17 Билет

17-билет

1. Биліктің легитімдігі, саяси билік және мемлекеттік билік?

Саяси легитимдігі(лат заңдылық) қоғам мүшелері, түрлі таптар мен топтар билік жүргізуші тұтқаның саяси шешімдерін дұрыс қабылдап, оның швғарған заңдары мен өкімедріне, принциптерім мен нораларына мойын ұсынып, бағынған жағдайда атайды.

Оның сыртқы және ішкі жақтары болады.

• Сыртқы жағы билік жүргізуші тұтқаның заңдылығын басқа мемлекеттердің қабылдау.

• Ішкі жағы мелекет аумағындағы халықтың билік тұтқасына бағынып, саясатын қабылдауы

Билік легитимдігінің теориялық негізедір жасауға үлес қосқан Вебер. Типтерін көрсетті:

• Дәстүрлі легитимділік билікке бас ию борыш, дәстүр б.т. монархиялық билік

• Харизматикалық билік басындағы адамның айрықша дарындылығына, беделін бас ию (ленин, сталин)

• Либералдық демократиялық немесе конституциялық қалың көпшіліктің билік тұтқасы жүргізген саясатына, ісіне сенімі жатады. Демократиялық даму бағытына тән

Саяси билік жеке адамның, топтың, таптың саясат арқылы өз еркін іске асыру қабілеті. Міндеттері:

• Қоғамдағы басқару стратегиясын жасау

• Нақты шешімдер қабылдап, оларды іске асыруды ұйымдастыру, қадағалау

• Қоғамдық процестерді реттеу және басқару

Функциялары:

• Үстемдік билік жүргізу мех ның бір түрі.үстемдің жүргізу үшін әлеум институттар пайдаланылады(сот, әскер т.б.)

• Басшылық басқарылатын объектіге бедель арқылы ықпал жасау

• Басқару

• Ұйымдастыру

• Бақылау

Мемлекеттік билік өздігінен заң шығарып, өктемдік жүргізе алатын, оның орындауын мемлекет аумағындағы бүкіл халықтан талап етіп, бақылауға алу үшін арнайы күштеу аппаратын пайдаланатын билік түрі.

2. Саяси мәдениеттің типологиясы

Саяси мәдениет қоғамның рухани мәдениетінің құрамдас бөлігі, оның қоғамдық саяси институттармен және саяси процестермен байланысты элементтерін қамтиды.

Құрамына кіреді:

• Жылдар бойы қалыптасқансаяси дәстүрлер

• Саяси практиканың жүзеге асқан нормалар

• Түрлі қоғамдық саяси институттардың озара қарым қатынасына қарайорныққан идеялар, сенімдер

• Саяси жүйеге байланысты қалыптасқан адамдардың ұстанған мақсаттары, саяси мінез құлықтары

• Қоғам, мемлекет және жеке адам арасындағы қатынастар принциптері

Алмон және Верба көрсеткен типтері:

• Патриархалдық азаматтардың саяси өмірге қатысуға, танып білуге құлқы жоқ

• Кіріптарлық саяси институттар ыңғайына мейлінше берілу, азамат қ белсенділіктің жоқтығы

• Белсенділік азам р дың саяси іс әр ке ерекше құлшынысының болуы

Функциялары:

• Тәрбиелік адамдардың интеллектуалдық дамуы

• Реттеушілік адамдардың саяси мінез құлқының қалыптасуына, саяси жүйе ағымдарына баға беруіне әсер ету

• Коммуникативтік саяси дәстүрлердің мүра етілуі

• Интегративтік саяси жүйенің бірлігін, тұтастығын қамтамасыз ету

3. Саясаттағы қазіргі халықаралық ұйымдар

Халықаралық үйымдар - мемлекеттердің немесе олардың қүрылымдарының, сондай-ақ қоғамдық ұйымдардың, ұлттық қоғамдардың, үкіметтік емес сипаттағы қауымдастықтардың, әртүрлі мемлекеттердің атынан жүретін жеке мүшелердің бірлесуі; қоғамдық өмірдің әртүрлі (саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, ғылыми-техникалық және т.б.) салаларында ортақ мақсаттарға жету үшін қүрылады және халықаралық әріптестіктің аса маңызды түрі болып табылады. Алғашқы бүқаралық халықаралық үйымдар - 1863 ж. швейцарлық Анри Дюнан негізін қалаған Қызыл Крест және Бірінші интернационал - 1864 ж. Лондонда К. Маркс пен Ф. Энгельс негізін қалаған Халықаралық жүмысшылар жолдастығы. Алғашқы Халықаралық үкіметаралық үйым -1874 ж. қүрылған Жалпы пошталық одақ. Халықаралық үйымдардың қүрылуына түрткі болған I және II дүниежүзілік соғыстар. Олар аяқталғаннан кейін элем оның зардабын талқылап, енді болдырмау үшін тиімді, оңтайлы халықаралық қауіпсіздік жүйесін қүруға талпыныс жасады. Осылайша, 1919 ж. Ұлттар Лигасы қүрылды. 1945 ж. Сан-Францискода Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы қабылданды. XX ғасырдың екінші жартысында күрт күшейген жаһандану процестері, оған сәйкес әртүрлі елдер мен халықтардың өзара қарым-қатынасының дамуы жаңа халықаралық ұйымдардың қүрылуына септігін тигізді. XXI ғ. басында әлемде қызметі, мақсат-міндеттері, бірлесу түрі, қатысушылар саны, өкілеттігі алуан түрлі ондаған мың халықаралық үйым бар. Бірлесу түріне байланысты халықаралық үйымдар үкіметаралық және үкіметтік емес болып бөлінеді. Үкіметаралық халықаралық үйымдар мемлекеттер арасындағы келісімдер мен шарттардың негізінде қүрылып, қызмет етеді.

Олар:

Біріккен Ұлттар Ұйымы (1945),

Халықаралық валюта қоры (1945),

Бүкіләлемдік сауда ұйымы (1995),

Солтүстік-атлантикалық келісім ұйымы (НАТО, 1949),

'Мұнай экспорттаушыелдер үйымы (ОПЕК, 1960) 11 ел кіредіжәне т.б.

Үкіметтік емес халықаралық ұйымдар қоғамдық құрылымдар мен ғылыми қауымдастықтарды, жеке компанияларды, мекемелерді, мемлекеттің атынан кіретін жеке түлғаларды біріктіреді, үкіметаралық үйымдарға қарағанда, халықаралық қүқық субъектісі болып танылмайды. Олардың ішіндегі ықпалдылары: *Парламентаралық одақ (1889),

Халықаралық Олимпиадалық комитет (1894),

Рим клубы (1968),

Гринпис (1971) және т.б.