- •Байланыс телефоны: 56-24
- •5.3. Оқу пәнінің міндеттері.
- •5.4. Оқу пәнінің мазмұны:
- •Іі семестр
- •6.Негізгі және қосымша әдебиет тізімі
- •7. Білімді бағалау
- •Студенттің білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •Глоссарий – сөздік
- •І семестр
- •2. Қазақ тілінде амандасудың бірнеше нұсқасы бар.
- •3. Еске түсіріңіз.
- •4. Келесі сөздерді оқуға жаттығыңыз. Дыбыстардың үндесуіне назар аударыңыз.
- •5. Оқып, есте сақтаңыз. Өз сөзіңізбен мазмұндап айтыңыз.
- •6. Төмендегі сәлемдесу үлгілері кімдерге арналатынын анықтаңыз.
- •7. Төмендегі сәлемдесу ұнамды әдетке жата ма?
- •8. Мақалдарды еске сақтаңыз
- •10. Танысу.
- •Бірінші сабақ (2-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •2. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын анықтаңыз.
- •3. Cұрақтарға, жақшадағы сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, жауап беріңіз.
- •4. Жіктік жалғауларды есте сақтаңыз.
- •6. Төмендегі сөз тіркестерін есте сақтаңыз.
- •Бірінші сабақ (3-сағат)
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Мәтінді оқып, мазмұндап айтыңыз.
- •3. Тапсырма. Сөздікті пайдаланып, туыстық атаулардың анықтамасын дұрыс тауып, сәйкестендіріңіз.
- •4. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •5. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •6. Көп нүктенің орнына тиісті ы, і әріптерін қойып, сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •7. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •8. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •9.Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •13. Жағдаяттық тапсырма.
- •14. Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.
- •15. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Екінші сабақ (1-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2. Мақал-мәтелдерді есіңізде сақтаңыз және олардың мағынасын ұғып алыңыз..
- •3. Оқып, мағынасын анықтаңыз. Осы сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
- •4. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •5. Өлеңнің мазмұнын біліп, жаттап алыңыз.
- •6. Сұраққа жауап жазыңыз. «Сый, құрмет, ізеттілік» дегенді қалай түсінесіз?
- •7. Берілген фразеологиялық тіркестерді ұғып алыңыз.
- •8. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •9. Төменде берілген сөздермен және сөз тіркестерімен сөйлемдер құраңыз.
- •10. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Екінші сабақ (2-сағат)
- •1.Мәтінді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •3. Мына сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •4. Бөлтірік шешеннің төмендегі өлеңінің мағынасын ұғып алыңыз.
- •5. Берілген тіркестердің мағыналарын ұғып алыңыз және олармен сөйлем құраңыз.
- •6. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •7. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •8. Жазушы ғ.Мұстафиннің аталы сөздеріне назар аударыңыз.
- •9. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Екінші сабақ (3-сағат)
- •2. Берілген жоспар негізінде мәтінді мазмұндаңыз.
- •3. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
- •4. Үлгі бойынша сұхбат құрастырыңыз.
- •5. Сұхбаттасу мәтінін толықтырыңыз.
- •6. Төменде берілген сөздермен сөз тіркестерін жасаңыз.
- •Неке қию.
- •7. Мақалдарға мән беріңіз. Олар адамды неге шақырады?
- •8. Сұрақтарға нақты мысалдармен жауап беріңіз.
- •9. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •10. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •11. Отбасылық бюджет туралы.
- •12. Төмендегі сөз тіркестерінің мағыналарын салыстырып оқып, ұғып алыңыз.
- •Үшінші сабақ (1-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз. Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй мәселесі
- •2. Жаңа сөздермен таныс болыңыз.
- •3. Сұхбаттасыңыз.
- •3.Мақалдарды біліп алыңыз.
- •2. Суретке қарап, мәтіннен құрыңыз. Мәтінде ілік, барыс, табыс және жатыс септігіндегі сөз тіркестері болсын.
- •3. Сөйлемнің дұрыс нұсқасын табыңыз.
- •4. Мәтінді оқып, баяндап беріңіз.
- •5. Төмендегі сұрақтарға өз сөзіңіхзбен толықтырып жауап беріңіз.
- •Үшінші сабақ (3-сағат)
- •1. Қала үйінің ішкі сипатын айтып шығыңыз. Бұлар қандай бөлмелер?
- •2. Өзара сөйлесіңіз, барыс және жатыс септіктеріндегі сөздерді атап көрсетіңіз.
- •3.Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
- •4.Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •5. Асты сызылған сөздер мен сөз тіркестеріне қойылатын сұрақтарды (қалай? қайда? несіне? қандай?) таңдаңыз.
- •Төртінші сабақ (1-сағат)
- •1.Мәтінді оқып, мағынасын сөздіктің көмегімен ұғып алыңыз. Мінез – адам сыны
- •3.Етістіктерді тиісті шақ формасына қойыңыз.
- •4.Үлгі бойынша сөйлем құраңыз.
- •6.Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.
- •7.Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.
- •8.Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •9.Мәтінді оқып, мазмұндаңыз. Әдеп жайлы біліп алыңыз.
- •10.Берілген сөздерді құрамына қарай талдап, жалғанған қосымшаларды атаңыз.
- •11.Сұхбатты оқып, өзара сөйлесіңіз.
- •12.Төмендегі фразеологиялық тіркестермен танысып, олармен сөйлем құраңыз.
- •Төртінші сабақ (2-сағат)
- •1.Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.Берілген сөздердің антонимдік қатарын табыңыз.
- •3.Халық мақалдарын біліп алыңыз.
- •4. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Сұлулық жайлы
- •5. Жаңа сөздердің баламасын сөздіктен қарап, жазыңыз, біліп алыңыз.
- •6. Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.
- •7. Есте сақтаңыз.
- •8. Сөйлемдерді сын есімдермен толықтырыңыз.
- •Төртінші сабақ (3-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Замандастарымыз арамызда жүр.
- •2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •6. Жаңа тіркестерге сұрақ қойыңыз, сөздіктің көмегімен орыс тіліне аударыңыз.
- •11. Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы және бір-бірімен мағыналас тұрақты тіркестерді ажыратып жазыңыз.
- •Бесінші сабақ (1-сағат)
- •4. Мәтінді жоспар бойынша мазмұндаңыз.
- •5. Мәтінде кездесетін жаңа сөздерді біліп алыңыз.
- •Бесінші сабақ (2-сағат)
- •1. Сан есімдерге тиісті қосымшалар жалғап, сұхбаттасыңыз. Дара, күрделі сын есімдерді табыңыз.
- •2. Өлеңді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •3. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын жазыңыз.
- •4. Сұхбаты толықтырып жазыңыз.
- •Бесінші сабақ (3-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2.Есте сақтаңыз:
- •3.Үлгіге сәйкес сұхбат құрыңыз.
- •4.Досыңызбен сөйлесіңіз. Сіз досыңызбен келісесіз бе?
- •6. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Алтыншы сабақ (1-сағат)
- •1.Төмендегі сан есімдерден реттік сан есімдер жасап, олармен ауызша сөйлем құраңыз.
- •2. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен аударыңыз, мағынасын өз сөзіңізбен айтыңыз. Студенттің бос уақыты
- •3.Жаңа сөздермен танысыңыз, олармен сөйлем құрап, жаттығыңыз.
- •2. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз, баяндаңыз.
- •3. Төмендегі суретке қарап, сұрақтарға жауап жазыңыз.
- •Жетінші сабақ (1-сағат)
- •1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •3. Оқып жаттығыңыз. Асты сызылған сөздерге назар аударыңыз.
- •4. Сөйлесіңіз, қажетті жалғауды қойыңыз.
- •5. Мақалдарды, ғұламалардың сөздерін еске сақтаңыз
- •6. «Иә» және «жоқ» сөздерін пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7. Мәтінді оқып, ауызша талдаңыз.
- •8. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •9 Сұхбатты оқыңыз және еске сақтаңыз.
- •10. Сөйлемдердегі сөздерді, тиісті септік жалғауларын қойып, толықтырыңыз.
- •11. Берілген сөздермен барыс септігінде сөйлем құраңыз.
- •Жетінші сабақ (2-сағат)
- •1. Мәтінді оқыңыз, баяндаңыз. Қимылдың шағын анықтаңыз.
- •2. Мәтіннен есімшелерді теріп жазыңыз.
- •3. Мәтінді төмендегі жоспар бойынша баяндаңыз.
- •3. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз.
- •4. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •5. Сұхбатты, сөйлемдерді толықтырып оқыңыз. Жаңа сөздерді есте сақтаңыз.
- •6. Сөйлемдерді есімшелермен толықтырыңыз.
- •2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •3. Мақалдар мен мәтелдерді еске сақтаңыз.
- •4. Үлгі бойынша сөйлем құраңыз.
- •5. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз. Қымыз
- •6. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Сегізінші сабақ (1-сағат)
- •Жалпы және жалқы есім
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Сегізінші сабақ (2-сағат) Менің Отаным – Қазақстан
- •Сегізінші сабақ (3-сағат)
- •8 Сабақ
- •Тоғызыншы сабақ (1-сағат)
- •Тәуелсіздік жолында
- •9 Сабақ
- •Тәуелсіздік тұғыры
- •Оныншы сабақ (1-сағат)
- •7. Мына сөз тіркестерін қалай түсінесіз?
- •7. Кестенің оң жағы мен сол жағын сәйкестендіріңіз.
- •8. Мәтіннен мына сөз тіркестері кездесетін сөйлемдерді тауып оқыңыз.
- •9. Қазақстанның төмендегі елдермен ынтымақтастығы елімізге қандай мүмкін-діктер береді деген сұраққа жауап беріңіз.
- •10. Сөйлемдерді оқыңыз. Жақшаның ішіндегі етістіктерді осы, өткен, келер шақтарда көрсетіңіз.
- •10 Сабақ
- •11. Қ.Тоқаевтың “Қазақстан Республикасының дипломатиясы” деген кітабын пайдалана отырып, “Қазақстан және Еуропа елдері” деген тақырыпта ауызша ақпарат дайындаңыз.
- •Қазақстан жӘне халықаралық ұйымдар
- •2. А) Мәтіннен тірек сөздер мен сөз тіркестерін тауып жазыңыз.
- •Он бірінші сабақ (1-сағат)
- •Мен қазақ елінің патриотымын
- •Сабақты пысықтау сұрақтары:
- •11 Сабақ
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Екінші сабақ (2-сағат)
- •Елордасы – Астана
- •Екінші сабақ (3-сағат) Астананың үш ерекшелігі
- •12 Сабақ
- •Он үшінші сабақ (1сағат)
- •Жалғаулықтар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Ұлттық тіл
- •13 Сабақ
- •Он төртінші сабақ (1-сағат)
- •Он төртінші сабақ (2-сағат)
- •Ұлттық дәстүр
- •14 Сабақ
- •Қос сөз және біріккен сөздер
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Он бесінші сабақ (2-сағат)
- •Ұлттық мәдениет
- •Он бесінші сабақ (3-сағат) Мәдени мұра
- •2 Сабақ
- •Іі семестр бірінші сабақ (1- сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Бірінші сабақ (2-сағат)
- •Екінш сабақ (1-сағат)
- •Септеулік шылаулар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Екінші сабақ (2-сағат)
- •Екінші сабақ (3-сағат)
- •Үшінші сабақ (1-сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Үшінші сабақ (2-сағат)
- •Классикалық әдебиет
- •Төртінші сабақ (1-сағат) Адам мен табиғат егіз
- •1. Төмендегі сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •2. Мәтіннен шылауларды тауып, олардың сипатын анықтаңдар: қандай мәнде қолданылып, қандай қызмет атқарып тұрғанын көрсетіңдер.
- •6. Алматы қаласының экологиялық жағдайы туралы ой алмасыңыздар.
- •2. Мәтіннен шылауларды тауып, тіркескен сөздерге қандай мағына үстеп тұрғанын байқаңыз.
- •3. Септеулік шылау арқылы байланысып тұрған сөздерді септеулігімен бірге теріп жазыңыз. Арал теңізі
- •Көсемше
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Бесінші сабақ (2-сағат)
- •Адам және табиғат
- •Бесінші сабақ (3-сағат)
- •Алтыншы сабақ (1-сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Жиырма бірінші сабақ (2 сағат)
- •Саяхат және туризм
- •Алтыншы сабақ (3-сағат)
- •Есептік
- •Саяхат.
- •Туризмнің даму тарихы
- •6. Сөздерді тиісті орнына қойыңыз.
- •7. «Әлемдегі туристік орталыққа» саяхат жасаңыз.
- •8. Кестеге жоғарыдағы мәтіннен дара сан есімдерді бір бағанға, күрделі сан есімдерді екінші бағанға жазыңыз.
- •9. Берілген есептік сан есімдерден реттік, топтау, жинақтық, болжалдық сан есімдер жасап, сөзбен жазыңыз.
- •1.Берілген сөздердің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құраңыз.
- •Қазақстандағы туризм
- •4. Мәтін құрамындағы сан есімдерге толық талдау жаса-ңыз. Яғни құрамына, мағынасына, сұрағына, атқаратын қызме-тіне қарай табыңыз.
- •6. Қазақстанға шетелден досыңыз (туысыңыз, танысыңыз) келді, қайда апарар едіңіз?
- •7. Алматыға ауылдан досыңыз келді, саяхатты неден бастайсыз? Сұхбат құрастырыңыз.
- •8. Мына сұрақтардың жауаптарын жазыңыз.
- •10. Төмендегі кестені толтырыңыз.
- •7 Сабақ
- •Сегізінші сабақ
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Он бірінші сабақ Қазақстан – әлемдік кеңістікте Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем
- •Қазақстан – Азия барысы
- •11 Сабақ
- •Он екінші сабақ Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі Сабақтас құрмалас сөйлем
- •Жаса, Қазақстан
- •12 Сабақ
- •Он үшінші сабақ Қазақстандағы білім беру жүйесі Себеп бағыныңқы сабақтас
- •Білім беру жүйесіндегі тың серпіліс
- •13 Сабақ
- •6. А) Сөз тіркестерін пайдаланып сөйлем құраңыздар.
- •8. Сөйлемнің құрылысын өзгертіңіздер.
- •9. Мақал-мәтелдердің мәнін түсініңіздер.
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Сөз тіркестерінің мағыналарына көңіл аударыңыз.
- •3. Жоғарыдағы сөз тіркестерімен жай сөйлем құрастырыңыз.
- •6. А) Сөйлемнен жай және тәуелді септеліп тұрған сөздерді табыңыз.
- •7. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Ғылым – инновациялық экономиканың негізі
- •15 Сабақ
- •1 Семестрдегі аралық бақылау жұмысының тапсырмалары
- •14. Дұрыс жазылған сөздердің қатарын белгілеңіздер
- •15. Отбасына байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •16. Мамандықпен байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •18. Табиғат құбылыстарына байланысты ұғымдарды белгілеңіздер.
- •2. Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемді көрсетіңіздер.
- •18. Сұраулы сөйлемді көрсетіңіздер.
- •7. Сөйлемді толықтырыңыз.
- •1. Дұрыс жауабын таңдаңыз.
Лексика-грамматикалық тапсырмалар
тапсырма. Тірек сөздер мен сөз тіркестерін есте сақтаңыз.
Торғай, атасы, жетіжылдық мектеп, орыс тілі, көркем шығарма, алғашқы, тәрбиелік мәні, әңгімелер мен өлеңдер, тұңғыш педагог, ұлы ақын, жазба әдебиеті, атақты би, медресе, дарынды, білімді бала, орыс тілі, әжесі, анасы, табиғат, қара сөз, діни, философия, қайраткер. \
2-тапсырма. Жаңа сөздерді пайдалана отырып сұхбат құрастырыңыз.
Сенің сүйікті ақының бар ма?
.................................
Ол, кім?
.................................
Ол қандай ақын?
.................................
Қай ғасырда өмір сүрген ақын?
...............................
Оның қандай өлеңдерін сүйіп оқисың?
...............................
Әсіресе, қандай өлеңдерін ұнатасың?
..............................
3-тапсырма. Абай айтқан бес асыл іс пен бес дұшпан туралы мақал –мәтел жазыңыз.
Мысалы: Өтіріктің арты бір-ақ тұтам.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4-тапсырма. Төменде берілген етістіктерге есімшенің өткен шақ, келер шақ жұрнақтарын жалғап, сөйлем құрыңыз.
Біл, тап, ұмыт, айт, жаз, көр, бер, оқы, жүр.
5-тапсырма. Адам бойындағы қарама-қарсы қасиеттерді екі бағанға бөліп жазыңыз.
6-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аударыңыз.
1. Ғылым таппай мақтанба. 2. Ойнауға, босқа күлуге құмарланба. 3. Адам болам десең, ғылымға, өнерге, талаптан, ұмтыл. 4. Білімді, талантты ғалымдарға ұқсауға тырыс. 5. Өтіріктен, өсектен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен аулақ бол. 6. Талапты, терең ойлы, қанағатшыл, кешірімшіл адам әр уақытта ең жақсы адам болып есептеледі.
7-тапсырма. Берілген сөздерді қазақ тіліне аударыңыз.
Сөз өнері, көркем әдебиет, әңгіме, өлең, ағартушылық әдебиет, әдеби тіл, көптеген жанрлар, әдеби дәстүр, шығарма мазмұны.
Үшінші сабақ (2-сағат)
Ұстазыңды ұлы әкеңдей сыйла
Қазақ мақалы
Классикалық әдебиет
Қазақтың жазба әдебиеті мен бергі мәдениетінің алғашқы ұлы тұлғалары Ыбырай Алтынсарин мен Абай. Осы екі тұлға да өздерінің ағартушылық идеялары арқылы халықты білімге, мәдениетке үндеді.
Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Торғай облысында туған. Оның әкесі ерте қайтыс болған. Ыбырайды атасы Балғожа тәрбиеленді. 1850 жылы Балғожа өзінің немересін мектепке оқуға береді. Мектепте ол алғаш рет татар тілінде оқиды. Кейін ол оқуды орыс тілінде аяқтады. Ыбырай жетіжылдық мектепті бітірген соң, туған халқы үшін қызмет істеді. Ол қазақ балаларына арналған алғашқы мектептер ашқан.
Ұлы педагог 1879 жылы мектеп оқушыларына арнап «Қазақ хрестоматиясы» мен «Қазақтарға орыс тілін оқыту құралы» деген екі кітап жазып, жариялады. Оның балаларға арналған өлеңдері мен әңгімелері қазіргі уақытқа дейін өзекті. Олардың ішінде «Әке мен бала», «Бай баласы мен жарлы баласы», «Өрмекші, құмырсқа, қарлығаш» атты әңгімелері мен «Кел, балалар, оқылық!», «Жаз», «Өнер-білім бар жұрттар» деген өлеңдерін ерекше атауға болады. Қазақ халқы Ы.Алтынсаринды тұңғыш педагог ретінде жоғары бағалайды.
Абай – ұлы ақын, ойшыл, жаңа жазба әдебиетінің негізін салушы. Ол Семей облысындағы Шыңғыстау өңірінде атақты би Құнанбайдың отбасында дүниеге келген. Әкесі Құнанбай баласының тәрбиесіне, білім алуына үлкен көңіл бөлген. Ол Абайды алдымен медресеге, кейін орыс мектебіне оқуға береді. Он үш жасында Абайды әкесі ауылына қайтарып, ел билеуге баулыды.
Абай өте дарынды, білімді бала болған, Үш айдың ішінде орыс тілін үйреніп, орыс классиктерінің шығармаларын өз еркімен оқиды. Кейін олардың бірқатарын қазақ тіліне аударады. Мысалы, Ю.Лермонтовтың «Теректің сыйы», Пушкиннен «Татьянаның әні», И.Крыловтың «Құмырсқа мен шегіртке» шығармаларын т.б. аударған.
Әжесі Зере мен анасы Ұлжан Абайдың тәрбиесінде үлкен рөл атқарған. Олардың айтқан әңгіме, ертегілерін кішкентай Абай бар ынтамен тыңдап өскен.
Абайдың табиғатқа арналған ғажап өлеңдері бар. Олар: «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғытұрым» деп аталатын жылдың төрт мезгілін суреттейтін өлеңдері. Махаббат тақырыбына арналған өлеңдері де бар. Мысалы, «Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем Қаламқас», т.б. Проза түрінде жазылған 45 қара сөзі бар. Бұл қара сөздері діни мазмұнда, философиялық тұрғыда жазылған.
Біз Абайды данышпан ақын, философ, қайраткер ретінде танимыз. Оның өз халқына арнаған орасан еңбегі үшін қазақ елі оны айрықша ардақтаған.
1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, өз сөзіңізбен әңгімелеп беріңіз.
2-тапсырма. Сөйлемдерді орыс тілінен қазақ тіліне аударыңыз.
Ы.Алтынсарин (выдающиеся ученый, просветитель).
Ол 1841 жылы (родился).
Алтынсарин балаларды (к честности, труду, знаниям) шақырды.
Педагогикалық (научно-исследователькая академия) Ы.Алтынсарин есімімен аталады.
Ы.Алтынсаринді қазақ халқы (высоко ценит).
Ыбырайды атасы (воспитал).
3-тапсырма. Әріптерді соңынан басына дейін оқып, жасырылған Ыбырай Алтынсариннің өлеңін табыңыз.
ЛЕК, РАЛАЛАБ, ҚЫЛЫҚО
ЫДНАҒЫҚО ЕГЛІҢӨК
НЕПСАЛЫҚЫ ҚЫЛЫҚОТ.
4-тапсырма. Санау арқылы Ы.Алтынсариннің өлеңінің бірінші шумағын табасыз.
-
К
О
Л
Е
Қ
1
11
14
2
12
Л
6
Ыбырай Алтынсарин өлеңінің І-ші шумағын табыңыз.
4
6
Л
5
7
А
Л
3
8
Л
Ы
15
13
9
16
10
Р
Ы
Ы
Қ
5-тапсырма. Абайдың нақыл сөздерін жаттап алыңыз.
Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады.
Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады.
Адамның баласын заман өсіреді.
Еріншектік – күллі дүниедегі өнердің дұшпаны.
Ақыл – жан қуаты.
6-тапсырма. Классикалық орыс әдебиеті өкілдері А.Пушкин, Л.Толстой, А.Чехов жөнінде шағын әңгіме дайындаңыздар.
Үшінші сабақ (3-сағат)
Мейірімді бала
Қытай жұртында ескі заң бар, біреудіалдағандығы мойнына түскенкісінің қолын кесе-тұғын. Бір төре осындай іспен күнәлі болып, әлгі айтылған жазаныберуге тұрғанда, күнәлі төренің жас қыз баласы әкем үшін жауап беремін деп,мәлім болды. Қызды патшаға алып келіпті.
-Тақсыр патшам, - деді қыз, - менің әкем жазаға лайық болғаны рас, соның үшін қолынан айыруы керек болды, мінекей, тақсыр, әкемнің қолы,- деп өзінің қолын көтерді. – Бұл қол да менің жазықты болған атамның қолы, бірақ мұнымен бала-шағаларын асырауға шамасы келмейді. Бұйырыңыз, тақсыр, осы нашар қолын кесіп, жұмысқа жарап, бала-шағаларын асырайтын қолын атама қалдыруға.
Патша баланың мұнша атасына мейірімділігіне рақымы келіп,төренің күнәсін кешті дейді.
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Әңгіме қай кезеңде болған?
Әңгіме не туралы?
Әңгімедегі кейіпкерлер кімдер?
Асты сызылған сөздерді қандай сөздермен алмастыруға болады.?
1-тапсырма. Асты сызылған сөздердің мағынасын түсіндіріңіз.
2-тапсырма. Абай мен Ю.Лермонтовтың өлеңдерін салыстырып,шығарманың қалай аударылғанына назар аударыңыз. түнде тау қалғып,
Сілкіне алмас жапыра
3-тапсырма..Өлең шумағын оқып, түсінгеніңізді жазыңыз.
Әсемпаз болма әрнеге
Өнерпаз болсаң, арқалан.
Сен де бір кірпіш дүниеге,
Кетігін тап та, бар, қалан!
4-тапсырма. Венн диаграммасы
Ы. Алтынсарин ортақ Абай
5-тапсырма. Өзіңіз жақсы білетін тарихи тұлға жөнінде эссе жазыңыз.
Ыбырай Алтынсарин қай жылы, қайда туды?
Ыбырай Алтынсарин кімнің қолында тәрбиеленді?
Ыбырай Алтынсарин ең алғаш қай тілде оқыды?
1879 жылы мектеп оқушыларына арнап қандай кітаптар жазды?
Ы. Алтынсариннің қандай әңгімелерін білесің?
Қазақ халқы Ыбырай Алтынсаринді кім ретінде бағалайды?
Абай қайда және қашан туған?
Абайды кім ретінде танимыз?
Абайдың әкесі кім болды?
Абай Ю.Лермонтовтан қандай шығармалар аударды?
И.Крыловтан аударған шығармасы қалай аталады?
Абай тәрбиесінде үлкен рөл атқарған кімдер?
Абайдың табиғатқа арналған қандай өлеңдерін білесің?
Проза түрінде жазылған қара сөздерінің саны қанша?
Ы.Алтынсарин мен Абай шығармалары арасында қандай ерекшеліктер бар?
Ағартушы ақындар дегеніміз кімдер?