Грамадска-паліт. Лад вкл

Унутрыпаліт. Жыццё ВКЛ складалася пад уздзеяннем розных фактараў: барцьбы за ўладу паміж прадстаўні-камі літ. дынастыі, а таксама пад уздзеяннем супярэч-насцей на этнічнай, рэл., маёмаснай і прававой аснове. Аказвалі ўплыў і асаблівасці знешнепаліт. сіт-цыі. У выніку гэтага вялікакняжацкая ўлада не раз знах. ў па-літ. крызісе. Першы крызіс узнік неўзабаве пасля сме-рці Гедыміна у 1341г. Пачалася барацьба супраць па-літ. цэнтралізацыі ВКЛ. Другі – у 1377г. пасля смерці Альгерда, трэці – у 1381г., паміж Ягайлам і Кейстутам разгарэліся спрэчкі.

Самую вялікую частку насельніцтва складалі сяляне. Асн. частку сялянства складалі цяглыя сяляне, якія мелі невялікую ступень асабістай залежнасці. Меліся таксама сяляне-слугі. Феад. грамадства падзялялася на саслоўі: шляхту, мяшчан, духавенства, сялян. 14 жніў-ня ў Крэве была заключана першая унія паміж Польш-чай і ВКЛ. Вялікі князь Ягайла жадаў замацаваць св. уладу ў ВКЛ. Для гэтага ён арыентаваўся на падтрым-ку з боку Польскага каралеўства. У св. чаргу, знешняя небяспека з боку крыжакоў рабіла неабходным зблі-жэнне ВКЛ і Польшчы. Самой Польшчы таксама пат-рабавалася моцная каралеўская ўлада. Ягайла прыняў каталіцтва, ажаніўся з польскай каралевай Ядвігай і быў каранаваны. Пачалося акаталічванне Літвы. Ат-рымалі дадатковыя правы і вольнасці феадалы каталі-цкага веравызнання, што выклікала незадавальненне правасл. часткі насельніцтва. Саюз 2-х дзяржаў умаца-ваў іх абароназдольнасць. Ён садзейнічаў росту паміж імі і з іншымі краінамі Зах. Еўр. Адначасова выявіліся негатыўныя моманты, звязаныя з акаталічваннем насе-льніцтва. Паміж Ягайлам І Вітаўтам пачаліся новыя перамовы, якія скончыліся падпісаннем у 1413г. Гара-дзельскай уніі, якая юрыдычна аформіла паліт. самас-тойнасць ВКЛ. Грамадзянская вайна 1432-36гг ахапіла вял. тэр-рыю Бел., Укр, Літ. Гр.-паліт. жыццё ў ВКЛ было напоўнена барацьбой цэнтрабежных і цэнтраімк-лівых тэндэнцый, вырашаць якую вялікакняжацкая ўлада спрабавала пры дапамозе уніі з Польшчай. Унія замацавала вынікі папярэдняга развіцця ВКЛ і аднача-сова палажыла на іх кляймо польскай дзяржаўнасці. Яна яшчэ ў большай ступені ўмацавала магутнасць і ролю літ. феадалаў, але ў дачыненні да бел. і заходне-рускіх праводзілася дыскрымінацыйная палітыка. Па-трабаваліся гады паліт. барацьбы, якая потым перара-сла ў феад. вайну, каб зрабіць роўнымі ў маёмасных і рэл. правах бел. і літ. феадалаў. Але ўсё ж поўнага ўраўнавання ў паліт. правах, нягледзячы на некаторыя ўступкі, так і

С-ма біпалярнага свету пасля др. сусв. вайны

К канцу вайны СССР і ЗША дасягнулі велізарнай пе-равагі над іншымі дзяржавамі, асабліва ў ваенна-паліт. сферы. Гэты іх адрыў з’явіўся асновай для ператварэн-ня даваеннай шматполюснай стр-ры свету ў двухпо-люсную. Яе арганізацыйнае афармленне расцягнулая амаль на 10 гадоў і праявілася перш за ўсё ў стварэнні замкнутых ваенна-паліт .блокаў. У 1949г. узнікла Ар-ганізацыя Паўночнаатлантычнага дагавора (НАТО). НАТО стала самай буйнай і магутнай ваенна-паліт. групоўкай Захаду. У 50-я гг. з’явілася яшчэ некалькі такіх блокаў. Сярод іх – АНЗЮС, Арганізацыя дага-вора Паўднёва-Усх. Азіі (СЕАТО), Багдадскі пакт (СЕНТО). Усе гэтыя ваенна-паліт. блокі аб’явілі сябе абарончымі. Іх мэта – адбіццё камуністычнай пагрозы. Вядучую ролю ў гэтых блоках адыгрывалі ЗША. У дадатак да іх яны падпісалі двухбаковыя ваенныя да-гаворы з Яп., Філіпінамі, Паўдн. Карэяй, Тайванем, Пакістанам, Іранам, Турцыяй. Ужо к сяр. 50-х гг. каля 50 дзяржаў разам з ЗША ўваходзілі у ваенна-паліт. блокі або мелі двухбаковыя ваенныя пагадненні.ЗША размясцілі на іх тэр-рыі св. ваенныя базы і ваеннаслу-жачых. К сяр. 50-х гг. завяршылася станаўленне адна-го з полюсаў с-мы міжнар. адносін на чале з ЗША. К гэтаму ж часу быў арганізацыйна аформлены і другі полюс на чале з СССР. У маі 1955г. была створана Ар-ганізацыя Варшаўскага дагавора (АВД). Яна ўяўляла сабой ваенна-паліт. групоўку сацыялістычных краін, ў склад якой увайшлі СССР, Албанія, Балгарыя, Венг-рыя, ГДР, Польшча, Румынія і Чэхаславакія. АВД так-сама аб’явіла сябе абарончай арганізацыяй, якая ста-іць на варце міру і сацыялізму. Такім чынам шматпо-люсная стр-ра свету ператварылася ў двухполюсную. Раскол свету на 2 полюсы знайшоў найбольш яркае ўвасабленне ў з’яўленні падзеленых дзяржаў. Гэтая с-ма вызначыга новыя арыенціры ў знешняй палітыцы дзяржаў.

РБ ў сусв. суполцы на пач.90-х гг. ХХст. Стварэнне саюза Бел. і Расіі

Удзел РБ у рабоце ААН з самага пачатку прыняў фар-мальны хар-р, бо яна фактычна з’яўл. часткай дэлега-цыі СССР, сумесна з якой галасавала па ўсіх пытан-нях, што абмяркоўваліся ў ААН. Разам з тым членства РБ у складзе ААН адыгрывала станоўчую ролю. Яно пашырала міжнар. адносіны рэсп. Дэлегацыя БССР удзельнічала ў абмяркаванні пытанняў, якія выносілі-ся на штогадовыя сесіі Ген. Асамблеі ААН. Па прапа-нове РБ Ген. Асамблеі ААН прыняла рэзалюцыю “Аб выдачы і пакаранні ваенных злачсынцаў”. На Парыжс-кай мірнай канферэнцыі РБ дабілася справядлівага па-сляваеннаа пасляваеннага ўладкавання ў Еўр. РБ выс-тупала з асуджэннем вайны, якую вялі ЗША ў В’етна-ме, за вывад замежных войскаў з Афрыкі. Дэлегацыя РБ падпісала Дагавор аб забароне выпрабаванняў ядзернай зброі ў атмасферы, космасе і пад вадой. Па-чалі дзейнічаць пастаянныя прадстаўніцтвы рэсп. ў ААН, ЮНЕСКА, МАГАТЭ. Пасля распаду СССР па-чаўся новы этап у міжнар. жыцці РБ. РБ прыступіла да ажыццяўлення самастойнай знешняй палітыкі. Яе ста-тус дзярж. незалежнасці прызнала ААН. РБ стала паў-напрўным удзельнікам Нарады па бяспецы і супрацоў-ніцтву ў Еўр., членам Міжнар. валютнага фонду (МВФ), Сусв. банка рэканструкцыі і развіцця, наладж-вае ўзаемаадносіны з Еўр. эк. саюзам. РБ працягвае за-ставацца актыўным членам ААН, ўдзельнічае ў рабо-це Ген. Асамблеі, розных камісій і камітэтаў. Згодна рашэнню ААН 1995-2004гг абвешчаны дзесяцігод-дзем адукацыі ў галіне правоў чал-ка У гэтым напрм-ку ў 93г. РБ прыняла Закон аб правах дзіцяці, які пра-дугледжвае паляпшэнне ўмоў жыцця і развіцця дзя-цей. У 96г. ядзерная зброя былога СССР поўнасцю выведзена за межы РБ. Бел. стала першай краінай у свеце, якая добраахвотна адмовілася ад валодання ядзернай зброі. Бел. разам з Расіяй і Укр у 91г. стала адной з краін-заснавальніц СНД. Вызначальным фак-арам узаемаадносін краін СНД стала эк. інтэграцыя (узаемадзеянне і супрацоўніцтва). 2 красавіка 97г. быў створаны саюз Бел. і Расіі, а ў 99г. – падпісаны Дага-вор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы. Бел. на міжнар. арэне імкнецца да паглыблення і развіцця шматвек-тарнай знешняй палітыкі пры адначасовым умацаван-ні сувязей з Расіяй.