі және белгіленген пайыздық мөлшерлемелері көлемін талдау
Банкте кездесетін тәуекелдердің бәрі банк саясатының және де ҚР ҰБ-нің бекіткен нормативтерінің бұзылуына жол бермейтін қатаң басқару жүйесінде болуы тиіс.
Банктік тәуекелдерді басқару негізінде тәуекелдің деңгейін төмендету бойынша мақсатты бағытталған іздестірулер мен жұмыстарды ұйымдастыру, табыстылық пен тәуекелдің тиімді қарым-қатынасын табу, белгісіз қаржылық-шаруашылық жағдайындағы пайданы табу және оны көбейту өнері жатыр.
Тәуекелді басқаруға жүйелі тәсілді қолдану және оны ірі банктің активтері мен пассивтерін басқару жүйесін қалыптастыру кезінде (алдағы уақытта дамуы үшін де) қолданылуын есептеуге болады. Банктік тәуекелдерді басқаруға жүйелі ықпал ету негізінде шет елдік тәжірибенің негізінде зерттелген жалпыға белгілі қағидалар жатыр.
Бұл қағидалар банктердің өз тәуекелдерін басқару мен бөлуіне болатын және басшылар басқармамен заңгерлер жақсы жұмыс тәжірибесіне салыстырмалы талдау жасау үшін қолдануьша болатын жалпы құрылымды (89 қағиданы) білдіреді.
Бақылау тиімділігі көзқарасы жағынан тәуекелдерді басқаруды құрылымдастыруды қолданады. Бұл кезде банктің басқару ролі тәуекелмен байланысты стратегия, тәуекелдерді жалпы басқару, қолдау функциясының құрылымдық басқарудың тиімділігі, кадрлар сапасы, ақпарат сапасы ескеріледі.
Банкті басқарудың ролі жоғары бағаланады, себебі ірі банктерде жиі кездесетін тәуекелдерді түсіну мен осыған сәйкес бақылау жауапкершілігі нақты басқарылады [12].
Тәуекелдерді жалпы басқару тәуекелдердің картасын жасаумен түсіндіріледі:
несиелік тәуекел;
портфельді топтау;
ағымдық тәуекел (операциондық);
бизнес тәуекелі.
Қағидалар келесідей түрде топтастырылады: тәуекелдерді стратегиялық басқару; тәуекелдерді басқару бойынша функциялар; тәуекелді өлшеу бойынша есеп беру және оларды бақылау; тәуекелдерді басқару жүйесі.
Тәуекелдерді стратегиялық басқаруға жауапкершіліктің біртұтас жүйесіне тәуекелдерді анықтау және бағалау, тәуекелдердің шегі кіреді. Қорытынды жауапксршілікті басқарма өз мойнына алады. Тәуекелдері басқару қызметі тәуекелдерді жедел басқару, тәуекелдерді өлшеу және бағалау арқылы жүзеге асады.
Осындай тәуекелді болдырмау үшін пайда мен шығынға шек қою керек, персоналдарды қадағалау және кадрларды ауыстыруды жоспарлау, нарықтағы мінез-құлық ережесін үйрету, бір операцияны бірнеше жұмыскерлердің есепке алу кезінде жеке бөлімшелер қарасынан кезеңдік бақылауды жүргізу, аудиттің көмегімен бақылау, персоналдарға жоғары қысым көрсетуді алыптастау керек.
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның несиелік тәуекелін талдамас бұрын оның актитері мен пасиивтерінің құрамы мен құрылымын қарастырайық.
Банктің балансы 2 бөліктен тұрады: активтер мен пассивтер. Активтер құрамы мен орналасуы бойынша қалыптасқан қаражаттар, ал пассивтер осы қаражаттардың қалыптасу көздері.
Активтер мен пассивтердің құрылымы деп актив пен пассивтің саласы бойынша әртүрлі баланстық жиынға қатынасы [13].
Сонымен «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның мәліметтері негізінен 2012-2013 жылғы кезеңдегі активтер мен пассивтер құрылымын қосымша арқылы талдайық.
Кесте 4- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның несие портфелінің сапасы (мың теңге)
|
Классификацияға сәйкес санаттар |
2012 жылға |
2013 жылға |
Ауытқуы (+;-) | |||
|
Қарыз қалдығы |
% |
Қарыз қалдығы |
% |
абсолютті |
өзгеріс | |
|
Стандартты |
396 960 610 |
59,83 |
531 485 118 |
46,01 |
134 524 508 |
-13,82 |
|
Күмәнді: 1-санатты |
208 364 271 |
31,4 |
482 876 640 |
41,8 |
274 512 369 |
10,4 |
|
2-санатты |
2 834 175 |
0,58 |
46 301 376 |
4,02 |
43 467 201 |
3,44 |
|
3-санатты |
21 766 975 |
3,28 |
57 300 758 |
4,96 |
35 533 783 |
1,68 |
|
4-санатты |
11 246 279 |
1,69 |
14 139 442 |
1,22 |
2 893 163 |
-0,47 |
|
5-санатты |
8 155 708 |
1,23 |
3 851 404 |
0,33 |
-4 304 304 |
-0,9 |
|
Үмітсіз |
13 206 675 |
1,99 |
19 144 081 |
1,66 |
5 937 406 |
-0,33 |
|
Барлығы |
663 534 693 |
100 |
1 155 098 819 |
100 |
491 564 126 |
- |
|
Ескерту- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012-2013 жж қаржылық есептілігінен | ||||||
2013 жылы банктің несиелік қызметінен келген шығындардың орнын толтыру үшін провизия толық көлемде құрылды.
2011 жылдың 1-қаңтарына несие портфелінің сапасына сәйкес қажет болған провизия көлемі 64 838 762 мың теңге болатын.
Осы соманың барлығы құрылды, атап айтқанда, күмәнді несиелер бойынша – 45 694 681 мың теңге, ал үмітсіз несиелер бойынша 19 144 081 мың теңге құрылды.
2013 жылға құрылған провизиялардың есебінен банк балансынан жалпы сомасы 10 124 101 мың теңге болатын несиелер алынып тасталынды.
2013 жылы несие бойынша негізгі қарыз 2 55527 983 мың теңге сомасында өтелді.
«Қазақстан Халықтық банкі» АҚ - ы Қазақстан Республикасының қаржы нарығындағы алғашқы қатысушыларының бірі болып табылады және Қазақстан Қор Биржасындағы шетел валютасы бойынша негізг оператор (маркет-мейкер), ол аритражды, форвардты, форексті, банкаралық несиелік-депозиттік операциялар мен фъючерстермен операцияларды жүзеге асырады.[14]
Несие портфелінің сапасын қарастыратын болсақ , көп үлесін стандартты несиелер алып тұр , ол жақсы көрсетіш. Бірақ күмәнді І санатты несиелер 2013 жылы 10,4 % артты.
Кесте 5- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның несие портфелі бойынша құрылған провизиялар (мың теңге)
|
Классификацияға сәйкес санаттар |
2012 жылға |
2013 жылға |
Ауытқуы (+;-) | |||||
|
Қарыз қалдығы |
Үлес салмағы % |
Қарыз қалдығы |
Үлес салмағы % |
абсолютті |
Құрылымдық өзгеріс | |||
|
Күмәнді: 1-санатты |
10 418 216 |
29,55 |
24 143 832 |
37,24 |
13 725 616 |
7,69 | ||
|
2-санатты |
383 418 |
1,09 |
4 630 135 |
7,14 |
4 246 717 |
6,05 | ||
|
3-санатты |
4 353 394 |
12,35 |
11 460 151 |
17,67 |
7 106 757 |
5,32 | ||
|
4-санатты |
2 811 570 |
7,98 |
3 534 861 |
5,45 |
723 291 |
-2,53 | ||
|
5-санатты |
4 077 853 |
11,57 |
1 925 702 |
2,97 |
-2 152 151 |
-8,6 | ||
|
Үмітсіз |
13 206 675 |
37,46 |
19 144 081 |
29,53 |
5 937 406 |
-7,93 | ||
|
Барлығы |
35 251 126 |
100 |
64 838 762 |
100 |
29 587 636 |
- | ||
|
Ескерту- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012-2013 жж қаржылық есептілігінен | ||||||||
Шартты міндеттемелер бойынша провизиялар
01.01.2011 жылға шартты міндеттемелер көлемі 866 750 071 мың теңгені құрды.
Өткен жылмен салыстырғанда шартты міндеттемелердің қарыздыр қалдығы 357 234 490 мың теңгеге немесе 70,11%-ға артты.
2013 жылғы жағдай бойынша «Қазақстан Халық банкі» АҚ активтері жыл басынан бері 18,5 пайызға өсіп, 19,4 млрд. долларды құрады, нәтижесінде активтер бойынша «Қазақстан Халық банкі» АҚ-ның нарықтағы үлесі 24,6 пайызды құрады.
2012 жылғы 01 сәуірде таза пайда 103 млрд. долларды құрады, бұл өткен жылдың осы мерзіміндегі көрсеткіштен 1,9 есеге өскенін көрсетеді және пайданың 65 пайызынан тұрады, сыйақы мен комиссия бойынша – 15%, сондай-ақ қазынашылықтың саудалық мәмілесі бойынша -20%-ды құрайды.
Шартты міндеттемелер бойынша провизия көлемі 2013 жылы толық құрылды.
Кесте 6- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның шартты міндеттемелер сапасы (мың теңге)
|
Классификацияға сәйкес санаттар |
2012 жылға |
2013 жылға |
Ауытқуы (+;-) | ||||
|
Қарыз қалдығы |
Үлес % |
Қарыз қалдығы |
Үлес % |
абсолютті |
Құрылымдық өзгеріс
| ||
|
Стандартты |
439 349 695 |
86,23 |
767 109 876 |
88,5 |
327 760 181 |
2,27 | |
|
Күмәнді: 1-санатты |
65 702 370 |
12,9 |
94 091 903 |
10,86 |
28 389 533 |
-2,04 | |
|
2-санатты |
1 413 489 |
0,28 |
2 023 337 |
0,23 |
609 848 |
-0,05 | |
|
3-санатты |
299 957 |
0,05 |
1 665 200 |
0,19 |
1 365 243 |
0,14 | |
|
4-санатты |
1 279 591 |
0,25 |
701 630 |
0,08 |
-577 961 |
-0,17 | |
|
5-санатты |
1 444 059 |
0,28 |
1 155 991 |
0,13 |
-288 068 |
-0,15 | |
|
Үмітсіз |
26 420 |
0,01 |
2 134 |
0,01 |
-24 286 |
0 | |
|
Барлығы |
509 515 581 |
100 |
866 750 071 |
100 |
357 234 490 |
- | |
|
Ескерту- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012-2013 жж қаржылық есептілігінен | |||||||
Шартты міндеттемелер классификациясына сәйкес құрылатын провизия көлемі 5 995 505 мың теңге керек болатын болса, сол соманың барлығы құрылды. Шартты міндеттемелер бойынша провизиялар
01.01.2011 жылға шартты міндеттемелер көлемі 866 750 071 мың теңгені құрды.
Кесте 7- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның шартты міндеттемелер бойынша құрылған провизиялар (мың теңге)
|
Классификацияға сәйкес санаттар |
2012 жылға |
2013 жылға |
Ауытқуы (+;-) | |||
|
Қарыз қалдығы |
Үлес % |
Қарыз қалдығы |
Үлес % |
абсолютті |
Құрылымдық өзгеріс | |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Стандартты |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Күмәнді: 1-санатты |
3 285 118 |
72,12 |
4 704 596 |
78,47 |
1 419 478 |
6,35 |
|
2-санатты |
141 349 |
3,1 |
202 333 |
3,37 |
60 984 |
0,27 |
|
3-санатты |
59 991 |
1,32 |
333 039 |
5,55 |
273 048 |
4,23 |
|
4-санатты |
319 898 |
7,02 |
175 408 |
2,93 |
-144 490 |
-4,09 |
|
5-санатты |
722 030 |
15,85 |
577 995 |
9,64 |
-144 035 |
-6,21 |
|
Үмітсіз |
26 420 |
0,58 |
2 134 |
0,04 |
-24 286 |
-0,54 |
|
Барлығы |
4 554 806 |
100 |
5 995 505 |
100 |
1 440 699 |
- |
|
Ескерту- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012-2013 жж қаржылық есептілігінен | ||||||
Өткен жылмен салыстырғанда шартты міндеттемелердің қарыздыр қалдығы 357 234 490 мың теңгеге немесе 70,11%-ға артты.
Үмітсіз несиелер азайып жақсы көрсеткіштер көрсетеді.
Кесте 8- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның валюта бойынша ссудалық портфель құрылымы
|
Несиелендіру көлемі, теңге |
Ауытқуы (+;-) |
Несиелендіру көлемі,АҚШ доллары |
Ауытқуы (+;-) | |||
|
2012жылға мың теңге |
2013 жылға, мың теңге |
2012 жылға, доллар |
2013 жылға, доллар | |||
|
63 724 588 |
168 470 875 |
104 746 287 |
475 627 619 |
1 322 169 792 |
846 542 173 | |
|
Ескерту: «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012-2013 жж қаржылық есептілігінен | ||||||
2013 жылдың 1-қаңтарындағы жағдай бойынша стандартты несиелер көлемі 154 886 243 мың теңге, яғни жалпы несиелер көлемінің 91,11 %-ын құрды. Ондағы 1 және 2-санатты несиелердің үлесі 6,52%. Жалпы несие портфелі көлемінен проблемалы несиелер үлесі 1,65% және шығарылып тасталған несиелер үлесі 0,72%.
Халықаралық нарықтардан капитал тарту әлі де болса банк қорының өсуінің негізгі көзі болып табылады. Банк жыл басында жария етілген халықаралық нарықтардан қаржы тарту жоспарын әрі қарай жалғастырады. Аталған жоспарға сәйкес банк жалпы сомасы 2 млрд. долларды құрайтын еурооблигациялар шығару және синдикатталған несиелер арқылы ашық түрде қаржы тартпақ ниетте. Бұл жағдайда банк нарықтағы жағдайды назарда ұстап және нарыққа шығудың қолайлы сәттерін қарастыратын болады, сонымен бірге нарыққа шығуға шешім қабылдауда қаржы тартудың құны банк үшін сыни фактор болып қала береді.
Талдау жасалған кезеңде проценттік табыстың көбею тенденциясы жалғасын тапты. 2012 жылы Банктің барлық табыстарының жартысынан көбі (63,9%) берілген қарыздар, құнды қағаздар, алымдар бойынша аударылған сыйақылар болды. 2013 жылдың 1 – қаңтарында проценттік табыстар 1,08 млрд теңге болды, ал 2012 жылы аударылған %-қ табыстан 304,4 млрд. теңгеге, 2011 жылғыдан 57% артық. % алумен байланысты емес табыстардың негізгі бөлігі клиенттерге қызмет көрсетуден түскен комиссиондық табыстар 2013 жылғы мөлшері 583,2 млрд. теңге, 2012 жылдың нәтижесінен 27,3% жоғары. Бұл көрсеткіштің өсуіне негізінен көрсетілетін қызметтердің түрін кеңейту және оларды тұтынушының нарығына шығару, сондай-ақ клиенттерді қосымша тарту арқылы қол жеткізді.
Банкте кездесетін тәуекелдердің бәрі банк саясатының және де ҚР ҰБ-нің бекіткен нормативтерінің бұзылуына жол бермейтін қатаң басқару жүйесінде болуы тиіс.
Банктік тәуекелдерді басқару негізінде тәуекелдің деңгейін төмендету бойынша мақсатты бағытталған іздестірулер мен жұмыстарды ұйымдастыру, табыстылық пен тәуекелдің тиімді қарым-қатынасын табу, белгісіз қаржылық-шаруашылық жағдайындағы пайданы табу және оны көбейту өнері жатыр. Біздің республикамыздьң ірі банктері үшін қызметтерінің барлығы тәуекелмен байланысты мақсатты бағытталған деп айтуға болады.
Тәуекелді басқаруға жүйелі тәсілді қолдану және оны ірі банктің активтері мен пассивтерін басқару жүйесін қалыптастыру кезінде (алдағы уақытта дамуы үшін де) қолданылуын есептеуге болады. Банктік тәуекелдерді басқаруға жүйелі ықпал ету негізінде шет елдік тәжірибенің негізінде зерттелген жалпыға белгілі қағидалар жатыр.
Бұл қағидалар банктердің өз тәуекелдерін басқару мен бөлуіне болатын және басшылар басқармамен заңгерлер жақсы жұмыс тәжірибесіне салыстырмалы талдау жасау үшін қолдануьша болатын жалпы құрылымды (89 қағиданы) білдіреді.
Бақылау тиімділігі көзқарасы жағынан тәуекелдерді басқаруды құрылым-дастыруды қолданады. Бұл кезде банктің басқару ролі тәуекелмен байланысты стратегия, тәуекелдерді жалпы басқару, қолдау функциясының құрылымдық басқарудың тиімділігі, кадрлар сапасы, ақпарат сапасы ескеріледі.
Банкті басқарудың ролі жоғары бағаланады, себебі ірі банктерде жиі кездесетін тәуекелдерді түсіну мен осыған сәйкес бақылау жауапкершілігі нақты басқарылады.
Тәуекелдерді жалпы басқару тәуекелдердің картасын жасаумен түсіндіріледі:
несиелік тәуекел;
портфельді топтау;
ағымдық тәуекел (операциондық);
бизнес тәуекелі.
Қағидалар келесідей түрде топтастырылады: тәуекелдерді стратегиялық басқару; тәуекелдерді басқару бойынша функциялар; тәуекелді өлшеу бойынша есеп беру және оларды бақылау; тәуекелдерді басқару жүйесі.
Тәуекелдерді стратегиялық басқаруға жауапкершіліктің біртұтас жүйесіне тәуекелдерді анықтау және бағалау, тәуекелдердің шегі кіреді. Қорытынды жауапксршілікті басқарма өз мойнына алады. Тәуекелдері басқару қызметі тәуекелдерді жедел басқару, тәуекелдерді өлшеу және бағалау арқылы жүзеге асады.
Осындай тәуекелді болдырмау үшін пайда мен шығынға шек қою керек, персоналдарды қадағалау және кадрларды ауыстыруды жоспарлау, нарықтағы мінез-құлық ережесін үйрету, бір операцияны бірнеше жұмыскерлердің есепке алу кезінде жеке бөлімшелер қарасынан кезеңдік бақылауды жүргізу, аудиттің көмегімен бақылау, персоналдарға жоғары қысым көрсетуді алыптастау керек.
Банктің несие портфелі – бұл берілген ссудалардың, нақты критерилер бойынша жіктелген, құрылымы мен сапасының сипаттамасы.
Осындай критерилердің бірі болып, шетелдік және отандық тәжірибеде қолданылатын несие тәуекелінің деңгейі табылады. Сондықтан критериде несие портфелінің сапасы анықталады. Несие портфелінің сапасын талдау мен бағалау, банк менеджерлеріне, оның ссудалық операцияларын басқаруға мүмкіндік береді. Несие портфелін басқарудың бірнеше этаптары бар:
жеке алынған ссуданың сапасын бағалау критериін таңдау;
ссудалардың негізгі топтарын, олармен байланысты тәуекел пайызын көрсетуімен анықтау;
банктен берілген әр ссуданы бағалау;
топтастырылған ссудалар кескінінде несие портфелінің құрылымын анықтау;
несие портфелінің сапасын бүтіндей бағалау;
динамикадағы несие портфелі құрылымының өзгерісіне әсер ететін факторларды талдау;
банк несие портфелінің тәуекелге ортақ резервтік қор сомасын анықтау;
несие портфелінің сапасын жақсарту мақсатында шаралар ұйымдастыру.
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2012 жылдың 31 желтоқсандағы жай – күйі бойынша несие портфелі (брутто) 772,006 млрд. теңгені құрады. Алдыңғы жылмен салыстырғанда (524,810 млрд. теңге) 247,196 млрд. теңгеге (47,1%) өскен.
2012 жылдың 31 желтоқсанынд активтердегі несие портфелінің үлесі (брутто) 2013 жылдың жай – күйі бойынша 74,6% - бен салыстырғанда 64,6 % - ды құрады. 2012 жыл ішінде банктен саудалық және жобалық қаржыландыруға берілген документарлық несиелендірудің өсу қарқыны (брутто) 54,9 % - ды құрады.
Бұл көрсеткіш несие портфелі көлемінің 2011 жылдың аяғында 64,462 млрд. теңгемен салыстырғанда 2012 жыл аяғында 99, 879 млрд. теңгеге ұлғаюына әкелді. 2012 жылдың 31 желтоқсанындағы жай – күйі бойынша несие портфелінің жалпы көлемі (кепілдік және аккредитив көлемін қоса) 2011 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша 557,9 млрд.теңгемен салыс-тырғанда 48,3% өсіп, 827,1% - ды құрады.
Кесте 9- «Қазақстан Халық Банкі» АҚ -ның несие портфелі (млрд. теңге)
|
Көрсеткіштер |
2012 ж |
2013 ж |
|
Клиенттерге берілген ссудалар |
772,006 |
524,810 |
|
Клеиенттер берілген ссудалары бойынша шығындарға резервтер |
(42,162) |
(29,879) |
|
Клиенттерге берілген ссудалар, нетто |
729,844 |
494,931 |
|
Шартты міндеттемелер |
|
|
|
Кепілдіктер |
39,928 |
22,972 |
|
Аккредитивтер |
59,951 |
41,490 |
|
Шартты міндеттемелер бойынша шығындарға резервтер |
(2,589) |
(1,530) |
|
Шартты міндеттемелер, нетто |
97,290 |
62,932 |
|
Барлық ссудалар және шартты міндеттемелерр, нетто |
827,134 |
557,863 |
Банк, 2013 жылы экономиканың құрылыс және құрылыс материалдар секторын несиелендіру, жеке секторды, транспорт және байланыс, металлургия және машина жасау және металл өндіру саласында несиелендіру көлемін ұлғайтуды жалғастырды. Несиелік портфельдің көп мөлшерін құрылысқа, сауда және жеке секторды несиелеуге бағытталған ссудалар алып отыр. Олардың несиелік порфельдегі жиынтық үлесі 59,6% құрайды. Сонымен қатар шағын компанияларға қаржылық жағдай жасайды немесе Қазақстандағы ірі жобаларды жүргізетін компанияларға қызмет көрсетеді.
2013 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша несие портфелінің құрылымы біршама өзгерген.
Құрылысқа несиелер 2,3 есеге ұлғайған, және олардың үлесі 2013 жылдың аяғында 17,2 %-дан, 2013 жылдың аяғында 27,3 % -дейін Астана, Алматы және Атырау қалаларындағы ірі масштабты құрылыстардың дамуымен байланысты өсті.
Сауда компанияларына берілген несиелер 51,7 %-ға өсіп, олардың портфельдегі жалпы үлесі 2012 жылдың аяғында 18,5% бен салыстырғанда 2013 жылдың аяғында 19,1%-ға дейін өсті. Жеке секторларға берілген тұтыну несиелері, құрылыс және тұрғын үйді несиелендіруге берілген (2012 жылдың аяғымен салыстырғанда) ссудалар көлемі өсу үстінде. Берілген ссудалардың үлесі жалпы портфельде 2012 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша 13,9%-дан 2013 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша 13,2% дейін төмендеген. Көлік компанияларына және байланыс кәсіпорындарына берілген қарыздар 31,9%-ға өскен, бірақ, олардың жалпы ссудалық портфельдегі үлесі 2011 жылдың аяғында 5,9%-дан 2012 жылдың аяғында 5,3%-ға дейін төмендеген.
2013 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша отын – энергетика-лық өнеркәсіпке ссудалар көлемі жылдың басымен салыстырғанда 33,9 млрд. теңгеге дейін төмендеген 37 млрд. теңге барысында, 2012 жылдың 31 желтоқсанында (8,3 %–ға азайған), олардың жалпы ссудалық портфельдегі үлесі 2012 жылдың аяғына 7,1% - дан 4,4% дейін азайған.
Ауылшаруашылық компанияларға берілген несиелер 3,3% төмендеп, бұл несиелердің үлесі банктің жалпы ссудалық портфелінде 2012 жылдың аяғында 6,5%-дан 2012 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша 4,3%-ға дейін азайған.
Тәуекелдік позициялардың валюталық ауытқуларға шектелуі банк саясатымен байланысты, банктің ссудалық портфелінің негізгі бөлігін шетел валютасындағы несиелер құрайды және біршама үлесі АҚШ долларындағы ссудаларға тиесілі.
2013 жылдың 31 желтоқсанындағы жай-күйі бойынша АҚШ долларындағы несиелер банктін ссудалық портфелінен 2012 жылдың жай – күйімен салыстырғанда 75,3%-дан 68%-ды құрады. Теңгемен берілген несиелер көлемі 2012 жыл аяғындағы мәліметтерімен салыстырғанда 2013 жыл 93,7% - ға өскен. Олардың жалпы портфельдегі үлесі 30,3% – ға дейін ұлғайған.
Несиелер клиенттерге жылжымайтын мүлік, кепілдіктер, тауарлы – босалқылар, құрал жабдықтар, мемлекеттік бағалы қағаздарды, акциялар мен депозиттерді кепілге ала отырып беріледі. Кепілдік өте консервативті түрде бағаланады, қажет болған жағдайда тәуелсіз сараптаушылар шақырылады. 2012 жылдың аяғынан 9,1% - бен салыстырғанда, 2013 жылдың 31 желтоқсанның жай-күйі бойынша қамтамсыз етілген 10,2% -ды құрады. Қамтамасыз етілмеген ссудалар құрылымында сенімді клиенттерге берілген қысқа мерзімді несиелер орын алады.
Банк әрдайым ссудалық портфель сапасын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізеді. «Үмітті» және «Потенциалды үмітті» несиелердің көлемі 240,1 млрд. теңгеге өскен. Ол 2012 жылдың аяғымен салыстырғанда 465,7 млрд. теңгеден 2013 жылы 31 желтоқсанда 705,8 млрд. теңгені құрады. «Үмітті» және «Потенциалды үмітті» несиелердің үлесі 2012 жылдың аяғына 88,7% - дан 2013 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша 91,4%-ға дейін өскен. «Үмітсіз» және «күмәнді» несиелердің категориялары 2,6 млрд. теңгеге (11,5% -ға) өскен. Олардың жалпы ссудалық портфель көлеміндегі үлесі 2012 жылдың аяғымен салыстырғанда 4,3 %-дан 2013 жыл 31 желтоқсанда 3,3 % -ға дейін төмендеген.