16.2. Формы субвулканічных, або звязуючых інтрузіўных цел

Каляпаверхневыя магматычныя формы, якія маюць сувязь з вулканічнымі апаратамі на паверхні зямлі завуцца субвулканічнымі, або звязуючымі інтрузіўнымі целамі. Жэралавыя (па руску – жерловые) і субвулканічныя целы ў адрозненне ад вулканаў утвараюцца на нязначных глыбінях пад зямной паверхняй: у целе вулкана, у фундаменце ці пад вулканічным покрывам. Найбольш часта з такіх форм сустракаюцца міжпластовыя інтрузіі, дайкі, жэралавыя дайкі, штокі, лакаліты, тэлескопныя целы, кальдэрныя формы і іншыя. Яны складаюцца магматычнымі пародамі, а часам – піракластычным матэрыялам.

Жэралавыя целы запаўняюць выводныя каналы вулканаў і падзяляюцца на неккі і дайкі.

Неккі, або вулканічныя жэрлавіны – выводныя трубападобныя каналы ў цэнтральных вулканаў дыяметрам да сотні метраў запоўненыя лавай ці піракластычнай пародай.

Субвулканічныя дайкі – магматагенныя целы магутнасцю да соцен метраў, якія запаўняюць верхнія часткі расколавых вулканаў і ўтрымліваюць агламераты, аскепкі парод.

Трубкі выбуху (дыятрэмы) – адрозніваюцца ад іншых субвулканічных цел спецыфічным складам парод, сярод якіх вылучаюцца кімберліты.

Падконусныя целы – адгалінаванні (па-руску – ответвления) ад штокаў, даек і іншых магматычных форм, якія звязаныя з прыпаверхнаснымі ўтварэннямі праз каналы другасных вулканаў.

Кальдэрныя целы – магматычныя формы ўтвараныя па кальцавых і канічных разломах, якія ўзніклі ў выніку асядання конусаў вулканаў.