§ 3. Літаратура і мастацтва

Духоўны стан грамадства ў значнай ступені знаходзіць адлюстраванне ў літаратуры. Для беларускай пасляваеннай літаратуры характэрна тое, што ў ёй адбываецца прыкметнгы рост прозы малых і асабліва буйных жанравых форм. Гераічная эпапея барацьбы народа з фашызмам прыцягвала пільную ўвагу беларускіх пісьменнікаў. Ідэйна-эстэтычнае асэнсаванне ваенных падзей проза пачала па гарачых слядах. У першых творах аб мірным жыцці пісьменнікі імкнуліся па магчымасці ярчэй перадаць аптымістычны настрой свайго сучасніка.

Прыкладна з 1953 г. у беларускай літаратуры, як і ва ўсесаюзнай, намеціліся новыя тэндэнцыі, звязаныя з актывізацыяй грамадскага жыцця. Пачаўся працэс пераадолення апісальнасці, заглыблення ва ўнутраны свет герояў, у сутнасць канфліктаў пасляваеннай эпохі. У пісьменніцкім асяроддзі разгарнулася дыскусія аб месцы пісьменніка ў жыцці грамадства, аб неабходнасці перагляду ўсталяваных у літаратуры канцэпцый бесканфліктнасці. На першы план паступова вылучаюцца агульначалавечыя маральна-этычныя каштоўнасці, барацьба за маральную чысціню і светлае ў чалавеку. Яскрава гэта праявілася ў аповесці Я. Брыля “На Быстранцы” і асабліва ў рамане І. Шамякіна “Крыніцы”.

У першай палове 60-х гг. у выніку ўнутранага ідэйна-мастацкага ўзбагачэння беларуская проза прыйшла да значных здабыткаў. З’яўляюцца раманы: “Людзі на балоце” І. Мележа, “Птушкі і гнёзды” Я. Брыля, “Сэрца на далоні” І. Шамякіна, “Сасна пры дарозе” І. Навуменкі, “На парозе будучыні” М. Лобана, “Засценак Малінаўка” А. Чарнышэвіча. У. Караткевіч адкрыў чытачу паэзію і філасофію гісторыі (“Каласы пад сярпом тваім”, “Чорны замак Альшанскі”), а В. Быкаў – з пазіцый гуманізму і антымілітарызму аналізуе і асэнсоўвае чалавека на вайне (“Жураўліны крык”, “Сотнікаў”, “Воўчая зграя” і іншыя аповесці).

Пільная ўвага да маральна-этычных праблем сучаснасці, да вобраза сучасніка, да ўзаемаадносін навукова-тэхнічнай рэвалюцыі і лёсу чалавека асабліва характэрна для І. Шамякіна – яго раманы “Атланты і карыятыды” (1974), “Вазьму твой боль” (1978), І. Пташнікава – “Мсціжы” (1972), В. Адамчыка “Чужая бацькаўшчына”, “Год нулявы” (1983).

Вельмі плённымі для беларускай драматургіі былі канец 60-х – 70-я гады, калі быў створаны шэраг п’ес, якім было суджана стаць літаратурнай класікай. Менавіта ў гэты час тэатральная грамадскасць нашай рэспублікі і іншых рэспублік былога СССР пазнаёмілася з арыгінальнымі п’есамі “Брама неўміручасці” К. Крапівы, “Трыбунал”, “Зацюканы апостал”, “Таблетку пад язык”, “Кашмар” (“Святая прастата”) А. Макаёнка, “Вечар”, “Парог” А. Дударава”, “Соль”, “Трывога” А. Петрашкевіча, з новымі творамі М. Матукоўскага, К. Губарэвіча, У. Караткевіча, А. Дзялендзіка і многіх іншых.

Вялікі ўклад у развіццё беларускага тэатра зрабілі рэжысёры Б. Луцэнка, В. Мазынскі, В. Раеўскі, акцёры З. Браварская, А. Клімава, Г. Макарава, С. Станюта, З. Стома, В. Тарасаў, Ф. Шмакаў, Г. Глебаў, Р. Ржэцкая, У. Дзядзюшка, Н. Радзялоўская, Р. Янкоўскі, М. Яроменка. Кадры акцёраў, рэжысёраў, сцэнографаў, тэатразнаўцаў рыхтаваў усе гэтыя гады Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут.

З існаваўшых да 1985 г. 17 тэатраў 9 былі драматычных, 6 лялечных, 2 музычныя. Велізарную ролю ў культурным жыцці рэспублікі іграў Вялікі тэатр оперы і балету. Тут працавалі таленавітыя артысты Л. Александроўская, З. Бабій, І. Сарокін, Н. Ткачэнка, Т. Ніжнікава, Т. Шымко, В. Чарнабаеў, А. Карзянкова, Н. Давідзенка, Р. Красоўская, Л. Бржазоўская, Ю. Траян, В. Саркісьян і іншыя.

У музычнай культуры ў пасляваенныя гады інтэнсіўна развіваюцца жанры сімфоніі і інструментальнай музчыкі. Аб гэтым сведчаць творчасць М. Аладава, Я. Цікоцкага, А. Багатырова, У. Алоўнікава, П. Падкавырава. Напісана значная колькасць музычна-сцэнічных твораў пераважна гераічнай і гераічна-легендарнай тэматыкі (оперы “Машэка” і “Марынка” Р. Пукста, “Андрэй Касценя” М. Аладава, “Кастусь Каліноўскі” Дз. Лукаса і інш., балет “Князь-возера” В. Залатарова).

З другой паловы 1950-х гадоў у развіцці беларускай музыкі пачаўся новы этап, характэрны больш глыбокім засваеннем рэчаіснасці і адыходам ад ілюстрацыйнасці. У сімфанічным жанры паспяхова працуюць М. Аладаў, Л. Абеліёвіч, Р. Бутвілоўскі, Я. Глебаў, А. Мдывані, Дз. Смольскі, Г. Вагнер, у творах канцэртнага жанру – С. Картэс, Г. Вагнер, Дз. Смольскі, В. Раінчык. З’явамі культурнага жыцця сталі балеты “Выбранніца”, “Курган”, “Альпійская балада”, “Тыль Уленшпігель”, “Маленькі прынц” Я. Глебава (апошні быў пастаўлены ў Вялікім тэатры СССР у 1983 г.), “Пасля балю” Г. Вагнера, оперы “Новая зямля” Ю. Семянякі, “Сцежкаю жыцця” Г. Вагнера, “Сівая легенда” Дз. Смольскага, “Матухна Кураж” С. Картэса.

Развівалася выяўленчае мастацтва. У першыя пасляваенныя гады мастакі знаходзіліся пад яркім уражаннем гераічных падзей Вялікай Айчыннай вайны і партызанскага руху.

У 50-я гады гістарычны жанр як бы зліваўся ў адзіны акорд з тэматыкай Вялікай Айчыннай вайны і партызанскага руху. Аднак мастакі працавалі і над беларускай гісторыяй (А. Гугель, Я. Кудрэвіч “Кастусь Каліноўскі”, 1958; П. Сергіевіч “Скарына ў друкарні”, 1957; А. Кроль “Я. Купала і Цётка ў Пецярбургу ў 1913 годзе”, 1954; Я. Ціхановіч, І. Давідовіч “Янка Купала з калгаснікамі”, 1961).

У 60-я гады пачала сваю творчую дзейнасць плеяда таленавітых беларускіх мастакоў – Л. Шчамялёў, У. Стэльмашонак, А. Кішчанка, М. Данцыг, Г. Вашчанка, М. Савіцкі. Асабліва яскрава беларускае мастацтва заявіла пра сябе ў 1967 г., у час Усесаюзнай выстаўкі ў Маскве.

Сярод тых, чый творчы лёс адбыўся – выдатны беларускі жывапісец М. Савіцкі. Яго творчасць – шматпланавая. Пачуццём гісторыі, роздумам пра лёс роднай зямлі прасякнута большасць яго палотнаў. Але карціны М. Савіцкага пра партызан Беларусі – значная з’ява ў беларускім нацыянальным жывапісе. Гэта – “Партызанская мадонна”, “Партызаны. Блакада”, “Аршанскія партызаны”, “Клятва” і іншыя творы.

Цэнтральнай фігурай у беларускай пасляваеннай пластыцы, безумоўна, з’яўляецца З. Азгур. Працуючы многа і плённа, ён працягвае пачатую яшчэ ў гады вайны серыю партрэтаў рускіх палкаводцаў, пачынае новыя цыклы: на гісторыка-рэвалюцыйную тэму (партрэты У. Леніна, Ф. Дзяржынскага, Я. Свярдлова, М. Калініна), цыкл партрэтаў Герояў Сацыялістычнай працы, потым – партрэтаў кіраўнікоў камуністычных і рабочых партый, галерэю партрэтаў вядомых герояў (маршала К.К. Ракасоўскага, К. Заслонава і інш.). Ён працуе і над адной з самых вялікіх серый, якая налічвае дзесяткі партрэтаў прадстаўнікоў культуры мінулага і дзеячаў культуры і мастацтва савецкай Беларусі (Ф. Скарыны (1947), А. Пашкевіч (1947), Я. Колас (1949).

Ярка і важка праявілася творчасць А. Бембеля, А. Глебава, С. Селіханава і іншых скульптараў.

У манументальным мастацтве важнейшай тэмай сталі бяспрыкладны гераізм і ўздым народнага духу ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Гэта помнікі, курганы Славы, якія стаяць амаль ва ўсіх населеных пунктах. А самым значным дасягненнем беларускіх архітэктараў і скульптараў гэтага перыяду стаў ансамбль Плошчы Перамогі ў Мінску з абеліскам-помнікам воінам Савецкай Арміі і партызанам, загінуўшым у баях з фашызмам (1954, скульптары – З. Азгур, А. Бембель, А. Глебаў, С. Селіханаў, архітэктары У. Кароль, Г. Заборскі).

Паступова манументальнае мастацтва пачынае адыгрываць усё больш важную ролю ў стварэнні горадабудаўнічых структур. Найбольш удалымі прыкладамі кампазіцыйнай сувязі з прасторавым асяроддзем могуць служыць помнікі Я. Купалу (1972, скульптары А. Анікейчык, Л. Гумілеўскі, А. Заспіцкі), комплекс “Мінск – горад-герой”, Курган Славы Савецкай Арміі – вызваліцельніцы Беларусі, помнікі Я. Коласу ў Мінску (1972, скульптар З. Азгур), Ф. Скарыне ў Полацку (1974, скульптары А. і І. Глебавы), мемарыяльныя комплексы “Хатынь” (скульптар С. Селіханаў, архітэктары Ю. Градаў, В. Занковіч, Л. Левін), “Брэсцкая крэпасць-герой” (скульптары А. Кібальнікаў, А. Бембель, У. Бабыль, архітэктары У. Кароль, В. Волчак, В. Занковіч, Ю. Казакоў, А. Стаховіч, Г. Сысоеў), Манумент у гонар савецкай маці-патрыёткі ў Жодзіне (скульптары А. Заспіцкі, Г. Міско, М. Рыжанкоў, архітэктар А. Трафімчук).

Такім чынам, нават невялікі аналіз таго, што было створана ў сферы культуры, дае падставы гаварыць пра рознабаковае духоўнае жыццё беларускага народа. Беларуская культура мінулых дзесяцігоддзяў духоўная, глыбокая і таму атрымала прызнанне за межамі рэспублікі.

Литература

Основная статья: Белорусская литература

В стране существуют три общереспубликанских союза писателей:

Союз белорусских писателей — правопреемник СП БССР. Руководитель — литературовед Алесь Пашкевич.

Белорусский литературный союз «Полоцкая ветвь» — создан в 1994 году. Руководитель — писатель, поэт Олег Зайцев.

Союз писателей Беларуси — создан в 2005 году вышедшими из СБП писателями. Руководитель — генерал-лейтенант МВД, член Совета Республики Николай Чергинец. Поддерживается государством.

Существуют и другие некоммерческие литературные организации, в том числе и действующие на общегосударственном уровне, в частности:

Белорусский союз литературно-художественных критиков — создан в 1997 году. Руководитель — кандидат искусствоведения, художественный критик Михаил Борозна.

Литературно-художественный фонд «Нёман» — создан в 1994 году. Руководитель — писатель Анатолий Кудровец.

[править]

Библиотеки Этот раздел не завершён.

Вы поможете проекту, исправив и дополнив его.

Национальная библиотека Республики Беларусь в Минске обладает самым большим собранием печатных изданий в стране и правом получения обязательного экземпляра. Здесь собрано самое большое за пределами России собрание книг на русском языке.

Центральная научная библиотека им. Я.Коласа НАН Беларуси

Президентская библиотека Республики Беларусь

[править]

Музеи

Основная статья: Музеи Белоруссии

Национальный исторический музей Республики Беларусь (бывший Национальный музей истории и культуры) — крупнейший музей в стране

Национальный художественный музей Республики Беларусь: содержит крупнейшее собрание произведений искусства. Активно пропагандирует национальное искусство. Часто проводит выставки произведений белорусских художников.

Витебский художественный музей: коллекции произведений белорусского искусства

Могилевский областной художественный музей

Национальный Полоцкий историко-культурный музей-заповедник

[править]

Театр

Основная статья: Театры Белоруссии

Развился из древних народных обрядов, творчества бродячих музыкантов, придворных трупп белорусских магнатов, деятельности любительских коллективов рубежа XIX—XX вв.

В настоящее время работают 28 государственных театров, большое количество самодеятельных народных коллективов, в том числе:

кукольные театры

драматические театры

музыкальные театры

Национальный академический Большой театр оперы и балета Республики Беларусь наиболее известен. Его постановки завоевали грандиозный успех как у отечественного, так и у зарубежного зрителя.

Часто проходят масштабные театральные фестивали, среди которых:

«Панорама» (Минск)

«Белая вежа» (Брест)

[править]

Кинематограф

Расцвет белорусского кинематографа приходится на 1959 — 1 половину 1980-х годов XX века. Тогда были сняты самые яркие и известные картины. Вот некоторые из них:

«Часы остановились в полночь» (1959, ч/б): Драматичная история подготовки и проведения минскими подпольщиками покушения на гауляйтера Беларуси фон Кубе. Работа принесшая беларусьфильму славу «Партизанфильма».

«Через кладбище» (1965, ч/б): Дебютный фильм В.Турова. Будни партизанской войны глазами режиссера-шестидесятника. В 1994 г. решением ЮНЕСКО фильм внесен в список 100 лучших фильмов мира.

«Я родом из детства» (1966, ч/б): Дети войны, Туров и Шпаликов, вспоминают послевоенные будни маленького белорусского городка. Песни В.Высоцкого звучат как саундтрек «лирического дневника» минувшего детства.

«Я, Франциск Скорина…» (1970, цв.): Биографическая лента о великом первопечатнике. Динамичный сюжет и качественная актерская работа, натурные съемки в Праге делают фильм образцовым опытом превращения исторического персонажа в поп-икону для последующих поколений. Опыт этот, увы, до сих пор остается невостребованным белорусским кино.

«Вся королевская рать» (1971, ч/б): Телесериал по мотивам романа Роберта П.Уоррена. Никогда прежде (да и после) на советском ТВ не появлялось столь достоверной картины «из американской жизни». Звездный час Георгия Жженова и Михаила Козакова.

«Приключения Буратино» (1975, цв.): Заводной телемюзикл, подаривший нам бессмертную песенку про великого плута с именем из четырех слогов. История деревянного шалопая, устроившего революцию в отдельно взятом кукольном театре под музыку А.Рыбникова.

«Венок сонетов» (1976, ч/б): Поэтическая фантазия о последней военной весне. Музыка Е.Глебова, стихи Б.Ахмадуллиной (звучащие «от автора»), операторская работа Т.Логиновой создают на экране неповторимый мир, сравнимый с фильмами Ф.Феллини. Фильм критиковался чиновниками Союза кинематографистов СССР за «манерность» и «стилистические виньетки».

«Про Красную Шапочку» (1977, цв.): Продолжение известной сказки превратилось в музыкальную комедию. За роль Красной Шапочки Яна Поплавская в 11-ти летнем возрасте получила Государственную премию СССР.

«Дикая охота короля Стаха» (1979, цв.): Экранизация остросюжетного романа В.Короткевича. Попытка скрестить «Дубровского» и «Собаку Баскервилей». Опыт создания «фильма ужасов» на материале истории и фольклора Беларуси. Еще одна оборванная жанровая нить белорусского кино.

«Люди на болоте» (1982, цв.): Экранизация одноименного монументального романа И.Мележа. Редкий образец подлинно национального кино: белорусская речь героев естественна и красива. Режиссер, оператор Д.Зайцев, художник Е.Игнатьев, композитор О.Янченко, актеры Е.Борзова, Г.Гарбук, Ю.Горобец получили Госпремию СССР.

«Белые росы» (1983, цв.): Лирическая «народная комедия»: молодые жители деревни Белые Росы выбирают городскую жизнь. Яркие актерские работы, «шукшинская» стилистика, фольклорный юмор. Лучшая комедия 1984 г. по опросу журнала «Советский экран».

На данном этапе Республиканское унитарное предприятие «Киностудия „Беларусьфильм“» находится в стадии модернизации и реформирования.

[править]

Музыка

Основная статья: Музыкальные коллективы Беларуси

Аддис Аббеба

Сергей Михалок. Лидер группы Ляпис Трубецкой

Белорусская музыка в основном стремится сохранить национальные традиции. В концертных залах можно увидеть классику белорусской музыки[12].

[править]

Музыкальные группы и исполнители

В 1970-х годах были хорошо известны Верасы, Сябры. Но самыми популярными из белорусских исполнителей были легендарные Песняры. Они стали первой советской группой, которая выехала на гастроли в США.[13].

[править]

Современная музыка

Некоторые современные белорусские коллективы и исполнители получили популярность за пределами страны. Среди них группы Ляпис Трубецкой, Троица, Серебряная свадьба, Кассиопея, Gods Tower, Стары Ольса и другие.

Фестивали

Ежегодно проходит до 60 фестивалей:

Званы Сафіі

Международный фестиваль искусств «Славянский базар в Витебске»

Музы Нясвіжа

Фестиваль национальных культур (Гродно)

Дажынкі

Пресс-фото Беларуси[14] — конкурс пресс-фотографии в Беларуси

Послевоенное время

После Великой Отечественной войны главными темами белорусской литературы стали военные события, налаживание жизни белорусского народа в послевоенное время, а также историческое прошлое (повести Ивана Мележа, Ивана Шамякина). Особое место в белорусской литературе занимает творчество поэтов-фронтовиков, в котором раскрываются темы мужества, подвига, жертвы, патриотизма (Алексей Пысин, Аркадий Кулешов). Со второй половины 1960-х годов в белорусской прозе стали подниматься проблемы морального выбора, свободы творчества (Василь Быков, Владимир Короткевич, Андрей Макаёнок, Иван Пташников, Алесь Рязанов).

C конца 1980-х гг. в белорусской литературе развивалась тема сталинских репрессий. В произведении Василя Быкова «Знак беды» (белор. «Знак бяды», 1985 г.) прослеживается трагическая связь между коллективизацией, репрессиями и положением на фронте. Целиком этой теме посвящены его позднейшие рассказы («Жёлтый песочек» (белор. «Жоўты пясочак») и др.).

С эпохой гласности стали доступны дневники Ларисы Гениюш, в которых запечатлены её лагерные годы[1]. Автобиграфический характер носят повести Павла Прудникова «Ежовые рукавицы» (белор. «Яжовыя рукавіцы») и «Северный ад» (белор. «Паўночнае пекла»)[2] в книге «За колючей проволокой» (белор. «За калючым дротам», 1993 г.). Ярким антисталинским пафосом наполнены его поэмы «Таймыр» (белор. «Таймыр»)[3] и «Каждый второй» (белор. «Кожны другі»)[4]. В планах писателя было также осветить ещё одну острую тему — проблему возвращения бывшего политзаключённого назад в общество, — но он не успел опубликовать уже написанные произведения.

Продолжала развиваться белорусская литература на эмиграции (Наталья Арсеньева, Алесь Салавей).

Специализированными периодическими литературными изданиями в Белоруссии являются газета «ЛиМ» («Літаратура і мастацтва») (с 1932), журналы «Полымя» (с 1922), «Нёман» и «Маладосць».

Послевоенное время

Алесь Адамович

Вячеслав Адамчик

Наталья Арсеньева

Рыгор Бородулин

Пятрусь Бровка

Янка Брыль

Геннадий Буравкин

Василь Быков

Лариса Гениюш

Нил Гилевич

Петро Глебка

Алексей Дударев

Василь Зуёнок

Владимир Карпов

Алексей Карпюк

Геннадий Клевко

Владимир Короткевич

Кондрат Крапива

Аркадзь Кулешов

Олег Лойко

Янка Мавр

Андрей Макаёнок

Нина Матяш

Иван Мележ

Пимен Панченко

Павел Прудников

Янка Сипаков

Максим Танк

Иван Шамякин

Евгения Янищиц

Сократ Янович

[править]

Современная литература

Мирослав Адамчик

Славомир Адамович

Валентин Акудович

Светлана Алексиевич

Владислав Ахроменко

Сергей Балахонов

Альгерд Бахаревич

Раиса Боровикова

Змицер (Дмитрий) Вишнёв

Василь Гигевич

Глобус Адам

Дайнеко Леонид

Леонид Дранько-Майсюк

Сергей Законников

Ольга Ипатова

Виктор Карамазов

Максим Климкович

Андрей Курейчик

Валерия Кустова

Виктор Мартинович

Георгий Марчук

Татьяна Мушинская

Владимир Некляев

Владимир Орлов

Людмила Рублевская

Алесь Рязанов

Борис Саченко

Юрий Станкевич

Анатоль Сыс

Александр Тамкович

Василь Ткачёв

Федоренко Андрей Михайлович

Виктор Шнип

Михась Южик

Далейшаеразвіццё ў пасляваенны час атрымалалітаратура. ВаўвесьголасзаявіліабсабемаладыяпісьменнікіІ.Шамякін, Я.Брыль, І.Мележ, А.Кулакоўскі, А.Васілевіч; паэтыК.Кірэенка, А.Вялюін, У.Корбан; драматургіА.Макаёнак, К.Губарэвіч і інш. БольшасцьпразаічныхтвораўпрысвячаласяпадзеямВялікайАйчыннайвайны. Ў раманах «Глыбокая плынь» І.Шамякіна, «Мінскінапрамак» І.Меліжа, «Векапомныядні» М.Лыньковаадлюстраваныстаронкігераічнайбарацьбыбеларускага народасупраць фашысцкіх захопнікаў. Палітычная «адліга» спрыялаактывізвцыілітаратурнайтворчасцівярнуўшыхсясасталінскіхзасценкаўА.Александровіча, С.Грахоўскага, У.Дубоўкі, А.Звонака, С.Шушкевіча і інш.

На мяжы 50-60 гг. шырокуювядомасцьатрымалітворыВ.Быкава, І.Навуменкі, І.Чыгрынава. Гістарычнаятэма ў беларускай прозе знайшлаўвасабленне ў творахУ.Караткевіча «ДзікаепаляваннекараляСтаха», «Чорны замакАльшанскі», «Зямляпадбелымікрыламі», «Каласыпадсярпомтваім» і інш.

Значным укладам у скарбонкудраматургііз'явілісяп'есыК.Крапівы, А.Макаёнка, А.Петрашкевіча і інш. У пачатку 80-х гг. п'есамі «Выбар», «Вечар», «Радавыя» заявіўабсабеА.Дудараў.

Далейшаеразвіццёатрымалатэатральнаемастацтва. ВысокамастацкіявобразыстварылібеларускіяакцёрыС.Станюта, Г.Глебаў, П.Малчанаў, Б.Платонаў, Л.Рахленка,З.Браварская, У.Уладімірскі, Л.Ржэцкая і інш.

У 60-80 гг. павялічалася колькасць тэатраў з 11 у 1960 г. да 17 у 1985 г. Напрыклад, у 1971 г. у Мінску быў адкрыты Дзяржаўны тэатр музычнай камедыі, а ў 1982 г. – тэатр студыі кінаакцёра. Ў гэтыя ж гады пачалі творчую дзейнасць Дзяржаўны ансамбль танца БССР, вакальна-інструментальныя ансамбалі «Песняры», «Верасы», «Сябры», фальклорна-хараэграфічны ансамбль «Харошкі» і інш.

У пасляваенныя гады плённапрацавлікампазітарырэспублікі. Былінапісаны опера «Алеся» Я.Цікоцкага, «НадзеяДурава» А.Багатырова, «Машэка» Р.Пукста і інш. АктыўнастваралісямасавыяпеснікампазітараміУ.Алоўнікавым, Н.Сакалоўскім. У наступныя гады ў беларускаймузыцыз'явілісяновыяімёны: І.Кузняцоў, С.Картэс, Я.Глебаў, І.Лучанок, Дз. Смольскі і інш.

Шырокай і разнастайнайтэматыкайвызначаласявыяўленчаемастацтва. ПлённапрацавліФ.Дарашэвіч, В.Волкаў, Р.Кудрэвіч і інш. Значным укладам у развіццёбеларускага і сусветнагамастацтваз'явіліся работы М.Савіцкага «Партызанская мадонна», цыкл «Лічбы на сэрцы», уякімпаказаныжахіфашысцкіхканцлагяроў, асбістаперажытых мастаком.

Далейшаеразвіццёатрымаласкульптурнаемастацтва. Ў партрэтным жанры найбольшвыдзяляюццатворыЗ.Азгура, А.Бембеля, А.Глебава. Значнымдасягненнембеларускіхскульптараўстаўзавершаны ў 1954 г. ансамбль плошчыПерамогі ў Мінску(архітэктарыансамбля У.Кароль і Г.Заборскі). З.Азгур, А.Бембель, А.Глебаў і С.Селіханаўвыканалібарэльефы для гэтага абеліска-помнікавоінамСавецкайАрміі і партызанамАдметнайтэндэнцыяй ў мастацтвестановіццаманументалізм. У жанры скульптуры гэтапрадвызначалаз'яўленнемемарыяльныхкомплексаў «Хатынь» (скульптарС.Селіханаў, архітэктарыВ.Занковіч, Л.Левін, Ю.Градаў), «Брэсцкаякрэпасць – герой» ( кіраўніктворчагакалектывуА.Кібальнікаў), Курган Славы СавецкайАрміі (скульптарА.Бембель, А.Арцімовіч, архітэктарА.Стаховіч) і г.д.

Такімчынам, у 1950-я – першайпалове 80-х гг. у развіцціадукацыі, навукі і культуры Беларусібылізробленызначныяпоспехі.