Муса Джалиль

ЗӦРГИН ТУСКАР

Лууичн чиии, залу, Тӧрскндӓн

дуртагъин халун бӓӓхиг меднӓв. дуугъар, болв дӓӓч туурхш: дӓӓни галвд ягъдж баатршвч?

Аврлт уга ноолдан эклхд Алдр Тӧрскӓн харсхар босвч? Баатриг тӱрӱтӓ цагар сӧрдмн

Бӓрлдӓнд залу зӧргӓн ӱзӱлдмн.

Бӓрлдӓн омг дууддмн, залу,

Бӓрлдӓнд зӧргтӓнь диилдмн, залу, Хад >мет сулдхвр — зӧргтӓлӓ, Хар му перн — ӓӓмтхӓлӓ.

Хортн догшн бӓрӓнд авхла,

Хоосн зальврлгъар бийӓн харсшгоч, Улдӓр хортан чавчсн гариг Уклин чӧдр кезӓдчн авшго!

Нерӓн ӱлдӓлго зовлнъгта бӓрӓнд Насан чилӓснӓс ямр олзв?

Зальта сулдхврт джиргълин сӓӓхн Зӧргтӓн зуркнд мӧнъкин сӓӓхн.

Тӧрскнӓннь тӧлӓ цусан асхкла,

Тӱуджд кезӓдчн, залу, мартгдшгоч,

Ӓӓмтхӓн цусн — бальчгт хӱврнӓ, Алдршсна цусн — ӓмтнд падрна.

Цогцарн ӱквчн, баатр, зӧргӓрн

Цагин мӧнъкд — ӓмд джиргъдмнЬ Нартин уханд оньдин мактгдхар

Ноолданд зӧргтӓнь нерӓн туурулдмн.

181

СУЛ ШУЛГ

Хӓӓртӓ нарта орчлнъгин сӓӓхнь Холд дууддж бахтна.

Харнъгъу, чиигтӓ тӱӱрмин ӱӱднд Хар оньс джинъннӓ.

Шулун альвн ӱӱлнд геедрдж,

Шовун джисӓд ниснӓТӧмр цевӓр архлгдсн би

Тӱнъшдж газрт кевтнӓв.

ӧрӱни мануртсн чиигтӓ теегт ӧнъгтӓ цецг ургъна.

Тӱӱрмӓр даргдсн би гейӱрдж,

Тагчг зовдж хатнав.

Соньн джиргълд дурта би

Седклин халугъинь меднӓв.

Сӱртӓ тӱӱрмд ӱкдж, болв,

Сӱл шӱлгӓн бичджӓнӓв.

ТУӰРМИН ЗӰӰДН

Гаргъсн кӱӱкм зӱӱдндм орв.

Гарарн, ӧӧрдӓд, ӱсим илв. «дегд удан йоввч» — гигӓд, Луртам седклӱрм шуд хӓлӓв. Байрас толгъам мини эргдж,

Би ӱрӓн энъкрлдж теврӱв. Ик гейӱрлгън, дурн мини Иим бӓӓджлч гидж санув.

Тенъгс цецгӓр, ӱртӓгъӓн, дарунь, Теегмӱд гатлдж давад байсв. Джигт.ӓ сулдхврта ӧр падрв,

джиргълин ӓмтӓ дакнас медв. Серӱв би. Урдкарн тӱӱрмдв.

Сӱртӓ камерурдк кевӓрн.

Урдк чӧдрмӱд. Аӓмшгтӓ харнъгъуд

Урдкарн гӱрм манулчар зогсна. Зовлнъ гӱрмӓр бӓӓхиг дӱӱргдж, Зӱӱднд байр манд ӱзӱлдж,

КЭнъгад нартиг тӱӱрм муурулдв? Ягъдж зӱӱдӓн джиргълд тоолхв?

182

МИНИ ДУД

Седклдм мини намчлсн дуд Сӓӓхн Тӧрскни дуланд ӧстн! Сулдхврин гал таанрт падртл,

Сонъсгддж делкӓд таанр кӱнъкнтн! Нӱднӓннь нӱльмснӓ цевриг таанрт Насни билгин халу ӧглӓв.

Ӧнъгрхлӓтн —бичкн хамдан ӧнъгрхв. ӧсхлӓтн — дакнас джиргълд тӧрхв.

Зӱркнӓннь закагъар,— олна закагъар

Зальта гал дуундан оруллав. Лум нӧкдтм дӧнъгӓн кӱрглӓ, Лум догшн хортим дарла!

Бузр байр, бичкхн хӱв Би хооран шивӓд инӓнӓв.

Ноолданд нерӓдсн джиргълим аш Нарта дуундан седклӓн орулнав. Зӱркм, джиргълин сӱл кииллгънд, Зӧргтӓ андгъаран кӱццднь кӱӱцджӓнӓ, Цугтнь дуудан Тӧрскндӓн ӧглӓв, Цусн, джиргълӓн ода ӧгчӓнӓв.

Хаврин эклц сонъсдж дууллав, Хортнас Тӧрскӓн харсдж дууллав. Яргъчин сӱк деерӓн ӱздж, Ядсн сӱл дуугъан бичджӓнӓв. Дум сулдхвр нанд дасхла,

Лум зӧргтӓгъӓр ӱкхлӓм байрлх, Нартд дуугъар джиргълм туурла, Ноолдани дуугъар ӱклм кӱнъкнх!

КИИЛГ

Дильбар кӱӱкн дуулдж, дуртадан киилг уйна. Салькн кӱршго холд Сӓӓхн иньгнь йовна. Торгъар хурдлдж гарнь Торлздж зӱӱгъӓн татна.

Зӱркнӓннь сӓӓхн седкл Залгълдулдж даранднь тӓвнӓ. Киилг белн. Болв, Кеерӱлмджин цацг кергтӓ.

183

Байртагъар инӓдж Дильбар

Болгъадж ӱӱлӓн хӓлӓнӓ.

Генткн нарн суухин Герл торгънд унв, Цегӓхн ханцн гатцас Цогц ӱзгдсн болв.

Бас тиигджӓтл, зӓиъгч

Бичг ӧгн зулв. Бичг: «Чини иньгчн

Баатршдж ӱкв» — гив. Церд мет дильбар Цӓӓдж тагчг зогсв.

Салькта нуурин усншнъ Сӓӓхн ӧрчнь кӧвклзв.

— Худл! Иткджӓхшив!—гидж, Хӓӓкрн, шуукрад тагчгрв. Сувсн хойр нӱлмсн Сурмсгиннь ӱзӱрт гилвкв. дарунь киилгӓн орадж, дильбар адгъдж гӱӱв.

Поштин герт ирӓд, Белгим йовултн! — гив.

—Тертн угалм, ӱкджлм!

—Тӧр уга, йоввултн!

Хар гаэрар даргдсн болвчн, Хӓӓртӓ киилгим ӱмсктн. Киилг ӱмсхлӓрн баатр Киилдж дакнас ӓмдрх. Гейӱрдж, дурлад кӱлӓсн, Ганцхн намагъан сонъсх! дильбариг ӓмтн сонъсдж,

дурна ӱнн гивв.

Кӧвӱг олад дурна, Киилг ӱмскхлӓ — ӓмдрв. Халун седклин нилч Хӓӓртӓ болдгнь лавлгдв.

дильбарур ӧрӱни нарнла

Лурта кӱлӓснь адгъв,

Ценъкр торгън киилгтӓ Цагъан седклтӓ ирв.

Орчулснь: Кӧглтин Дава.

ХУРЦ УХАТА ХУРДН КЕЛТӒ эрДнь ӧвгн

(Монъгълин туудж-тӱӱкӓс}

Кезӓнӓ бӓӓдж. Ценъкр уснаннь дольгагъар кӧвӓгъӓн цоксн Орхн голин кӧвӓд, кӧкрсн сӓӓхн тенъгр дор, кӧрстӓ элвг газр деер, тууджин утд туурон Монъглин орн—

нутгт, керсӱ хурц ухагъарн нертӓ болсн, угатӓ кӧгшн ӧвгн Эрднь эмгтӓгъӓн хоюрн тӱрӱ — зӱдӱ ӱзӓд, олн

джилд бӓӓдж.

Тер кемд Монъглин цагъан хан Ламб болн Китдин шар хан Замб хойр хоорндан, олмгъа хурдн керсӱ ухата залу кенӓ алвтд бӓӓдгинь олхар маргъа кенӓ.

Долан-долан дӧчн йиси хонгт хойр хаани алвтас цуглулсн минъгън цецн керсӱ залус хаадудин тӓвсн сурврмудт хӓрӱ ӧгч чадл уга яргъчин сӱкӓс толгъагъан геенӓ.

Монъглин цагъан хан дамбд Орхн голин кӧвӓд ухагъарн туурсн угатӓ хӧӧч ӧвгн Эрднь бӓӓдгдж гисн зӓнъг

кӱрпнӓ. Хаана тӓӓшнр ӧдрин бийд ӧвгиг олад ӧндр ца­ гъан ӧргӓгъӱр чирӓд авад нрнӓ.

Хаана ахлгч тӓӓшнь Эрднь ӧвгнд иигдж келдг болна:

— Кемр хойр хаана сур<врмудт керсӱ сӓн хӓрӱ олад олмгъагъар ӧгхлӓрн кӧгшрсн насндан эврӓннь ӱклӓр ӱкхч, эс гихлӓ энлдж яргъчин кӱнд цӧ сӱкӓс цагъан тол­ гъагъасн салхч.

Тӱмн цагъан темӓнӓ нооснас тӱӱдж булинь шӱӱгъӓд орчляъгин эрдмтӓ гисн урнар босхгдсн ӧргӓн алтн ши- •вӓн ӧмн Эрднь ӧвгн ирӓд:

— Шар нарн дор бӓӓх орчлнъгин хаадудас деед бурхни нилчӓр йилгърсн хойр хаана зака сонъсджанав! —

гинӓ.

.185

Монъглин цагъан хан тӱрӱн сурвран иигдж тӓвна:

— Газр деер бӓӓдг гурвн холиг нерӓд.

Хаана тер сурврт тӱрд гидж ухалад Эрднь ӧвгн иим

хӓрӱ ӧгнӓ:

— Ӱксн кӱӱнд нарн хол. Муурсн мӧрнд гер хол.

•ӧлн кӱӱнд ӧдрин чилгчнь хол.

Хойр хан хоорндан кӱӱнддж ӧвгнӓ хӓрӱг керсӱ гидж шииднӓ. Китдин шар хан Замб кӧгшн Эрднин чирӓ ха-

лӓдж:

— Гурвн цагъаниг нерӓд,— гинӓ. .... ...

Удан ухалл уга, ухананнь гӱӱнӓс Эрднь иим хӓрӱ ӧгна:

— ӧсджӓх кӧвӱнӓ шӱднь цагъан. Кӧгшрджӓх залун ӱсн цагъан.

Уксн кӱӱнӓ хумхарсн яон цагъанХойр хан хоорндан кӱӱнддж Эрднин хӓрӱг олмгъа кер-

сӱдтоолна. Монъглин цагъан хан дамб иим сурврТӓвяа:

— Гурвн кӧк ӧнътӓг	нерӓд.
Эн хаана сурврт Эрднь ӧвгн	иим хӓрӱ ӧпнӓ:
— Маанр деер мануртсн тенъгр кӧк.

Теегт шатсн аргъсна утан кӧк. Орхн голин усн кӧк.

Хойр хан хӓрӱг бас олмгъа керсӱд тоолна. Китдин шар хан Замб:

— Газр деер ӱзгдг гурвн хурциг нерӓд.-^- гидж, эрт — дург гигъӓд ӱрглӓд одсн Эрднь ӧвгнд келна. Эн сурвртнь Эрднь ӧвгн тӱрд пилго дарунь иим хӓрӱ ӧгнӓ:

— Олсджӓхин шӱдн хурц. Укджӓхин хӓлӓц хурц.

Уӱлд заагас гарсн нарни толь хурцӧвгнӓ ухана олмгъа керсӱ хойр хан ӧврӓд эн хӓрӱгъинь

бас эндӱ угад тоолна. Монъглин цагъан хан Дамб иим су.рвр тӓвнӓ:

Орчлнъгд гурвн эс бӓӓсиг нерӓд.

Эн сурврт невчкн зуур ухалад Эрднь ӧвгн мусг—мусг Гидж иим хӓрӱ ӧгнӓ:

— Тенъгс деер ора эс бӓӓсмн.

Тенъгр тулсн бахнс эс бӓӓсмн.

Уулмуд орасн -бӱс эс бӓӓсмн.	х
Такчтар нег негнӱрн хӓлӓдж хойр хан чик гидж	баТ
лна. Китдин шар хан Замб иим сурвр тӓвнӓ:
— Гурвн иткдж болшгог нерӓд.

186

Эрднь ӧвгн эн сурврт иим хӓрӱ ӧгнӓ.

— ИрХНГ ЗОГСаХВ ГИС-ИГ ИТКДЖ ООЛИГГО.

Угатӓн байджсн зӱӱд иткдж болшго. У кӧдӓн джирлгь ИТКДЖ бОЛШГО.

Китдин шар хан Замб Монъглин цагъан хан Дамод.

—Манагьар болхла керсӱ, пнхлӓнь,

—Манагьар болхла бас тиим, гидж

хан ДаМб келна.

МонъГЛин цагъан хан Дамб иим сурвр тӓвнӓ.

— Турвн хурдниГ нерӓд. _ _

$н сурвтнь Эрднь ӦВГН тӱдл yra мим харӱ оГна.

— Хаврин салькн теегг хурдн. Сӓн мӧрнӓ гӱӱдл хурдн-

Хаадуд э„ ЗаГХӒдпн шар ха« Замб:

— TypiBH байниг нерӓд,—гнна. Тӱрд гидж ухалад Эрднь ӧвгн иигдж келна.

— Ӓмдин эк — газр байн.

Олн ӱртӓ бӱл баин.	МРПпл-
Ик медрлтӓ цецн байн.

Хойр хан хоорндан цуг газр ман?’ ^лб“сНк^сӱд’тоолна.

ман зах	уга гидж ӧвгнӓ ӧгсн харуг бас керсуд
Монъглин цагъан хан дамб иим сурвр
т	- Гурвн ӧндр ӧргн,		болшго.
Такчг тоолад ухалджагъад Эрянь овг^
— Кумни седкл ондр-оргн, куц		•	У	болшго.
Кӱнъкӓн уха авсн дегтр ондр- Р				болшго.
о Чидлтӓ йосна догшнь ондр-орг ,		у		шг0ИЬ Лав-
Хойр хан кӱӱндӓд мана йосна чи£л		■ * шар хан Замб
Та, унн гидж хӓрӱг керсӱд тоолна. Китдин				Р
иим сурвр тӓвнӓ:		.
— Гурвн зах угаг нерӓд.
Эрднь ӧвгн дотран мусхлздж иим х		рӱ
— Кӧк тенъгр зах уга.
Кӱмни ухан зах уга.			«гань ӱнн гидж
Бас кӱмни манъхг зах уга.
Ман хойрин дор бӓӓх ӓмтнӓ монъхгд			У *дОнъглин ца-
х°йр хан эн хӓрӱг олмгъа керсуд тоолна. мон
Гъан хан Дамб иим сурвр тӓвнӓ:
— Гурвн догшниг «ерӓдһ			ухалдж зӧрӓД
Эрднь ӧвгн эн сурвртнь харӱ зовар у
иим хӓрӱ ӧгнӓ:				187

— Тӧмр кӧрӓдсн кӧрӓ тӧмрт догшн. Хаанас зака авсн тӓӓш улсд догшн.

шарлджн заагт бултсн могъа дӧгшн.

Хойр хан хоорндан кӱӱндӓд нег шиидвр олдж чдад хойр ахлгч 'тӓӓшӓн дуудна. Хойр тӓӓшнь хоорндан кӱӱчдэл, хаадудт, тана зака кӱцӓхлӓрн маанр ӓмт ӓрвлдговдн ги-

нӓ. Хаадуд тер учрас авн ӧвгнӓ ӧгсн хӓрӱг бас керсӱ.т

тоолна. Китдин шар хан Замб иим сурвр тӓвнӓ:

— Гурвн деегӱриг нерӓд.

Эрднь ӧвгн эн сурврт иим хӓрӱ ӧгнӓ:

— Уулин орад ургъсн модн деегӱр.

Тохмта бӱлӓс гарсн бер деегӱр. Сӓн нохата мал деегӱр.

Эн хӓрӱг хойр хан ӱг угагъар олмгъад тоолна. Монъглин цагъан хан Дамб иим сурвр тӓвдг болна:

— Гурвн болшгог нерӓд.

Эрднь ӧвгн иигдж хӓрӱ ӧгнӓ:

— Нег модн тӱлӓн болшго.

Нег кӱӱнӓс джиргъл тӧрӱлдж болшго. Монъхг хан монък болшго.

Ман хойр мӧнък болхвдн гидж хойр хан ӧвгнӓ кслсиг керсӱд тоолна. Китдин шар хан Замб:

— Гурвн ирхиг нерӓд,— гинӓ.

Эрднь ӧвгн эн сурвртнь иигдж хӓрӱ ӧгнӓ:

— Киитн ӱвлин хӧӧн хавр ирх. Кӱмни удан кӱлӓсн байр ирх.

Кӱн болгънд ӱкл ирх.

Унн гидж хаадуд сӱл сурвран хамдан иигдж тӓвнӓ:

— Гурвн ахлхиг нерӓд.

Эн сурвртнь Эрднь ӧвгн иим хӓрӱ ӧгнӓ:

— Экин ӱрдӱдӓс эрт тӧрсн эр киистӓнь ах. О — шугъу моднднь ӧндрнь ах.

ж Орчлнгин олн хаадудас ухатань ах.

Хойр хан эн хӓрӱг чик гигӓд, ӧвгиг хӓртхӓ гинӓ, ӧвгн ӧргӓгъӓс гарн дару хойр хан хоорндан ман хойрас кснь ахлхм гигъӓд, Китдин шар хан Замб — «Би», Монъглин цагъан хан дамб — «Би» — гигъӓд керӱл гаргъад, иег-

негӓн цохдад, цусн махан асхад, цӱӱгӓ кесг зун д'к»,л- мӱдт кедж.

Тиигджӓтлнь Монъглин орн — нутгт цецн		гӱн	ухата
Суха —Баатр, Китдин	орн — нутгт цецн —гӱн		yxaTta
Mao Цзе дун баатр,	орчлнъгд кӱнъкӓнӓрн	нер мгаР1

туурсн алдр Ленин баатрас сургъмдж авад, олн саи ул-

188

сан хаадуд, тӓӓшнр, баячудин ӧмнӓс босхад, бӓрлдӓ

кегъӓд, Монъгл Китд хойр орн нутгиг мӧнък сӓӓхн хӱвтӓ, 'ни тӧвкнӱи джиргълӱр кӱргдж гинӓ.

Курц хурдн олмгъа келтӓ, керсӱ гӱн ухата, ӱкл уга

•эрднь ӧвгн мана цаг кӱртл олна зӱркнд ӓмд бӓӓгъӓд, ЗДни сӓ кӱцсн зӱтклгънд тусан кӱргӓд, амулнъг менд ӧаадгдж гидж келдг болна-

Орчулснь: Кӧглтин Дава.

ЭКИН ЗУРКН

(груэнп туудж — тӱӱкӓс|

Кезӓнӓ нег цагт дӱӱвр насндан кӱрон баахн залу модТа УУлмуд заагт анъгучлдж йовад, ӧндр уулин орад ӱзг- ?ӓд уга ке сӓӓхн ӧргӓ ӱзнӓ. Уулин хурц нарна толь °ргӓн алтн орӓднь тусдж шатад, ӧдр нарни чидлӓр ман-

Длджах, аль тер ӧргӓгъӓс цӓӓдж падрджахнь медгдхш.

Джигтӓ йовдлиг алнъгтрдж гӓӓхджӓхлӓнь ӧӧгӱрнь шус

гигъӓд арвн хойр цагъан шург ноха гӱӱгьӓд гарад одна. Ардаснь саадган белн бӓрсн, арвн долан наста, орчлнъ-

гд ӱзгдӓд уга кӧркхн чирӓтӓ, кевтӓ — янзта цогцта сӓӓх-

лӓ, сӓӓхн кер мӧрнӓинь джола ангт торгън дел деернь

хайдж, баахи залун ӧӧгӱр давад, эвтӓ бичкхн гарарн Аайлад меидлдж, зеегтӓ тӧгрг хар нӱдӓрн ик байр ӧгнӓв

сисн болад, ганъхад гарад одна.

Баахн залун ӧрчд ӧмннь медгдӓд уга герлтӓ алдр хӱв тӧрӓд, орчлнъгин сӓӓхнь, залун цуг джиргълиннь ӧмн рӓӓх сӓӓхнь, тер кӱӱкнӓ хӓлӓцд цугълрсн болна. Залу

эврӓннь кӱлгӓн кӱӱкнӓ мӧрӓр залад довтлдж, давсн кӱӱк кӱцӓд:

—- Орчлнъг бӱдрсн хӧӧн, мӧнък мана газрин кӧрс тӱРӱн кӧркхнӓрн кеерӱлсн теркӓ сӓӓхлӓ, тана неритн

МеДдж болхий? —гидж сурна.

—Мини нерн — дурн, — гидж джӧӧлн, таалмджта, чикнӓ худжр эвлдж таалсн дуугъар сӓӓхлӓ хӓрӱ ӧгнӓ. Кӧвӱн байран бӓрдж ядад:

—Кӱӱкн, багъ мини джиргълд нарн болад мандлсн, Ха!в;рин кӧкрсн теегт бӱчрӓн ӧӧдӓн ӧрӓд ӧссн эрк сӓӓхн. Цецг болгсн, иньг мини, сурсв чамаг, гергм бол! Дурлв чамд!— гинӓ.

Кӱӱкн келсн ӱпинь сонъсад мусхлздж:

189

— Ӱулмуд заагт анъгушлдж йовад генткн харгъсн чини ӱг ягъдж иткхв? Лурта болхла дураи батлад нанд

ӱзӱл, — пинӓ.	>ф	.........
— Кел, зак, иньг мини, келсичн байрлдж кӱцанав,
гидж кӧвӱн кӱӱкнӓ зака кӱлӓнӓ.	дурлсн болхла, ода
— Кемр чи нанд йосн гӱӱнӓр

шутдан хӓрӓд, эн сӧ мини ӧргӓгъӱр гаргъсн экиннь зӱрк

авад ир, — гидж кӱӱкн закна.

Кӧвӱнӓ ухань харнъгутрад одв, болв ӧрчднь тӧрсн

дурна чидл диилӓд:

— Кӱлӓ, закагъичн кӱцӓнӓв! — гидж мӧрӓн эргӱлӓд, эврӓннь гер талагшан довтлад гарв.

Сӓӓхн кӧгрн экнь ӧмнӓсннь байрлдж тосад:

— Леед бурхна нилч бӓӓнӓ пидг эн. Ганцхн мини хӓ-

лӓсн кӧвӱгъим галвин ӧмн гӱрмӓс гетлгъӓд герӱрнь авад ирвл. Тенъгрт ӱӱлд цугълрдж, салькн эклджӓнӓ. Чамагъан зеткрлӓ харгъад одвзго гигъӓд зӱркм ӧвдӓд бӓӓв. Ю иднӓч? — гидж такчг уха тунсн .кӧвӱнӓннь толгъа теврӓд энъкрлдж сурна. Болв баахн залу нӱднӓннь ӧмн ган­ цхн эндрк сӓӓхлӓ ӱздж, чикндӓн джӧӧлн дуугъинь сонгсдж, «дурта болхла — дуран батлдж ӱзӱл», гидж келсн

ӱгинь санн, шурд гидж ормасн босад, хурц ут утхарн экиннь ӧрч шаагъад, зӱркинь керчӓд авн газаран гарнаГаза харнъгу хар сӧ. Огътргъу цӓклӓд, хур шаргад асхад бӓӓнӓ-Залу мӧрӓн адгъдж унад, ӧдрӓр ӱзсн ӧргӓ талагшан, келсн кӱӱкнӓннь сурсиг кӱцӓсӓн ӱзӱлхӓр, нӱД

чичм харнъгугъар, уулин чагчм ирмгӓр довтлна. Генткн сӧӧгъин харнъгуд:

— Кукн мини, болгъа! — гидж келсн экиннь зӱркнӓ ду сонъсад, мӧрнӓсн залу буугъад, хойр — гур.в алхзд малянь ишӓр ӧмнӓн хатхад хӓлӓнӓ. дорнь йорал уга гӱн нӱкн бӓӓдж.

«Экин зӱркн иим бӓӓджл,»— гидж келӓд гейӱрдЖ ууляд, эврӓнь гаргъсн хар ик килнцӓн ягъдж тӓвӱлхв гидж зовад ,кӧвӱн тер гӱн нӱкнд гӓрӓддж унад ӱкхӓр седв.

«Аргъулд, кукн мини .зовлнъг деерм зовлнъг бичӓ

нем. Чи	байрта, хӱвтӓ джиргъхлӓ — мини сӓкӱонд
болх!»	гидж тӱнъгшсн экиннь зӱркнӓ ду сонъсад кӧвӱн

тамин амнас хооран гарч. Тер цагас авн ода кӱртл гейӱрӓд уульсн залун дун шуукрсн салькна дуунд сонгсддЖ, тенъгрӓс асхрсн хурин усар нульмснь газрт ундгдж гинӓ.

Орчулснь: Кӧглтин Дава-