3. Міжнароднае становішча ў 30‑я гады хх ст.

3 кастрычніка 1935 г., у адпаведнасці з галоўнымі прыярытэтамі фашысцкай знешняй палітыкі, пачынаецца агрэсія Італіі ў Паўночна-Усходняй Афрыцы. Да таго, Італія заручылася згодай Францыі на гэтую акцыю. Ужо 5 мая 1936 г. італьянскія войскі захапілі сталіцу Абісініі (Эфіопіі). Вельмі жорстка супраць агрэсіі выступіла ў Лізе Нацый Англія – італьянская агрэсія пагражала яе калоніям ў Афрыцы. Прынятыя гэтай міжнароднай арганізацыяй пад націскам СССР і Англіяй санкцыі (эмбарга на экспарт зброі, забарона на займы і крэдыты, абмежаванне гандлю, закрыццё Суэцкага канала для італьянскіх судоў) мелі вынікам міжнародную ізаляцыю Рыма. Адначасова 7 сакавіка 1936 г. Берлін санкцыянуе ўвод войск вермахта ў Рэйнскую дэмілітарызаваную зону. Рашэнне было станоўча успрынятае большасцю насельніцтва Германіі, як факт аднаўлення яе тэрытарыяльнага суверэнітэту. Ліга Нацый толькі канстатуе факт парушэння міжнародных дамоваў. 21 сакавіка 1936 г. Гітлер у ўрачыстых абставінах заявіў: «...дух Версаля знішчаны». Краіны-агрэсары знаходзяць паразуменне, і Мусаліні нічога не заставалася як прымірыцца са сваім былым ворагам – Гітлерам. Беспакаранасць агрэсіі натхняла нацыстаў і фашыстаў да новых акцый. У ліпені 1936 г. у Іспаніі пачаўся ваенна-фашысцкі мяцеж супраць рэспубліканскай улады. Германія і Італія арганізавалі ў падтрымку мяцежнікаў ваенную інтэрвенцыю. Міжнародны камітэт салідарнасці з Іспаніяй, утвораны ў Парыжы сабраў 800 млн. франкаў у фонд падтрымкі Народнага фронту. Звыш 35 тыс. чалавек з 54 краін свету (з іх 3 тыс. савецкіх дабравольцаў) змагаліся ў 7 інтэрбрыгадах, каля 7 тыс. загінула ў баях (у тым ліку танкісты-беларусы П.Е.Купрыянаў і М.А.Сяліцкі, якім было прысвоена званне Герояў Савецкага Саюза). Толькі СССР пастаўляў у Іспанію зброю, паліва, медыкаменты, харчаванне; арганізаваў эвакуацыю мірнага насельніцтва.

5. Савецка-германскія адносіны ў канцы 30‑х гадоў хх ст. Сакрэтны пратакол да савецка-германскага дагавора аб ненападзенні ад 23 жніўня 1939 г.

Что касается договора о ненападении, то признано, что его содержание не расходилось с нормами международного права и договорной практикой государств, принятыми для подобного рода урегулирований». Договор в соответствии с нормами международного права утратил силу в момент нападения Германии на СССР, т. е. 22 июня 1941 г. То, что произошло потом, определялось другими факторами. Поэтому при оценке последствий заключения пакта нельзя выходить за пределы 39—41 гг.

Важным позитивным следствием советско-германского договора явился выход СССР из состояния международной изоляции, в которую он попал после Мюнхена. Западные державы были вынуждены, наконец, начать считаться с СССР как с военным и политическим фактором. СССР убедительно показал и доказал, что способен проводить на международной арене свой собственный, отвечающий его интересам курс.

Что же касается советских людей, то и после заключения договора с Германией они в основной массе по- прежнему воспринимали немцев как агрессоров. Единственное, что можно поставить в вину советскому руководству, - это то, что за два года перемирия, которые нам дал пакт о ненападении, мы все-таки не подготовились к будущей войне должным образом. И это сказалось в первые два тяжелейших года Великой Отечественной войны.