- •2.Нормы сучаснай беларускай літаратурнай мовы.
- •3.Мова і маўленне. Віды маўлення (унутранае і вонкавае, вуснае і пісьмовае, маналог, дыялог і палілог).
- •4.Гістарычныя ўмовы і этапы развіцця беларускай мовы.
- •5.Беларуская мова сярод славянскіх моў. Фанетычныя, лексічныя, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці беларускай мовы ў паразнанні з рускай.
- •6.Фанетыка як раздзел мовазнаўства. Аспекты вывучэння гукаў мовы. Гук і фанема. Агульная характарыстыка галосных і зычных гукаў.
- •7.Лінейныя фанетычныя адзінкі і іх характарыстыка.
- •8. Склад і складападзел.
- •9.Артыкуляцыйная класіфікацыя галосных гукаў.
- •10.Пазіцыйныя чаргаванні галосных гукаў. Аканне і яканне. Прыстаўныя і ўстаўныя галосныя.
- •11. Гістарычныя чаргаванні галосных гукаў.
- •12.Артыкуляцыйная класіфікацыя зычных гукаў.
- •13.Асимиляцыя и дысимиляцыя зычных гукау.
- •14.Сцяжэнне зычных гукаў на стыку кораня і суфікса. Фанетычнае падаўжэнне зычных.
- •15.Спрашчэнне груп зычных. Дзеканне і цеканне.
- •16.Прыстаўныя і ўстаўныя зычныя. Зычны ў і яго паходжанне.
- •17.Пазіцыйныя чаргаванні зычных гукаў.
- •18. Гістарычныя чаргаванні зычных гукаў.
- •19.Націск у беларускай мове.
- •20. Інтанацыя, яе кампаненты і роля ў маўленні.
- •21. Арфаэпія. Прычыны адхіленняў ад арфаэпічнай нормы.
- •22. Вымаўленне галосных.
- •23. Вымаўленне зычных і спалучэнняў зычных.
- •24. Фарміраванне беларускага літаратурнага вымаўлення.
- •25. Змест і задачы графікі. Этапы развіцця пісьма.
- •26. Літарныя і нялітарныя графічныя сродкі. Беларускі алфавіт.
- •27. Суадносіны паміж літарамі і гукамі. Прынцыпы беларускай графікі.
- •28. З гісторыі беларускай графікі.
- •29. Змест і задачы арфаграфіі. Асноўныя паняцці арфаграфіі.
- •30.Фанетычны прынцып сучаснай беларускай арфаграфіі і заснаваныя на ім правілы.
- •31. Марфалагічны прынцып сучаснай беларускай арфаграфіі і заснаваныя на ім правілы.
- •32. Дадатковыя прынцыпы сучаснай беларускай арфаграфіі.
- •33. Правапіс о, э-а; е, ё-я.
- •34. Правапіс галосных у складаных і складанаскарочаных словах.
- •35. Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах.
- •36. Правапіс і, ы, й пасля прыставак. Правапіс ў-у.
- •37. Правапіс прыстаўных галосных і зычных.
- •38. Правапіс звонкіх і глухіх, свісцячых і шыпячых. Правапіс д-дз, т-ц.
- •39. Правапіс зычных у канцы прыставак. Правапіс падоўжаных зычных.
- •40. Правапіс некаторых спалучэнняў зычных у корані слова, на стыку прыстаўкі і кораня, кораня і суфікса.
- •41.Правапіс змякчальнага мяккага знака.
- •42. Правапіс раздзяляльнага мяккага знака і апострафа.
- •43.Ужыванне вялікай літары.
- •44. Агульныя правілы злітнага і паўзлітнага напісання слоў. Правапіс складаных прыметнікаў.
- •45. Правапіс сладаных назоўнікаў.
- •46. Злітнае і пазлітнае напісанне прыслоўяў. Правапіс спалучэнняў, блізкіх да прыслоўяў.
- •47. Ужыванне часціц не і ні. Правапіс часціц-слоў і часціц-афіксаў.
- •48. Злітнае і асобнае напісанне не (ня), ні (ані) з рознымі часцінамі мовы.
- •49. Правілы пераносу слоў. Правілы графічнага скарачэння слоў.
- •50. Этапы развіцця беларускай арфаграфіі.
28. З гісторыі беларускай графікі.
Сучасная бел графіка заснована на старажытнай кірыліцы якая была складена у 9ст на аснове грэчэскага алфавіта і атрымала шырокае распаўсюджванне на Русі з канца 10ст у сувязі з прыняццем Хрысціянства. Кірылаўскае пісьмо было прыстасаванадля перадачы гукаў старажытнаславянскай мовы. Гэы алфавіт быў двойчы рэфармаваны пр Петре І (1708 -1710) быў уведзены “Грамадзянскі алфавіл” створаны і. Капіевічам, які меў больш спрошчаны абрыс літар, з яго было выведзена 8 літар якія былі непатрэбны для перадачы фанемнага складу. Пазней рус алфавіт папоўніўся літарамі Й Ё, у 1918г былі выведзены з алфавіта І Ђ(яць), віта, адменены ъ на канцы слова. У канцы 19 пачтку 20ст пачалі ужывацца дыграфы (дж дз). Спалучэнні шч на месцы ц , з’явілася Ў, значок апострафа, Але былі выведзеня щ ъ.
29. Змест і задачы арфаграфіі. Асноўныя паняцці арфаграфіі.
У сучаснай практыцы тэрмин арфаграфия мае некальки значэнняу:
-раздзел мовазнауства, яки вывучае правилы перадачы вуснай мовы на письме.
-систэма агульнапрынятых написаняу, якая склалася гистарычна и якой карыстаецца грамацтва.
-правилы якия патрабуюць аднастайны абавязак для усих нойсбитау, мовы правильнае написане слоу и часта у тых выпадках дзе выкарыстоуваюцца розныя написани.
Задача: выпрацавауць такия правилы написання, якия адначасова были простыя у выкарыстанни адлюстраванне гукавых складоу вуснай мовы и захоували нязменнасць некаторых марфем. Паездка, паесдка, паезтка. Правапис – зъяуляецца калькай грэчаскага слова. У адрозненне ад тэрмина арфаграфии ён мае больш шырокае абазначэнне(арфаграфия + пунктуацыя). Тыя написанни якия не патрабуюць выкарыстанне арфаграфичных правилау, а апираюцца на слых называюцца апорными: - абазначэне нацискнога галоснага. – абазначэнне зычных перад галосными и санорными. – абазначэнне й на канцы слоу пасля галосных. – у(нескладовае) у сярэдзине слоу пасля галосных перад зычными. – абазначэнне мяккасци ь.
Арфаграма – правильнае написанне, якое патрэбна выбраць з рада магчымых пры адным и тым жа вымауленни и адпавядаючы иснуючыми правилу ци традыцыи. Расчоска. У бел арфаграфии можна вылучыць 5 раздзелау: - правилы перадачы на письме галосных и зычных. – правилы злитнага и паузлитнага и асобнага написання слоу. – правилы ужывання вяликай литары.- правилы пераносу слоу. – правилы скарочанага написання слоу. Арфаграфичнае правила – якое прапаноувае нарматыунае написанне слова у адпаведнасци з канкрэтным арфаграфичным прынцыпам. Агульнае правила беларускай арфаграфии- праверка арфаграм слабай пазицыи па моцнай.
30.Фанетычны прынцып сучаснай беларускай арфаграфіі і заснаваныя на ім правілы.
Арфаграфичны прынцып – пэуная закономерность звязаная з нацыянальнай спецыфикай мовы на аснове якой грунтуюцца и абъядноуваюцца у групы канкрэтныя правилы написання. Фанетычны – таки прынцып паводле якога гуки перадаюцца на письме адпаведна литаратурнаму вымауленню, на фанетычным прынцыпе пабудованы наступныя правилы: - написанне э, о, а, е, ё, я холад-халады, сэрца-сардэчны, белы-бялютки, лён-лянок. – правапис галосных у складаных словах: доугачасовы, дауганосы. – правапис прыстауных галосных: быу иржавы, амшара. – правапис у(несклад). – правапис д-дз, т-ц:добры-дзве, крэдыт-цир. – правапис прыставак на з, с: расказаць, разбегчыся – расол, ростань, расадник, разява.