- •Ежелгі Қазақстан
- •Ертедегі Қазақстан (б.Э.Д. VII — б.Э. VII)
- •Орта ғасырдағы Қазақстан (VII — XVIII ғ.Ғ.)
- •Түрік қағанаты (551–603 жж.)
- •Батыс Түрік қағанаты (603–704 жж.)
- •Түргеш қағанаты (704–756 жж.)
- •Қарлұқ қағанаты (756–940 жж.)
- •Арабтардың жаулап алу жорықтары
- •Оғыз мемлекеті (IX-XI ғғ. Басы)
- •Кимек қағанаты (IX-XI ғғ. Басы)
- •Қыпшақ хандығы (XI ғ. — 1219 ж.)
- •Қарахан мемлекеті (942–1210 жж.)
- •Найман және керейт ұлыстары
- •Қарақытай мемлекеті (1128–1213 жж.)
- •Ортағасырдағы Қазақстандағы шаруашылық (VI-XII ғғ.)
- •VI-XII ғасырлардағы қалалар
- •VI-XII ғғ. Қазақстанның рухани мәдениеті. Ежелгі түрік алфавиті мен жазуы
- •Орта ғасырлардағы халықтардың діни түсініктері.
- •Қазақстан жеріндегі Ұлы Жібек жолы
- •XIII – XVI ғғ. Моңғол империясының құрылуы. Қазақстан моңғол шапқыншылығы кезеңінде.
- •Шыңғысханның Орта Азия және Қазақстанға шапқыншылығы
- •Ұлыстардың құрылуы
- •Алтын Орда
- •Ақ Орда мемлекеті (XIII-XV ғғ.)
- •Моғолстан мемлекеті (xiVғ. Ортасы-XVI ғ. Басы)
- •Ноғай Ордасы (XIV аяғы – XVI ғғ.)
- •Әбілхайыр хандығы (1428–1468 жж.)
- •Батыс-Сібір хандығы (XIII-XV ғғ.)
- •Қазақ халқы қалыптасуының аяқталуы
- •Қазақ хандығының құрылуы және оның нығаюы (XV-XVII ғғ.)
- •Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығы (1512–1521 жж.)
- •Хақназар хан тұсындағы Қазақ хандығы (1538–1580 жж.)
- •Жоңғар мемлекетінің құрылуы және оның қазақ жеріне шапқыншылығы
- •Қазақ халқының қалыптасуы
- •Қазақ жүздері
- •XVI-XVII ғасырлардағы Қазақ хандығының әлеуметтік- экономикалық және мәдени дамуы
- •Саяси-әкімшілік құрылысы
- •Шаруашылықтың дамуы.
- •XVI-XVIII ғасырлардағы Қазақ хандығының мәдениеті
- •Кіші жүздің Ресей империясының құрамына енуі
- •Абылай хан және оның ішкі және сыртқы саясаты
- •Қазақ хандығының жойылуы. Сырым Датұлы басқарған Кіші жүз қазақтарының көтерілісі (1783–1797 жж.)
- •Көтерілістің жеңілу себептері
- •XIX ғ. Қазақстандағы экономикалық қатынастар
- •1867–1868 Жж.
- •1886–1891 Жж. Әкімшілік реформалар.
- •XIX ғ. Бірінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті
- •XIX ғ. Екінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті
- •1905–1907 Жылдардағы орыс революциясына Қазақстан
- •XX ғасыр басындағы Қазақстан мәдениеті
- •Революция және Азамат соғысы (1917 — 1920 ж.Ж.)
- •1917 Жылғы Қазан төңкерісі және Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы
- •Петроградтағы Қазан төңкерісі
- •«Алаш» партиясының бағдарламасы:
- •Кеңестер билігі Сырдарияда
- •Кеңестер билігі Торғай облысында
- •Кеңестер билігі Солтүстік және Шығыс Қазақстанда
- •Кеңестер билігі Батыс Қазақстанда
- •Кеңестер билігі Жетісуда
- •Социалистік экономика және мәдениет
- •Қазақстанда кеңестік мемлекеттік аппарат құру және экономика саласындағы алғашқы өзгерістер
- •Қазақстан азамат соғысы жылдарында (1918–1920 жж.)
- •Азамат соғысының басталуы
- •«Әскери коммунизм» саясаты (1918–1921 жж.)
- •Қазақ революциялық комитетінің құрылуы (1919–1920 жж.)
- •Қазақ кеңес автономиялық республикасының құрылуы
- •Қазақстанда жаңа экономикалық саясатқа (жэс) көшу және оның барысы
- •1921–1922 Жылдардағы ашаршылық
- •Жер-су реформасы
- •Республиканың қоғамдық-саяси өміріндегі өзгерістер (1921–1928 жж.)
- •Қазақстан елді индустрияландыру кезеңінде (1928–1932 жж.)
- •Индустрияландырудың ерекшеліктері.
- •Индустрияландырудағы жұмысшылар еңбегі.
- •Коллективтендіру және көпшілікті жазалау (1930 — 1940 ж.Ж.)
- •Қазақстандағы ұжымдастыру саясаты (1925–1933 жж.)
- •Ауыл шаруашылғын күштеп ұжымдастыру
- •Тәркілеу. Бай мен кулактарды жою.
- •1931–1933 Жылдардағы аштық. Тұрар Рысқұловтың Сталинге жазған хаты.
- •Ұжымдастыру саясатына қарсы шаруалар толқуы
- •30-Жылдардағы қоғамдық саяси өмір
- •Алаш қозғалысының қайраткерлеріне қарсы репрессия. 1920 ж. Басы мен 1930 ж. Аяғындағы сот процесі.
- •1937–1938Жж. Жаппай саяси қуғын-сүргін. Тоталитарлық жүйенің нығаюы.
- •Қазақ кср-інің құрылуы
- •Тиімді жағы:
- •Тиімсіз жағы:
- •Соғыс алдындағы жылдар
- •XXғ. 20–30 жылдардағы Қазақстанның мәдени құрылысы.
- •Халыққа білім беру ісі
- •Кәсіптік білім беру ісінің дамуы
- •Ғылымның дамуы
- •Қазақ Кеңес өнерінің дамуы
- •Әдебиеттің дамуы
- •Ұлы Отан соғысының басталуы (1941–1945 жж.)
- •Мақсаты:
- •Республика экономикасын майдан мүддесіне бағындыру (1941–1945 жж.)
- •Қазақстандықтардың майданға аттануы және олардың қаһарман ерліктері (1941–1945 жж.)
- •Мәскеу шайқасының тарихи маңызы
- •Ленинград шайқасының тарихи маңызы
- •Сталинград шайқасының тарихи маңызы
- •Қазақстан жеріндегі жекеленген халықтардың қоныс аударуы. Қоныс аударған халықтың жағдайы (1941–1945 жж.)
- •Қазақстан – майдан арсеналы (1941–14–945 жж.)
- •Көмір өнеркәсібі
- •Мұнай өнеркәсібі
- •Соғыс жылдарындағы ірі құрылыстар
- •Темір жол
- •Село еңбеккерлерінің ерлігі
- •Қазақстан халқының материалдық жағдайы
- •Бүкілхалықтық майдан мен тылға көмек
- •Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан мәдениеті (1941–1945 жж.) Ғылым мен мәдениет
- •Соғыстан кейінгі Қазақстан (1946 — 1980 ж.Ж.)
- •1950–1960 Жылдардағы аграрлық сектор экономикасындағы реформа
- •1950–1960 Жылдардағы Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайы
- •Егеменді Қазақстан (1986-...)
Орта ғасырдағы Қазақстан (VII — XVIII ғ.Ғ.)
V ғасырдан бастап Қазақстан аумағын мекендеген тайпалар арасында қоғамдық қатынастың жаңа түрі орнаған еді. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихына қоғамдық қатынастың жаңа түрі – феодалдық (немісше феод — "жер”, аль — "иесі”, яғни жердің иесі деген ұғымды білдіреді) қатынастың орнауынан бастап, XV ғасырдағы Қазақ мемлекеті мен қазақ халқының қалыптасуына дейінгі кезең кірген.
Қазақстандағы ортағасырлық тайпалардың арасында негізгі екі тап: феодалдар табы мен шаруалар табы қалыптасады. Феодалдар мал мен жердің негізгі иесі болды. Феодалдық қатынастың орнауы Қазақстанның оңтүтігінде басқа өңірлерге қарағанда жедел жүрді. Феодалдық қатынас соғыс, шапқыншылық, жорықтар негізінде қалыптасты. Орта ғасырдағы Қазақстан тарихының басты ерекшеліктерінің бірі осы феодалдық-патриархаттық қатынастың орнауы болды.
Түрік қағанаты (551–603 жж.)
«Түрік» деген ат алғаш рет 542 жылы аталады. Қытайлар түріктерді сюнну-ғұндар деп атаған, мұның өзі түріктердің ғұн тайпаларының жалғасы екенін көрсетеді. 546 жылы тирек (телэ) тайпалары Моңғолияның оңтүстік және орталық аудандарын мекендеген аварларға (жкань-жуань) қарсы жорық жасайды. Осы кезде күтпеген жерден түріктердің қағаны Тумынның (Бумын) басқаруымен түріктер телэ әскерлеріне шабуыл жасап, жеңіп, 50 мың әскерін тұтқынға алады. Осыдан кейін түріктер күшейіп, енді бұрын өздері тәуелді болып келген аварларға (жуань-жуань) қарсы шығады. 552 жылы көктемде түріктер аварлардың ордасына шабуыл жасап, оларды жеңеді, авардың қағаны Анағұй өзін-өзі өлтіреді. Осы кезден бастап Бумын түрік қаған деген атағын алады. Бумын 553 жылы қайтыс болады.
Бумын өлгеннен кейін, таққа оның інісі Қара-Еске отырады. Ол Орхонның жоғарғы жағында аварларды екінші рет жеңеді. Қара-Ескеден кейін, оның мұрагер інісі Еркінді-Мұқан деген атпен қаған болады. Оның ел билеген кезі 553–572 жылдар. Мұқанның тұсында аз уақыт ішінде (553–554 жж) түріктер шығыста қайлар, қидандар және оғыз-татар тайпаларын, солтүстікте Енесей қырғыздарын, Жетісу жеріндегі түргенттерді өздеріне қаратты. Бұл жылдары түріктердің батысқа қарай жасаған жорықтары күшті болды. Оларды Тумынның басқа бір інісі Естемі жүргізді. Кейін тарихи деректерде оны Батыс түріктерінің түпкі атасы және Батыс Түрік қағанатының негізін қалаушы деп атайды. 563 жылы Түрік қағаны Силзибул (Естемі) Эфталит мемлекетін басып алуға кіріседі.
571 жылы Естемі қаған Солтүстік Кавказды басып алды, сөйтіп Керчь түбегіне (Боспорға) шықты. Оның баласы Түріксанф Керчті басып алып, 576 жылы Қырымға шабуыл жасады. Бірақ Естемі өлгеннен кейін, 582–593 жылдары Түрік қағанатында билік үшін қырқыс басталды. Өз ішіндегі алауыздық пен әлеуметтік қайшылықтар қағанатты қатты әлсіретті. Елде мал індеттері, жұттар мен ашаршылық орын алды. Түрік қағанаты шекараларына шығыстан Қытайдың Сүй әулетінің (581–618 жж.) шабуылы күшейді. Бұл жағдайлардың барлығы 603 жылы Түрік мемлекетінің екі дербес қағанатқа – Шығыс және Батыс қағанаттарына бөлінуімен аяқталды.
Батыс Түрік қағанаты (603–704 жж.)
Батыс Түрік қағанаты. Аумағы Алтайдан Тянь-Шаньға дейін, Шығыс Түркістаннан Каспийге дейін созылады. Астанасы – Суяб қаласы. Қағанат құрамындағы тайпалар: қаңлы, үйсін, дулат, түркеш, қыпшақ, қарлұқ т. б.
Шаруашылығы. Көшпелі мал шаруашылығымен, суармалы егіншілікпен айналысты. «Ұлы Жібек жолының» Батыс Түрік қағанаты жерінен өткендігі сауда мен қолөнердің дамуына әсер етті.
Басқару жүйесі. Мемлекетті қаған басқарды. Қағанның әулеті жоғары тұрды. Олар янғу, шад, тегін сияқты жоғары лауазымдарға ие болды. Билік мұрагерлікпен беріліп отырды. Қағанат он тайпаға бөлінеді. Ол «он оқ» деп аталады.
Мәдениеті. Халық түрік тілінде сөйлейді. Бізге белгілі Орхон-Енисей жазуы Батыс түрік қағанатының мәдениетінен дерек береді. Моңғолия жерінен табылған Білге қағанның, Күлтегіннің, Тоныкөктің Орхон жазуы бар құлпытастары қағанат мәдениетінің жоғары дәрежеде дамығанын көрсетеді. Бұл ескерткішті 716 жылы жазған. Ескерткішті алғаш рет Данияның ғалымы Томсон оқыған. VII ғасырда Батыс түрік қағанатында жазба әдебиеті дамыған.
Қағанаттың ыдырауы. Батыс Түрік қағанаты 704 жылы құлады.
Басты себептері: феодалдардың ішкі талас-тартысы және Батыс түрік қағанатының Таң патшалығымен соғысы. Қағанат территориясы жаңадан құрылған Түркеш қағанатының құрамына кірді.
Тарихи деректер. Батыс түрік қағанаты жайында көптеген мәліметтер бар. Солардың ішінде Жуңғо кезеңінің деректері ең қомақты деректер болып табылады. 630 жылы будда ғалымы Шуан Заң қағанат астанасы Суяб және тағы басқа қалалар жайында естеліктер қалдырған. Моңғолия жеріндегі Білге қаған, Тоныкөк, Күлтегін құлпытастары Батыс түрік қағанаты туралы заттай деректер болып табылады.