6-sabaq ameliy-1

6-ÁMELIY SABAQ. CIKL (TÁKIRARLANÍWSHÍ) OPERATORLARÍ. PARAMETRLI CIKL OPERATORÍ HÁM ISHPE-ISH TÁKIRARLANÍWǴA BAYLANISLÍ MÁSELELER SHESHIW.

Jumıstıń maqseti:

1. Sabaqtıń teoriyalıq bólimin bekkemlew;

2. C++ programmalastırıw tiliniń cikl operatorları menen tanısıw;

3. Tákirarlanıwshı algoritmler boyınsha berilgen tapsırmalarǵa programmalar dúziw hám nátiyjeler alıw.

Teoriyalıq bólim.

Kompyuterli baǵdarlamalastırıwda cikllar kod blogın qaytalaw ushın qollanıladı. Mısalı, xabardı 100 ret kórsetkimiz keledi. Sonnan keyin basıp shıǵarıw operatorın 100 ret jazıwdıń ornına biz cikldi paydalana alamız. Bul ápiwayı mısal edi. Biz cikllardı paydalanıw arqalı baǵdarlamalarda anaǵurlım ońimlilik penen quramalılıqqa erise alamız.

C++ tilinde cikllerdiń 3 túri bar.

• for cikl;

• while cikl;

• do...while cikl.

Programma kodınıń qandayda bir bólimin qandayda bir shárt tiykarında bir neshe ret orınlaw ushın cikldan paydalanıladı. Eger shárt ras (true) bolsa cikl dawam etedi. Keri jaǵdayda toqtatıladı. Eger shárt bárqulla ras (true) bolsa bunday cikl sheksiz cikl dep ataladı.

Cikldi úyreniw ushın eń ańsat mısal bul 1 den n ge shekemgi natural sanlardıń qosındısın (1+2+3+…+n) tabıw programmasın dúziw. Bul qosındını tákirarlaw procesi arqalı esaplaw ushın 1 den n ge shekemgi sanlardı birimlep qosıp shıǵıw. Summanıń dáslepki mánisin 0 ge teńeymiz. Cikldiń hár bir adımında tómendegishe ámeller orınlanadı:

s=0; 1-adım. s=s+1=0+1=1; 2- adım. s=s+2=1+2=3; 3- adım. s=s+3=3+3=6; 4- adım. s=s+4=6+4=10; 5- adım. s=s+5=10+5=15; …………………………. i- adım. s=s+i; …………………………. n- adım. s=s+n;

Hár bir adımda bir qıylı ámel orınlanadı, yaǵnıy summanıń jańa mánisin payda etiw ushın onıń dáslepki adımındaǵı mánisine gezektegi natural san qosıladı.

for ciklı

for-loop sintaksisi:

for (initialization; condition; update) {

// body of-loop

}

Bunda,

• initialization- ózgeriwshilerdi inicializaciyalaydı hám tek bir ret orınlanadı.

• condition- eger true, cikldıń denesi eger for orınlanadı , for ciklı toqtatıladı false

• update- inicializaciyalanǵan ózgeriwshilerdiń mánisin jańalaydı hám shártti qaytadan tekseredi

C++ tilinde for cikliniń blok sxeması

C++ tilinde for cikliniń blok sxeması

1-mısal: 1-den 5-ke shekemgi sanlardı basıp shıǵarıw

#include <iostream>

using namespace std;

int main() {

for (int i = 1; i <= 5; ++i) {

cout << i << " ";

}

return 0;

}

Kodtı iske túsiriw

Shıǵarıw (Nátiyje):

1 2 3 4 5

Mine, bul programma tómendegishe jumıs isleydi:

Iteraciya	Ózgeriwshi	i <= 5	Háreket
1-shi	i = 1	true	1 basıp shıǵarıladı. i shekem artadı 2.
2- shi	i = 2	true	2 basıp shıǵarıladı. i shekem artadı 3.
3- shi	i = 3	true	3basıp shıǵarıladı. i shekem artadı 4.
4- shi	i = 4	true	4basıp shıǵarıladı. i shekem artadı 5.
5- shi	i = 5	true	5basıp shıǵarıladı. i shekem artadı 6.
6- shi	i = 6	false	Cikl tamamlanadı

2-mısal: Tekstti 5 ret kórsetiw

// C++ te tekstti ekranǵa 5 ret shıǵarıw

#include <iostream>

using namespace std;

int main() {

for (int i = 1; i <= 5; ++i) {

cout << "Sálem dúnya! " << endl;

}

return 0;

}

Kodtı iske túsiriw

Shıǵarıw (Nátiyje):

Sálem dúnya!

Sálem dúnya!

Sálem dúnya!

Sálem dúnya!

Sálem dúnya!

Mine bul baǵdarlama qalay jumıs isleydi:

Iteraciya	Ózgeriwshi	i <= 5	Háreket
1-shi	i = 1	true	Sálem dúnya!basıp shıǵarıladı hám i artadı 2.
2- shi	i = 2	true	Sálem dúnya! basıp shıǵarıladı hám i artadı 3.
3- shi	i = 3	true	Sálem dúnya! basıp shıǵarıladı hám i artadı 4.
4- shi	i = 4	true	Sálem dúnya! basıp shıǵarıladı hám i artadı 5.
5- shi	i = 5	true	Sálem dúnya! basıp shıǵarıladı hám i artadı 6.
6- shı	i = 6	false	Cikl tamamlanadı

3-mısal: Birinshi n natural sanlardıń qosındısın tabıń

// C++ te birinshi n natural sanlardıń qosındısın tabıwǵa arnalǵan programma

// 1,2,3,...n sıyaqlı natural sanlar retinde belgili

#include <iostream>

using namespace std;

int main() {

int num, sum;

sum = 0;

cout << "Natural sandı kirgiziń: ";

cin >> num;

for (int i = 1; i <= num; ++i) {

sum += i;

}

cout << "Summa = " << sum << endl;

return 0;

}

Shıǵarıw

Natural sandı kirgiziń: 10

Summa = 55

Joqarıdaǵı mısalda bizde eki ózgeriwshi bar num hám sum. Summa yaǵnıy sum ózgeriwshi 0 ge teńlestiriledi. Hám num ózgeriwshi mánis paydalanıwshı usınǵan mánis penen tayınlanadı.

Esletip ótemiz, bul for ciklin paydalanǵanımızda:

for(int i = 1; i <= num; ++i)

Bunda,

• int i = 1: di inicializaciyalaydı i ózgeriwshi

• i <= num: bolǵansha cikldi iske qosadı i kishi yamasa teń num

• ++i: arttıradı i hár iteraciyada 1-ge ózgeredi

Qashan i bolǵansha 11, bolıp condition tabıladı false hám sum-ge teń boladı 0 + 1 + 2 + ... + 10.