2.2 Өсиет бойынша мұрагерлік мәселелері

Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі мүлікке

Мұра қалдырушы кез келген мүлік туралы өкімді қамтитын

Өсиеттің нысаны. Өсиет оның жасалған жері мен уақыты

Өсиетке өсиет қалдырушының өзі қол қоюы қажет. Егер

- нотариус немесе өсиетті куәландыратын өзге адам;

- пайдасына өсиет жазылған немесе өсиет қалдырудан бас

- толық әрекетке қабілеттілігін иеленбейтін азаматтар;

- сауатсыз және өсиетті оқуға қабілетсіз басқа да

- жалған жауап бергені үшін соттылығы бар адамдар

Талап қойылған өсиет. Өсиет қалдырушы мұрагер мiнез-құлқының сипатына

Мүлiктiң өсиет етiлмей қалған бөлiгiне мұрагерлiк. Мүлiктiң өсиет

Нотариатта куәландырылған өсиет. Нотариатта куәландырылған өсиеттi өсиет қалдырушы

Егер нотариат куәландырған өсиет куәның қатысуымен жасалса, өсиетте

Құпия өсиет, оның жарамсыз болып қалу қаупiмен, өсиет

Нотариата куәландырылғандарға теңестiрiлетiн өсиеттер. Нотариатта куәландырылған өсиеттерге:

1) ауруханаларда, санаторийлерде, өзге де емдеу-алдын алу мекемелерiнде

2) госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да әскери-емдеу мекемелерiнде

3) жүзу кезiнде Қазақстан Республикасының жалауымен теңiз кемелерiнде

4) барлау және басқа да экспедицияда жүрген азаматтардың

5) нотариустары және нотариат әрекеттерiн жасау¬а уәкiлдiк берiлген

6) бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдардың бас бостандығынан

Өсиеттiң күшiн жою және оны өзгерту. Өсиет қалдырушы

Өсиеттiң құпиясы. Нотариустың, өсиеттi куәландыратын басқа адамның, куәлардың,

Өсиетке түсiнiк беру. Нотариус, өсиеттi орындаушы немесе сот

Өсиеттiң жарамсыздығы. Тиiстi нысанда жасалмаған өсиет жарамсыз болады.

Өсиеттiк бас тарту (легат). Өсиет қалдырушы өсиет бойынша

Егер өсиеттiк бас тарту жүктелген мұрагердiң мұрадағы мiндеттi

Жүктеу. Өсиет қалдырушы өсиет бойынша мұрагерге қандай да

Өсиеттiң орындалуы. Өсиет қалдырушы өсиеттi орындауды мұрагер болып

Сонымен қатар тәжірибеде мұра қалдырушылардың жазып кеткен өсиеттері

ҚР Азаматтық кодексінің 1051- бабының 1-3-тармақтарына сәйкес нотариалды

Мынандай мысал келтірейік. Азамат Зайцев пәтерін өзімен бірге

Бірақ өсиет қалдырушының орнына өз пайдасына өсиет жазылып

2.3 Қазақстан Республикасындағы соттардың мұрагерлік құқық нормаларын қолдану

Мұрагерлік құқықтық қатынастарға байланысты істерді қараудың сот

Сонымен қатар, сот практикасын зерделеу барысында белгілі бір

Азаматтық кодекстің 1043-бабына сәйкес, мұра қалдырушының соңғы тұрған

Кей жағдайда азамат өзінің тұрақты тұратын мекенінен

Осы орайда төмендегі деректі келтіре кеткен жөн. Можарова

Тараз қалалық сотының 2004 жылғы 27 қаңтардағы шешімімен

Басқа іс бойынша осы қалалық сот азаматша Ахиллованың

Келтірілген мысалдар мұраның ашылу орнын анықтау туралы арызбен

АК-нің 1074-бабының 1-тармағына сәйкес, мұрагер өзiнiң мұрагерлiкті қабылдауға

В. Ким өзінің дүние-мүлкі жөнінде өсиет жазып, Тараз

Соттың шешімінде талап арыздың неліктен қанағаттандырылғаны

Солай бола тұра, арызданушының әрекеті азаматтық құқықтар мен

Соттар лайықсыз мұрагерлердi мұрадан шеттету мәселелерін реттейтін АК-нің

Мұрагердiң мұра қалдырушыны қасақана өлтiруі мұрагердi мұрагерлiктен шеттету

Айталық, Ақтөбе қалалық сотының 2003 жылғы 10 сәуірдегі

Жәбірленушінің әкесі лайықсыз мұрагердi мұрадан шеттету туралы

АК-нің 1045-бабының 3-бөлігінде балаларына ата-аналық құқықтарынан айырылған және

Сонымен қатар, мұра қалдырушыны күту жөнiнде өздерiне заңмен

Мысалы, Серпокрылов Ақтөбе қаласының №2 сотына жүгініп, соттан

Оның талабы соттың шешімімен қанағаттандырылды. Сот Межновтың өз

Заң бойынша мұрагерлер АК-нің 1061-1066-баптарында көзделген кезек тәртiбiмен

Қазақ КСР Азаматтық кодексінің нормаларына сәйкес, қайтыс болған

Алайда, қолданыстағы заңнама мұраның ашылу кезінде қайтыс болған

Заң бойынша қалдырылған мұраны, мұрагерлердің үлес мөлшерін өсиет

АК-нің 1056-бабының 1-тармағына сәйкес, тиiстi нысанда жасалмаған өсиет

Өсиет тұтастай не бір бөлігі жарамсыз болуы

Сот практикасында негізінен мұра қалдырушы өсиетті куәландыру кезінде

АК-нің 159-бабының 7-тармағына сәйкес әрекет қабiлеттiлiгi болғанымен, мәмiле

Өсиетті қалдырған адамның психикалық жағдайын анықтау үшін сот

Алматы қаласы Бостандық ауданының прокуроры мемлекеттің мүддесін қорғап,

Сонымен қатар, кейбір жағдайларда соттардың заңда көзделмеген

Айталық, Алматы облысы Талғар аудандық сотының шешімімен Талғар

Кейбір жағдайларда соттар өсиет жазылған кезде ерлі-зайыптылардың жеке

АК-нің 1083-бабына сәйкес, егер өсиет бойынша да, заң

Иесіз қалған мұраны қабылдауды тек құқық ретінде ғана

Мұра ашылған күннен бастап бiр жыл өткеннен кейiн

Солтүстік Қазақстан облысының Уәлиханов аудандық сотына Уәлиханов ауданының

Сондай-ақ, Өскемен қалалық сотының шешімімен “Управление ЖКХ” мемлекеттік

Сотта пәтердің бос тұрғаны, коммуналдық төлемдер бойынша қарыздардың

Зерделеуге түскен істердің санының жартысынан көбі мұраға құқықты

АК-нің 1072-бабына сәйкес, мұрагер кейiн мұрадан бас тартпаса,

Айталық, Жамбыл облысы Тұрар Рысқұлов аудандық сотының

Заң бойынша мұра қабылдауға құқығы жоқ адамдардың арыздары

Алматы облысының Қарасай аудандық соты 1992 жылдың желтоқсанында

АК-нің 236-бабының екінші бөлігіне сәйкес, меншiк иесi бар

Мұрагерлердің арыздарын қарап, шешім шығарған кезде соттардың Азаматтық

Айталық, 21.01.1994 жылғы сатып алу-сату шартына сәйкес Жаркент

Қостанай қалалық соты да Левченконың арызы бойынша істі

Қарағанды облысы Сәтпаев қалалық соты Бочкареваның мұралық мүлік

Ақтөбе қаласының № 2 соты да Пустованың Элеватор-1

Үшінші адамдардың атына тіркелген жылжымайтын мүлікке мұрагерлік құқықты

Айталық, 04.10.2002 жылы нотариус куәландырған шарт бойынша тұрғын

Әдетте нотариустар ауладағы құрылыстардың тіркелмеуіне, атап айтқанда, олардың

Мүдделі адамдар сотқа арыз бергенде осы мәселелер әрқалай

Айталық, Ескендірованың Алматы облысы, Көктал ауылы, Абылай хан

Тағы бір іс туралы. Күзембаевтың жеке меншігінде Семей

Мұрагерлердің шағымдары бойынша Семей қаласының № 2 соты

Сот өз тұжырымдамасында мүліктің меншік иесі Күзембаевтың атына

Осы орайда соттың марқұмның жалғама құрылысқа құқығын тіркеу

Азаматтардың жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату мәмілелерін жасасқаннан кейін

Мысалы, Шалимова сотқа берген арызында ағасы 17.02.2000 жылы

Өлмесекованың Жылжымайтын мүлікті тіркеу орталығының әрекеттеріне щағымданып берген

Ал Қарағанды облысының соттарында өзгеше тәжірибе қалыптасқаны байқалады.

Қарағанды облыстық сотының ұстанып отырған бағыты дұрыс деп

Осы мәселені шешу үшін мұра қалдырушының мүлікке құқығын

Мұраның ашылғанын, мұрагерлердің мұраға құқығын және басқаларды растау

Сонымен қатар, мәміленің жасалғанын растау мүмкін болмағанда не

Қорыту соттардың иелену мерзімінің негізінде мұра мүлкіне меншік

Айталық, Петропавл қалалық соты 11.09.2003 жылғы шешімімен Фигурованың

Сонымен қатар осындай өтініштер бойынша істерді дұрыс қарамау

Қостанай қалалық соты өзінің 27.11.2003 жылғы шешімімен Мальцева

Шығыс Қазақстан облысы Бесқарағай аудандық сотының 17.12.2003 жылғы

Өз бетімен салынған жылжымайтын мүлік тек сот тәртібімен

АК-нің 244-бабына сәйкес, заңдарда белгiленген тәртiппен осындай

Жоспардан тыс салынған қора-қопсының өз бетімен салынған құрылыстан

Айталық, Алматы қаласы Әуезов аудандық сотының 16.05.2003 жылғы

Алматы қаласының Медеу аудандық соты 31.03.2003 жылы

Алматы қаласының Бостандық аудандық № 2 соты 01.08.2003

Осы орайда соттардың дауларды қарап, мұрагерлердің мұра мүлкіне

Қорыту барысында соттардың барлық істерді ерекше тәртіппен қарап,

АК-нің 1076-бабына сәйкес, мұраны бөлу мұрагерлердiң келiсiмi бойынша

Мәселен, осы орайда мұрагерлер ағайынды Кочандардың арасында мұра

Аталған бөлімшені қорытындылай келе, азаматтық құқықтағы мұрагерлік құқық