22. Шляхецкія паўстанні (1830-1831 гг., 1863-1864 гг.) і іх уплыў на палітыку самадзяржаўя ў беларускіх губерніях.

Паўстанне 1830-1831 гг.

Прычыны:

• апафеоз самадзяржаў’я у польшчы і Расіі

• незадаволеннасць абяднелай шляхты

• разгром дэкабрыстаў

• імкнеене да аднаўлення Польскай дзяржавы ў межах 1772 г. (РП).

У ноч на 29 лістапада ў Варшаве пачалося паўстанне, хутка ахапіўшае усе польскае царства. Галоўнакамандуючы польскай арміі (намеснік цара) уцек з Варшавы. Армія перайшла ў бок народа.

На шляхецкім сейме 18 снежня былі аб’яўлена асноуная мэта паўстання – аднаўленне польскай дзяржавы ў межах 1772 г, паўстанне перайшло ў статус усенароднага. На гэта адрэагіравала русская дзяржава. Пачалі сцягвацца яе войскі і адбыліся першыя сутычкі.

Паўстаннем кіравалі кансерватары: Чатарыйскі, Лялевель. Яны рабілі стауку на:

• буржуазна-демакратычныя сілы

• падкрэслівалі вызваленчы характар паўстання

• падкрэслівалі салідарнасць з расійскім вызваленчым рухам (дзеля чаго была арганізавана маніфестацыя ў памяць дэкабрыстаў)

У беларусаў існаваў выбар:

Яны маглі ніяк не арыагіраваць на паўстанне, або далучыцца да яго. Тыя, каму не падабаўся ўрад, далучаліся. Как прадухіліць пашыренне паўстнання было ўведзена ваеннае становішча на захаднай беларусі, на маенткі уцекшых ў Польшчу накладваўся арышт. Не памагло. Паўстае захад Беларусі.

У выніку ваенных дзеянняў пачынаецца эпідэмія халеры.

Былі і праціварэччы: как сагітаваць сялан падтрымліваць паўстанне, ім сулілі вольнась, але паўстанне абпіралася на памешчыкаў, якія не былі ў гэтым заінтарасованы.

Паўстанне было цалкам падаўлена.

Вынікі:

• Польшча лішылася аўтаноміі

• Удзельнікі рэпрэсаваны

Паўстанне 1863 (Калиновский)

Для восстания была соответствующая почва: крестьяне не были довольны условиями отмены крепостного права. Для улучшения ситуации «сверху» уменьшают сумму выкупного платежа на 20% и снимают временнообязанное положение крестьян.

Причины:

• Жаданне аднаўлення РП

• Безвыніковая зямельная рэформа

Таким образов в восстании массовое участие принимала шляхта. она разделилась на два лагеря:

Красные (силовой метод при поддержке крестьян)

Белые (метод реформ)

К красным принадлежал Константин Калиновский, сын обедневшего шляхтица. С лета 1862 он издает несколько номеров газеты «Мужицкая правда», латинским шрифтом. Каждый номер начинался с обращения «Дзецюки!» и заканчивался подписью «Яська, гаспадар з-пад Вільні».

Восстание началось белыми в Польше в январе 1963 без согласования с Литовским провинциальным комитетом (ЛПК). Однако восстание было подавлено. В конце января 1964 арестовывают Калиновского. Он пишет три «Письма из-под виселицы». В них он призывал народ к самоопределению, причем отдельно от поляков и русских. Таким образом, он был источником первой белорусской национальной идеи.

23. Шляхі развіцця капіталістычных адносін на Беларусі ў другой палове XIX ст. Адмена прыгоннага права. Буржуазныя рэформы, асаблівасці іх правядзення на Беларусі.

Феодально-крепостные отношения устарели. В Европе от них уже дано отошли. Кроме того росло недовольство крепостных. Поэтому решают провести реформы «сверху».

• Социально-экономическая отсталость России

• Военно-техническая отсталость России

• Предотвращение бунта

В итоге манифеста 19 февраля 1861 крестьяне получили свободу, но не землю. Для выкупа земли создали Крестьянский банк. 20% крестьянин платил помещику, а 80% отдавало государство, которому в дальнейшем деньги возвращались. Крестьяне в этот период считались временнообязанными. В итоге помещик мог положить деньги в банк под 6% годовых и получать деньги в том же размере, в каком он получал от крестьянина.

Аграрная реформа

24. Нарастаніе рэвалюцыйна-дэмакратычыага руху на Беларусі ў канцы XIX - пачатку XX ст. Народніцкі і сацыял-дэмакратычны рух. Афармленне агульнарасійскіх палітычных партый. Беларуская Рэвалюцыйная Грамада - Беларуская Сацыялістычная Грамада (БРГ-БСГ).

25. Гістарычныя ўмовы і асаблівасці развіцця беларускай культуры ў Расійскай імперыі. Погляды на беларускі народ і яго культуру.

26. Фарміраванне беларускай нацыі ў XIX - пач. XX ст. Афармленне беларускай нацыянальнай ідэі.

27. Асноўныя накірункі развіцця беларускай культуры у XIX ст.: складванне беларускай літаратурнай мовы, новыя матывы ў фальклоры, зараджэнне і развіцце беларусазнаўства. Літартурная школа, грамадская думка, мастацтва.

28. Белатускі культурна-нацыянальны ўздым у пачатку XX ст. - "Наша Ніва". Пачатак літаратурнай творчасці Янкі Купалы і Якуба Коласа. Максім Багдановіч.

Культура Беларуси в начале XX в. развивалась в тесной связи с национальным движением. Изменилась организация учебных заведений. Следует отметить таких культурных деятелей как М. Довнар-Запольский, Ластовский.

Быстро развивалась печать. Вышла первая легальная белорусская газета «Наша доля». Однако за революционную деятельность она была запрещена. Покинув «Нашу долю» руководители БСГ организовали новую газету – «Нашу ниву» (первый номер 10 ноября 1906 г.). Однако она является не только периодическим органом, но и издательством. Первоначально печаталась на русском и на латинском алфавите, однако в дальнейшем оставила только на русский для уменьшения расходов. Значение «Нашей нивы» огромно, она объединила вокруг себя белорусские литературные силы. С ней работали Якуб Колос, Янка Купала, там же печатались их сборники.

ДОБАВИТЬ Максим Б.