13.5 Тізбектеп-параллель ауыстыруы бар санауыштар.
Жоғарда қарастырылған санауыштар сұлбалары бәрі тізбектепауыстратын санауыштар. Бұл санауыштардасанайтын импульстер тек қана бірінші тригердің кірісіне ғана түседі , ал ауысу сигналы ретті түрде бір разрядтан екінші беріледі.Мұндайсанауыштар сұлбасының қарапайымдылығымен,бірақ бір кемшілігі-баяуәсерлігі.
Параллель ауысуы бар санауыштарсинхронды тригерлер негізінде жасалады.
Санауш импульстер барлық тригерлердің тактылық кірісіне бір уақытта беріледі, ал тізбектің әр тригері келесі тригерге сигналдаркөзі болады. Параллель санауыштардың триггерлерінің қосылуы сихронно түрде өтеді,және санауыштың ауысып-қосудың нітижесінде кешеуілдеуі бір тригердің кешеуілдң уақытына тең.Сондықтан бұл санауыштар тезәсерлілерге жатады.Неізгі кемшілігі кіріс сигналдардан алатын үлкен қуаты
Жоғарда қарастырылған санауыштардыңкемшіліктерін жою үшінтізбектей-парллель ауысуы бар санауыштар дайындалып қолданылады.
Тізбектей-парллель ауысуысанауыштардағы тригерлер былай топтарға біріктірілген, кей біреуі жеке ленген параллель ауысуы топтар бар,ал топтар тізбектей аусымен қосылады.
Топтардың ролінде дайын санауыштар болуы мүмкін.
Мұндай санауыштардың жалпы санау коэффициенті бүкіл топтың санау коэффициентернің көбейтіндісіне тең.
Мысал есебінде63 суреттте көрсетілген JK-триггерінде істелген санауыш декадыны қарастырайық.
63сурет JK-триггерердегі сандық декада
Сұлба екі топтан тұрады.Бірінші топ-DD1 тригері.
Екінші топDD2–DD4 үш тригерден тұратын параллель ауысуы бар санауыш жәнебірінші тригердің шығыс сигналымен тактіленеді.Топтар бір бірімен өз аратізбектей жалғанған.
Схема работает следующим образом.
При подаче на вход импульсов с 1-го по 8-ой декада работает как обычный двоичный счётчик импульсов.
К моменту прихода 8-го импульса на двух входах J 4-го триггера формируется уровень лог. «1». 8-ым импульсом этот триггер переключается в состояние лог. «1», а уровень лог. «0» с его инверсного выхода, подаваемый на вход «J» второго триггера, запрещает его переключение в единичное состояние под действием 10-го импульса.
10-ый импульс восстанавливает нулевое состояние 4-го триггера и цикл работы счётчика повторяется.
13.6 Интегралдық түрде істелген (мысалдар) әмбебап санауыштар к155ие2, к155ие4 и к155ие5,санауыштардың микросхемалары.
63 суретте келтірілген сұлбаларға ,құрылымдық сұлбалары ұқсас тізбектеп параллель ауысуы бар санауыштардың ШГБ 64а,б,в суреттерінде келтірілген.
УГО которых приведены на рисунке 64 а, б, в представляют собой счётчики с последовательно-параллельным переносом, структурные схемы которых подобны схеме, приведённой на рисунке 63.
64 суретСанауыштардың микросхемалары К155ИЕ2, К155ИЕ4 и К155ИЕ5
Санауыштардың құрылымдық сұлбаларының құрамына сандық режидегі 4JK-триггеркіреді.Бірінші тригердің жеке C1кірісі ,және 1-тура шығысы бар, ал басқа үш тригер бір бірімен есептеу коэффициентері 5,6,8 тең параллель санауыш жасайтын қылып жалғастырылған.
Бірінші тригердің шғысын 3тригерден тұратын тізбектен C2 кірісмен қосқанда санау коэффициенті10, 12 және 16сәйкес санауыштар пайда болады.
Микросхемада «ЖӘНЕ»элементімен бірлескен екі Rкірісі бар. К155ИЕ2 микросхемасының 9шы күйге келтіретін кірісі барбұл күйде бірінші және соңғы разрядтары «1»күйге ,басқасында «0»тұрғызатын, яғни 10012=9. Микросхеманы белгілі бр күйге келтіретін кірістері барлығы, мысалы
«0»күйге келтіру кірісі барлығы қосымша логикалық элементерді қолданбай 2–16 дейін әр түрлі коэффициентімен бөлетін жиілікті бөлгіш құрылғышын жасауға болады.61 суретте KСЧ=12 бар санауышты ондықтыққа түрлендіргені көрсетілген.
Сұлба 10-импульс келгенше жиілікті 12 бөлгіш секілді жұмыс істейді. 10 импульс МС триггерінің 4 және 6 шығыстарында лог. «1» қалыптастыратын күйге аударады. «ЖӘНЕ» элементерімен біріктірілген R кірісіне түскен бұл деңгейлер МС тригерін «0»күйге келтіреді,соның нәтижесінде KСЧ (KДЕЛ) 10 тең болады.