«Экономикалық теория» пәнінен

Лекция презентация

4-тақырып: Қоғамдық шаруашылықтың нысандары. Тауарлы өндіріс.

Дәріс презентациялаудың

мақсаты: шаруашылықтың негізгі нышандарымен танысу, олардың белгілерін ажырату және ақша қатынасының пайда болуын зерттеу.

Дәріс жоспары:

1.Қоғамдық шаруашылықтың негізгі нысандары мен үлгілері.

2.Тауарлы шаруашылық: пайда болу шарттары мен себептері, негізгі белгілері.

3.Құн заңы. Шекті пайдалылық теориясы.

4.Ақшаның мәні. Ақшаның атқаратын қызметтері.

2

Қоғамдық шаруашылықтың нысандары

Натуралды Тауарлы шаруашылық шаруашылық

3

Натуралды шаруашылық

өндірілген өнім өндірушілердің өз қажеттіліктерін қанағаттандыруға негізделеді. Натуралды шаруашылық

ауылшаруашылық өнімдерін өндірумен байланысты.

Мысалы, бау-бақша егушілердің натуралды шарушылығы.

Онда өнімді өзі үшін өндіреді.

4

Тауарлы шаруашылықтың пайда болу шарттары

Ірі қоғамдық еңбек бөлінісінің болуы

Өндіріс құралдарына жеке меншіктің болуы

Өндірушілердің дербестігі

5

Тауар – қажеттіліктерді қанағаттандыратын заттар.

	Құны – оны		Тұтыну құны –
			адамға
	өндіруге кеткен
			әкелетін
	еңбек шығыны.
			пайдалылығы

6

Құн заңы

•Құн заңы бойынша тауар айырбасы оны өндіруге жұмсалған қоғамдық қажетті еңбектің көлеміне сәйкес жүргізіледі және де тауар өндірушілерді қоғамдық өндірісті өркендетуге ұмтылдырады.

•Мемлекет құн заңының әрекетін өндірісті ұлғайту, еңбек өнімділігін арттыру, өнімнің өзіндік құнын кемітіп, өндірістің тиімділігін арттыру үшін пайдаланады.

•Тауар құнының мөлшері оны өндіру үшін кеткен қажетті (шығындармен) қоғамдық еңбектің мөлшерімен анықталып, жұмыс уақытымен өлшенеді.

7

	Шекті пайдалылық
•	теориясы
	Шекті пайдалылық деп барынша аз
	пайдалылықты немесе барынша аз
	қажеттілікті қанағаттандыру үшін
	қолданылатын нақты материалдық игіліктің
•	соңғы бірлігін айтады.
	Бұл теорияның негізгі идеясының мәні
	тауарлардың объективті айырбас құны
	«субъективті» бағалылықтан тәуелді
•	болуында.
	Әрбір соңғы тұтынған игіліктің пайдалылығы
	тұтынудың ең төменгі талап етуін
	қанағаттандыратын бірлік шекті
	пайдалылық болып табылады.

8

Құн формасының дамуы

Кездейсоқ формасы

Толық немесе кеңейтілген форма

Жалпылама формасы

9

Ақша – жалпылама эквивалент ролін атқаратын ерекше тауар.

10