25. Спадчыннае звычаёвае права

Спадчыннае звычаёвае права — няпісаныя нормы і правілы, якія ўстанаўлівалі парадак пераходу маёмасці, правоў і абавязкаў пасля смерці асобы яе спадчыннікам. Першымі спадчыннікамі былі сыны. Замужнія дочкі, якія жылі асобна ад бацькоў, права на спадчыну не мелі, бо сваю долю атрымалі ў выглядзе пасагу. Незамужнія дочкі паводле завяшчання атрымлівалі частку маёмасці, у выпадку адсутнасці завяшчання і ўзнікнення спрэчак ім належала ¼ частка вартасці ўсёй маёмасці незалежна ад колькасці сыноў ці дачок у сям’і. Калі не было сыноў, маёмасць пераходзіла да дачок. Маёмасць маці атрымлівалі ў спадчыну ў аднолькавых долях і сыны, і дочкі. Калі дарослыя сыны былі аддзелены, бацькоўская хата пакідалася малодшаму, пры якім заставалася і ўдава спадчынадаўцы. Пры адсутнасці дзяцей маёмасць пераходзіла да братоў памерлага, пасаг жонкі вяртаўся ў дом, з якога яна выйшла. З увядзеннем пісанага права спадчына паводле звычаёвага права не адмянялася, а набывала форму спадчыны па закону.

26.Сваяцкія адносіны (прамое, бакавое)

26.Сваяцкія адносіны (прамое, бакавое)  Cваяцтва – грамадскія адносіны на аснове прынятых у культуры сувязяў праз пераемнасць і шлюб – характэрна для ўсіх супольнасцяў. Прамая лінія – бацькі, дзеці, продкі, нашчадкі. Бакавая лінія – браты, сёстры, дзядзькі, цёткі, пляменнікі.

27.Звычаі і абрады, што суправаджалі развод

Звычаі і абрады, што суправаджалі развод

Розвод дапускаўся: калі здраджвала жонка,пры невыкананні мужам сямейных абавязкаў, таксама пры распуце з 12-13 ст. Царква павінна была прыняць развод. Пры замахе на жыццё павінны былі быць сведкі.Таксама існаваў свмавольны развод. З боку мужчын існавалі нормы пакпрання зафіксаваныя ў заканадаўстве.

Звычаі і абрадныя звычаі пра развод у X ст. вядомы нам з жыцця Князя Уладзіміра і Рагнеды. Існавалі прочкі, калі жанчына, пасля сваркі з мужам сыходзіла да сваіх бацькоў. Вельмі рэдка жанчына ішла ў прочкі са сваімі дзецьмі. Бывала, што і дзеці збягалі ў прочкі. Існавалі часовыя прочкі і канчатковыя разлучыны.

28. Абрады і звычаі, што суправаджалі провады ў войска

. Провады на службу ў войска Дакладныя звесткі, як, калі і дзе ўзніклі абрады і звычаі провадаў юнакоў на вайсковую службу ці на вайну, у беларусаў амаль адсутнічаюць. У XVI – ХVІІІ стст. у Вялікім княстве Літоўскім існавала ваенна-служылая група сельскага насельніцтва – выбранцы. Набіралі выбранцаў пераважна ў каралеўскіх маё’нтках (1 чалавек ад 20 двароў). За службу яны і іх сем’і вызваляліся ад усіх падаткаў і павіннасцей, прывілеі выбранцаў («выбранецкае права») пашыраліся і на іх нашчадкаў. У другой палове XVII ст. выбранцы засталіся толькі на Случчыне, яны неслі службу ў слуцкім гарнізоне.

29.Традыцыйныя гульні дзяцей XIX-пачатку XX стст

История белорусских народных игр органически связана с историей народа, его трудом, бытом, верованиями и обычаями. Известно более 400 белорусских народных игр. В своей совокупности они синтезируют элементы фольклора, народного театра, трудового и воинского искусства. До настоящего времени в Белоруссии сохранилась большая группа игр с сельскохозяйственными и охотничьими сюжетами, которые с учетом некоторых поздних изменений могут быть отнесены к древнейшим славянским играм («Просо», «Редька», «Хорт», «Волк», «Крумкач» и др.), а также сохранились игры, сюжеты которых сложились под влияни­ем культовых и бытовых обрядов («Зязюля», «Лось», «Яшчур», «Млын», «В тура», «Стрела», «Мак» и др.). Определенный отпечаток на содержание белорусских народных игр наложили различные исторические события, отголоски древних обычаев и порядков, например панщины, рекрутской повинности, народных восстаний («Стрелец», «В казаков», «В пана», «Некрут» и др.). В некоторых играх нашли отражение представления скоморохов, кукольников («Медведь», «Каток», «Бег на ходулях» и др.). На тематике более поздних по времени возникновения игр сказалось развитие промышленности («У шашу», «Железка», «Тягники» и др.).

В белорусских народных играх преобладают короткие перебежки, метания в цель и ловля предметов, силовая борьба.

Организация игр несложна, и, как правило, для них не требуется специальных площадок. Из традиционных игровых снарядов и приспособлений для народных игр можно выделить палки для метания (биты), палки для отбивания предметов в виде лопатки, кожаный или тряпичный мяч (апука), клюшки, чурки, обработанные косточки животных (бабки), чурку с заостренными концами («клёк»), деревянные круги - спилы дерева, металлические колышки («трэнцики»), деревянные шарики.

"ЖМУРКІ” – старажытная дзіцячая гульня. Ёй захапляліся як у будыніне, так і на дварэ. Безумоўна, дзеці ў цёплую часіну любілі жмуркаваць на свежым паветры. На пачатку гульні той, хто жмурыўся ці плюшчыў, выкарыстоўваў розныя лічылкі («Адзін, два, тры, чатыры, пяць, іду схованых шукаць. Малайчына, хто добра схаваўся, дурань, хто лёгка папаўся»; запісана ў в.Янковічы Стаўбцоўскага раёна). Пасля гэтага шуканец расплюшчваў вочы і ішоў шукаць схованых; каго першага ён высочваў, той пасля заканчэння гэтага сеансу гульні вымушаны быў жмурыцца. Паколькі ў халодную пару года прыходзілася гуляць у хаце, то шуканцу цёмнай хусткай завязвалі вочы, і ён, расставіўшы рукі, намагаўся пералавіць усіх. Калі пакой быў прасторны, то астатнія гульцы з розных куткоў падавалі яму голас-піск. Былі і розныя тэатралізаваныя віды гэтай гульні, якая адлюстравана асобнымі эпізодамі на палях сярэднявечных кніг.

«ЗЯЗЮЛЯ»

«ЗЯЗЮЛЯ» — традыцыйны танец-гульня. Музычны памер 3/4. Тэмп умераны. Апісаны Е.Раманавым. Удзельнікі ўтваралі два процілеглыя рады. Хлопец лавіў дзяўчыну з другога рада, потым яны мяняліся ролямі, а астатнія ўдзельнікі танцавалі ў такт песні, а пры воклічы «ку-ку!» падавалі рукі тым, хто стаяў насупраць. У Заходняй Беларусі М.Федароўскім зафіксавана «зязюля» ў чыста танцавальнай форме, што выконвалася трыма дзяўчынамі. Музычны памер 2/4. Тэмп жвавы. Пад назвамі «Кукаўка», «Ку-ку» зафіксаваны на Гомельшчыне.