Кафедра гiсторыi Беларусi

ТЭМАТЫКА ПРАКТЫЧНЫХ ЗАНЯТКАЎ

ПА ЭТНАГРАФII БЕЛАРУСI

для студэнтау 1 курса гiстарычнага факультэта спецыяльнасцi “Гiсторыя айчынная i усеагульная”,

”Гісторыя і музеалогія”

на 2011-2012 навучальны год

Тэма 1. ГIСТОРЫЯ ЭТНАГРАФІЧНАГА ВЫВУЧЭННЯ БЕЛАРУСІ

1. Этнаграфічнае вывучэнне Беларусі ў канцы XVIII - XIX ст.

2. Этнаграфія Беларусі ў пачатку XX ст. i у мiжваенны перыяд.

3. Этнаграфія Беларусі ў 1950-1980-я г.

4. Этнаграфічная навука Беларусі ў 1990 - першым десяцігодзе ХХI ст.

Лiтаратура

Асноўная

Гiстарыяграфiя беларускай этнаграфii // Этнаграфiя Беларусi. Энцыклапедыя. – Мн., 1989. – С. 149-153, а таксама асобныя артыкулы, прысвечаныя навуковай дзейнасцi беларускiх этнографаý.

Пилипенко М.Ф. Этнография Белоруссии. - Мн., 1981. – C. 13-47.

Цiтоý В.С. Этнаграфiчная спадчына. Беларусь. Традыцыйна - бытавая культура. – Вучэбна-метадычны дапаможнiк. – Мн., 2001.

Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве: вучэб.-метад. дапам. / Т.А. Навагродски [і інш.]. – Мінск: БДУ, 2009. – 335 с.

Дадатковая

Бандарчык В.К. Гiсторыя беларускай этнаграфii. ХIХ ст. – Мн., 1964.

Бандарчык В.К. Гiсторыя беларускай этнаграфii. Пачатак. ХХ ст. – Мн., 1970.

Бандарчык В.К. Гiсторыя беларускай савецкай этнаграфii. – Мн., 1972.

Беларусы. Т3. Бандарчык В.К. Гiсторыя этналагiчнага вывучэння. – Мн., 1999.

Беларусы. – М., 1998 (серия “Народы и культуры”). – С. 7-35.

Беларусь у гiстарычнай рэтраспектыве ХIХ - ХХ стагодзяу: этнакультурныя i нацыянальна-дзяржауныя працэсы [Тэкст]: зборнiк навуковых артыкулау: у 2 ч. Ч. 2 / рэдкал. : В.А. Мiхедзька (адказны рэд.) [ i iнш.]; М-ва адукацыі РБ, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. – Гомель : ГДУ імя Ф. Скарыны, 2009.

Васiлевiч В.К. Збiральнiкi. – Мн., 1991.

Мiхайлец М.А. Польская этналогiя ХIХ – п.п. ХХ ст. аб матэрыяльнай культуры беларусау.- Мн., 2008.

“Открыть миру душу белоруса…”, міжнародная навукова-практычная канферэнцыя (2005, Гомель). Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, 25-26 кастрычніка 2005г.: [прысвечаная 150-годдзю з дня нараджэння Е.Р. Раманава: зборнік матэрыялаў / рэдкал.: А.Р. Яшчанка [і інш.]. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2005.

Пыпин А.Н. История русской этнографии. Т4. Белоруссия и Сибирь.- Мн., 2005.

Старообрядчество как историко-культурный феномен / Материалы Международной научно-практической конференции “Старообрядчество как историко-культурный феномен” (Гомель, 27-28 феврвля 2003 г.): Гомель: ГГУ, 2003.

Будникова, Т.А. (Шкрабова Т.А.) Проникновение городской культуры в сельский быт на Беларуси в XIX – начале XX века в трудах этнологов второй половины XX – начала XXI века / Т.А. Будникова // Менталитет славян и интеграционные процессы: история, современность, перспективы: материалы V междунар. науч. конф., Гомель, 24–25 мая 2007 г. / М-во образования Респ. Беларусь [и др.]; под общ. ред. В.В. Кириенко. – Гомель, 2007. – С. 212.

Шкрабова, Т.А. История этнологического исследования традиционных форм материальной культуры населения Гомельщины во второй половине ХХ – начале ХХI века / Т.А. Шкрабова // Научные труды Республиканского института высшей школы. Исторические и психолого-педагогические науки : сб. науч. ст. : в 2 ч. / под ред. В.Ф. Беркова. - Минск : РИВШ, 2009. - Ч. 1, вып. 8(13). - С. 197-202.

Шкрабова, Т.А. Культура сельских и городских детей в освещении белорусских советских и современных этнографов / Т.А. Шкрабова // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 9 / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І. Лакотка.- Мінск: Права и эканоміка, 2010.

Будникова, Т.А. ( Шкрабова Т.А.) Проникновение городской культуры в сельский быт на Беларуси в XIX – начале XX века в трудах этнологов второй половины XX – начала XXI века / Т.А. Будникова // Менталитет славян и интеграционные процессы: история, современность, перспективы: материалы V междунар. науч. конф., Гомель, 24–25 мая 2007 г. / М-во образования Респ. Беларусь [и др.]; под общ. ред. В.В. Кириенко. – Гомель, 2007. – С. 212.

Ященко, О.Г. Этнокультурные процессы Восточного Полесья в прошлом и настоящем. / Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора имени К. Крапивы. – Мн.: Беларус. навука, 2010.- 466 с. (в соавторстве).

Яшчанка А.Р. Гомель у другой палове ХIХ – пачатку ХХ стагоддзя: Гiсторыка-этнаграфичны нарыс.- Гомель, 1997.- 80 с.

Ященко, О.Г. Весенние развлечения гомельчан в начале XX века / О.Г. Ященко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. / Інстытут мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І. Лакотка. – Мінск: Права і эканоміка, 2009. – Вып. 7. - С. 353-362.

Ященко, О.Г. День Розового цветка как форма благотворительной деятельности в городской культуре Беларуси начала XX в. / О.Г. Ященко // Научные труды Республиканского института высшей школы. Исторические и психолого-педагогические науки: сб. науч. статей. В 2 ч. Ч.1. Вып. 10 (15) / Под ред. В.П.Беркова. – Мн.: РИВШ, 2010. – С. 252–257.

Ященко, О.Г. Формы проведения свободного времени населения Гомельщины в природной среде в конце XX – начале XXI / О.Г. Ященко // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Вып. 8 / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; навук. рэд. А.І. Лакотка.- Мінск: Права и эканоміка, 2010. - С. 487 - 492.

Ященко, О.Г. Эволюция культурно-бытовых процессов в городской среде в 1990-е – 2000-е г. (по материалам Гомеля) / О.Г. Ященко, Т.А. Будникова // Известия Гомельск. госуд. ун-та им. Ф. Скорины. - 2008. - № 4. - С. 132-140.

Ященко, О.Г. Этнологическое изучение сельского населения Гомельщины в Гомельском государственном университете имени Ф. Скорины на современном этапе. Роля традыцыйнай народнай культуры ў адраджэнні беларускага сяла : матэрыялы Рэспубліканскай навукова-практычнай канференцыі ; 24 верасня 2010 г., г. Іванава / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; гал. рэд. А.І. Лакотка.- Мінск: Права и эканоміка, 2010. - С. 184-188.

Тэма 2. ЭТНАГРАФІЯ БЕЛАРУСАЎ

Занятак 1. Традыцыйныя заняткi беларусаý

1. Земляробства. Земляробчыя прылады працы.

2. Жывелагадоўля.

3. Народныя рамествы і промыслы.

4. Транспартныя сродкі.

Лiтаратура

Асноўная

Цiтоý В.С. Этнаграфiчная спадчына. Беларусь. Традыцыйна-бытавая культура. – Вучэбна-метадычны дапаможнiк. – Мн., 2001.

Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве: вучэб.-метад. дапам. / Т.А. Навагродски [і інш.]. – Мінск: БДУ, 2009. – 335 с.

Крыніцы

Живописная Россия Т.3. Литовское и Белорусское Полесье. – Мн., 1993.

Шпилевский П.М. Путешествие по Полесью и Белорусскому краю. – Мн., 1992.

Дадатковая

Беларусы Т1. Прамысловыя i рамесныя заняткi. – Мн., 1995. – С. 146-327.

Белорусы. – М., 1998 (серия “Народы и культуры”).- С. 143-214.

Браiм I.М. Рыбалоýства ý Беларусi. Гiсторыка-этнаграфiчны нарыс. – Мн., 1976.

Каспяровiч Г.I. Жывелагадуля у сiстэме культуры этнасу. “Открыть миру душу белоруса…”, міжнародная навукова-практычная канферэнцыя (2005, Гомель). Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, 25-26 кастрычніка 2005г.: [прысвечаная 150-годдзю з дня нараджэння Е.Р. Раманава: зборнік матэрыялаў / рэдкал.: А.Р. Яшчанка [і інш.]. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2005. – с.127-130.

Касперович Г.И. Традиции животноводства белорусов. Пытаннi мастацтвазнауства, этналогii i фалькларыстыкi. Вып.7. Iн-т мастацтвазнауства, этнаграфii i фальклору iмя К.Крапiвы НАН Беларусi; навук. рэд. А.I. Лакотка.-Мн., 2009. С.265-269.

Корзун И.П. Белорусская кухня. – Мн., 1984.

Лабачэýская В.А. Зберагаючы самабытнасць. З гiсторыi народнага мастацтва i промыслаý Беларусi. – Мн., 1998.

Народная культура Беларусi: Энцыклапедычны даведнiк.-Мн., 2002.

Молчанова Л.А. Материальная культура белорусов. – Мн., 1968.

Милюченков С.А. Белорусское народное гончарство. – Мн., 1984.

Промыслы i рамествы Беларусi. – Мн., 1984.

Ракава, Л.В. Гісторыя на градках: агародніцтва на Беларсі / Л.В. Ракава. – Минск: Беларусь, 2008. – 144 с.

Этнография восточных славян. Очерки традиционной культуры / Ю.В. Бромлей [и др.]; под ред. К.В. Чистова. - М.: Наука, 1987. – 558 с.

Тэма 2. ЭТНАГРАФІЯ БЕЛАРУСАЎ

Занятак 2. Матэрыяльная культура беларусаў

1. Пасяленні і жылле.

2. Касцюм.

3. Традыцыйная культура харчавання.

Лiтаратура

Асноўная

Цiтоý В.С. Этнаграфiчная спадчына. Беларусь. Традыцыйна-бытавая культура. – Вучэбна-метадычны дапаможнiк. – Мн., 2001.

Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве: вучэб.-метад. дапам. / Т.А. Навагродски [і інш.]. – Мінск: БДУ, 2009. – 335 с.

Крыніцы

Живописная Россия Т.3. Литовское и Белорусское Полесье. – Мн., 1993.

Зеленин Д.К. Восточнославянская этнография М., 1991.

Сыракомля У. Вандроýкi па маiх былых ваколiцах. – Мн., 1992.

Шпилевский П.М. Путешествие по Полесью и Белорусскому краю. – Мн., 1992.

Дадатковая

Белорусы. – М., 1998 (серия “Народы и культуры”). – С. 223-270.

Беларусы. Т.2. Дойлiдства / А.I. Лакотка [i iнш.]. – Мн.,1997.

Беларускае народнае жылле. – Мн., 1973.

Беларускае народнае адзенне. – Мн., 1975.

Бялявiна, В.М., Ракава Л.В. Жаночы касцюм на Беларусi.–Мн., 2007.

Бялявiна, В.М., Ракава Л.В. Мужчынскi касцюм на Беларусi.–Мн., 2007.

Васiльева А. Народнае адзенне Навагрудчыны ХIХ-пачатку ХХ ст. // БГЧ.-2006.-№7.-с. 47-50.

Васiльева А.Г. Традыцыйнае народнае адзенне Гродзенскага раена ХIХ-сярэдзiны ХХ ст. // Весцi АНБ серыя гуманiтарных навук. – 2006.-№2.- с.60-67.

Лакотка, А.I. Пад стрэхамi прашчураў.– Мн.,1995.

Маленка Л.I. Беларускi народны касцюм. – Мн., 2001.

Маленко Л.И. Белорусский костюм ХIХ-ХХ вв. – Мн., 2006.

Молчанова Л.А. Материальная культура белорусов. – Мн., 1968.

Навагродскi, Т.А. Традыцыi народнага харчавання беларусаў / Т.А. Навагродскi. – Мiнск: Ураджай, 2000 . – 111 с.

Навагродскi Т.А. Смачна елi … Народная кулiнарыя Гомельшчыны // Беларусь. – 1994. - № 6 с. 30-32, №8 с. 26-27.

Навагродскi Т.А. Традыцыi народнага харчавання беларусаý. – Мн., 2000.

Навагродскi Т.А. Традыцыйная культура харчавання беларусау як выражэнне этнiчнай самасвядомасцi. “Открыть миру душу белоруса…”, міжнародная навукова-практычная канферэнцыя (2005, Гомель). Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя, 25-26 кастрычніка 2005г.: [прысвечаная 150-годдзю з дня нараджэння Е.Р. Раманава: зборнік матэрыялаў / рэдкал.: А.Р. Яшчанка [і інш.]. – Гомель: ГДУ імя Ф. Скарыны, 2005. – с.130-132.

Раманюк М.Ф. Беларускае народнае адзенне. Альбом. – Мн., 1988.

Раманюк М. Беларускiя народныя строi. – Мн., 2003.

Этнаграфiя Беларусi. Энцыклапедыя. – Мн., 1989.

Шкрабова Т.А. Сохранение народных традиций в материальной культуре сельского населения Гомельщины в 50-80-е годы ХХ века. Роля традыцыйнай народнай культуры ў адраджэнні беларускага сяла : матэрыялы Рэспубліканскай навукова-практычнай канференцыі ; 24 верасня 2010 г., г. Іванава / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі; гал. рэд. А.І. Лакотка.- Мінск: Права и эканоміка, 2010. - С. 180-184.

Тэма 2. ЭТНАГРАФІЯ БЕЛАРУСАЎ

Занятак 3. Сям’я і сямейныя традыцыі беларусаў

1. Сям’я.

2. Традыцыйная сістэма выхавання ў беларусаў.

3. Сямейныя абрады беларусаў: радзiнна-хрэсьбiнны, вясельны, пахавальны.

Лiтаратура

Асноўная

Пилипенко М.Ф. Этнография Белоруссии. - Мн., 1981. – С. 98-122.

Этнаграфiя Беларусi. Энцыклапедыя. – Мн., 1989. – С. 126-131.

Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве: вучэб.-метад. дапам. / Т.А. Навагродски [і інш.]. – Мінск: БДУ, 2009. – 335 с.

Крыніцы

Живописная Россия Т.3. Литовское и Белорусское Полесье. – Мн., 1993.

Зеленин Д.К. Восточнославянская этнография. – М., 1991.

Карскi Я. Беларусы. – Мн., 2001. Т3.

Федароýскi М. Люд беларускi. Вяселле. – Мн., 1991.