I памятуй на патомкаў

Нашых, сталых і маленькіх,

Крэпкіх, кволых і слабенькіх!²⁰

Апошняя страфа гэтага верша змяшчае элемент малітоўнай падзякі Богу за тое, «што дзядоў прыждалі і дар з рук Тваіх здаровы спажывалі».

Малітоўная просьба (аб урадлівасці і сялянскім дабрабыце) з'яўляецца важным стылеўтваральным кампанентам у вершах «Каляды» і «Юр'е»; у вершы ж «Купалле» традыцыйным хваласпевам-гімнам Богу вылучаецца ўрачысты мажорны пачатак, які нібыта ўвабраў у сябе ўсю сонцастваральную энергію і моц лета:

Божэ, сіла усё тварашча,

Усю прыроду ажыўляшча.

Без пачатка й безканечна,

Жыццё твору. быль адвечна.

Судзьба міра да й нязменна,

Сіла жыва і бязмерна;

Свята сонца Ты зачатак,

Нашай мыслі ты пачатак...²¹

Сярод іншых духоўных вершаў К. Каганца можна вылучыць уласна малітоўны цыкл («Малітва вячэрняя», «Малітва рання», «Аб долю сям'і»), да якога прымыкаюць вершы «Дайся ў вапеку ты Госпаду свому», пад якім пад-пісана «пераклад з ляцкага», і напісаны на евангелічны сюжэт «Вялікі чэтвер». У апошнім творы пераказваецца вядомы эпізод з жыцця Хрыста напярэдадні распяцця, калі ён адчувае, што прыйшоў Час спаўнення волі Бога-Айца — Час Яго вялікай ахвяры. К. Каганец апісвае евангелічную падзею без нейкіх уласных адступленняў і каментарыяў, з-за чаго верш мае характар пераважна ілюстрацыйны, стылёва блізкі да эпічнай народнай духоўнай паэзіі. Што датычыць верша «Дайся ў вапеку ты Госпаду свому», то ён уяўляе сабой паэтычны парафраз на беларускай мове 90-га псалма, зроблены, як сведчыць подпіс, з польскага ўзору. Параўнаем урыўкі перакладнога і біблейскага тэксту, дзе гаворыцца аб Боскай апецы і дарах, якія атрымае шчыры ў сваей веры чалавек:

Анёлам сваім кажэ ця ўкрываці,

Дзс толькі ступіш будуць пеставаці

На сваіх руках, каб йдучы у дарогу

На гойстры камень не скалечыў ногу.

Будзеш смелява па змеях гадзючых

Да і па гадах ступаці паўзучых,

Лева лютага смела асядлаеш

I цмока-змея досуж зауздаеш.22

Кананічны ўрывак гэтага тэксту гучыць наступным чынам: «Бо Анёлам Сваім дасць загад аб табе — сцерагчы цябе на ўсіх сцяжынах тваіх; На руках панясуць цябе, і ты не спатыкнешся аб камень нагою тваёю; На змеяў гадзючых і яшчараў будзеш наступаці, ільва і цмока прыручыш» (Пс: 90; 11 — 13). Варта задумацца, з якога поль­скага адпаведніка перакладаў К. Каганец? Вядома, што на польскую мову з латыні Псалтыр бліскуча пераклаў Ян Каханоўскі. Яго пераклады лічыліся найбольш удалымі ў эпоху Рэнесансу і аказалі значны ўплыў на іншыя славянскія літаратуры. Як адзначае І. Галянішчаў-Кутузаў, пакладзеныя на музыку кампазітарам M. Гамулкам «псал­мы Каханоўскага карысталіся шырокай папулярнасцю ў народзе: іх спявалі ў праваслаўных цэрквах не толькі на Украіне і на Літве, але і ў Маскоўскай Русі»²³. Адзначае даследчык і непасрэдны ўплыў тэкстаў Я. Каханоўскага на «Рифмотворную Псалтир» Сімяона Полацкага. Можна меркаваць, што польскамоўны Псалтыр Яна Каханоўскага, з'яўляючыся бліскучым нацыянальным парафразам (бо менавіта парафраз, а не пераклад, як сцвярджае I. Галянішчаў-Кутузаў, «быў найулюбёнейшым літаратурным прыёмам XVI ст.»²⁴) біблейскіх тэкстаў, быў і крыніцаю натхнення для навейшых беларускіх пісьменнікаў у справе стварэння беларускамоўнага паэтычнага Псалтыра. Да гэтага спрычыніўся К. Каганец, відавочна, пера-клаўшы непасрэдна 90-ты псалом з Я. Каханоўскага, а пазней свае выдатныя арыгінальныя парафразы псалмоў зробіць К. Сваяк. Ёсць адпаведныя творы і ў Я. Купалы.

Такім чынам, стварэнне навейшай нацыянальнай літаратуры на пачатку XX ст. прадугледжвала і новы этап засваення біблейскіх тэкстаў. Як, паводле слушнай высновы Г. Тварановіч, «С. Полацкі сваім перастварэннем Псалтыра працягваў традыцыю, закладзеную ў Вялікім княстве Літоўскім»²⁵ Францыскам Скарынам, так, заўважым мы, новая плеяда беларускіх пісьменнікаў-адраджэнцаў (К. Каганец, Я. Купала, К. Сваяк) на пачатку XX ст. уносіла свой уклад у развіццё гэтай плённай традыцыі, пашыраючы культурнае поле беларускай літаратуры і паглыбляючы яе духоўную сувязь са славянскім і ў цэлым з еўрапейскім гісторыка-літаратурным кантэкстам. К. Кага­нец у сваей паэтычнай творчасці быў тут у пэўным сэнсе першапраходцам і наватарам, пракладваючы шлях іншым.