Заданні да кантрольнай працы па курсе “Беларуская мова (прафесійная лексіка)” для студэнтаў факультэта фізічнай культуры

ВАРЫЯНТ 1

(нумары 1–14 у спісе групы)

1. Перакладзіце тэкст на беларускую мову. Падкрэсліце тэрміны.

Ручной мяч

Ручной мяч, или гандбол, – командная спортивная игра с мячом на прямоугольной площадке размером 20х40 м. На лицевых линиях устанавливаются ворота – 2х3 м. На площадке одновременно соперничают две команды по 7 игроков в каждой, включая вратаря. Каждая из команд стремится забить как можно больше голов в ворота соперника. Мяч для игры в гандбол – круглый кожаный, до 60 см в окружности, весом от 425 до 475 г. Продолжительность каждого матча – два тайма по 30 мин. С 10-минутным перерывом.

Некоторые правила игры в ручной мяч похожи на правила в футболе и баскетболе. Так, мячом можно играть только рукой, как в баскетболе. И лишь вратарь имеет право в случае необходимости отбивать мяч ногой.

Игра в ручной мяч развивает у спортсменов силу, быстроту движений и мышления на площадке, способность молниеносно ориентироваться в игровой обстановке. Ручной мяч – игра атлетов, обладающих мощным броском, ведь гандболистам постоянно приходится сталкиваться с хорошо организованной защитой, преодолеть которую можно только с помощью искромётных передач мяча вдоль линии свободных бросков (в радиусе 9 м от ворот). При этом мяч стараются адресовать одному из бомбардиров для завершающего броска. Гандболисты чаще всего совершают броски в прыжке, что позволяет освободиться от опеки и не даёт возможности сопернику перехватить мяч, значительно сокращает расстояние до ворот. Ведь в правилах оговорено ещё, что полевые игроки не имеют права находиться ближе 6-метровой зоны перед воротами противника. Технические ошибки, совершаемые в момент атаки, наказываются следующим образом: мяч отдают для свободного броска с линии свободных бросков; назначаются угловые броски, если мяч после касания игрока защищающейся команды пересёк лицевую линию; за определённые нарушения игрок может быть удалён с поля и наказан двухминутным штрафом. Наконец, в экстренных случаях судья назначает 7-метровый штрафной бросок.

Родиной гандбола считают Данию, где эта игра появилась на рубеже ХІХ и ХХ вв. И довольно быстро завоевала популярность в европейских странах.

2. Выпраўце лексічныя, граматычныя, стылістычныя памылкі ў сказах і запішыце правільныя варыянты.

1. Дзякую вас за добрую працу. 2. У суботу я буду заняты з рамонтам машыны. 3. Мы падышлі на ўзгорак. 4. Над хлопцам часта жартавалі. 5. У невялікай хаце з гліністаю падлогай было цёпла і чыста. 6. Ён ажаніўся на Веры ў мінулым годзе. 7. Выбачайце мяне, што я спазніўся на заняткі. 8. У нашым калгасе ўзведзены цудоўны кароўнік. 9. У гісторыі славянскіх літаратур цяжка знайсці прыклад больш высакароднай і бескарыснай дружбы, чым дружба Міцкевіча і Чачота. 10. У артыкуле коратка, лаканічна выкладзены асноўныя палажэнні.

3. Прывядзіце прыклады мастацкага, публіцыстычнага, навуковага стыляў (5-7 сказаў на кожны стыль). Дайце пісьмовую характарыстыку моўных асаблівасцей гэтых тэкстаў.

4. Перакладзіце на беларускую мову наступныя тэрміны, параўнайце іх родавую прыналежнасць. Запішыце парамі.

Движение, перекись, доказательство, средство, вес, давление, многообразие, свет, воздух, качество, явление, среда, состояние, влияние, накипь.

5. Прыведзеныя назоўнікі м. р. запішыце ў родным склоне, вызначце канчаткі.

Вадарод, гром, боль, стол, метад, дуб (дрэва), дуб (матэрыял), пясок, авёс, сон, выбар, студэнт, ёд, эксперымент, манітор, азон, сінтэз, поспех, лістапад (з’ява прыроды), лістапад (назва месяца года).

6. Вызначце прыметнікі. Патлумачце, якую ролю яны адыгрываюць у навуковым стылі.

Спартыўнае плаванне аб’ядноўвае плаванне на пэўныя дыстанцыі, падводнае, сінхроннае (мастацкае), гульнявое, прыкладное; частка пяцібор’я, трыятлона і інш. шматбор’яў. Плаванне на спартыўнай дыстанцыі ўключае спаборніцтвы на дыстанцыі ад 50 да 1500 м спосабамі кроль, кроль на спіне (вольны стыль), брас, батэрфляй (дэльфін), комплекснае плаванне.

Кроль, ці вольны стыль, – самы хуткі спосаб плавання. Брас падобны да рухаў жабы. Гэты стыль не вельмі хуткі, але дзякуючы прастаце і эканамічнасці рухаў ім можна праплысці вялікую адлегласць.

7. Пастаўце націск у наступных словах.

Цэмент, імя, крапіва, спіна, адзінаццаць, слабы, алфавіт, дакумент, каменны, шэсцьдзесят, аркуш, грамадзянін.

8. Вызначце спосабы ўтварэння наступных тэрмінаў.

Дарвінізм, вулканіт, напаўненне; ультрагук, антыцыклон, суперфасфат; міжгор’е, падбярозавік; вільгацеізаляцыя, землекарыстанне, агракомплекс; надлом, надрэз.

9. Запішыце лічэбнікі словамі, назоўнікі пастаўце ў адпаведнай форме.

7 (студэнтка), 5 (салдат), 64 (кілаграм), 3 (птушаня), 2 (дзяўчына), ¾ (даход), 6 (дзверы).

10. Пастаўце знакі прыпынку ў сказе, падкрэсліце граматычныя асновы.

Калі мы хочам каб нашу мову любілі і паважалі давайце гаварыць і пісаць на ёй так каб усім было хораша і зайздросна каб кожнае слоўка зіхацела і пералівалася (М. Лужанін).

11. Складзіце заяву на чарговы адпачынак.