- •1 Перыядызацыя гісторыі
- •2 Засяленне беларускіх зямель
- •3 Узнікненне Беларусі
- •4 Раннефеадальныя княствы
- •5 Феадальная раздробленнасць
- •6 Культура у іх-хііі стст
- •7 Утварэнне вкл
- •8 Крэўская унія
- •9 Знешняя палітыка вкл
- •10 Ііі Статуты вкл
- •11 Фальварачна-паншчыная гаспадарка
- •12 Фарміраванне беларускай народнасці
- •13 Культура др пал хііі - перш пал хvі ст
- •14 Люблінская унія. Утварэннне рп
- •15 Становішча вкл у складзе рп
- •16 Брэсцкая царкоўная унія
- •17 Знешняя палітыка рп
- •19 Падзелы рп
- •20 Культура у др. Пал.Хvі – хvііі ст
- •21 Уваходжанне Беларусі у склад рі
- •22 Культура канца хvііі-перш пал хіх
- •23 Адмена прыгоннага права
- •24 Буржуазныя рэформы
- •25 Паўстанне 1863-1864 гг.
- •26 Сацыяльна-эканамічнае развіцце 19-20 ст
- •27 Першая расійская рэвалюцыя
- •28 Бел нац рух у канцы 19- пач 20 ст
- •29 Беларусь на пачат Першай сусветнай вайны
- •30 Лютауская бурж – дэм рэвалюцыя
- •31 Фармір бел нацыі
- •32 Культура Бел у др пал 19- 20 ст
- •33 Кастрычніцкая рэвалюцыя
- •34 Першы Усебеларускі з’езд (снеж 1917)
- •36 Абвяшчэнне бсср , ЛітБел
- •37 Аднаўленне бсср
- •39 Індустрыялізацыя
- •40 Калектывізацыя
- •41 Палітыка беларусізацыі
- •42 Палітычныя рэпрэсіі
- •43 Культурнае будаўніцтва
- •44 Зах Бел пад уладай Польшчы
- •45 Уз’яднанне Зах Бел
- •46 Нападзенне Германіі на ссср
- •47 Акупацыйны рэжым
- •48 Барацьба ў гады вав
- •49 Вызваленне Беларусі
- •50 Вынікі Другой сусветнай вайны
- •51 Аднаўленне народнай гаспадаркі
- •52 Сацыяльна эканамічнае развіццё 50-60гг
- •53 Сацыяльна-эканамічнае развіццё 70-80гг
- •54 Культура бсср
- •55 Перабудова. Абвяшчэнне рб
43 Культурнае будаўніцтва
Ліквідацыя непісьменн. і малапісьм. дарос. насельн. Пачатак пакладз. дэкр. Саунаркома РСФСР ад 26 снеж. 1919 г. “аб ліквід. непісьм. сярод нас. РСФСР”. Пры гар. і сель. Саветах ствар. групы садзеяння ліквід. непісьм.. Пастанов. урада рэсп. ад 25 ліп. 1932 г. была зацвердж. новая сіст. навуч. даросл.: уводныя курсы у вытворч., пачатк. політэхн. вытворч. школа. Паводле звестак Усесаюз. перапісу 1939 г. пісьм. нас. павяліч. з 53% у 1926 г. да 78,9% у 1939 г. Масавая непісьм. былы ліквідавана. Ставілася зад. канчатк. ліквід. непісьм. і малапісьм. у рэсп.. Была сфарміравана сіст. нар. адук.: 1) дашк. установы 2)масавыя 4-гадов. працоун. школы 3)7-гад. прац. політэхн. школы 4)школы сял. моладзі 5) рабфакі 6) тэхнікумы 7) выш. навуч. установы. Аднак адсутн. сяр. школы стварала разрыу паміж агульнаадук. і вышэйш. школай. У1930 – 1932 гг. прадугл. законч. увядзенне абав. навуч. за курс пачатк. школы для дзяцей ва узр. 8-11 гад.. З др. пал. 1932 г. БССР пачала выраш. зад. поун. ажыцц. усеаг. абав. навуч. за курс 7-гад. школы.
У 1930-31 гг. у Бел. створана нов. сіст. і сетка навуч. устаноу па падрыхт. інжэн.-тэхн.,с\гасп. кадрау і эканамістау. Створаны: Мінскі інст. нар. гасп. – 1933, інст. фізічн. культ. у Мінску – 1937, Інстыт. бел. культ – 1922 (1929 – рэарг. у Бел. акад. навук.)
Геолагі – Бліадухо, Жырмунскі, Мірчынк.
У асяроддзе пісьм. улілася вял. група маладых талантау з вескі. Літар. аб’яднанне “маладняк” (1923) – Галавач, Звонак, Лынькоу,Трус, Хадыка,Чаарот і інш. Бел. паэзія вітала рэвалюц. і апявала Адрадж. нов. грамадства. Характ. аптымізм, дух змагання за нов. жыцце.
К.Чорны – “Сястра” і “Зямля”, Колас “Новая зямля”, “Сымон-музыка” – тэма грамадскай ролі мастацтва, выс. прызначэнне мастцтва служыць народу. Купала “Безназоунае” - апявалася веліч Кастр. рэвалюцыі.
У час пабудовы нов. грамадства важная роля належ. маст. слову. Першая спроба стварыць бел. нац. прафес. тэатр на асн. Першай бел. трупы у 1907-1912 гг была зробл. Буйніцкім. У1917 г. Буйніцкі, Ждановіч, Фальскі арганізав. Першае таварыства драмы і камедыі. У верасні 1920 г. быу адкрыты Першы Бел. дзяржауны тэатр (БДТ-1) і кіраунік Міровіч. Яго артысты – Крыловіч, Уладамірскі, Глебау, Платонау, Ржэцкая, Ждановіч, Грыгоніс, Зорау, Рахленка, Галіна, Пола.
Тэатральн. група Галубка пераутв. у 1926 г. у Бел. вандр. тэатр. У 1932 г. Бел. вандроуны тэатр быу рэарганіз. у Трэці Бел. дзяржауны тэатр (БДТ-3).
У 1926 г. у Віцебску адкрыуся Другі Бел. дзяржауны тэатр (БДТ-2). Стваральнікамі першых бел. п’ес сав. часу сталі Галубок, Зарэцкі, Гарбацэвіч, Кобец, Грамыка, Рамановіч. Яго артысты – Малчанау, Ільінскі, Кашэльнікава, Звездачотау, Сяргейчык, Радзялоуская, Іваноу.
Артысты Рускага драмтэатра – Дз.Арлоу.
Былі створаны Рускі драмтэатр і Тэатр юнага гледача у Мінску, тэатры рабочай моладзі у Мінску, Гомелі і Віцебску і інш.. У БССР працавала 14 тэатрау.
У Мінску, Віцебску, Гомелі ствараліся музычныя тэхнікумы. У 1924 г. у Магілеве пастаулена першая бел. сав. опера М.Чуркіна “Вызваленне працы”. У 1932 г. адкрылася Бел. дзяржауная кансерваторыя, у 1933 – Бел. тэатр оперы і балета. У 1937 г. пачынае працаваць Бел. дзяржауная філармонія., у яе склад увайшлі сімфанічны аркестр, аркестр нар. інструментау, анс. нар. песні і танца, харавая капэла.
Кампазітары – Сакалоускі, Чуркін, Багатыроу, Залатароу, Клумау, Зінчук, Палонскі, Любан, Аладау. Першы бел. балет “Салавей” Крошнера пастаулены у Бел. тэатры оперы і балета. Кіно – Корш-Саблін, Файнцымер, Бахар і Малчанау “Палескія рабінзоны” і “Канцэрт Бетховена”.
Першая пасля вайны мастац. выстаука адбылася у Мінску у верасні 1921 г. Жывапісныя творы увасаблялі пафас стваральнай працы сав. нар., героем творау стау сав. чалавек, асн. тэмы – рэвалюцыі і грамадз. вайны і будауніцтва сацыяліст. грамадства. Жывапісцы – Волкау, Віер, Філіповіч, Станюта, Кудрэвіч, Ахрэмчык, Шаучэнка, і інш.
Скульптура. Афармленне Дома урада у Мінску (Азгур, Глебау, Бембель, Ізмайлау). Помнік Леніну – Мінск 1933, Манізер і Дзяржынскаму – Дзяржынск 1933, Грубэ. Для прамысловай архітэкт. характэр. выкарыст. жалезабетонных і металічн. канструкцый. рабіліся спробы распрацаваць тып дома з агульн. бытавымі элементамі – дамы-камуны. 1-я клінічная бальніца – Мінск 1928-32, Лауроу. Комплекс універсітэцкага гарадка – Мінск 1928-31, Лауроу. Дом Культуры у Бабруйску – 1929, Оль. Генеральны план Мінска – Кілеватау, Гомеля – Сяргееу, Віцебска – Касьянау, Магілева – Андросау. Гасцініцы: Беларусь (1934-38, Мінск, Воінау), Днепр (1934-38, Магілеу, Воінау і Брэгман). Дом урада (1929-33, Лангбард), Рэсп. палац піянерау (1936, Воінау), Гал. корпус АН БССР (1934-39, Лангбард), Будынак партыйных курсау (1933-38, Воінау), Дом афіцэрау (1934-39, Лангбард), Дзярж. тэатр оперы і балета (1934-38, Лангбард), Будынак ЦК КПБ (1939-47, Воінау і Вараксін). Кожны твор архітэкт. – спалучэнне функцыянальнасці, трываласці і прыгажосці.