Ғимараттағы шу мен дірілдің пайда болу көздері белгіленеді және ғимараттағы діріл акустикалықактивтіқондырғыларды есепке ала отырып, жұмыс орындарындағы олардың нақты деңгейлерібағаланады.
Шекті рұқсат етілген дыбыс қысымдары, дыбыс деңгейлері, дыбыстың эквивалентті деңгейі (кесте 4), діріл үдетуінің және діріл жылдамдығының шекті деңгейлері, сонымен қатар оныңтүзетілген, эквиваленттітүзетілгендеңгейлері(кесте5)анықталады.
Кесте 4 Өндірістікғимаратжұмысорындарындағыжәнекәсіпорынаймағындағыдыбысқысымының
деңгейлері,дыбысдеңгейлеріжәнеэквиваленттідыбысдеңгейлері
Жұмыс |
|
Орташагеометриялықжиілікті октавтыжолақтардағы |
Дыбысдеңгейлері |
|||||||||
орындары |
|
|
|
дыбысқысымыныңдеңгейлері(дБ),Гц |
|
жәнеэквивалентті |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
дыбысдеңгейлері, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
дБА |
|
31,5 |
|
63 |
|
125 |
250 |
500 |
1000 |
2000 |
4000 |
8000 |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
86 |
|
71 |
|
61 |
54 |
49 |
45 |
42 |
40 |
38 |
50 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
93 |
|
79 |
|
70 |
68 |
58 |
55 |
52 |
52 |
49 |
60 |
3 |
96 |
|
83 |
|
74 |
68 |
63 |
60 |
57 |
55 |
54 |
65 |
4 |
103 |
|
91 |
|
83 |
77 |
73 |
70 |
68 |
66 |
64 |
75 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
107 |
|
95 |
|
87 |
82 |
78 |
75 |
73 |
71 |
69 |
80 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жұмыс орындарының тізімі:
1 – дирекция, жобалау-құрастырушы бюро, есептеушілер, есептеу машиналары, теориялық жұмыстар мен мәліметтерді өңдеу зертханалары, науқастарды қабылдау және емдеу пункттері ғимараттарында;
2- цехтық басқару аппаратының, кеңселер мен зертханалар ғимараттарында; 3- диспетчерлік қызмет, телефон желісі арқылы дауыстық байланыс арқылы
қашықтықтан басқару және бақылау ғимараттарында, машиналы жазбалы бюроларда, нақты жинақтау аймақтарында, телефон және телеграф бекеттерінде, шеберлер ғимаратында, есептеу машиналарында ақпараттарды өңдеу залдарында.
4- телефон желісі арқылы дауыстық байланысы жоқ қашықтықтан басқару кабиналарының пульттарында, шулы қондырғылармен жабдықталған зертханаларда, сонымен қатар есептеу машиналарының шу шығарушы агрегаттары орнатылған ғимараттарда;
5–өндірістікғимараттардағытұрақтыжұмысорындарындажәнекәсіпорынаумағында.
К е с т е 5 Өндірістікғимараттардыңтұрақтыжұмысорындарындағытехнологиялықдірілдіңсанитарлық
нормалары
Жолақтардың |
X0,Y0,Z0 өстері бойынша шекті рұқсат етілген мәндері |
||||
ортагеометриялық |
|
дірілүдету |
дірілжылдамдық |
||
жиіліктері, Гц |
м/с2 |
|
дБ |
м/с∙10-2 |
дБ |
2,0 |
0,14 |
|
103 |
1,3 |
108 |
4,0 |
0,10 |
|
100 |
0,45 |
99 |
8,0 |
0,10 |
|
100 |
0,22 |
93 |
16,0 |
0,20 |
|
106 |
0,20 |
92 |
31,5 |
0,40 |
|
112 |
0,20 |
92 |
63,0 |
0,79 |
|
118 |
0,20 |
92 |
11
Түзетілген және |
0,10 |
100 |
0,20 |
92 |
эквивалентті |
|
|
|
|
түзетілген мәндері |
|
|
|
|
мен деңгейлері |
|
|
|
|
Шу мен дірілдің шекті және одан жоғары деңгейлерінде оларды төмендетуге қажетті деңгейлер анықталады, осыған сүйене отырып шығару көздеріне әсер ету, дыбыс оқшаулауыш және дыбыс сіңіруші, діріл оқшаулауыш және діріл сіңіруші құралдарды, жеке қорғаныс құралдарынпайдалануіс-шараларыұйымдастырылады.
2.7 Ауаның шаңдылығы және газдылығымен күресу іс-шаралары
Технологиялық үрдіс және қондырғыларды зерттеу негізінде өндірістік кәсіпорында пайдаболатынзияндызаттар,олардыңагрегаттықкүйлері(шаң,газ,булар)анықталады.
Олардың шекті рұқсат етілген мөлшері (ШРМ) және қауіптілік класы белгіленеді (кесте 6). Қарастырылып отырған ғимарат ішіндегі басқа бір қондырғының жұмысын есепке ала отырып, кеңесшінің нұсқауымен біртекті зиянды заттардың бөліну қарқындылығының шамасы алынады (шаң, газ, булар немесе төмендегі теңсіздік сақталуы тиіс болатын бір бағытта әсер ететінзаттар):
С1 |
|
С2 |
.... |
Сн |
1, |
СШРМ1 |
СШРМ 2 |
|
|||
|
|
СШРМn |
|||
мұндағы С1, С2,…, Сn – атмосфералық ауадағы зиянды заттардың нақты мөлшері, мг/м3. СШРМ1, СШРМ2, …, СШРМn – атмосфералық ауадағы зиянды заттардың ШРМ, мг/м3.
Ғимаратқа келіп түсетін әрбір зиянды зат үшін оның қауіптілік көрсеткіші белгіленіп, басым зат анықталады және ол арқылы жалпы алмасымды желдетудің өнімділігі есептеледі. Қауіптіліккөрсеткіші(мг/м3)
Ро =М/СШРМ, Мұндағы М – ғимаратқа келіп түсетін қарастырылып отырған зиянды заттың қосынды
мөлшері,мг/м3; СШРМ –оныңШРМ,мг/м3.
БасымзатРошамасыныңеңүлкенмәніарқылыанықталады.
|
Зияндызаттардыңшектірұқсатетілгенмөлшері |
К е с т е 6 |
||
|
|
|||
|
|
|
|
|
№ |
Зат атауы |
ШРМ, |
|
Қауіптілік класы |
|
|
мг/м3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Газдар және булар |
|
|
|
1 |
Азот тотығы NO2 , NO |
2 |
|
II |
2 |
Акролеин |
0,2 |
|
II |
3 |
Амилацетат |
100 |
|
IV |
4 |
Аммиак |
20 |
|
IV |
5 |
Күкіртті ангидрид |
1 |
|
II |
6 |
Ацетон |
200 |
|
IV |
7 |
Бензин және керосин (С- ға шаққанда) |
300 |
|
IV |
|
|
|
|
|
8 |
Бензол |
5 |
|
II |
9 |
Хлордың қос тотығы |
0,1 |
|
I |
10 |
Дихлорэтан |
10 |
|
II |
12
11 |
Ксилол |
50 |
III |
12 |
Күкіртті қышқыл |
1 |
II |
13 |
Тұз қышқылы |
5 |
II |
14 |
Сірке қышқылы |
5 |
III |
15 |
Металды сынап |
0, 01 |
I |
16 |
Күкіртті сутегі |
10 |
II |
17 |
Скипидар (С- ға шаққанда) |
300 |
IV |
18 |
Кальциленген сода |
2 |
III |
19 |
Метил спирті (метанол) |
5 |
III |
20 |
Этил спирті |
1000 |
IV |
21 |
Толуол |
50 |
III |
22 |
Уайт-спирит (С- ға шаққанда) |
300 |
IV |
23 |
Көмір тотығы |
20 |
IV |
24 |
Көмірдің қос тотығы (көмірқышқылды газ) |
9000 |
IV |
25 |
Төртхлорлы көміртегі |
20 |
II |
26 |
Ащы сілтілер ( аОН ке шаққандағы ерітінділер) |
0,5 |
II |
27 |
Этилді эфирлер |
300 |
IV |
28 |
Диэтилді эфирлер |
300 |
IV |
|
Шаңдар |
|
|
|
|
|
|
29 |
Дақылды |
4 |
IV |
30 |
Әктас |
6 |
IV |
31 |
Ұнтақты |
6 |
IV |
32 |
Крахмалды |
6 |
IV |
33 |
Қантты |
10 |
IV |
|
Кремний қос тотығының қоспасы бар өсімдікті |
|
|
34 |
10% дан астам (дақылды) |
2 |
IV |
|
|
|
|
35 |
2 ден 10% ға дейін |
4 |
IV |
|
|
|
|
36 |
2% дан аз |
6 |
IV |
|
|
|
|
|
Көмірлі: |
|
|
|
|
|
|
37 |
Коксты және сланецті |
6 |
IV |
|
|
|
|
38 |
Құрамында кремнийдің қос тотығы 2% дан аз |
10 |
IV |
|
|
|
|
2.8 Табиғи және техногенді сипаттағы ТЖ кезінде нысандарды қорғау бойынша ісшаралар
Бұл бөлімде екіншілей зақымдалу факторларының пайда болуы тұрғысынан өндіріс айналымындағы заттардың қауіптілігін бағалау қажет, шикізат қорларын, аралық өнім мен дайын өнімдерді, оларды сақтау қауіпсіздігі мен сыртқа шығару мүмкіндіктерін қарастыру керек.
Одан әрі нысанның орналасу аймағын сипаттау қажет (жергілікті рельеф, орман массивтерінің болуы – өрттің пайда болу көзі ретінде; өзен, көл маңайында орналасқан өнеркәсіптер үшін – су басу мүмкіндігі; автокөліктік және темір жолдарының, су көліктерінің болуы және т.б.). Өнеркәсіп алаңы құрылысының сипатын (құрылымын, тығыздығы мен құрылыс типін, өрттердің пайда болу және өршу мүмкіндіктерін, ғимараттар арасындағы өтпелдер мен қорғаныс паналарына кіре берістерде үйінділердің
13
пайда болуы), жабдықтардың орналасу сипатын (ғимараттарда, ашық кеңістіктерде, үлдіріктерде), ғимартаттар мен үймереттердің техникалық сипаттамаларын (қабаттылығы, өлшемдері, қабырғалық толтырымы, жарық саңылаулары, төбе жабындысы, аралық жабындылары, ғимартаттың отқа төзімділігі, ғимаратқа қосарласып және оған жақын орналасқан қорғаныстық паналардың болуы) көрсету керек.
Ең үлкен ауысымдағы тұрақты жұмыс орындары мен қызметкерлердің болуы мүмкін орындарын көрсете отырып жұмыскерлер санын келтіру керек, энергетикалық және байланыс желілерінің сипатын (жер үстілік, жер астылық, эстакада бойында орналасқан, ор, топырақ қабатында, ғимарат қабырғаларының ішінде орнатылған), ішкі энергиямен қамамасыз ету көздерінің болуы, қажеттілік туындаған кезде (мысалы АҚ дабылы бойынша) жеке аймақтардың немесе барлық жүйенің электр желісінен қашықтықтан ажыратылу мүмкіндігінің болуын көрсету қажет.
Өндірістің газбен қамтамасыз ету жүйесінен автоматты түрде ажыратылу мүмкіндігін (егер мұндай мәліметтер бар болса), өндірісті ҚӘУЗ мен оттегімен, жарылыс қауіпті және жанғыш заттармен қамтамасыз ету жүйелерінің қауіпсіздігі мен сенімділігі жайлы ақпараттарды зерттеу қажет.
Өндірісті басқару жүйесінің санімділігіне, қызметкерлерді жұмылдыру аймағымен байланыс, хабарлау жүйесіне, жұмыс күшін толықтыру және басқарушы қызметкерлерді өзара алмастыру мүмкіндігіне баға беру қажет.
Қызметкерлер жоғалымын төмендету мақсатында өндіріс жұмысшыларын ТЖ қауіпі жайлы дер кезінде хабардар ету үшін жобада радиожелісі арқылы азаматтық қорғаныс (АҚ) дабылдарының, дыбыстық (сиреналар) және жарықтық (табло) дабылдарының таралуын қарастыру қажет.
Бөлімде дауыстап сойлегіштердің, сиреналар, таблолардың орналасу орындарын (өндірістік ғимараттардың, этажеркалардың және өндіріс аймақтарының белгілену өстерінің координаттарын, әкімшілік тұрмыстық ғимараттардың атауларын) көрсету қажет, сонымен қатар кәсіпорынның ТЖ және АҚ штабының дабылдарын цехтың ТЖ және АҚ құрылымдарының басшыларына тарату мақсатында қолданылатын ақпарат тарату микрофондары, сиреналарды қосу құрылғылары мен жарықтық таблолары орнатылған бөлмелерді атап көрсету қажет.
Жобада АҚ дабылдары бойынша өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету талаптарына сәйкес жұмысты тоқтату, қызметкерлердің қорғаныс үймереттерінде жасырыну мүмкіндігін қарастыру қажет. Өндірістік технологиялық үрдіс немесе қауіпсіздік талаптарына сәйкес орындау мүмкіндігі болмаған жағдайда, арнайы кезекші қызметкерлерге қорғаныстық паналар ұйымдастырылуы қажет.
«Әуелі дабылды тоқтату» белгісі бойынша қауіпсіздік туындаған жағдайда қорғаныстық үймереттер мен паналар маңайындағы өрт, радиациялық және химиялық жағдайларды бақылап, қызметкерлерді қауіпсіз аймаққа шығару мүмкіндігін қарастыру қажет.
2.9 ТЖ зардаптарын жою
ТЖ зардаптарын жою кәсіпорынның, өндірістің, ұйымның, олардың ұйымдастырушылық-құқықтық формасына қарамастан, жергілікті өзіндік басқару ұйымының, субъектілердің атқарушы билігі ұйымының жеке құралдарымен төтенше жағдай бойынша сәйкес комиссиясының жетекшілігімен төтенше жағдай болған аймақта жүзеге асырылуы тиіс.
ТЖ зардаптарын жою ҚР Қарулы күштерінің, Азаматтық қорғаныс күштерімен, арнайы және Азаматтық Қорғаныстың әскериленбеген құрылымдарымен жүзеге асырылады.
Төтенше жағдай зардаптары құтқару және басқа да шұғыл жұмыстар аяқталғаннан соң жойылған болып есептелінеді.
14
|
Кесте 7 |
ТЖ зардаптарын жою |
|
|
|
Апаттық-құтқару жұмыстары |
Өзге шұғыл жұмыстар |
1. Құрылымдар қозғалысының және атқарылуы |
1. Үйінділер мен залалды аймақтарда |
тиіс жұмыс аймақтарын барлау. |
бағаналық жолдар мен өтпел |
|
құрылғыларын ұйымдастыру. |
2. Құрылымдардың қозғалысы жолдарындағы |
2. Коммуналдық -энергетикалық және |
және жұмыс аймақтарындағы өрттерді сөндіру |
технологиялық желілерде апаттарды |
|
оқшаулау. |
3.Зардап шегушілерді іздестіру және оларды |
3. Жұмыстарды орындауға |
үйінділер астынан, бұзылған, жанып жатқан, |
бағыттайтын жолдар бойындағы |
газданған, түтін басқан және су астында қалған |
опырылу мүмкіндігі бар ғимарат |
ғимараттардан шығару. |
құрылыстарын бекіту немесе құлату. |
|
|
4. Зардап шегушілерге алғашқы дәрігерге |
|
дейіңгі көмек көрсету және оларды емдеу |
|
ұйымдарына көшіру. |
|
5.Адамдарды санитарлық өңдеу, олардың |
|
киімдерін, аймақты, үймереттерді, техника, су |
|
және азық–түлікті залалсыздандыру. |
|
ТЖ зардаптарын жоюды ұйымдастыруға келесілер кіреді:
-залалданған ошақты барлау, қажетті ақпараттар жинау;
-болған жағдайды әр түрлі дәрежедегі басшылармен бағалануы (өрттік, радиациялық, химиялық, апаттық және барлығын қоса алғандағы);
-кәсіпорын басшыларының апаттық – құтқару жұмыстарын жүргізу бойынша шешім қабылдауы;
Апаттық құтқару жұмыстары жүріп жатқан АҚ және нысан жетекшілері шешім қабылданғаннан кейін, белгіленген уақытта қандай іс-шараларды, қандай кезекпен атқару керектігін, сонымен қатар оларды жүзеге асыру үшін қандай құралдар мен күштер қажет екендігін анықтаулары қажет.
Апаттық құтқару жұмыстарының ұйымдасқан түрде жүзеге асырылуы үшін АҚ күштері мен топтары құрылады. Күш топтарынның құрамына нысандық және аймақтық құрылымдар және АҚ әскери бөлімдері кіреді. АҚ күштік топтары көбінесе келесілерден жүктеледі: құрама отряд, құтқару отряды, қызмет құрылымдары.
АҚ күштері мен құралдары төмендегілерді қамтамасыз ету қажет:
-залалданған ошаққа тез арада жету;
-қысқа мерзімде апаттық құтқару жұмыстарын жүргізу және өрістету; - олардың жүргізілуінің үздіксіздігі; -жұмыс барысының өсуіне орай күш жүгерді ұлғайту;
-жұмыс барысында күш пен құралдарды игере білу, құрылымды өзара алмастыра алу мүмкіндігі, адамдарды іздеу мен үйінді, бұзылған қорғаныс үймереттерінің астынан шығаруға арналған жоғары өнімділікті техника мен аппаратурамен жұмыс атқара білу;
-басқарудағы ыңғайлылық.
Апаттық құтқару жұмыстарын жүргізуде халық шаруашылығындағы құрылыс және жол машиналары мен механизмдерінің, шаруашылық коммуналдық техниканың барлық түрлері қолданыла алады.
15
2.10 Жұмыс орнындағы микроклиматтың нормативті көрсеткіштерінқамтамасыз ету
Жұмыс орындарында микроклиматтың тиімді (ЭЕМ бөлмелері, программистер, конструкторлар, зертханалар бөлмелері үшін) немесе рұқсат етілген (қоймалар, ашыту цехтары, дәнді дақылдарды өсіру орындарынан басқа, өндірістік ғимараттарда) көрсеткіштері қамтамасыз етілуікерек.Денегекүштүсетінжұмыстаркатегориясыолардыңауырлығыбойыншаанықталады және 8-кестеде жылдың салқын және жылы мезгіліндегі өндірістік ғимараттардың жұмыс аймағындағы температураның, салыстырмалы ылғалдылықтың және ауа қозғалысының жылдамдығышамаларысалыстырылады.
Жұмыс шарты мен орындалатын жұмысқа, сонымен бірге жұмыс істейтін жабдықтың тұрған орнына байланысты (жылытылатын бөлме, жылытылмайтын бөлме немесе көшеде тұрып жұмыс істеу) адам ағзасына суықтық жарақат туындататын кері температуралардың әсерін төмендету бойынша шаралар жасалынады: микроклиматтың көрсеткіштерін еңбек жағдайы бойынша қамтамасыз ету үшін, сонымен бірге жұмыскерлерді ЖҚҚ қамтамасыз ету үшін техникалық сипаттағы құрылыстық, жылыту жүйелері, калориферлерді пайдалану, жылулық шатырлар және т.б. пайдалану, қарастырылады.
Азық –түліктік өндірістердің мекемелерінде көптеген өндірістік үрдістерді төмендетету жабдықтардан және материалдардан бөлінетін жылу бөлумен қатар жүреді. Өндірістік ғимараттарда температураның жоғарлауы нәтижесінде қоршаған ортамен адам денесінің жылу алмасуы бұзылады, ол жұмыскерге қолайсыз жағдай туындатады, оның жұмыс қабілеттілігін төмендетеді, ал микроклиматтың жоспарланған көрсеткіштерінен көп мөлшерде ауытқу болған кезде кәсіби аурулар туындайды және кейде жылулық соққының салдыранан есінен де танып қалады. Сонымен бірге жабдықтардың сыртқы беттері немесе қоршауыш құрылымдардың сыртқыбеттерініңтемпературасырұқсатетілгенмөлшерден(450С)артқанкездесолжабдықтарға жақындаған жұмыскерлердің қорғалмаған бөлігінде, тері қаптамаларында күйік пайда болады. Жабдықтардың немесе коммуникациялардың беттерінің жоғары температураға дейін қыздырылғандағы инфрақызыл сәулеленудің әсері, адам ағзасындағы морфологиялық және функционалды өзгерістерге алып келеді. Осыған байланысты дипломдық жобада жұмысшы орындарында микроклиматтың қажетті көрсеткіштерін қамтамасыз ететін шаралар жасалуы керек: желдету (жалпы-алмастырушы, жүйелі, ағымды, сорушы немесе аралас) кедергілерден қорғайтынқондырғылар,ауаныжелдетужәнет.б.
Дипломдық жобада инфрақызыл сәулеленуден қорғауды қарастыру қажетыстық беттерді жылу оқшаулау, жылу бөлетін беттерді салқындату, сәулелену көздерін экрандау, ауалы суландыру, жұмыспендемалыстыңтиімдірежимінұйымдастыру.
8-кесте Өндірістік ғимараттардағы микроклимат көрсеткіштерінің рұқсат етілген шамасы
Жыл |
Энергия шығыны |
Ауа тем- |
Беттердің |
|
Ауаның |
|
Ауа |
|
мезгілде |
деңгейі бойынша |
пера- |
темпера- |
|
салыстырмал |
|
қозғалысының |
|
рі |
жұмыс |
турасы °С |
турасы, |
|
ы |
|
жылдамдығы, |
|
|
категориясы, Вт |
|
°С |
|
ылғалдылығы |
|
Кем емес, |
|
|
|
|
|
, |
|
м/с |
|
|
|
|
|
|
% |
|
|
|
|
Салқын |
Iа(до 139) |
20-25 |
19-26 |
|
15-75 |
|
0,1 |
|
|
Iб (140-174) |
19-24 |
18-25 |
|
15-75 |
|
0,1-0,2 |
|
|
IIа(175-232) |
17-23 |
16-24 |
|
15-75 |
|
0,1-0,3 |
|
|
IIб(233-290) |
15-22 |
14-23 |
|
15-75 |
|
0,2-0,4 |
|
|
III(более 290) |
13-21 |
12-22 |
|
15-75 |
|
0,2-0,4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жылы |
Iа(до 139) |
21-28 |
20-29 |
|
15-75 |
|
0,1-0,2 |
|
|
Iб (140-174) |
20-28 |
19-29 |
|
15-75 |
|
0,1-0,3 |
|
|
IIа(175-232) |
18-27 |
17-28 |
|
15-75 |
|
0,1-0,4 |
|
16
|
IIб(233-290) |
16-27 |
15-28 |
15-75 |
0,2-0,5 |
|
III(более 290) |
15-26 |
14-27 |
15-75 |
0,2-0,5 |
2.11 Жұмыс орындарын аттестациядан өткізу
Еңбек жағдайы бойынша өндірістік объектілерді аттестациядан өткізу, бұл өндірістік объектілерді, цехтарды, учаскелерді қауіпсіздікті, зияндылықты, оларда жұмыс істейтін ауырлығы мен қауіпсіздік пен еңбек қорғау облысындағы жүргізілетін ісәрекеттер.
Өндірістік объектілерді аттестациядан өткізуге кіретіндер:
-қауіпсіздік пен еңбек қорғау облысындағы нақты нормативтермен сәйкес ұйымдардың жұмыс орындарын аттесттациядан өткізу;
-қауіпсіздік пен еңбек қорғау облысындағы олардың нормативтерімен сәйкестігі бойынша ұйымдардың өндірістік объектілерін кешенді бағалау:
-еңбектің қауіптілігі мен зияндылығы дәрежесін бағалау; -жарақат қауіпсіздігі дәрежесін бағалау мен ұжымдық қорғаныс құралдарымен
қамтамасыз ету; -жеке қорғаныс құралдарымен жұмыскерлердің қамтамасыз етілуін бағалау.
Өндірістік объектілерді аттестациядан өткізу нәтижесі келесідей мақсаттарда қолданылады:
-нормативті құқықтық актілердің талаптарымен сәйкес жұмыс орындары үшін еңбек қауіпсіздігі мен жағдайын жақсарту бойынша ұйымдық –техникалық шаралар кешенін өткізу;
-жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі мен өндірістік ортаның нақты жағдайының шарттарын бағалау;
-жұмыскерлерді қажетті жеке қорғаныс құралдарымен және ұйымдық қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етілуін анықтау, олардың нақты жұмыс шартымен және оларға қойылатын стандарттар талаптарымен сәйкес келуін анықтау;
-кәсіби аурулар мен кәсіби аруларға диагноз қоюға қауіп туындаған кезде орындалатын жұмыс пен кәсіпке байланысты аурумен байланыстылығын анықтау үшін қауіпті немесе зиянды жұмыс жағдайында жұмыс фактісін тағайындау, сонымен бірге дау-дамайлы жағдайларды шешу мен басқада жағдайларда сот түрінде шешу кезінде жұмыс фактілерін анықтау қажет;
-өндірістік объектілерді немесе жабдықтарды пайдалануды (тоқтату), сонымен бірге технологияның өзгеруі туралы шешім қабылдау;
-еңбек жағдай туралы статистикалық есеп беруді жасау;
-жұмыскерлердің еңбектік міндеттерін (қызметтерін) орындауы кезінде, жұмыскердің денсаулығы мен өміріне келтірілген зиянына жұмыс берушінің жауаптылығын сақтандыру кезінде сақтандырушының (жұмыс берушінің) сақтандыру тарифін анықтау;
-Қазақстан Республикасының еңбектік заңнамаларымен қарастырылған, зиянды және қауіпті еңбек жағдайындағы жұмыстарда жұмыскерлерге жеңілдіктер мен жәрдем ақылар төлеуді негіздеу;
-зиянды өндірістік факторлар мен олардың әсерінен қорғау бойынша жүргізілетін шаралар туралы еңбек қорғау мен қауіпсіздік шарттары туралы жұмыскерлермен нақты ақпарат алу.
Алғашқы мәндері өндірістік және диплом алдындағы тәжірибеден өту кезінде жиналуы мүмкін. Алғашқы мәліметтер жоқ болған жағдайда бөлімнің кеңесшісімен келісуі қажет.
17
2.12 Техникалық регламенттің талаптарын енгізу
Техникалық реттеу – санитарлық және фитосанитарлық («Техникалық реттеу туралы» ҚР Заңы 1.46 ст) шаралардан басқа, бекітілген талаптарды сақтай отырып, мемлекеттік бақылау мен аккретизациялау жағдайларын дәлелдеу бойынша іс-шараларды қоса отырып, үрдістерге, қызметтерге, өнімдерге қойылатын ерікті және міндетті түрдегі талаптарды орындау және қабылдаумен, бекітумен, анықтаумен байланысты құқықтық және нормативті қарым-қатнасты реттеу.
Техникалық регламент - ИСО, МЕСТ, ТР және басқа стандарттармен салыстырғанда, техникалық реттеу (өнімдерге, сонымен бірге ғимараттарға, құрылыстарға, үймереттерге, өндіріс үрдістеріне пайдалануға, сақтауға, тасмалдауға, жүзеге асыруға және жоюға) объектілеріне қойылатын талаптарды орындау мен қабылдауға арналған міндетті түрдегі орындалатын құжат (нормативті құқықтық акт).
Техникалық регламенттер міндетті түрде сипатталынады, бірақ қауіпсіздік облысында минималды қажетті талаптар ғана бекіте алады, кейде белгілі бір мақсаттарда ғана қолданылуы мүмкін, әсіресе:
а) азаматтардың денсаулығы мен өмірін, жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардың мүлігін, мемлекеттік немесе муниципалды мүлігін қорғауда; б) қоршаған ортаны, жануарлар мен өсімдіктердің денсаулығы мен өмірін қорғауда;
в) тұтынушыларды адастыруға алып келетін іс-әрекеттердің алдын-алуда; г) энергетикалық тиімділікті қамтамасыз етуде.
Техникалық реттеу мен метрология облысындағы регламенттейтін жұмыстар, нормативті құқықтық актілері, болатын:
-«Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы; -«Өлшем бірліктердің бірлігін қамтамасыз ету туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы; -«Сәйкестікті бағалау облысындағы аккредитация туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы;
-2010 – 2014 жылдардағы Қазақстан Республикасының индустриалдыинновациялық дамуы бойынша мемлекеттік бағдарлама;
-2010 – 2014 жылдардағы Қазақстан Республикасының сапа инфрақұрылымын құру мен техникалық реттеу бойынша салалық бағдарлама.
Өнім шығаратын жұмыстарда, технологиялық үрдістердің қауіпсіздігінде, шығарылатын өнімде және т.б. нақты техникалық регламенттермен сәйкестігі дәлелденуі қажет, кейде олар жоқ болсастандарттармен немесе басқа нормативті құжаттармен дәлелденуі қажет. 3 –қосымшада ҚР қабылдаған, техникалық регламенттерінің тізімі келтірілген.
2.13 Нормативті жарықтандыруды қамтамасыз ету
Жобаланатын немесе қайта құрылатын объектілер немесе нақты тұрақты жұмыс орындары үшін, ажырату объектісінің ең кіші өлшемдері бойынша көру жұмыстары разряды мен сипаттамасын бекіту қажет. Фонмен бірге объекті контрасы мен фонның сипаттамасы бойынша жасанды жарықтандырудың нормативті мәндерін бекітуді лк және табиғиды –КЕО деп бекіту қажет.
Жобаланатын объектілер үшін табиғи жарықтандырудың рационалды түрін (жанындағы, жоғарғы немесе аралас), ал жасанды жарықтандыру үшін жарық көздерін және жарықшамдарды пайдалану қажет. Нақты жұмыс істеп тұрған өндірістерде жарықтандыру жүйесін жақсарту бойынша ұсыныс жасау қажет. Апаттық және эвакуациялық жасанды жарықтандыру сұрақтарын қарастыру қажет.
2.14Өртжарылысқауіпсіздігі
18
Жобаланатын өндіріс ғимараттарының (9 және 10-кесте) жарылыс өрт қауіпсіздігі категориясына және жарылыснемесе өрт қауіптіғимараттар аймағы класына, ғимараттар мен үймереттердің өрттұрақтылықдәрежесіне жатқызуға болатындығынанықтау.
Осы мәліметтер негізінде жарылыс пен өрттің таралуы мен алдын-алу, жарылыстан қорғану құралдары, өртті сөндіру құралдары, электрлік және басқада арнайы жабдықтар түрлерін өшіру құралдары, майлар, жанғыш сұйықтар бойынша шараларды жасау және дәлелдеу қажет.
|
9-кесте |
Жарылысөртжәнеөртқауіпсіздігібойыншағимараттардыкатегорияғабөлу |
|
|
|
Ғимарат |
Ғимараттағы заттар мен матриалдардың сипаттамалары |
категориясы |
|
А Жарылысөрт |
а) Жанғыш газдар, тұтану температурасы 280С –дан жоғары жеңіл |
қауіпті |
тұтанатын сұйықтар, осындай көлемде олар бу-газ ауалы жарылыс |
|
қауіпті қоспалар түзуі мүмкін, тұтану кезінде ғимараттағы |
|
жарылыстың артық есептік қысымы 5 кПа асып кетеді; |
|
б) сумен, ауадағы оттегімен немесе бір-бірімен өзара байланысқа |
|
түскен кезде жарылуыға қабілетті материалдар мен заттар, сондай |
|
мөлшерде ғимараттағы жарылыстың артық есептік қысымы 5 кПа |
|
асып кетеді. |
Б Жарылыс өрт |
Жанғыш шаңдар немесе мақта, тұтану температурасы 280С- дан |
қауіпті |
жоғары жеңіл тұтанатын сұйықтар, сондай мөлшердегі сұйықтар |
|
жарылыс қауіпті шаң ауалы немесе бу ауалы қоспалар түзуі |
|
мүмкін, олар тұтану кезінде ғимаратта жарылыстың артық есептік |
|
қысымы 5 кПа асып кетеді |
В1 – В4 |
Жанғыш және қиын жанатын жанғыш сұйықтар, қатты жанғыш |
Өрт қауіпті |
және қиын жанғыш заттар мен материалдар (сонымен бірге шаңдар |
В1-В4 |
және талшықтар), сумен, оттегімен немесе бір-бірімен өзара |
категориялары |
байланысы кезінде жануға қабілетті заттар мен материалдар, |
бойынша |
ғимаратта ондай заттар болады және олармен жұмыс істеледі, А |
ғимараттарды |
және Б категориясына жатпайды. |
бөлу НПБ 105-03 – |
|
мен сәйкес |
|
меншікті өрттік |
|
жүктеме шамасы |
|
бойынша |
|
жүргізіледі |
|
Г |
а) Жанбайтын заттар мен материалдар жанған, еріген немесе |
|
балқыған күйінде өңдеу үрдістерінде сәулелі жылудың, жалынның, |
|
ұшқынның бөлінуімен қатар жүреді; |
|
б) отын ретінде жанатын және жойылатын жанғыш газдар, |
|
сұйықтар және қатты заттар. |
|
|
Д |
Суық күйіндегі жанбайтын заттар мен материалдар; Д |
|
категориясына жатқызуға болады. |
|
Майлау, салқындату және гидрожетекті жабдықтарда 60 кг |
|
бірліктегі 0,2 МПа мөлшердегі жанғыш сұйықтары бар |
|
ғимараттарды, жабдықтарды, жұмыс орындарындағы жеке |
|
мүліктік заттарды, кабельді электрлік желілерді |
|
|
19
|
10-кесте |
|
Жарылыс қауіпті және өрттік аймақтарды топтау (ӨБЭ) |
|
|
Аймақтар |
Аймақтардың сипаттамалары |
класы |
|
|
Жарылыс қауіпті аймақтар |
В-I |
Ғимараттардағы орналасқан, аймақтарда белгілі мөлшерде және белгілі |
|
қасиеттерімен бөлінетін ЖТС булары немесе жанғыш газдар қалыпты |
|
жұмыс режимінде ауамен жарылыс қауіпті қоспалар түзуі мүмкін. |
В-Iа |
Ғимараттардағы орналасқан аймақтар, жарылыс қауіпті жанғыш газдар |
|
қоспаларын немесе ЖТС буларын қалыпты жағдайда пайдаланған |
|
кезде ауамен өзара байланысқан кезде жарылыс туындамайды, тек апат |
|
пен ақаулардың салдарынан ғана болуы мүмкін. |
В-Iб |
Ғимараттардағы орналасқан аймақтар, жарылыс қауіпті жанғыш газдар |
|
қоспаларын немесе ЖТС буларын қалыпты жағдайда пайдаланған |
|
кезде ауамен өзара байланысқан кезде жарылыс туындамайды, тек апат |
|
пен ақаулардың салдарынан ғана болуы мүмкін, ол келесі |
|
ерекшеліктерімен ерекшеленеді: |
|
- жанғыш газдар ЖТТКШ 15% және жоғары, тұншықтырғыш исі бар; |
|
- газ түріндегі сутегімен жұмыс істеумен байланысты өндіріс |
|
ғимараттарында технологиялық үрдістердің шарты бойынша жарылыс |
|
қауіпті қоспа ғимараттың бос көлемінен 5% асып кетсе ғимараттың |
|
жоғарғы бөлігінде ғана жарылыс қауіпті аймақ түзуі мүмкін |
В-Iг |
Сыртқы қондырғылардағы кеңістікте: жанғыш газдар немесе ЖТС бар |
|
технологиялық қондырғылар |
В-II |
Ғимараттағы орналасқан, шаңдар немесе талшықтар қалқыған күйінде |
|
бөлінетін, аймақтарда қалыпты жұмыс режимінде ауамен жарылыс |
|
қауіпті қоспа түзуі мүмкін. |
В-IIа |
Қауіпті жағдайы В-да көрсетілген, ғимаратта орналасқан, аймақ, апат |
|
немесе ақаулардың салдарынан ғана жарылыс болуы мүмкін. |
|
Өрт қауіпті аймақтар |
П-I |
Жанғыш сұйықтармен жұмыс істейтін, ғимаратта орналасқан аймақ. |
П-II |
Ауа көлеміне 65г/м3-тан жоғары ТКПР –мен жанғыш шаңдар мен |
|
талшықтар бөлінетін, ғимараттағы орналасқан, аймақтар. |
П-IIа |
Қатты жанғыш заттармен жұмыс істейтін, ғимараттағы орналасқан, |
|
аймақтар. |
П-III |
Жанғыш сұйықтар немесе қатты жанғыш заттармен жұмыс істейтін, |
|
ғимараттың сыртындағы орналасқан аймақ. |
2.15 Қоршаған ортаға жобаланатын өндірістің жағымсыз әсері мәселелері
Осы бөлімді жазған кезде «Экология және тұрақты даму», «ТҚН» курстарынан өткен кездегі алған білімдерін пайдалану қажет. Студент жобаланатын өндірістің төмендегі келтірілген схемамен (1-сурет) сәйкес қоршаған ортаны ластау көздеріне сипаттама берулері қажет, өндіріс пайдаланатын шикізаттық, отындық, энергетикалық ресурстарды көрсету; өнімді даярлау кезіндегі алынған қоршаған ортаны ластау өнімдері; оларды тазалау немесе жою әдістері, қайта пайдалану әдістері; олардың қауіптілік класстары; өндірістің қауіптілік класын анықтау және нормативті құжаттармен сәйкес нормативті санитарлы-қорғаныстық аймағының өлшемдері.
20