гуми

! Гериатриялық фармакотерапияның негізгі құрылымдық принциптері: * Медикаменттер санының артуы

* Препараттарды парентеральды енгіздің артықшылығы * Медикаментозды емнен бас тарту

* Фитотерапия мен өз бетінше емделу *Полипрагмазияны шектеу, дәрілердің мөлшері мен қабылдау ұзақтығын төмендету, медикаменттердің енгізу жолын ұқыптылықпен таңдау және геропротекторларды қолдану

! Қарт жастағы адамадрдың дұрыс тамақтану принциптері *калорийді шектеу, профилактикалық бағытта алмастырылмайтын фактор бойынша

теңгерміділкті сақтау, сілтілік бағытта геропротекторлар мен сүт – өсімдік тағамдарын қолдану * белогы жоғары тағамды қолдану * қөмірсу мен сүт тағамдарын қолдану * сұйық тағамды көбірек қабылдау * тамақаты дайындауда арнайы технологиягың жоқтығы

! Қарт жастағы адамдар анамнезінде қан тамыр жүйесінің аурулары ішінде артериальді гипертензияның қай формасы жиі кездеседі?

*Систоликалық * Диастолалық

* Систоло-диастолалық * Рено-васкулярлы * Рено-паренхиматозды

! Гипертониялық аурумен ауыратын көптеген қарт жастағы науқастар гипертонияны төмендетуде қажет етеді: * Тек өмір салтын өзгертуді қажет етеді * өмір салтын өзгерту мен фармакологиялық монотерапияны қажет етеді *өмір салтын өзгерту мен комбинирленген фармакологиялық терапияны қажет етеді * Тек тұзды шектеуді қажет етеді * фармакологиялық монотерапияны қажет етеді

! Қарт жастағы адамдардың денсаулығын зерттей отырып, ЖИА әйел адамдарға қарағанда ерлерде ... кездеседі * Бір уақытта * 10 жылға кеш *10 жыл ерте * 20 жылға ерте * 20 жылға кеш

! Қарт жастағы адамдардың денсаулығын зерттей отырып, ЖИА-ға жиі әкелетін себептер: * Подагра * Бүйрек тас ауруы *Диабет, дислипидемия, артериальды гипертензия * Ішімдікті шамалы қолдану

* Жиі ЖРА (ОРЗ)

! Қарт жаста жара ауруларының пайда болуында маңызды орын алады: * генетикалық бейімділік *Асқазан қабырғасының микроциркуляциясының бұзылуы * Асқазан сөлінің қышқылдығының жоғарылауы * психоэмоционалды жүктеме

* төсектік режим ! Қарт және егде жастағы адамдардың зәр шығаруының кешеуілдеуі жиі байланысты: * жедел гломерулонефритпен * жедел пиелонефритпен

* жедел циститпен *қуық асты безі аденомасымен

* төсектік режиммен ! Егде және қарт жастағы адамдарда жиі кездесетін ауру: * гемофилия * Шенлейн-Генох ауруы * темір тапшылықты анемия *Альцгеймер ауруы

* жедел бронхит ! Егде және қарт жастағы адамдарда қант диабеті байланысты: * бактериальді инфекция * психоэмоциональді жүктеме * инсулиннің абсолютті дефициті *тіндердің инсулинге сезімталдығының төмендеуі

* экологиялық қолайсыздық ! Қант диабетінің қарттардағы және егде жастағы ағымын анықтайды *атеросклероз, семіздік * пиелонефрит, цистит * бронхит, пневмония * гастрит, холецистит

* гипертониялық ауру ! калцийдің аз болуына байланысты сүйектердің сынғыштығының жоғарлаулымен көрінетін ауру * артроз * ревматоидты артрит * остеохондроз *остеопороз

* Паркинсона ауруы ! Егде адамдарда созылмалы аурулар жиі өтеді

* жасырын

* көп сиптомды;

* айқын симптомдармен;

* асқынусыз

*асқынумен.

! ұзақ уақыт төсектік режимде жататын егде адамдарда кездесетін асқынуларды көрсет

* депрессия;

* пневмоторакс;

* бас айналу

* қызба;

*пневмония.

! Гериатрия зерттейді:

* қартаюдың біріншілік механизімін анықтайды

* қартаю процесіндегі бейімделу механизімін анықтайды;

* геронтопсихологияны;

* қартаюдың биологиялық аспектілерін;

*клиникалық ағымның және қарт, егде адамдардың әртүрлі ауруларының емін және

профилактикасындаму ерекшелігін зерттейді.

! жас келген сайын мынандай аурулардың аурушаңдық көрсеткіші артады:

*жүрек ишемиялық ауруы;

* жедел гастрит;

* созылмалы гастрит;

* анемия;

* ентігу.

! Егде және қарт адамдарда жүректің астмалық ұстамасымен медициналық көмекке жүгіеу жиі тіркеледі:

* физикалық күшеме кезінде;

* тамақтан кейін ;

* тыныштық жағдайда;

*түнде;

* тамаққа дейін.

! Табиғи қартаю сипатталады :

* жастық өзгерістердің ерте дамуымен ;

*жастық қзгерістердің сатылы дамуымен;

* жастық өзгерістердің айқын көрініс беруімен;

* жедел аурулардың дамуымен;

*созылмау аурулардың дамуымен

! Өмірінің соңғы кезеңіндегі емделмейтін ауруы бар науқастарғакөмек көрсететін медицина саласы:

* гериатрия;

* геронтология;

*паллиативті медицина;

* геронтофобия;

* терапия.

! Биологиялық жас тәуелді:

* тұқымқуалаушылық;

* қоршаған орта;

* өмір салты;

*дұрысы A,B,C;

* тәуелді емес.

! Геронтология – бұл:

* адамның қартаю кезіндегі психологиялқ,психикалық өгерістерді зерттейтін социология бөлімі;

*адамныі қартаю үрдісін зерттейтін биологиялық және медициналық бөлім

* егде жастағы адамдар тобының ауруларын зерттейтін клиникалық медицицналық бөлім;

* психология бөлімі

* патофизиология бөлімі.

! Медициналық қызметкер есте сақтау керек, ұзақ төсектік режим мынандай асқынуларға әкелмейтіндігін :

* гипостатиялық пневмония;

*жедел бронхит;

* тромбоэмболиялық бұзылыстар;

* зәр шығару қиындауы;

* ойылулар.

! Адамның жастық дамуында заңды және қайтарымсыз келетін соңғы кезең:

* жаңғыру;

* Ауру;

* есею;

*қартаю;

* витаукт

! БДҰ жіктелуібойынша 75 астан асқагдар аталады:

* ұзақ жасаушылар;

*қарттар;

* егде адамдар;

* жетілген адамдар

* жастар

! Адамның қартаюы мынаған әкелетін биоло5гилық үрдіс:

*қызметтің адоптацияның төмендеуі

* қызметтің жоғарлауы

* ағзалардың атрофиялануы

* еңбекке жарамдылықтың жоғарлауы;

* адаптацияның жоғарлауы.

! қартаю қарқынының жылдымдауына әкеледі:

* бақытты неке;

* ауру

* қаржылық жағдайдың жақсаруы;

* өлшенген физиологиялық жүктемелер ;

* генетикалық сілтемелер.

! асқоруты жүйесінің қартаю пайда болады

* тәбеттің жоғарлауымен ;

* бауырлық ұстамалардың болуымен;

* дәмдік сезінулердің жоғарлауымен

*дәмдік сезінулердің төмендеуімен

* ферменттік үрдістердің жоғарлауы .

! Қарт адамдар іш қатулар жиі мынамен байланысты

* сұйықты пайдалану

* гипердинамика;

* ішек перистальтикасының жоғарлауы;

*ішек периталтикасының төмендеуі;

* сфинктердің спазмы

! зәр шығару жүйесінің қартаюы мынаған әкеледі:

*кіш дәреттің көбеюі

* зәр шығарудың төмендеуі

* жедел қабыну ауруларының дамуы

* Альцгеймер ауруы;

* қозғалыс белсенділігінің төмендеуі

! Бұлшықет жүйесінінің қартаюы көрінеді:

* бойдың өсуі

* салмақтың артуы;

* қозғалыс белсенділігінің жоғарлауы

*подагра;

* толып кету

! тыныс алу жүйесінің қартаюы пайда болады:

*өкпенің тіршілік сыйымдылығының төмендеуі;

* өкпенің тіршілік сыйымдылығының жоғарылауы;

* Альвеола санының көбеюі;

* тыныс алу жиілігінің төмендеуі;

* қозғалыс белсенділігінің төмендеуі.

! ОЖЖ қартаюы пайда болады:

* есте сақтаудың жақсаруы;

*есте сақтаудың төмендеуі;

* менингиттің пайда болуы;

* оқуға қабілеттіліктің жоғарылауы;

* ұйқының жақсаруы.

! Қартаюды тездететін фактор:

* жалғыздық;

* қаржы жағдайының жақсы болуы;

*депрессия;

* жұмысқа қанағаттануы;

* Эмоциясын көрсете білу.

! Егде және қарт жастағы науқастардың психологиялық ерекшеліктерін медициналық қызметкер ескеру қажет:

* әңгімелесуде өткеніне көп көңіл аудармауы;

* адамдармен тіл табысуы жоғары;

* оқуға қабілеттіліктің жоғарылауы;

*соңғы уақыттағы жағдайды есте сақтауы төмендеуі;

* өткен жылдағы жағдайды есте сақтауы төмендеуі.

! Егде және қарт науқастардың ұйқысының бұзылуының негізгі себебін медициналық қызметкер ескеру керек:

*күндізгі уақыттағы ұйқы;

* ұйқы алдындағы жиі серуендеу;

* хвойные(қылқан жапырақты) ванналар ;

* тыныштандырғыш және ұйқы шақыратын дәрілерге әдеттену;

* ентігу.

! Емдеу-профилактикалық мекемелердегі егде және қарт жастағы науқастардың қайғылы жағдайының негізгі себебін медициналық қызметкер ескеру қажет:

*тепе-теңдіктің бұзылуы;

* палаталар мен коридорлардың жақсы жарықтануы;

* жақындарының кездесуге келуі;

* қозғалыстың анық белсенділігі;

* қоғамдыө орныдарды арнайы сүйенетін жабдықтардың болуы.

! Қарт жастағы адамдардың физикалыұ мүмкіндігін бағалауда қолданады:

*биожасын анықтау;

* тамақ істеуге қабілеттілігі;

* телебағдарламаларды қарау жиілігі;

* жақындарының телефон номерлерін білуі;

* дәрі қабылдау жиілігі.

! Қарт адамдардың жиі кездесетін физиологиялық мәселесі:

* мәселенің жоқтығы;

* ентігу;

* жақсы түс көру;

*ұйқысыздық;

* көнілді журу.

! Егде жастағы адамдардың жиі психологилық мәселесі:

* жақсы ұйқы;

* қарым-қатынастың жоғарлығы;

* тәуелсіз болу;

*қимыл-қозғалыстың шектелуі;

* тәуелді болуы.

! Егде және қарт жастағы адамдардың диеталық тағамдарын ұйымдастыруда шектеу қажет:

* қиын сіңірілетін көмірсу;

* өсімдік майы;

*тұзды қуырылған тағамдар;

* көкөніс және жеміс жидектер;

* E сұйықтықтар.

! Егде және қарт жастағы адамдардың диеталық тағамын ұйымдастыруда кальциі көп тағамдар ұйымдастырылады:

*сүтті өнімдер және ірімшік;

* балық;

* жеміс-жидектер;

* көкөністер;

* етті тағамдар.

! Остеопороздың алдын-алуда қолданады:

* геропротекторлар;

* стероидты гормондар;

*кальций препараттары;

* витаминдер;

* жоғарыфизическалық жүктеме.

! Қарт адамдарды профилактикалық қарау кезінде АҚҚ-ны мына қалыпта өлшейді:

*отырған қалыпта;

* оң жағымен жатқанда;

* физикалық жүктемеден соң;

* кез-келген қалыпта;

* сол жағымен жатқанда.

! егде және қарт жастағы адамдардың медикаментозды терапияны қабылдаудың сапасы бағаланады, егер :

* дәрілердің орташа дозасын тағайындау;

* жоғары дозасын тағайындау;

* дәрі тек парентеральды қабылданады;

* бірден барлық дәрі қабылданады;

*тек пероральды қабылданады.

! Қартаю туралы Халықаралық Мадридтік жоспар қай жылы қабылданды

* 2000 -2001 жж.

*2002 ж.

* 2005 ж.

* 2010ж.

* 2011 ж.

! Халықаралық Мадридтік жоспар бойынша қартаю:

*«жол картасы» мемлекеттің демографиялық қартаюының жоғарғы қарқыны

* егде жастағы адамның құқығы

* құрылымдық көмек бойынша мәлімет

* қысқы анықтама

* қаржы құжаттары

! «Демографиалық қартаю» дегеніміз:

*тұрғындар арасындағы егде жастағы адамдардың көбеюі

* тұрғындар арасындағы егде жастағы адамдардың азаюы

* тұрғындар арасындағы балалар санының көбеюі

* тұрғындар арасындағы балалар санының азаюы

* тұрғындар арасында жұмысқа қабілетті адамдар санының көбеюі

! Тұрғындарға қарттық көмек:

* хосписы және үйге стационар

* санаторлық мекемелер

* жалпы жүйедегі үй, интарнат және аурухана

*Қартайған және егде жастағыларға жүйелі түрде мамандандырылған әлеуметтік –

медициналық стационарлық мекелер және емханалық көмек

* үйге көмек

! Қазақстан тұрғындарында 80 және одан жоғары жастағы ерлер мен әйелдер арасындағы қатынасы:

* 1:2

* 1:2,5

* 1:3

*1:4

* 1:5

! Казақстанда 2013-2014 жж. тұрғындар арасында орташа өмір сүру ұзақтығы:

* 68 жас

*70 жас.

* 72 жас

* 74 жас

* 75 жас

! Казақстанда 2013-2014 жж. ерлердің орташа өмір сүру көрсеткіші:

*60 жас

*64 жас.

* 65 жас

* 70 жас

* 75 жас

! Казақстанда 2013-2014 жж. әйелдер арасындағы орташа өмір сүру көрсеткіші:

* 68 жас

* 70 жас

* 72 жас

*74 жас

* 75 жас

! Паллиативті көмектің терепиялық көмектен айырмашылығы:

*симптоматикалық ем, топтық әрекет

* интенсивті ем

* медбике мен фармакологтың біріккен жұмысы

* психологиялық көмек

* стационарлық көмек

! Мемлекетіміздегі қартаюды қандай әрекет арқылы төмендетуге болады:

*туу көрсеткішін жоғарлату, өлім көрсеткішін төмендету

* егде жастағы адамдар арасында өмір сүру ұзақтығын ұзартатын іс – шаралар өткізу

* туу көрсеткішін төмендету

* кең тараған ассорциалық ауралар(СПИД/ВИЧ, туберкулез) алдын- алуды бақылауды күшейту

* журек қан тамыр ауруларын төмендету

! Европалық мемелекетте зейнеткерлік жасы:

* 60 жас

* әйелдер – 60 лет, ерлер – 65 лет.

* әйелдер – 55 лет, ерлер – 60 лет

*65 жас

* 70 жас

! Казақстанда 2013-2014 жж. тұрғындар арасында зейнеткерлікке шығу жасы:

* 60 жас

*әйелдер -58 лет, ерлер – 63 года.

* әйелдер – 55 лет, ерлер – 60 лет

* 63 жас

* 65 жас

! Тұрғындар арасында қартаюға әсер ететін негізгі фактор:

*тұрғындар арасында орташа өмір сүру ұзақтығын жоғарлату, негативті өзгерістер

* тұрғындар арасында орташа өмір сүру ұзақтығын төментету

* тұрғындар арсында ерлердің басым болуы

* тұрғындар арсында балалардың басым болуы

* жұмыс берушіліктің қысқаруы

! Қазіргі көз қарас бойынша өмір сүру ұзақтығының максималды жасы:

* 80 жас

* 90 жас.

* 100 жас

*120 жас

* 150 жас

! Герентологиядағы паллиативті көмек:

*медициналық, әлеуметтік, психологиялық көмектен гөрі науқастарға рухани көмек көрсету

* стационарлық көмек

* үй жағдайындағы көмек

* әлеуметтік көмек

* медбикелік көмек

! ДДСҰ бойынша Денсаулық дегеніміз:

* Жүрек қан тамыр аурулары мен онкологиялық аурулардың болмауы

*әлеуметтік, физикалық, рухани жағдайдын жақсы болуы

* созылмалы аурулардың болмауы

* физиологиялық норма

* қартаю қарқынын төмендету